Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 34, 24 August 1889 — Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELE O KE AO HOLOOKOA KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua. KA LIMA KU'I O MAUDELANA [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELE O KE AO HOLOOKOA

KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua.

KA LIMA KU'I O MAUDELANA

Sa Limakahi i haaheo ai ka Honua. NA HUA OHIA K£JuKAWB o AIMIONA Unuhiiu no Ko /iaweiii Pae, A ina. ■ Hela 94 : Oiai ka ilio Leina Hui e kuu paa ana i kona mamā Iele, a iloko paha o ka hala ana o na minuie he 25, a ua hala paha he hookahi mile o ko laua lele ana. Iloko o ia manawi i ike ihō ai ka ui Meleuwila ke hoomaka mai la ka mahanahana o kona mau aoao, a hoomaopopo ih i la oia no na mea a kana ilio i «o mai ai iaia . A aole i hala he elima minuta mahope iho ua hiki ole iaia ke hoomanawanui no kekahi wa hou aku e kali ai, no ka nui o ka wola. Nolaila, me ka hoohakalia ole iho ua hopu iho 1» oia he «lua hulu o ka ai o Leina Hiu, a huki ae la, a hoolei aku ia he hookahi ma kekahi aoao. a he hookahi no hoi ma kekahi aoao. īloko no o ka manawa i hemo aku ai o ka hulu mai ka lima aku o ka ui, Meleuwila, aia hoi, ua like kona agao ia manawa m.e he wai 'la ka huihui, a Loomau aku la no laua nei i ka lele. I ka ike ana o ka ui i keia hoailona, ua hoomanao iho la oia iloko ona, akahi no a loaa mai ka manaolana no ka puka palekana aku ma kela aoao, aka, he manao kuhihewa ia o ka ui. Oiai no oia e hoomanao ana i keia { mau mea, aia hoi, me he ahi Ia i kuni ia mai mahope o kona kua a me kona alo, a ua hoopuiwa loa ia hoi oia. A e like me ka hikiwawe o ka pa ana mai i kona kino, pela no hoi ka hikiwawe o ka ianei hopu ana iho j na hulu elua ma ka a-i o ka ilio Leina Hiu. . '! Ia manawa no hoi i huki mai ai a hoolei aku la a mahope ona, a lilo ae la hoi keia wela nui i mea ole. Iloko nae o keia manawa, aia ka ui Meleuwila ke noho ala me ka makaala, iaia iho, a me ka noonoo ana no kana mea e hana aku ai. Eookahi wale no ana mea e noonoo nei, no ka hoailona e pili ana no ka ilio Leina Hiu, a ua kanalua hoi oia me ka manao ana iloko iho ona. Ina paha e lilo ana kuu Leina Hiu i luahi na na ula ahi o ke aupuni Keahialoa nei, alaiia he mea maopopo a ia maua ma ia alanui liookalii. Aka, aole au e kanalua ke olelo ae, e ku uo uu e me na uia ahi e lalapa nei no ko'u ola a me kuu Leina Hiu a hiki i ka hope o kuu ola, A na ke au o ka manaWa e hoike mai i k« mea o makou e lanakila aua, a naua auauei e noho mana uialuna o na aupuni o ka honua a me ka lewa nei. Aka, ina au e haule pio ana, alaila, nau e kuu lei aloha. ka mea a kuu puuwai e lia aku uei, e hoola hou uiai niai ka make mai, i hoohui ia ai kaua uia ka uoho uaaemae ana mawaenu o na auela o ka lani a īue ka honua. Oiai nae ua ui nei e kamaiiio ana. aia hoi, ua lioni iho la oia i ka hohono ; o kekahi mea, a ma kaua hoomaopojx> I'jo, mo lio k, "Si holoholona ua pau i ke ahi. Iloko o ia manawa, ua hoouiaopopo 1 koke ae la oia, aole keia he mea e ak\. | noua keia hohouo, aka, no kaua Ui« * I Leina Hiu uo, h«> mea uiaopopo ua pau i ke ahi,

Me ka eleu a me ba hikiwawe launa ole i alu aku ai ua ui Meleuwila 4 nei i hope, a hopu akn la, i ka huelo o kana ' Haki mai la oia i kekahi hulu. a hoolei ae la malalo o kana ilio, e like hoi i me na uiou 1 ao ia aku ia^a. | Iloko o keia manawa. ua lilo aē la | ke, kino oka ilio Jjeina Biu me he i pauku *liau la ka huihui, a hoomau j aku la no laua nei ik& lele ana iqaua me ka . manaolana ' hauoli no ko laua j palekana. I Heloihi kt>;a manawa alauanei i 1 lele ai, aia hoi, uā'puka aku la laua > nei ma' kekahi aoao, kahi hoi e loaa . ai ka maha. ( i Ika manawa n<f> a laua nei i puka ai ma kekahi aoao, : ua waiho ino aku la ka ilio Leina Hiu, a me na huaolelo hope i pane mai ai pia. i E kuu haku, e lawe koke i kau omole Waiola a e hookulu iho ma ko'u mau wahi! poino, mai lohi oe, a pau ae Ia kana kamailio ana. ' Mahope iho o ka pau ana o na olelo aka ilio'Leina Hiu; ua waiho a make aku la oia. Nana iho la ka ui Meleuwila ika na ilio, āhe ku maoli ika manaonao ke nana aku i kona kino. O kona opu a me 1 kona mau kapuai wawae, ua papaa ia ika ula o ke ahi a hopu īlio la oia i kana omole waiola iloko o kPna pou. Ho6kttlu' iho Ia oia i kekahi kulu a hamo ihō'la ma na wahi i poino o kana ilio. ' ! Ailoko'o ka manawa pokole loa ua hoi hou la ka ilio Leina Hiu e like me kona ano mau. ' Iloko oia manawa i pane aku ai ka ilio Leina.Hiu, mai poino maoli kaua i keia waM. Ia majjawa no i pane aku ai ka ui, mai mana S no paha oe he lanakila i ha pau. K ina nae ī poino iho nei' oe, ina np ua hoao aKu au 1 Ko*u wahi ikaāka ahiki iko kaua haule like ana paha. aka aia no he mea nana ;e kokua ia kaua. Ikalohe ana o Leina Hiu i keia i mau mea, ua ninau ae la oia. owai ia mea eaa mai e hele e kokua ia kaua iloko o keia poino nui. Ina aole e hiki ia oe ke ike i ua mea ala, alaila na kekahi manawa e hiki mai ana e ike ai oe iaia. Iloko oia manawa, ua haupu ae la; oia, a hoomanao ae la aole kela he mea e aku, aka o ka opio Kaonohiokila no Mahope iho o keia mau olelo ana a laua nei, ua ninau, aku la ka uī Meleuwila. , Aia ka hoi i hea ka hale o keia wa- ?• E kua haku, aole ma keia wahi au e ike aku la, eia mapua aku nei o keia wahi. He hookahi mea; nana i keakea mai !ia kaua i keia manawa, oia no ka pali nm e ku mai nei. Ina e loaa ana k'a puka ia kaua alaila, o ko kaua komo no ia me ka maalahi. ahe mea oiaio, e ike hou ana ka

hoi kaua ia Piuke. Aole i pau pono ae ka laua nei mau kamai'io ana, aia hoi malu ana he aka no kekahi mea 1 maopopo ole ia laua nei ke ano. ! Me ka puiwa a mk ka lele o ka hauli i hooho ae ai ka ili Meleuwila s heaha keia? ' īa manawa i pane? ae ai ka ilio Leina Hiu, heaha hoi, |malia paha he aka no kekahi mea kin<j>. Aole iiO i liuliu jiho, aia hoi malu hou iho la no uo ka lua oka manawa, a Ue mea kahaha loiji hoi k i ka manao o ka ilio Leiua Hiu r Wahi a ua Hiu nei. ipane iho ai» he aka wale 110 ka'u e ike nei aole hoi ke kino. | Aole i liuliu iho mahope o ia mauawa, aia hoi, kikaha iuiua 0 ko laua .nei alo kekahi uianii nui. Nou io k* keia aka a'u e ike noi,a e kuhi ana au o lWiju.a Ilipa la ka mea a maua 1 huli mai : Iloko o ia manawa i pane Aku ai ka ilio Leiua Hiu, mai hea niaī nei oe, a hoaha hoi kau hana 0 keia wahi? ! Ia mauawa i pai e aku ai ua mauu, uei, no keia wahi n*j> au, a ow&u ke ki J ai o keia w&hl a o ,na poe a pau eko mo mai aua ma kejia wahi« ke pakele Ukou qiai ua ula Juai 0 k<; ahi 4 na % u uo aufi4»ei lakou 0 hoopai aku i 1 '

Ika 10119 ana oka ui Meleuwīla a me kailio Leina Hiu ikeip. mau o.lelo a ka manu f ua pii koke ae la ka maina ok»m, No ia mea, ua panp aku la oia, owai oe a maua i iko ole ai a e hoolohe aku ai Uoi i olelo. , , Eia wale iho ao ka na ka mea o kakou e lanakiīa aua, nana e noho hoomalu keia wahi. Ta i pane aku ai £a tna ke ala a otua i Iheīe mai nei ila olua e hoi aku ai, a i hoole olua i keia, alaila,na ka make e hookaawale aku ia olua. Hoko oia manawa ua pii ino ae la ka ifliaina oka ui Meleuwila, nolaila hapai ae la oia i kana kookoo kupua me ka manao e liili aku, Aka, ua pane e ae la ka ilio Leina Biu, mai hooluhi wale i kou lima no ka paio ana aku me ia. Ano kou manawa e noho me ka kaala, aole i pau pano ae ka Leina Hiu mau,olelo, aia hoi hala hu ana ka pahi kakiwi aka manu ma na aoao o ka ui. Ia manawa i pane ae ai ka ui, eho pu aku ana au ia oe ma ke ano he pio oe na'u^ Iloko oia manawa, uahapaiaela ka ui i kana kookoo a hahau aku la maluna oka manu, aua alo ae la no hoi ka mauu a hala ia hauna Lele hou mai la ka manu no ku lua o koua manawa me ka manao e poino ana ka ui iaia, aka ua poho wale ia manao ana pela. No ka hala ana o ka lua o ka hauna pahi kakiwi aka manu. ua komo mai la ke ano hopohopo iloko ona. Nalaila, ika hala ana oka hauna kookoo elua aka ui, ua kuu pau aku la ka manu i koaa maua lele no ka holo ana no kona ola iho. Oiai nae ka manu e ahai ala ka pupuhi ika.lele, ua ulfei aku la o Leina tti« ma-ifcafeope. . _ A mamua ae oke poholo ana aUo. iloko a pau ka loaa ana ia laaa nei, ua paa aku la ia Meleuwila ka puapua o ua manu la. A iloko no hoi oia manawa i lohe aku ai ka ui ike kani ana a ka manu a no kekahi manawa pokole, ua hamama ae la ka puka a poholo aku la lakou nei iioko. Ia lakou nei nae i komo aku ai, aia no laua nei ke paa ala i ka manu, a no ia mea, ua pane mai la ka manu penei: E hookuu mai olua ia'u. Ia manawa i pane aku ai o Meleuwila, aole mauaehookuu aku ana ia oe, ahiki i kou ae ana mai iko maua manao. H«aha ia manao o olua? wahi aka manu i pane aku ai. Aole maua e hai aku ia oe, aia aae mai oe e iilo kakou i mau hoaloha. He mea maikai no ia i ko ka manu manao, aka, noonoo hou ihola nae oia, ua paa ka laua aelike me Piuke, a ina paha eae aku ana au, alaila e poino ana au.

Me keia mau huaolelo e lauwili ana iloko ona, ua pane aku la ka manu, he mea hiki ole ia'u ka ae ana aku ika olua, no ka mea, ua hoopaa au ika aelike me kekahi mea Ika lohe ana oka ui i keia mau olelo, ua ninau hou aku la oia, owai na mea 'la. 0 Piuke ka Hapa Itio, wahi aka manu i pane aku ai. 1 ka lohe ana nae o kn ui i keia mau olelo no Piake» ua hiolo iho la kona mau waimaka. Oiai nae na waimaka oka ui e hio!o ana, na lilo ia he mea haohao ika manu. ! Aka, «a aoiaku l&no kauiuioka; olelo ana, iua aole oe eae mai sla U elaw koke no au 1 kou ola. keia mau olelo ak& ui» ua ae koke niai la ka manu* a liio ae la la.*' kou i niau ao k& mauawa mau !oa. , Mahope iho o keia, ua aiuau hou I aku ia ka ui Meleuwila» ua ike auei .oe i kekahi mea aao e a kanaka paha ! iloko noi o kou anpuni? wahi a ka mauu 1 pane aku ai, aka nae maw n V « hde aua aku nei, he no uiea ka"u i ike * ao s ns ke kuaiu 0 ke olua lv.\«ka aua aku uu iVa.

A ia manawa no iioi i ninau aku ai ka mauu, hoaha ka olua m&a o ka hoo-. kolo ana mai nei-a-Wki-ia^ei? I liuli mai nei maaa ia Keioa Hip& ame kona mau haku» wahi akaui i paue aku ai. w Xfia wahi a k«i manu no kela aka &!u i ike iho nei, a he 2sea oipio ina oia oi& iloko ona paleoa o keia hupuni, alaila e loaa ana oia ia kakpu. . A Uook&hi wale no ona mea e pakela aii aia f nui ka ikaika. I k$ k&e aaa o ka ui i keia mau olelo ua komo mai Ip. ka manao hauoli Uoko ona. A ia manawa no nioau hou akn ai k«iuj* a aia i hea o Piuke kahi i noho ai i keia manawa? Ia manawa i pane mai ai ka manu« aia uo oia ke noho ala me ka lealea o kona kino, aole he maaao ae ika ohana. Aia manawa nae 1 ninau mai si ka manu, he kaikamahine anei oe na Piuke? ISo ka . ninau aka manu, ua pane aku la oia me ka oleīo ana, he oi&io kau i olelo mai la. Pane hou aku la ka manu, o oe anei ka m«a nana i hoola hou mai iaia? Oia uo e like me kau mea e hoike mai la. Ia man*wa i pane hou aku ai ka manu. ua haili mua uoia'u kou mau helehelena i ko 1 u manawa i ike ftku nei ia oe. A ua hoomanao koke &u iko Pjpke mau helehelena, a eia io no ka ooe o Meleuwila. E hoomanao ena makamaka heīuhelu, aole keia he manu okoa aku, aka 0 Aeko no keia, ka mana hoi nona na hulu kupanaha. Ua ike kakou ika oiaio oia mea ma na helu 1 hala hope aku nei L a e nana hou -pe hoi kakou no ka hans panaha ; " MaKopeiho oks lakcu,aei mailio ua hookipa aka Ia o Aeko ia laua ne!jf ma kona rumi aiua. Oiai lakou nei e noho ana, aia hoi, ku ana he elua manu me ke pakauk»^ 1 luluu i na mea ai. NohQ iho la lakou nei e hoopiha i ka lua o ka inaina* a i ka maona ana ua hoi aku la iakou no ka rumi a īakou i noho mua ai. . Oiai lakou e noho ana, ua naae ae la o Aek© penei: : Ano ka maaawa a kakou e huli aku ai ika olua mea i makemake ai, ae uana mai hoi olua i ka'u wahi poao uuku. E hoolohe pono olua, a e nana hoi meka m^kaiJaīoa. Iloko oia waoawa i huki ae ai ua manu nei i kekahi hulu o koua aoao akau a pane mai īa. Eia ka hoailona e maopopo ai ia kakou eia ka mea a olua e huli nei iloko 0 keia aupuni £ hookuu aua au ia ia nei ma ka aoao akau e huli i ka mea a olua i maĀ i hoi oie mai oia iloko qna hora elua, aiaila aia oia ma ke ala e uhai aia i ka eaemi» a o ko kakou uhai aku ao ia mahope. A iaa hoi e hoi mai oia, alaila aole no ma koua aoao, a hoouua hou aku i ko ka hema. Ika maopopo ana o keia mau mea ua hookuu aku la o Aeko i ua hulu la uie ka paue aua aku peuei; E hele e hooko i ke kauoho iloko o na hora elua a ina e loaa mai hoi iuai ahikl i bo loan ana aku ia'u. Ika manawft i nalo aku ai ka hulu no kon« a!a hele, ua noho iho la no lakoa uei ke kali ana 110 ka hojxma e hiki mai ana. Oiai l«kou no? o noho »aa uo k« kahi ana ikA niAiHwa, a k4* hookokoke | ae 1« ho\ i ka waum ■ Ika hiki |x>bō aua ika ni£Uiaira 1 | oīelo ia 4 hoi komo aaa ka hulu. me | ae*!e». 1 1% mauawa i paae mai &i ka maau. L ht> m oiaio aolo ka uiea & olua i lau mai nei iaa ko ia nei ala hek L A uolaila e u&aa ae ho; iko | ka aoao heiua. , | la mauawa koke uo i huki ae &i ua 1.1 aiaoju uoi i kekaki hulu ok« «040 he : I a IiAUA iho la ao hoi Uk« k»