Ko Hawaii Pae Aina, Volume IX, Number 30, 24 Iulai 1886 — AHAOLELO O 1886 [ARTICLE]

AHAOLELO O 1886

La Hana 66. Inlai 21, 1886. HoomaLa na hana 1 ka hora 10 a. m, e like me ka mau. Na Palapala Na Kalua, mai"Makawao mai, ma ke kapao ia ana o na rula, aole 0 hoonee i ka hale hookolokolo mai Makawao a i Paia. Waihoia ma ka papa. Na Kaulukou, mai ia William Fehlbehr mai, Ue kapena makai haple, e nkuia aku ko koena o leonn, uku knkahiki i koe he 9240. Waihoia i ke £omite o na Aha Hookolokolo. Ma Hoike Komite. Na ke Komite Waiwai i waihoia aku ai keia mau haawina , malalo iho: No ka hap.wina $20,000 no na kiai awa a pau, e hoemi iai $16000; no ka puu dala $50,000 no na Kauka Aupuni, e hoemiiai f42,000; no ria lilo Papa Ola he $35,000, e hoemiia i f25,000; no ka malama ana i na Halemai he $45,000, e hoemiia i $40,000; no na haawina o na mai lepera he $100000 a me Kapiolaui Home he $8,000, e hoo mauia pela; a o ka hawina no Kalakaua Home, e kipaku ia. 1 Nolaila oka puunaue ana ake Koj mite Ina uku ona kauka lapaau no | keia mau makahiki elua 0 liele nei, pe- | uei; Kauka o Hilo 1600, Ilamakua IpOO, | KoUaia 1000, no Kona 2400' Kau IQOO, | Lahaina 2400, Wailuku 3000, Makawao j 3,200, Hana 2400, Lihue 1000, Waimea 2,000, Kilauoa 2,000, Honolulu 3,p00, Waialua ame Koolauloa 2,400, Wpia-' 1 nae 800, Koolaupoko 1600. Huina ■ #33,200. No ntv lilo lapaau ona apana a pau, he 8,800. Ke hniia n pnu, he 42 000. Waiho ia ma ka papa. Na Olelo Hooholo. Na Kakina he olelo hooholo e papa ia ke kuai kudala a ke Kuhina Kalaiaina i na aina anfuni i hoolahaia e kuai kudala i ka la apopo. He mea pono wahi a Kakina. e paa ke aupuni ia 1(550 eka aina ma Hakalau } hoolahaia e kuaiia aku ana, 1 mau aina e hookoia ai ke kanawai hookuleana aina mahiai. Kokua mai o Kalua i ka olelo hooholo, oiai o ke kanawai hookuleana i hooholoia i ke kau i hala, ua kokoke e pau loa na Uoa i ka lokahi, a hē mea pono e hapaiia na mea a pau e hooko ai ia kanawai. Manao o Kaulukou he wahi hemahema ko ka olelo hooholo, no ka olelo ole ia oka aina e makeiuakeia nei e mahelehele aku i ka poe e noho aku pna. . Kue o Kauhane Ika olelo hoohoilf no ka mea aole ia i manao e makemake ana na kanaka Hawaii e noho aku ma ia aina. Pane o Kakela, me he la aia ka mea Iku hope aenei ika moana kai Ipwa, no ka mea aole i manao ia ke!a kanawai no ka poe mea aina © makemake ana e hoololi ae iko lakou wahl e noho ai. He nui na hoopn 1 liiki mai 9 noi ajna i na ama aupuni e pili ana i ko lakou man ama e kuai aku me lakou. hoi na Pukikī ke makemake nei b loaa na aina e kuai ai me ka lakou dftla i makaukau. He mea waiwai loa np ke Anponi ke lilo ka aiha i ka poe noho paa ma ona auhau la. Ua ike no hoi oiahe nuina kanaka Hawaii e ake ana e loaa ona aina maikai e noho ai. lu a e kukala mai ana ke Kuhina Kalaiaiua e maheleheleia aku ana ka aina i, ka poe ma"kemake noho paa, e 11 ui aua ka poe noi. E loaa aua i ke aupuiii, he mau pomaikai nui ma o ka noho ia ana la o na aina a lilo i waiw&i a mo na auhau oka poo e noho ana ma ! ua mau aina la. ! ! Hoololi mai 0 Kaulukou i ka olelo ! hooholo, e maheleheleia ka aina 1 mau aina noho pna e like me ke kanawai o im. 1 01010 mai ka Loio Kuhina, uiai kokua no «a i na manao kiekie i puapuai pi&i uei mai ka mea mai uana ka okio hoolwte ame ka poe kokua, ma he kanawai kokahi e oleio ana* Ika maua\ya e pau ai ua hoolimalima o ua aiua aupuni o hoihoi ia Ike aupuni. Aolo kanawai o ia &uo, a o koia olelo hooholo no kela aiua walo 110, O kola aiua* ua koolimaHmaU e ke aupuni, aka no ka »na o ka aelike, ua hooholo iho ka Loio Kuhina ame ke Kuhiua Kalaiaina e komo hou iloko oka aina a e kudala aka, Eia hoi, waihoia iuai nei |.6ia| 01010 hooholo a kahora 11 komo iaai nei e keakoai k<? supuui, a olope īke' kwiawai oka aina. ina i\a manao nui 1 kela poe keonimaua no ka mahelēlielo j aua 1u& iVa poo uoho paa. hejaha'

lawe olō a Imaī oua kanawai ina U / mna o ke katK ' P&ne mai o Kakina, ke nmkemakē nei au 0 hoopololei aka 1 na olelo a ka, Ix»io KuHioa i i mai nei ua lawo wai au i keia olelo hooliolo ma kd ano loio no ka pono o l)ol0, ka loio o kekalii o na aoao e koi t»el i keia hoōlimaliuin. Ke makemake nei e ike "ka liale o i>olo ka loio o kekahi aoao, ao kaXoio , Kuhiua ko kekahi aoao. Āole 0 Dole maua ma keia hana i mua o ka hale. lua ke lei nei ka Loio KVihina i ka lei ai pipi o Spreckies, he pono iaia e hoike a ae« aka mai manao nae oia ua liko kekahi hoa me ia ma ka hookauWā i ka haku mawaho. malamn ana anei lakou nei i ua pooo o keia aina e ololoia nei ma ke luai kudala akea? Ina e malama ana lakou nei ina pono 0 SpreckleB, a o Z>aYies paha, aole i ko ka lahui, alaila e jpane pololēi mai laKou nei. Ke olelomai nei knLoīoKuhi na,heaha ka mea l'lawe e oleia mai ona kanawai i na la mua oke kau, aka ua ike no uae ia aohe %haolelo ma ka honua e hooholo i kanawai e ho loi ai i na aelike. Oiai e hoopaapaa ano, ua kahoa mai la kekehi e hoomaha a hiki i ka }iora 1 ,- 80 auina la halawai hou. Aeia, I ka akoakoahou ana 0 ka Hala i ka hora 1 :40 i\ m., ua hapai hou ia ka olelo hooholo e papa ana i ke kudala ana na aina aupuni ika la apopo, ma ke noi a Kakina. Pane !:e Kuhina Kalaiaina, he 150 wale no eka aina 0 keia aina e kudalaia aku ana i kupono no ka mahiai, a o ke koena he aina ulu laau. Pane 0 Kakina, o ka manao o ke kanawai hookuleana aina paa, 0 ka loaa o na aina ma napuu dalaliiliL Ina loaa ana ill a Pukiki he 10 a 20 eka aina, e olioli no lakou. Ina he 150 wale no eka aina kupono ika mahi, o ko lakou kumukuai wale no ke haawiia mai ana, ao na aina aina ulu laau e komo wal? ana ma keia kudala. Uiai hoi i»a ,e f/kioki liilii ia ana ka aina, e lioomaliuahua mai ana ia ina loaa. Oka popehi ana i ka olelo hooholo, he kukalu ana aku ia i ke akea aohe i makemako ia e hooko i ke kanawai hookuleana aina nohopaa, :

Nioauia ka hoopauuo loa i ka 01010 hoohoha a hooholoia. , Hoolaha mai o Bikikiua he bila e hooka&wale ai i ka auhaa aua o kela a me keia apana pakahi. Na Kalua he olelo hooholo, e ukuia ākū"k ā ālēl a GrEūcā b 13 no ka hana hou ana i ka halealh he mau makahiki aenei i haīa, Waihoia i ko Komite Waiwai. Hoolaha mai kē Kuhina Waiwai hc bila e hookaawale ai i ka uku ana i na luna aupuniahooholoia ka Bila Haawina. ' Ma ke noi, ua hapai ia Na Hana o ka la oia ka noonoo ana i ka Sila Haawina iloko o ke Konaite o ka Hale. Noho ke' 'lii'Ake i lunahoomalu. Oihana Waiwai. Auhau papalua i ukuia e Keliiaikumu |25 25. Holo. Auhtm papalua i ukuia e Kalawakua #6 00. Holo. Auhaa papalua i uku ia e KanohokuNa Kokua Kiai awa i |1G ( 000 e like me ka hoike ake Komiie Waiwai.*tlolo Oihana o ko na aima e. Uku o ka Mea Malama Buke $2,400. Holo. Uku o ka Elele $1,200. Noi o Kikila Palauna i $1000. Holo. Uku o ke Kuhiua Noho ma Wasinbtona $12>000. Noio Kale Kika e hoemi i $10,000. Hooholoia he $12,000, he 19 ma ka ae a he 12 hoole. Na lilo oihana kuhina noho ma Wa--Binetona 5,000. Noi o Kikila Palaunu 12,500. Hooholoia 5,000 uku Kakauolelo ake KuhmaNoho ma I Na liio o na Misiona i ko na aina e j 50,000. Koi o Kipikona e hoemi ī i 30,000» Noi o Kikila Paiaunu e kiola , i keia haawiaa. Noi o Kale ihka i G»000. 2soi o Kakela i 10,000. I Lilo ka liale i ka iioopaapaa a hooj p&u wde ia ke Ksßiite. I Hoopauee ka Hale. , La H&na 07. lulai 22,1550. Hora 10 ; 12 akoakoa mai na kuhina , eta, na lunamakaainaua ho 17 a me 3 alii. Heluhelu ia ka moolelo a apouoia. Hoike Komiie Kuuiau, Na ka h&panui o ke Komito Waiwai, i waiho mai i ka lakou hoike no n& pakpal* hoopu iehulehu, penei Ka hoopu a M. lLeeiloha e hoihoi aku i na dala h« 6S iaia, a i ole ia, o h&awi aku ke Mtp«ni i &> eka aina kula e waiho ana i» Kauiaole, Kula. ap&na o M&kawao, «* hoohoio ke Komitē e hoihoi aka i na dala he 05 ia Kealolio, a e hookoiuoia tna ka Bi!a"Haawms; ka hoopii a ka Kina Alii Helu 4 e liookaawale okoa ia i 5,000 ilala ue lakou, ua m&ii&o ko Koaute Mki no ke m keia pilik» me ke Kuhina Kal&iaiiia III» k» Kbaiik> i keia hooR e ia wa k& iaai e koole &os aote eae aku x ka Lu*a uuīmuā i ke Kuiūua W&i-

'wai.w nana ke Komile i Lu iioopii a 100 ka bi!a haikala uo jīa dala 01,000 a oi, ua ike ke Komile lāq i liio ka bila i kanawai i keia wa, a e waiho ia ka hoopii ma ka papa a nooaoo pu me ka bila huikala; ka hoopii a Waialeale no kooa aahau papalua ia, ua manao ke Komite e waiho i keia hoopii maka paP a i ka hoopii » Rev. W. P. Kahale i waiho k Hj.; e Hon. j; W. Ealua no ka auhau papalua la ina dsla he 12, ua, hooholo ko Eomite e hoihoi aku i keia mau dala ia Kahale, a e hookomo ia maloko o ka J>ila Haawina, oiai ua kupono a pololei na hoike i waiho ia mai. Kakau ia e eha lala o ke Komite. NaDickey kahapa uuku o ke Komite Waiwoi i wailio inai i kana hoiko, aole oia i apooo i ka hoike a ka no ka hoopii a ko Kaanapali e pili ana i ka bila huikala ike Kuhina Waiwai, ua manao ka hapa uuku e apono aku i keia hoopii. Waiho ia na hoike a elua ma ka papa a uoonoo pu me ka bila huikala. Ninau o Kakela no ka rula hou o ka Hale ike Komite Pai iea ua paiia, * Pane ke Koinite Pai, ua hoomanao oia iio ia rula, aka aole i waiho ia aku iloko 0 ko,ia lima. Hoike Komite Wae, Na Kakela i waiho mai ika hoike a ke Ko.*nite Wae no na hoopii e pili ana 1 na ha!e kula i waiho ia mai e ?TahinJ Kaai a me Paehaole, ua manao ke Komite lie mea pouo no ke hooko ia ke ike ka Papa he hiki, a e waiho ia keia mau hoopii a pau ma ka papa a na ke KUikauolelo o ka hale e hoike aku i keia mea ika Papa Hoonaauao. Apono ia 1 ka hoike. Na ke Komite Kakau Poepoe i hoike mai, ua pau ika hana ia kekahi mau bila. ! Olelo Hooholo me na Ninau o Brown i ke Kuhina Waiwai | e hoike mai i ka inoa ono luna auhau j i hoihoi pau ole mai i ka lakou mati ohi ana a ihe ko lakou mau hope a me ke koena o na loaa i pau ole i ka ohiia.

Na Kipikona i heluhelu mai no ka wa maa i ka bila e pili ana i k& hookuu ana i feekahi mau mea inai ka oihana dute aku, Kapaeia ca rula a Ueluhelu eīua ia ka bila ma ke poo. Haawiia 1 ko Komite Wae e pili ana 5 ka oihana <lute. Na Kalua he olelo hooholo e pili ana uo ka hoopuka ana i Palapala Sila ia Kunukau e like me ka hooholo ana a keia hale wa ka hoike a ke Komite Hookolokolo. Hooholoia. Na Kaunamano he olelo hoohola e pili ana i na noi da!a alanui a me na alahaka na olelo hooholo a me na itamu oka Bila Haawina e haawi aku ke Kakauolelo ike Komite oia hana Hooholoia. Kapao ia na rala a heluhelu mai o Kakina Lte hoopii mai Kipahulu, na ewalu poe no ko lakou uku ole ia ma o ko lakou hoohana ia ana ma ke alanui. Haawiia ka hoopii i ke Kuhina Kalaiaina. ' Na Kaunamano lie olelo hooholo e i 500 Koii&». Sfcema Waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka Bila Haawina. Hoakaka mai ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao, oiai ma kona ano he poo no ia oihana, e hoike ana ke kula o Alanui Papu 1 keia la a o ke kula <* Kahehuna i ka la apopo, nolaila e olu olu ka hale e liookuu aku iaia no ia hana. Ae ia. Noi o Kaulukou e hoomaha ka hale a noho hou ika hora 2 auina la. Aeia. Hoomaha ka Hale. Hora 3 :15 akoakoa hou ka hale. Jloi o Dickey e hookuu iaia no hookahi pule. Ae īa. Na Hana o ka la. Heluhelu ekolu ana o ka bila e hoololi ai i ka pauku 517 Haawina 15 o ke Kivila. Hooholo loa ia ka bila.

Heluhelu ekolu ano o ka liila e hoolglj ai i ka pauku 2 o ka mokuna 28 o na kanawai o 1878 e pili ana i ke dute nialuua o na waiwai. Haawiia i te komite wao no ka oihana dute. Heluhelu ekolu ana o ka bi!a e pili ana i ka hookaawale ana o na uku o na luna aupuni 6 like me ka Bila Haawina o 1884 a hiki i ka makaukau ana o ka Eila Haawina o 1886—7. Hooholo loa ia kabila. Noonoo ana i ka bila a\thau imua o ke K6inite o ka Hale, e hoomaka ana ma ka pauku 2. J. K. Kaunamano ka iunahoomalu. Noi o Dickey e kapae ae i ka huaolelo na <tie ma keia pauku, no ke kumu, o lilo auanei ia i mea e auhan palua ia ai īaaluna o ka mea i aie mai a me ka mea hoaie aku, e like me keia ka hoohalike ana. Ina ua aie mai kekahi ia'u i $1000, alaila, e auhau ia ana ka mea i ke tausani dftla, a e anhan pn la ana ka mea i hoaie akn i kela tansani dala hookahi no. auhau palua ana keia uialuua o ka pnu da!a hooknhi a keia kanawai e ako nei o auhau ia Kokua o Bro\vn a mo Kakina % keia manao hookahi. Pane o Kikaha aolo paha na luna o Makawao, a mo Molokai me

Lanai i nana pono ika bila, oi p ; e ka pauku 15 o keia bila, aia malaila ka hoakaka no keia pauko, no ka mea, ina ua aie aku oia ia hai no kekahi huina r ua aie mai kekahi iaia no ka huina emi' a oi aku paha, alaila o ka like ole o ka' aie oia ka mea e auhau ia ai. Kokua' ka Loio Kuhina i keia manao. Hoakaka mai o Dole, he hemahema keia.iea e like me Ffa ka !una o Honolulu e olelo nei, no ka mea, ina ua aie aku au hookahi tausani dala i kekahi aole nae he mea i aie mai ia'n, alaila pehea e hiki ai ke unuhi ia ka Hke ole, he mea maopopo aole e hiki ana, alaila ma keia kanawai e auhau ia auanei au no kela mau dala a'u i aie ai. Hooholoia ke kapae i ka huaolelo na aie e like me ke noi a Dickey a hooholo loa ia ka pauku elike me ka hoololiia ana, Helahelu ia ka pauku 3 e pIH ana i na hui pani hakahaka mn ka elua dala 0 ka haneri hookahi. Waiho mai o Kaulukou he hoololi i hookahi da!a no ka auhau no ka fmi pani hākāliaka i hoala ia a ē ku nei mā keia aupuiī! no ka haneri dala. Na Kakela he hoololi, e auhau ia na hui o na aina e e hele mai ana ianei. Hooholoia ka pauku me ka hoololi. Hoopāu ia ke Komite o ka Hale a noho hou i ka Poaonō me ke aponoia o ka'hoike a na lunahoomalu. Hoolaha mai o Kakela e halawai ana ke komite wae no na alanui me na alahaka ma ka'hora 9 a. m. apopo ma keia keena. E halawai pu ana hoi me ke Komite Kalepa i ka manawa īike a ma keia keena hookahi no. Hora 4:37 hoopanee ka Hale a noho hou i ka hora 10 kakahiaka apopo. Hoopanee ka Hale. La Hana 68, laail 23,1886. Hora 10 ! 22 akoakoa ka Hale e like me ka mau. Heluhelu ia ka moolelo a apopoia me na hooponopono. Hoike Komite Kumau. Na ke Komiie Pai i waiho mai ina bila paui ke pai ia a pela me na hoike ona aie o ke aupuni o na keena a pau a | ka.rula hou o ka hale. Apono ia. I Hoike Komit© Wae. i Nft Browa ke komite wae i koho ia | ai uo ka nooaoo ana i ka bila e hoopau aual na luna alahui nui i waiho mai i ka lakou hoike me ka hana ana i bila kanawai hou e pili ana no na luna alanui, ao na palapala hoopii a me na bila kanawai i waiho ia mai b hooponopono ana ina luna alanui, ua waiho ia ■ jna ka papa. Aponoia ka hoi^e, Kapae ia na rula a heluheln elua ia ka bila a ke Komite ma ke poo a haawi ia no ke pai. Oleio Hooholo me na Bila, Noi o Kaulukot e kapae ia na rula a e hapai ia ae mai lea papa ka bila kana* wai alanui hou no Jce kulanakauhale, e heluhelu elua ia m<i ke poo a waiho aku 1 kekahi komita. Ae'ia. Heluhelu elua ia ka bila ma ke poo a haawiia ike Komite o na Hana Hou. Na Kaunamano he oleio hooholo e ninau ana i ke Komite Pai no ke kanawaī e pili ana i ka Papa Ola Hawaii ina aa pai ia, e haawi koke ia mai i na hoa oka Hale, ina aole i loaa aku i kē Komite, e haawi aku ke Kakauolelo i ke kope oua kanawai la i ke Koffiite Pai, a waiho koke mai i ka Hale. Kauoha ka Noho ike Kakauolelo e haawi aku i ka bila e paiia. Na Likikini i heluheiu mai no ka wa mua i ka bila e hoololi ana 1 na pauku 214, 218, 219 ame 221 o ke kanawai Kivila e pili ana i na halepaahao, hale hoopaa lawehala a me na hale ao. Waihoia no ka heluhelu elua. Na Kauhane, he oleloJiooholoe kauoha ana i ke Kakauolelo e hoihoi aku i ka palapala hpopii a Awa a me Ahi no ko laua uku ho $42 75 no ka hoolianaia ana ma ke alanui o Kau. Hooholoia. Na Hana o ka la. Noonoo ana i ka Bila Haawina imua oke Komite oka Hale. J. Keau ka lunahoomaln. Oihana o na Aina E. Lilo no na elele i na Aina E $30,000 Hora 12 awakea hoomaha ka Hale a noho hou i ka auina lahora 1 me hapa.