Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 39, 28 September 1889 — KA WAI O HAMAKUA, HAWAII. [ARTICLE]

KA WAI O HAMAKUA, HAWAII.

O ke ana-aina i hoolimalimaia e ke aupani, oia o J. M. Lydgate, e ana a j noonoo i ka mea pono e hiki ai ke lawe j i ka wai o na maana o Waimea no na | aina kanu ko o Hamakoa. Hawaii, ua j ■WaīiiO mai »eī ī kana boifee , a e oielo j ana, o na wahi hookio wai malwna o na j maana ma Waimea i kupono no ka lawo : ana, lie liiiii loa. Okeia hapa oHawaii,, aa kankai lakou maluna o ka ua e hau- j Ie ana, a e haule ana o like me ka nee ana o ke kau. Ma ka piko o ke kualono, he koikoi ka haule ana o ka ua a he pinapinai no hoi, aka i ka wae haule ai, ua moni koke ia e ka lepo, a 0 ka hopena e emi mau aua ka wai o na kahawai. I ka wa i hana ia ai hoike, he wa pamnl oo loa ia no umikumamalua makahiki; a o na kahawai keia i manao ia he mau kahawai pio ole, ua pau loa i ka maloo, aka ma kahi kiekie no nae o n» kualono, he lawa no i na kuaua e haule ana. Mamuli o ka naele o ka lepo a me na keakea e loaa ai na īliwai kupono, aolu loa, o hiki ko eliU oua auwaha halihali wai. O ka mea holopono wale uo e haua ai, oia ka lawe i ka wai malana aka o ka hawai papa, a oa hiki lo& ke hookoia ma na iliwai aole e emi iho malalo o eha a elima pa haneri. O ka aTeriga o ka hoolako ana i ka wai ma ka 100 kapaai paailloeo o ka minute, oia ao kai makemakeia e na mahiko pakahi eh.a o H&maiua e lawa ei i ka wai uo eiwa malama o ka makahiki. O na kahawai wale uo 1 hiki l;e hoolako. oi* o Kaw.ninm a eae Alakahi, a €• mahoahna ana ka wai 1 fca manawa oa, oaai n< kahawai mai o Kawaililu, lioiawe a me iialoa, O kd kahawai o Koiawe, ke oki u«?i i-v ma kahi kokoko 1 ke kumu wa», uoldla aole uo oi ae koea wai i na wa e a o ke

kahawai e kahe uei ka yai i ka aiua kuīa o Waiinea, o kahi wai Uiki. wa-le no naai in kahawai mai, o kahi koena aka i koe mai ika hoolako ana uo ua holoholona. O keia man kahawai a paō, no Wāipio wale lio. No ka hoomoo ana f h&Wai papa, o haule niia he 65 kapoai ilokoo ka mile. 1 O kahi anwaha hawai uaka kapooo e moalahi ai ke kapili Whn, ua lawa ia no kn mnliomake wai o k«ia manawa. O 'ka hawai knpono nae, oia he 24 iniha ke akea ame 12 iniha lee kiekie, a o ka papa hulnhnlu nlaula ka mea paa. O kahi e hoopae ai i keia man lako, aia ma Kawaihae, a mailaila aku o lawe ai no Waimoa. O kahi mna e hoomaka mai ai ka kapili, nui ka manna mai iho i!alo, a e lika m?> ka bo!o o ka paa ana oka hawai, pela ka awiwi e lawe īa mai ai ka wai, O kahi knpono no ka eli ana ina lua hookio wai, nia ma ke kula palahalaha o Pauknpn. Īna he eha lua wai e kapilna ai no ka hookio ana, no lakou ka nui aole e emi eaalalo o umi miliona kapnai paniliono, ua lawa ia, me'ka manao hoomahunhua aka maliope ahiki i ke kanalima kapuai paailiono, i hiki ai hoopaaia no eono malama papaa U.