Ko Hawaii Pae Aina, Volume X, Number 3, 15 January 1887 — HE MOOLELO KAAO NO ANE LUDIANA, KA UI E HAAHEO AI KA AINA O HIROMA KA Hale Aniani O Wanadeina, A O Ke Kauwa Hooko Pololei. [ARTICLE]
HE MOOLELO KAAO NO ANE LUDIANA, KA UI E HAAHEO AI KA AINA O HIROMA KA Hale Aniani O Wanadeina, A O Ke Kauwa Hooko Pololei.
Helu 14 . MOKUNA VI Ke alanui o ka Uwilalie wahine ka mea nana e hele, w Ka leo weliweli o ka hekili, He Uwila ka mea nana i hoomala, Na mea mana a na j£upua He helii lepo no na wawae o Ane La (liana. Lawe ae la oia ma kona lima i ka'ūhe ana hainakolu o Hiroma, a malalo o ko na maa kapu'ai wawae ke kamaa ili kaa hele o Mujimaji; ke kilokilo kaahele o ua aina onenea q īorekana. A i ka makaukau ana o keia mau mea waiho aku la oia i ke aupuni o Hjroma ika lima ona uhane ioo oka po, a hoomaka aku la oia e kaahele maluna o ka honna a maluna oka lewa, no ka huh aaa i kona makuakane. j O ka aiua mualoa a Ludiana i hoo j kokoke aku ai, oia ke [aupuni o Moana j ke aupuni o ka moiwahine Nalopakie ] na oMoanalani, o keia aiaa, aia ilana o-j ka lewa, mawaenakonu o ke Keoleahe ma a me Hipakaae. 0 ka poe nana e kiai ana i keia aina he Nalomeli, ae makaalamauanalakou'i ma ia man apana hana me ka mak&u kau i 1: paa^ 1 ka hnea ana akn o Ludiana i keia: aupuni, ia manawa i ike mai ai na nalo meli, ua paku ae la lakou i ua aina la: me ka ninau po ana mai ia Ane Ludiaaa. Mai hea mai oe, a e hele am oo ihea a owai koa īaoa? Pane aku la o Ane LudianB me ka i aku. Mai ka aina mai au o Hiroma, e imi ana au i kuu makaakajie ia Diabolo a 0 ko'a inoa o Ane Lndiana. Ia manawa i pane mai ai na nalo meli penei: Elaa i hala aku nei, hoea mai la ianei o Diabolo, a ua malama ia e ka moiwahine Nalopakiana he ahaaina hoohauoli fiona, o ka ike ia ana mai eo ia o ke oki no ia a hiki i kei? Ia aole 1 ike hou ia. Pane hou aku la o Ane Ludiana i ka i ana aku. E ae mai oakou e komo aku au iloko oka aina e hul» oi, malia ua huna ia e oukou. Ia manawa i hoole mai ai ua poe nalo meli la, ao ko ia nei manawa no ia i wehe ae ai i ka ohe ana hqikakolu o ka aina o Hiroma, a o aku la iluoa oua aina la. Ia 1 pau iho ai na nalomeli 1 ka helelei ilalo, a hiolo mai la na laau mailuna mai o na kuahiwi, a kakaa mai la na pohaku mailuna mai o na pali,<a punohu ae la ka e'a o ka lepo, a haalulu iho la ua anpuni la i ka mana o Ane Ludiana, ke kaeaea o ke aupuni o Hiroma. Iloko oia manawa, i komo ai o LudiaEa iloko o ka aina, irai iho la oia ma ua wab\ a pau ke ake nui e loaa kona makuakane, aka aole nae he loaa, a ua halawai aku la oia me Nalopakiana iloko o kona hale alii i kapaia o Honebee, a ua hookipa ia aku la ia e Nalo pakiana me ka hanohano, no kona mft kau o lilo kona aupuni ia Ane Lmiiana. No ia mea, ua hookuu mai la oia i ko na hale alii e huli o Ludiaaa e like me kona makemake. Nolaila, ua imi aku la o Ludiana i kona makuakane, aole nae he loaa iki, nolaila haalelo iho la ia i ke aupuni o Moanalani, a hele aku oia ike aupuni o Keokahema. O ke kiai o keia aina» he īlio Eleele, noua ka iuoa o PaUulahauua, o ka moi o keia aupuni, he Ilio uo, noiia ka inoa o Nere.
I k8 hookokoke ana akn o Ane Ludi ana i kei& aapani, tia ike mai la o Paladabauna ahoomakaaela oia e hae me kooa leo weliweli, a oinnu mai la oia penei. Owai oe, aoo ke aapuni liea oe, a e hele aoa oei hea? Pane aka U o' Ano Lndiana mekai aku. O Ludjana ko'u inoa a no ko anpnn l i Qiroma moi an. Auwel walii a ua Uio la. A pano hoa mai la oa ilio la. . . Ooe ka mea i olelo ia e na diabolo pupaka o ka po e haaheo ana ka aina o Hiroma ia oe, e hele pela, aole -o'o ma kemake ekomo mai oe iloko nei o ko'u aapani. Ia manawai wehe ae ai o Ladiana i ka ohe ana huinakolu o Hiroma a o aku Ja īmua o aa ilio la, o ka wa no ia i ha iho ai ua ilio la iluna o ka ho nna, a pane aku la o Ludiana penei: Na ka nani o Hiroma e ai i ko kino a lilo i ieha. Ia manawa i lalapa ae ai.ko ahi i ka haia oua ilio ia t a nalowale ae la ka aina i kn ponli o ka uahi. Ia manawa i komoaku ai o Ludian& īlokoo ka aina, a hnīi aku la oia iluna o kaahiwi me na oawa, aole nae heloaa iki, a hiki loa aku la oia i ka hale alii o Nere, a 1 kooa ike ana mai iaianei, luai mai la uia i ka wale o kona waha me kona nianao e poino 6 Ludiana, ia wa nalowale iho 'la o Ludiana iloko o ka laai o ua ilio la.
A i ka hala atm aku o lia muhoi)t ona, ike mai la no ua iho la ia Ludiana eku aku nna, i;i manawa i lele'mai ai aa ilio la e naha ia Ludiana, o ka wa no ia o Lndiana i hahau aku ai i ka ohe ana hainakola a lilo ae 1a ua ilio la i pohaku nui e hiki ole ai ke hoohuli ae. . .. . ;' /1 A haalele iho la oia ia aupuni a lele aku la oia iloko o ke aupuni o Hipaka-1 ne, kahi a ke keiki alii "Waikalama e no lio ano, | I kona kokoke ana aka mawaho o ua aupuni la, ua ike akii la oia i na ano hipa he nui, e poai aya iua aina la, i ko lakou ike ana mai ia ianei, ninau mai la lakou. Mai hea mai nei oe, a owai kou inoa, a e hele ana oe i hea? f Pane aku la o Ane Ludiana, i ka i ana mai penei: O Ludiana ko'u inoa, fo ko'u aupuni 0 Hiroma, e hale ana aul e imi i kuu makuakane ia Diabolo, e ak mai oukou e komo aku au iloko o ka iiina e imi i kuu makuakane. / , j _ . . . V,. i Ia manawa ī ae jnai Komo j aku la o Ludiana īloko o ria ama i» a lele aku laoia iluna o na kuahiwi a me na puu. ; laia e lele hele ana, ike iho la oia i j kekahi hil)a kane keokeo maikai oku ana iluna ona kualono, a i ke kokoke j ana iho o Ludiana, nalowale koke iho j la ua hipa la, a ku iho la ma ia he kei-1 ki alii nani loa. | 0 ka inoa o keia keiki alii o Waikala j ma, a halawai pu iho la laua ma ia wa- j hi a ua kamakamailio ae la laua ma ke: ano he mau ipo, a ua haule ae la laaa malalo o na laau,a ua nanea iho la laua j me na hoomahie awihi hhilihi, a puaua j ae la kou mea kaknu i keia mau lalsni, mele: | "Loaa aku no ike kula o Kanehili, j E wawaiho ana i ke kaha o ka aukea, Ua nonoke a luhe moe i ka oUai, Waiho wale iho no ke kino oka manu i Kaiona." lioko oia inanawa, ninau aku la o Waikalama, e hele ana kau liuakai i iiea? 1 mai la o Ludiauo, e hele aua e imi 1 kuu makuakane maluua o ka honua oiai he ioihi na la o koua hele ana, aole oia i hoi mai. No kuu manao, ua komo oia iloko o ka pilikia, nolaila au i hele mai nei e īmi. I mai !a c aole oia i hele ! mai ma keia mau aiua, ke mauao nei ' au, ina ua komo o!a iloko o ka hale ani I ani o Haoadeima f kahi a na kupna e ae | e hiki ole ai ke o!a. x A puka hou aku.