Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 29, 20 July 1889 — Ke Aupuni. [ARTICLE]

Ke Aupuni.

(Hoonoauia.) Aole o ba E!ele a o kona lunalioopo- - nopono na naea ko'u waba a me ko'ū lima i ole e kakau, do ka mea, he tnaa makapo laua e ulakai nei i k& lahai e baole pu iioko o ka 'lua' hookahi, aloha ino ka poe e puni nei i ka olna pelo, he oiaio Lapau ka huelo o ka Elele A o kona lonahooponopono. Ee nabq bewa nei o Elele a me kona lunahooponopono i na alelo o latia, me ka mihi ana e paa ai ka o!e i ka waba, aole inaua i olelo ino i na mikaoele, be ole loa no. Ma ka pepa o k i la 18 o luhe, aoao alua, m&lalo o ka poo "N& MikAnele," e olelo ana "aole o makou hoowahawaha i na mikanelē he ole loa no." Akahi n.o o ao kanak« ka Elele me kona lunahooponopono, me be mea la, ua hluahewa loa ia laoa i na makabiki i hala ae, no ka meB, aole i ike a hoomaopopo i fea porfo a me ka hewa, a ua kupono loa no ka Elele a me koua lunahooponopono ke kapa ia aku be "holoholona hapo" a laaa e kapa nei no hai. No ka mea, o kekahi o lana be inoa bcloholon« oia o D. Laiana. E heluhelu i ka Elele o Maraki 2, kolamu 2, malalo o ke poo "'He kolana ieo," a peoei i kakau ia ai: "Mai'ka hoea mua aūa mai o na mikanele ma na aekai o Hawaii nēi a hiki i keia la, mai ia manawa mai ke ina o ke kulana o ko kakou aupuni, aole be wa i maikai ai a aola no hoi he wa e maikni iki ai ins e mau ana keia ano." E manao aua anei ua mau mea lilelile nei, o ka naauao be mau olelo ano ole a ku ole hoi i ka hoowahawaha ole keia mau olelo a laua i hoolaha ae nei mai Hawaii a Kauai'" He mau olēlo ku l L< ino a me ka hoowahawaha loa ia, r a ko lakou kino a me ka oihana laa a i&kou i lawe mai ai, ioa i helu ia na olelo hoino a ka Elele me kona lunahooponopono mai ka la mna o ko laui lilo ana i mea e kaahele ae mai Hawaii a Niihp.u, e oi ana ka nui oia buke i na buke e ae i pai ia ma ke eo nei. E manao ana paha laaa nei oa hala na Hawaii kehiko, na poe i hiki ke ike i ke kaoua o kela a me keia haaolelo Hawaii, ke ) akii nei au aole ī pau he nui na poe i kee, he mano, be kini, he leha o na Hawaii opio e noho nei, he hiki ka ike i ke kaoua o kela me keia huaolelo. maoao be\ ka Eleie e aaliu ibo me ka hula hipa o ba hookamani a hoole mai imaa o Hawaii, a i mai aole o maua hoowahawaha i ea mikuuele, aole oae e hiki o na hua kepau i batuo ia me ka eleele o ka inika, a i pai ia ma ka nopepa Elele a i hoolaha mau ia mai Hawaii a Kaaai, ua pai ia me na huaolelo hoinoino i na mikanele. Ina e hīki i ka Leopakī ke hoano e ae i na kikokiko o kona īli, alaila hiki ia Elele me kooa luuahooponopouo ke hoololi ae ia laua īho. No ka mea, ua maa a ua kuluma mau i na olelo ino, e kepa ana ma ka akau a me ka heoia e like me ka paaa hihiu, a , pela no ka Elele e kepa nei i na nupe- j pa "ILo Hawaii Paeaina" a me "Kuu-1 koa" a me aa mea kakau o ia mau nuP«pa. E kapa aoa be poe "holoholona haHe lili loa ka Elele i ta poe a pau e kue aku ana ' kana m.\u hlakai ana. No ka mea, o ko ka Elele makemake a me koua lunahooponopono, e ka maa i ka pohaehue e like me na kamalu ma na kbhakai e lalaa ana i na pohuehue a hahau ībo i ke ka, me ke knhea ana "ho, hu kaikoo loa, ka'a ai, ka ia ke kai i ka pohuehae." No ka mea, ua ka mua iho nei ka Eiele a ua pii ke kai ma ka la 30 o luue, 1887, aoa e hapala uei i na poe aloha aina he kipi. Kai no no ke alakai hewa o ka Elele i ke aupooi, no ka niea, he kauwa oe i; hoolimalima ia e kou haku, au e uhao ai k* ak»Q a m# ka heiLa A ke hoao hou uei ka Ele'e e hooula j hon >e i ka haaoaele, i ma* e holopouo i of#"ai na hana maikai a ke «upuui hoo- j maemae 6 haoa uēi. i Noka taea, aoīe i inaa k?v Elele ī ka hoomaikai ia loko eiei, o wsiho wa'o uq • ea alaeoi a m® halekula aopuui, a i | ka moana kn ia nei e h'oopiMo! li, «ole no ka j>omaikai o ua makaai-

nana, ao ka polohaka na ka pouuponu.o kp. Eiele e ai Looiiuu. O'iii' Hawaii <; p'.a I Ike a i ma.a i na kalai manao h ka Ēls!a, he tnoa oao ia ma k» iuun ine be-u:f!i ln, akn, o kona liopeaa hv ioea awaawa ia e make . Ōke kuli ka .make ■ O ka lube ke ol '.