Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 39, 28 Kepakemapa 1889 — KANAKA HAWAII KUE IA HAWAII PONOI. [ARTICLE]

KANAKA HAWAII KUE IA HAWAII PONOI.

E ka Pae Aina, Aioha oe: Ua heluhelu au i bo Hawaii Ponoi manao ma ka pepa "Ka Leo o ka Lahui" o keia la, a me he mea la i ka'u hoomaopopo, o ka leo ka leo o Hawaii Ponoi, aka o na liina na lima o ka Luna Hoohana o ka H. K. H. Ua minamina loa au i ka hiki ole iai» ke hoike i kona waihooluu ma ka nioau pake, ka mea nana e hoooakulu nei i'ka noonoo o keia kulanakauhale uawaena o na ano iahui a pau, koe aku ka pake. Ke manao nei au, o ke kumuhana pake, e lilo ana ia i kumuhana lahui i kela a me keia Kau ahīki i ka hoohoio ia ena o kekahi mau kanawai e hoohaiki ana, O ka'u mau olelo mua ma kou helu 0 ka la 19 o Sepatemaba i hala, ke ku nei au maluna o ia kahua ahiki i ka hooko i» an». O na hoolala a*u i hoomahele ae ni no ka mea pili i ka Hui Kuai Poi i kukulu ia ma Honolulu oei, ke hoike aku nei aa, he mau olelo oiaio loa kela. Eia ia'u na hoike> o ke paonioni oaau o ka Hui Kalo Palaoa o Wailnku me n* pake maauaviawa poi o īk kuknakauhale. Mamua, he 7 wale uo hale pake kuai poi, aka I keia wa, ua pii ae ahiki i ka umikamainah». Ke ota uel keia mau pM' pake, aka o ka Hui mahu ae, aole 1 lohe in ka tushele aua o na puka. Ebia mau hui haiekuai o na Hawaii 1 kukuiuīa a opa pu a e uaui ia uei e n* haiekuAi pake i keia w«? Ehia mau halekuni poi o m kau&ka e ku nei i keia ws ( oiai u« lsk\M> is bana msu)ua? Aole,' ua p«u i ua i^ake. Ehia mau kauaka kual pipi tua k& mi»keke o Ulakoheo, a e lawe uei i na pipi I kaluH ia inni e ua haoU» i hoopnkapuk* hou akuf A- le, ua hao na pake, a ua puk-. lakou he 5 keocta

a he 10 kentrt-» o ka Ib, ka mea bibi ole i ke kanaka ke ola. I kela mau'la Bku nei 1 hs!a, ua knkula kekahi poe mauka o Nuuaou koke eonei i hui kuai poi, aka huhea lakou i keia hor>»? Ua pelaha pa id e na pake, a ke naho ahi la na pake maluaa o lakou. 1 Me keia mau ikeeoaka a p»u e lawe ia mai nei imua o kq kakoa mau make, pahea e hahao naaupo aku anei kakoa, a e koi aku i ka lehulehu e kukulu i īiui poi me ka īke no he poho, aua hoopoho ia he mau helunn lehulehu o ko kakou lahui no ka h.iki ole ke paaaioni aku ina pake? O kakou ka poe ai poi, aole o na pake. Aia a komo pa kakou iloko o keia hoeaeu ana e hoohaiki i n« pake ma ka lawelawe ana mai i na hana e ola ai kakou a me ko kakou mau ohana, alaila ahona iki kakoo. Aka ina e hele pu kakou me na pakema ke kahaa hookahi ama ka hana hookahi i ike ia na poho i kekahi poe o kakou mamua, aole loa e-hiki. A i hoao ole kakou, alaila, he makehewa ke paonioni aka i na pake, Ua like ia me ka olelo ae, he hiki wale no ke kinaiia ka laa o Pelē a pio ma ka hoopiha ana i ka pohaka. aka puhi mai ana no nae ka pele. No'uiho, ua manao au he hana pono na'u ka hoike ana i keia mau kea a me keia mau phpilikia i ko'u labui mamua oko lakou kono ii ana e ike papalua a papakolo I kona poho ana. Mahalo no au ia Hawaii Ponoi i kona hoike tkna maii kona panaau mooielo i ka holomaa o Ameiika ma na aiahao, pa hui mokuahi, a pela akn, mni na dala mai i hoohui ia eka lehulehu, a ilawelawe ole ia ōka pafee, aka ua ahewa loa au ia oe i kou huna loa ana aole hoike mai, o Amerika ka lahai mua loa i hoohaiki akni ke komo ana ae o na piake ma ia aina nni palahalaha. No keaha mai keia? No ko Amerika aloha i kona mau paahana, na lima hana ike, na poe imi ola ma na hana e ae, i ka pau loa i ka lawe ia e na pafee. Pehea heīha ka Hawaii haha aloha no keia poe o kona lahai ponoi? E kai lima pu anei kakoa me Ameriea ma ka hoohaiki ana i ka pake, a i ole ia e hoomaa aku anei o HaWaii ike kuu akea ana? Ao'īe keia he wa na kakon e kunana ai no keia ninau, a manao hoopalaleha, ina e manao ana kakou no ko kakou ola a me ko kakou mau ohana, He makehewa ka hoakamai olelo e palepale ai. A hookanaka kakou me ka noonoo ku io, aule puni wale i na mali olelo no ka manan o lilo ka ninaa p«ke i mea e hookaee ai i na poe koho ba!ot'i alailn pono. Aole pela, aka e hana a hooikaika no ka pono lahui, aole no ka pono oka pakeke ponoi. Kanaka Hawaii. Sept. 24, 1889,