Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 34, 24 August 1889 — HE MOOLELO NO WOKA RALE KA Emepera o Ke kipuka Ili Ka Olah kau Iio o na Hilana KA MEA I KAPAIA KA OPIO PUUWAI HAOKILA A O Ka Poka Pahu o na Kualono. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO WOKA RALE KA Emepera o Ke kipuka Ili

Ka Olah kau Iio o na Hilana

KA MEA I KAPAIA KA OPIO PUUWAI HAOKILA A O Ka Poka Pahu o na Kualono.

'■' O na me* leaaa ko'a lahiehu Ka kahiko liaalieo o k« koa . O ks m»ke a uae ke ola O ka makia ia o ka oihana Kaita," ) MOKUNA 11. KB AO OMAMALU HOOKAHE KOKO. : No kekalii mau minuie ko Neba ua--na aua ia kai o ke kulanakauhale alii. hali ae la oia apane Ia aku i kona alihis kaua, "0 ka manawa kupono wale no keia, nolaila e haawi koke aku oe i ka hoailona i na kanaka no ka hoomakaua(| kau ana ia lakou iho." I Ia manawa koke no i poha aku ai ka • 0 j o-le kahea a kona alihikaua. a emoole I ua kani pohapoha mai no hoi ka leo o jJf na olea na koa oua Neba la mai lo ■j ko mai o ko lakou mau lua huna, e 7 wawalo hele ana ma kela ame keia wahi o ua mau kuahiwi anoano nei. Oiai ka leo ona o-Ie e alapine ana aia hoi ka leo nukupeu o na pahu ke olehala kapalili ana e hoolale aku ana |R iua mau keiki noho wao nei, ano ka Bg||manawa e kakna i ka oukou mau m?a W&' eha, a e maki aku no ke kahua o ka ■* v haua me ka umauma lokahi. I ke kuu ana iho o ka leo o ka o lea

me ka pahu, ia wa no i oili liilii mai aiuapoe keiki noho kuah'wi nei me manu koae la no na kaulu pali i lako pouo rae na mea make, no ke ka- » hua hoomoana. ' O keia kahua hoomoana, ua hana ia | no ia e ua poe powa īa malalo o na I kuhikuhi ana a Neha, a malaila lakou e hoomaamaa mau ai i ka paikau i kela me keia aluna ahiahi, a hiki wale i keia wa a lakou e manao nei e kaili i ka noho alii o Pelekane I ka akoakoa ana o na powa ma, ko lakou kahua mau, ia wa i wawalo hou aku ai ka o-le a ka alihikg.ua no ka manawa elua, a e like me ka nei haluIu ana o kekahi kikiao makani nui a nalo aku, pela okoa iho la no ua mau keiki noho kuahiwi nei o Pelekane i halo mai ri a hoopuni ae la i ko lakou haku alii .^ha. I na koa i hoopuni ae ai ia Neba iloko o kekahi laina kaua poepoe, oia no ka manawa a ua Neba nei i pahola aku ai i kana mau olelo hoolana peaei; Imua no ke kulanakauhale alii o Pelekane e ua hiena wiwo ole o na kuahiwi a loaa ka lauakila, no ka mea, aia ilaila ka hanohano, aia ilaila ka wai wai me|a ulakolako. A. ke lioohiki nei au, aole e hoi hope ka pahikaua a Neba, aole pu hoi ka nele a me ka hune a ka ai a liiki i ka wa e inu ai o ka'u makakila i ke koko no ka noho I alii o Pelekane. I ka hooki ana iho o Neba i kana mau olelo ia wa i kupiuai koke ae ai fy na leo ahiu o kona mau kanaka e olelo no Neba au i keia wa a hiki i ka * make ana, K'- Aole i pau na kupinai leo o na kanaka poha hou mai la ka leo o Neba, * me ke kuhi pu ana aku i kana pahi |§ff , !t&ua uo kai o ke kulauakauhale alii, "makaukau e ne. koft" wshi a ua P®* Neba 3a, "Imua no ke kulanakauliale £ &lii niaki." Ip' 1 ka matjawfl i puka ae ai o ka hut.HKolelo uiuUi, o ka niīuia-w;* koke uo ai i ■p* Ic«i ak« «i k:\ huukai hoouku kaua n ke k«*iki \''i N«iba uo kai o ko kulauakav\Wm Jj|ftl« aiii, iloko o h\ malio tuo ka pu

Oiai ka huakai a Neba e nee malie ana, aia no ua hiena nei o na kuahiwi ke haawi mau ala ina olelo hoolana maoao i kona poe kanaka, a ua lilo na olelo aua Neba nei i uwila nana e ui lani i ko lakou mau mauao eleele, a me he mea ia he hookahi wale no mea nuf e haku koi ana iloko o ko lakou mau umauma, oia ka haule pio ana o ka noho alii malalo o na hoomalu ana a ko lakou haku alii Neba. A mamua ae oka pahola ana mai o ka malamalama o ka la malana ona kualono uliuli a me na awawa omaoo>ao o Pelekane aia hoi hoea aku la ka huakai a Neba mawaho o na palena o ke kulanakauhale ma kahi he eha mile ka mamao mai ka hale alii maiAma keia wahi i hoomoana iho ai ua Neba nei me kona puali kaua nui kohu manu no ke kula. Ina koao Neba e hoolulu ana ma kahi i hai ia ae la, ia wa i kamailio hou mai ai ua Neba nei me keia mau olelo hope. "E kuu mau koa ua hoea mai kakou i ke kahua o ka hana, a o ka mea wale no i koe la kakou oke kali aku no ka manawa e poha ae ai ka uwahi enaena o ka hoouka kaua. Nolaila e ku makaukau kela a me keia kanaka no kona kulana iho a hiki ika wa e haawi hou ia aku ai ke kauoha, a o ka mea e hoao ana e kue i keia mau olelo e moni no auanei oia me kona hopena weliweli, a e inu hoi ka lepo o Pelekane nei me kona koko.' No ka mea I keia la, aohe io na io, aole hoi ka mua no ka mūli, oiai e hooneōneo aka ana o Neba ia lakou mai ka lepo aku o Pelekane nei a hiki | i 'ke kanaka hope loa e hapai kue mai ana i kana pahi kaua, A e uku panai ana hoi au no na maewaewa apau i loaa ia'u mai ka lil<> ana i kanaka bele kuewa no na kuahiwi o kuu aina hauau nei. ina pela e loaa ai ia'u ka lanakila no ka papahi ana i kona lei alii, a e lilo hoi i Mei weliweli nui ia e na aupuni e ae o Europa. Ika hooki ana iho o Neba i kana mau olelo imua o kona poe koa haliu hope ae la oia no ke kulanakauhale alii, ano kekahi mau mmute palulu ae la ia i kana pahi iluna o kona lae a pane ae la. Aole! aola au e lele kaua aku ana maluna ou me ke ano powa, aka e hoouka aku ana au i ke kaua o na rula o ke kanaka koa oiaio no ka haawi ana aku i manawa nou e hoomakaukau ai, oiai he mau keiki kane wale no kaua a elua, a na ka mea ikaika e papahi i ka hao haaheo o ka lanakila. Me keia mau kanaenae ana a Neba no kona' home, huli ae la oia i kona alihikaua Luei Heneri a pane aku la, e hele aku iloko oka puali a wae mai i eha kanaka no ka ukali ana aku ia oe ma kekahi miaiona a'u i manao ai ooe wale no ka mea kupono nana e hana, a o ua hana la a'u i makemake ai e hoouna aku ia oe, oia no kou lawe ana aku i ka leo oke kukala kaua a Neba kue ika noho a!ii ame ke aupuni o Pelekane. Nolaila e makaukau nou iho, a haalele mai i ke kahua hoomoana nei mamua ae o ka. malamalama loa ana mai o ka la o keia kakahiaka. Ika manawa a Neba i haawi aku ai Ike kauoha i kona alihikaua haalele mai la oia i kona kulana maa mau iwaena o na puali kaua no ka hooko ana i ka haua i haawi ia aku a no ka manawa pokole wale no aia ua ali hikaua Luei Heueri nei me koua mau ukali e kau ana nialuna oko lakou mau lio me ka makaukau. i lako pono m» na mea kr.ua 110 ke pale aua aku i ka poe e akeake a mai ana i ko lakou alahele o ko hooko kauoha. No kekahi mau sekoua ka lakou kali ana hoea hou mai la o Neba me kekahi leta i sila ia me ke kuui oke alii powa e paa ana ma kona lima a haawi aku la ia Luoi Heueri, mo ka pu ana aku i na olelo oolea, "E lawe aku i keia leo o ke kukala kaua a haawi aku ma ka lima ona popo ai waiu o Pelekaue, a o kalī pu aku no ka pane ;; loaa, me kou hoohiki Uou an* luai ia n«i me kau mau hoike o pili aua i kau misiona mamua oke kupouo sna o ka !a i ka loio. Aole i pau.