Ko Hawaii Pae Aina, Volume X, Number 9, 26 February 1887 — KE KANAWAI E KUKULU A E HOOPONOPONO AI I KA OIHANA KOA. [ARTICLE]

KE KANAWAI E KUKULU A E HOOPONOPONO AI I KA OIHANA KOA.

ka m! \ i kutnn e lawa i>ono loa ai ua ana i na manawa i « hoomakankau rae na pono kau», 6 e mnlama a ka hoomakau kau i k«kabi mao puali koa kupcfto uo ka m&laiaa aua i ka maluhi» kuloko ame ka noho hjjr maikßi oke Aupuni, a oiai uo hoi manauli oka Paukn W'i o kr< Kumi;kann\vai ; No-; laila E hooholo ia •• ka Moi, ame ka Hale' Ahaolelo o ko Huwaii Pae Aina i akoakoa iloko o fea Ahaolelo Kan Kaoawai o k« Auponi. Panku 1. E kukulnia i oihana kaua «ina ame kaua moana, ae kapai» ka oihana kaua aiea r roo moana. O ke Kuhina o ko na Aina e, oia ko kakauolelo oka oihana kaua aina a rae moana, a e malama oia i'hoike no na <Tala a pan i hoolilo ia < i ka oihanakaua aina a nie moane, ae ae aku a apono aku i na kikoo a pan i ka Wailioun Waiwai no ia oihana^ Pauku 2. E hoonohoia i papa aliikoa luna nui no k8 oihnnn, a e hoonohoia ke poo oia papa rria ke kulana a rae ka inoa o Tintanr(Ja-Generala, i hookohnia a ia ke *Jjii ka Moi e noho ma ka oihana iloko o ko ka Moi oluolu. O keia nliikoa oia no ke alii j koa nui o na puali koa a' pau, o ka aupuni malalo Hk-f, o ka mana kiekie o ka | Moi ma kona ano Alihikaua Nni. ."1

Pauku % O na aliikon oka papa aliikoa luon Ntii rnala!o o ka Lqtanela Keoerala. oia no ka Akakana Keiierala, Paaku Keuerala, me ko lakou Qjau ialo, ke aliikoa kamuao, be aliaiolelo a he bakauole!o. Ona aliikoa » pau o ka oihaaa koa, koa pualu n ih'e aumoka, o ke aupuni, na ka Bfcfcanela Kenerala e waiho &ku a ke 'Lii ka Moi e hookohu a e komi.sinā aku, a e lakou i ko lakou mau komiiiiaa iloko.o ko ka Moi ōluolo. ** ' Pauku 4. E kukulu hoopaa inoa ia hemau pualikoa kumau aina a nie moana aole e oi p.ku ka nui i ka eloa haneri a me kaoalima na koa a me na 'lii, He elima makahiki ka loihi o ka manawa e hoopaa ai, a oia manawa Jbe hiki no i kela a me keia wa ke hoonui hou ia aku ma ka hoopaa liou ana aku. No na kumue hiki ai ke huokoia keia kanawaai a e malama ia ai no ke kukulu hoomau ana ona papa aliikoa luna na», ame na pnalikoa o ke 3upimi, e hooholoia a e hooliloia no ia mea, mailoko mai o na dala o ka waihona aupuni, i hoolilo oleia, na dala lie iwakalua kamamakahi tausani no kela me keia elua makahiki.

Ona haawina no ka uku ao« |na lilo o ka pualikoa komau o ka Moi, na puali paalu a puah koa aiua a koa moana e ae paha. malalo a mamuli o ka mana o kekahi kanawai a olelo mana kanawaipaha e ko nei iloko o keia aupnni, # liooliloia no ia a e malama ponoia e hke me na olelo maloko o keia kanawai. Pauku 5. Na ke poo oka papa aliikoa iung nui, mamuli o ka.apono anao ke 'Lii ka Moi, ma kela a me keia manawa. e hoopuka a e kuahaua aku i na ral| ame ua hooponopono ana no ka hookele pono ana o na leoa iloko oka manawa malohia a kaua paha, i kapaia na "olelo hooponopono o ka oihana kaua aina a me moana." Pauku 6. * 0 na Kiaaina, i hookohu n komi&iua kuponoia malalo oke kumukanawai a me nu kanawai o ke aumamuli oko lakou oihana, e noho ma ke kulaua ame ka iuoa Mekia Kenerala, a o ko lakou mau alii ahai mamuli oka lakou waiho ana e hookohu ia a e komi.siua ia e ke A3ii ka Moi, a e nolio ma ka oihaua iloko o ko ke Alii makema'ie.

Pauku 7. Ua maa» ua JKiaBiun » pau o ka meua oihaua koa maloko onapHitiisx.ko lakou apaua Kiaaīna. lua ur ike ia ke kupouo i kekahi manawa e kahea i » na puali koa o kekahi mokupuiii, ua hiki uo i ko Kiaiftina oia walii ke waiho uku e hookohu ia i aliikoa nui 110 ia mokupuui iloko o mauawa oia kahea ia aūa o ua koa, a na ka Moi e hookohu a e komisiua aku, a me kona mau alii ahaiolelo a me alii- # koa pu kekahi i ike ih he kupouo iuh h«tDa i mauao ia. He uiana ko ua Kiasdua, uia ko lakou k<fana koa, ekauoha a o kukulu ina &ha kookoiokolo koa, 110 ku hookoloko * lo ika poe e kue ana iua "olelo Mkpoaopouo oiluma k«ua aiiia a nie »P>Q<|a," a oia m'ay olelo lioopouopoiw e ae l'!o no oia e me ke ka1* ' ! ■*

O na olelo hoohoio oia aha hookolo kolo koa i hoi poia me ka moolelo pibfi uua ha'.'i a pau oia alia, e hoouaaia aku aola e ia man TTinAĪn» a i ke alii koa du), a nana e nana vtme&* a e boog»a, hffls!oh a hoano e ae paha fua o!e--lo hooholo aia mau ahahookolokolo, Ua maoa Qa Kiaaiua e alakai a e lioo ponopono i na l&welawe a me na hoo* haua aoa ona koa malalo o ko lakou mau luaua pakahi e iike me ia i hoopoa e aku ke Alii kajtfoi hookohu ana, i kokua Akukaua Kenerala a me kokna Puuku Eenejala, ahaiolelo a me kak&uolelo, a o lakou ka papa aliikoa lona nui o na Kiaaina.

Ua mana na Kiaaina, ma ke ano nlii koa o na puali koa, no ke kokua ana i ' ka 1&ko« lawelawe oihan» kpn ana, o kukala akea ae ina hoomalu kanawai koa aoa maloko o ko lakou mau moku puni pakahi, a e kau i ka hookapu mu na aira oia mfcu mokupuni, i ka mauawa e kauoha ia akuai c hana aku e hke rae if o ke Alīi ka Moi ma o ka aliikoa nuL L'auku 8. Ona puali koa puwalu 'a luu na koa e ao a pau o ke aupuni e hoo paa ia a e kukulu Ja malolo o keia kauawai, ahe hiki no lakou ke k&hea e ke alii koa nui no ua hana maoli aua maiuwwa kaua, a no ka hoomalu ana ika haunaele, kuee a kipi paha, a e mahao ia aku lakou aia a 6 noho ana malalo ona "olelo hooponopono o na oih|na kaua aina a we moana,'" i olelo māa ia, iloko o ka menawa e hoomauia ana īa mau hana. Na ke Alii ka Moi, ma kona ano Kenerala Alihikaua Nui, e kapa i ka inoa kd helu, a mo ke kulana o kela ame keia puaHkoa pualu, a UHuuuli oia kapa ana a ke Alii ka Moi, e li!o ka hoojpea ia mea i hana na ke kakauolelo o ka oihana kaua aina ame moaÜB.

U ka Moi ka mea hookahi nana e noo noo no ke kukula ana, hoopau ana, a hoohui ana paha i na puali koa paalu. Ona kiko© dala a pau maiuna oka haawiua oka oihana kau t .. :.lu ame moana e hanaia uo īa ma o ke poo o ka papa aliikoa lana nui, a e waiho aku oia ia mea i ke kakauo|elo o ka oihana kāuaaiaa a me moana no kona apono ana, koe nae ioa aote he aie a he mau hoolilo i hoaie ia me ka ole o ka apono o ke aliikoa nui ma ke kak'au ana, a nana no e k&uoha e hoouna pu ia na bila aie me na kikoo dala no ia mea maluna o ka waihona aupuni a oia mau bīla aie e paa ia no eke kakauolelo o- ka oihanā kaua aina a me moana. Paaku Jj). Ona mea a pau e komo ana ilokoo ka oihana kaua aina ame moana oke aupani, a e hookomo ana ia lakou iho iloko o kekuhi puali koa puwalu a kompane paha, e hookuu ia no lakou mai na auhau kino apau. Aole na noi hookuu a noho ana paha o kekalii mai kona puali aku, e ae ia e hooloihi aku no ka manawa aole e oi aku i ka eono mahina, koe no na ano lae mai a kaawale ana aku paha mai ka aina aku malalo ka hookuuia.

Iloko o ka*inanawa maluhia aole na puali koa pualu, a kompane paha, e kahea ia e lawelawe i na hana a na koa aoie e hoouna ia no na wahi mamao aku mai ko lakou wahi noho | mau, aka nae, no na hana e hoomaa- ; maa ai i ko paikau ana e hoono- ; hoia no na koa pualu kompane malalo o na kuleana o na mana oihana koa o i ke aupuui i kukuluia mamuii o keia kanawai. ! O na komo a me na hoopāa lnoa ana a pau e kakau ia no e ka mea e komo a ; e hoopaa inoa aua, a e hooiaio ia aku ma I o ke kakau ana o ka inoa o ke aiiikoa i iaia ka hookomo a me ka hoopaa inoa ana. Ma na hoopii o kaholomalu aua o na kanaka i hoopaa moa a o ka poe koa pualu paha e noho lawelawe io ana i ka hana, e hoopuka aku no ka lunakanawai hoomalu a apana paha, mamuli o ke noi ia ana mai no īa mea, i na palapalh hopu no ka hopu a hoopaa ana oia poe holomalu, a no na ofeni e ae i haua ia e kekahi kanaka i hoopaaia a koa pualu paha' kue ana i na "olelo hooponopono o ka oihana kaua aina a me moa* na, e kokua a e lawelawe pu īnai no na luna anpuni kiA'ila mamuli o ko lakou inea ia aua aku no ia mea, a lawe aku ia kauaka i na mana oihana koa, a na lakou e lawelawe aku i koua liihia e like me na olelo liooponopouo i olelo iv. Pauku 10. Mahope iho o ka noho ana he umi mau makahiki iloko o ka oihaua kaua aina a me inoaaa o ko aupum i kukuluia malalo o keia kanawai a kanawai paha e hoololi aua i keia, o loaa uo he kauaouo dala ukuuiau o ka makahiki i ka mea i loaa •! ; :a ka hoailona nno niaikai/ oiahopo o iwakalua noho haua loin no ka hoailoua hoopouo ho hookahi hauoi i j me kpimono da!a o ka makaliiki. , Pauku 11, Ma ke kauolia a ka Moi j e akoakoa ae uo ua puali kaua aLua a uje moaua o kela a uio keia mokupuui

ma kekaM'wahi kulukahi aku,ai no ua hana paikaa aua,' makaikai aaa, iianii ana a hoomoaua ana paiia, ina no o lakou a pau oka hapa paha, iloko o keia aupuui. Paaku 12. Ona kanawai a pau a me na liapa kanawai e kue a»a i keia kauawai ma keia ua hoopaa ia. 13. E lilo keia kanawai i aiea mana mai a maliopo aku oka la o kona bpoDo ia aoa. Aponoia i keia la 1 o Okatoba M H 1886. KALAKAŪA Rex.