Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 50, 14 Kekemapa 1889 — NA PAAHANA. NA KUMU ANO NUI E OI AI KA UKU O KAHI MAMUA O KAHI. [ARTICLE]

NA PAAHANA. NA KUMU ANO NUI E OI AI KA UKU O KAHI MAMUA O KAHI.

O kekahi kumuhana aDo nai e nane nui ia nei e ka lehuieha ma Amerika a me Enelani, oia no keīa : "Heaha la ke kinuu e like ole nei na nku o na paa hana? Heaha la ka mea i kiekie loa ai ko kekahi a haahaa !oa hoi ko kekahi?" - ' ' : ; - Ua manao kekahi poe, e tike me ka loaa like sna©i na poe makaainana hoopono a pau ka m&na kaulike koho balo-' ka, pela e kaulike ai ka oka no ka luhi 0 nn mea a pau. He kohihawa nai kei». Aole paha i noouoo iki keiel poe he like ole loa ke kulana ike hana o na mea a pau. I mea e moakaka ai keia, e wehewehe iki aku au i kekahi mau kamu noi. He elaa mau nui o na paahana: (I) o na Paahaha Ikeole, (2) na Paaaana Ike. . O na Paahana Ikeole, oia no na poe 1 ao ole ;a 1 na ike līmahanā, a i ao ole ia paha ma na kula, a i ole, ua hele īki no paha i ke kola, aka aole i hookuene pono ia na ike i ao ia. O ka helaOa nui loa o na paahana, aia ma keia pa pa. Ho nui na kuma e kaomi ai i na poe hafihaa a ilihune mai ko lakou pii ana ae ma ke kulana kiekie. O kekahi o na kuma ano nai, oia keia: O ka hapanui o keia papa haahaa, he poe kaiki na nā poe ilihune, a aole paha hiki pono īa lakoa ke hoiliili i kekahi wahi mahele o ko lakou mau wahi uku mailoilu do ka hoonaauao ana i ka lakou poe keikī. He mea paakiki loa i ka mea hupo ke ike i ka waiwai o ka hooinakaulii ana no ka pono o na la e hoea mai ana. I ko lakou maDao, ina loaa ona wahi dala, e hoolilo koke no no na lealea a ka maka e ike pono ibi> ai. Paulele paha lakou ma keia mau olelo a ka Baiba!a: "E ai, e ina, a e lealea, uo ka mea apopo oe make." No ka mea he poe hupo ka hapanui o keia papa haahaa, aole o lakou hoohaa a hoonoonoo mai i ko lakou helana. 'Me ka ike no aohe akaka o kahi e loaa mai ai o ke dala e hiki ai ke malama pono ia na keiki e hoaahu aku ai ia lakou me ka maemae, hanai aku me na ai maikai a kupono i ula mohaha ke kino, a e hiki ai ke hoonaauao kopono la lakou, mau no ka hoomahuahua ana i ko lakou mau heluna, a hoonui mai 1 ko lakou mau inea a pilikia. He mea kupono o ka pāpa kiekie ke pii na he!ana. Bole o ka papa liaahaa. He mea hiki ole i kekahi aupani ke heeaheo i ka nui lehuleha o kona mau makaainana naaupo. No na Paahana Ike, oia no na poe i hoomaunauna ole i ko lakou manawa i ka wa liilii, rta hoohele pono ia lakoa ma na kala, aa ao pono ia lakou ma na hana kiekie a pohihihi, a ua ao pono ia lakoa no ka waiwai io o ka "hoomakauHi ana no ka la ua," a aole e uhaai no na lea!ea paa wale ae. I ka wa kupono e kahea la mai ai lakou e lawelawe i ka hana a lakou 1 anoi a iini nai ai, lawelawe no na lima me ka makauk.aa a me ka holopono. Loaa ia īakoa na uku nui hewahewa e ponianiu ai na onohi ike o na paahana haahaa. He hewa auei ka loaa ana ia lakou o na uku kiekie? Aole loa! O ka uku no ia o ko lakou ai pakiko aua i ka lakou loaa, a hoolilo ī ka hapanui uo ka hoomakaukau ana ia lakou ma keia kulana kiekie. I ka nana aka he oiaalahi ka lakou aiau hana; aka, o ka eiaio maoli, he kuhohoau a uohihihi. Aia ka hapanui o ka lakou hana i ka 1010. O na poe i loaa ole keia mau haawiu», aiaa uo lakou i ka pa'u ma ua liana e ike maoli iho ai ko kiuo i ka luhi a me ka iaea. Pilipaa ioa ia liaawma a kainkoo ua la. Hiki mai ia mau la, kau aku ua uiaka'o Laualilo Home. Auwe, kauapuo a kauaw«lu paha makahiki i liele wale ai ia kino iue ka lioouoouoo ale! He "kupapau kaahele" paha ka iuoa kupouo uo ia jK)e, "poao pouo

Inā e kaana pono ia na helona o keia mau papa, e iko ia auanei, aia ka hapa aui loa o lakou ma ria papa haahaa, nolaila noi fea hookeke mawaena o na paahaoaUa oi pakela loa ko lakou mau heleina mamua.o na hana, nolaila, noh'o walp kahi poo. Hauoli loa kahi mea e loaa ae an» kahi haha, A oiai ua nui hēwahēwa loa ko lakou heluna, noliūl», aolo loaa ia lakou na uku kieleie! Mh kfth.i nnku oka heluna o ha paahana, pii ko lākou. uku. Ke kilohi aku f na pbe Paahana Ike, he kakaikah? ko lakon heluoa, nolaila, enii mai ka hookeke mawaena o lakou oo kH Īini ana i ka hana, a he mahuahua ko lakou haawina ke loaa mai. Oiai ianei o Mr. R. T. Booth, kela | haole haiolelo hoole wtiioaa, ka m.ii. 1887, ua hoopuka ae oia i keia manao iloko o kekahi o kana mao haiolelo : "He kaawale loa olupa, aole kupilikii." i Oke ano nui o keia kamumanap, he palekaua no kela a me kei»; meia <}Joni ana me ka hooik'aika a me ka hoomanawauui, kuemi ole i na keakea, na olejlo hoaikola a ka poe lapuwnle, a loaa na ike (oa hana paha) kiekie, alaila puu ka wah». E pouoeao iao'a keiki ilihuoe a makui ole paha ma kekahi ike Umahana. He pomaikai no lakou, pomaikai pu me ka lahui. Ina hookuu wale la lakou e hele auwana, h» hopena ino mai ko lakou, aole wale no he poiao no lakou iho, aka, he hoopilikia m%i i ka lahui, Na iakou e lumai a e hoohaukae nei ka iuoa maemae a lauhia o ka lahui, 'O ka hoopii ana ae i ke kulana o na paahana, oia no ka hapai ana ae ike kulana hanohano oke aupuni. . Ona kumu wale no e hiki ai ke hapai ae ia lakou, oia no ke ao pono ana ia lakou ma na ike karistiBno. Ke ao pooo aūa aku ia lakon e malama pono 1 ke kino, aole e ahuai wale; ke ao ana ia lahou e hoopono, he mea waiwai nui ia imua o □a maka o na hakuhana; ke ao pono ana aku ia lakou e haoa ika hana me ka manao hoihoi, a aole e like me na paahao, i nalo no a aui ae na maka o na luna, ke ku iho la no ia e kualehelehe wale ai no. Eao ia lakou rae keia oiaio: "iie leo mana l.oa ka leo oka j poe hoopono," (Yox populi recti, vqx omnipotens.) E kuhikuhi pono aku īa lakou, aole oka luapupapau ko la- | kou hopena, aole o ka pouli h me na nanaina omamalu o na heana ka panina o na mea apau, aka, aia aku maluna ona ao polohiwa, aia malalo iho o ka malu o na eheu o ka Mea Mana Loa. Oia ka pahu hopu hope loa a na poe a pau e anoi mau aku ai. Me ia mau iialīa i pono ia ma ka puuwai, poina na inauao ahuai e kono mai aua Ika manao oke kanaka e hana 1 ea mea lapuwale, a e hiki pono auanei i ke kanaka ke 1 ae me ka haaheo, ke makee nei au i ka ihiihi o ko'u kiuo. James N. K. Keola.