Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 36, 5 September 1885 — HOIKE KULA SABATI NUI O KOHALA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HOIKE KULA SABATI NUI O KOHALA.

I knn Pae Aixa aloha :—Ma ka*u leta mnn okala 21 o Augate, jua hoike akn aa ia oe i ko'u hiki ana ma Kohala nei, ea hoolala mua ia ana! ona ha na hoike Kula Sabati i keha nui ia ma ka aina a puni amē ka akojakoa ana mai o na Kula Sabati o Kau ame na Kona, na Knla Sabati hoi a ko Kohala i manao ai ua aie nui lakou ika lokomaikai o ko Kau ma ka hoike o Maraki i Uala. M& keia hoi, ko hoikō aku; ika wehe ioia ana o jka hoike ma Makapala, Kohala Akau n^i. Ka La Hoike mua, Augate 22,1885. —Ua wehe mai kai ao o keia kakahi- , aka, me na hookulukulu ana a na paka ua ahiki wale p§iha mamua iho oka hora 8;30 a, m. Ia wa, ua m&o loa ae la a kalae na ao. a ike kokeia qku la no hoi na haumana Kula Sabati a me na makaikai, e kakaho ana ma ke alanui

o lnki uku ai i ka lanai pea. .. Ika Uoia 960 a, m. o kqia.la, ua L iiapa uui o jia liula iloko o uiamua iiio oka bale LalaI w... w Mak p 10, a o, ka booma,ka no ia O La .Loike me ka Jji.meoi kui aoa i ke T.ele "Hoomaikai e"- ame ka pule a >vov. 8, L. Deeha (Kiviūi. A imamuli oka hooiiolo aiia ana K.ahukuJ a Sabau uui eiua ona Kvth i akoakpa mai, ua kaa ia J. K. Kaiiale na alakui hoi» ke ma l;ona kalanu Kuhu Knlp Sabati nui īio Hawaii Komohaoa. h Ua kahea mua ia ko Kola Bafmii o Kaoh*, ke ikula mm i iawo ac i ka Unuohuuo <j kfc kaa iukimua tt o iut haya. Ua m&k mū m 6Ma £ut! iaa Laawiua Uun, l klo Oko Uipou U^apahei |l>oku '5 pokii kaue ame C kuahtiifc. Uaiiia h«- [0 Uu lkb fcJakai.

uu. ua met« ibai Ukm\ he 4 aau, W mb | 4 b*Hwfua. Oka hela&e, J 9! opio waiiinp ame 3 ooio kaae. j ida t!4. Mn «r liimem » o>e u& ha»wi. j un, na plen keialinla op!o,« ua * loin no hoi e k<> aualna. MLni, *Ē Martin k« nlakni. ;■

3 Kala Bnb«ti d Knkoo, ūa uiai lakon in 4 hiineui a me 2 j oka lielnno, he 10 pokii vybbine 3 , kii knue n maknahine. Huiual{j, 1 8. B. Knnlawamnkii ke alakai. 4. -Kuln Snb«ti o Hooaunau, ua ! lo mni lakou ia 4 himeni hoaeap 11143 1 haawma. O bn helunn, he 11. 0 J. m,'' eo, ke alakai. Mai keia kula mai \ ho. ' ikein mai ni o loane ka Luna Aianni mūa lca,~H o lontrkō o kekahi™ e. " ī 5. plula Sabati o Helaoi, ua meie - ia 4 4 haawia^

0 ka heluna, he 10 11 kane, 10 kano, 12 Wkuahin& Huina 46. O S..P. Kaomea ke alakai»!! 6. KulaSabatio Punaluu, ua mela naai lakou xa 5 himeni me 4 haawiaa, Oka heluna, he 3 opio wahine, 1 opio kane, 3 makuakane, 1 makuahiue. Hu- : ina 8. O George īimokeo ke alakaL 1 7. Knla Sabati o Naalehu, ua laai iakou ia 6 himeni, 5 haawiaaAna 6 haiolelo baibala. 0 ka heluna, he2 opio wah ine, 2 opio kane, 15 makn^' kane, 6 makuahine. H uina 25.

8, Kula Sabati o Kona Waona u mele mai lakou ia 5 himeni a me 4 ha. awina. O ka heluna, he 6 opio kaae,4 makuakane, 2 makūahiue. Huma 12,' Ka Aoomaha ana ma ka la nma,— keia kula, ua hiki aku la ka manawao ka la i ka hora 12:30 p. m., nolaila, mele .ia he himeui hui, aua kalokala . ia he pule e Rev. Mr. \Yaiau, a hoo. kuuia aku ia ke anaina e hoomaha bo hookahi hora. *? Ke Kinaunau mua, a i o!e ia ka ho«J ; okeai.—• Maniua ae o ka hoomaha m\ . ua kukala mai la o l>ila Kaaemokai mua oke anaina, e kii aku na haamiaa ona Kula Sabati o Kau i n& palapaia inu ti iaia e hele ai i ka haleiei, ti pake me ka uku ole. Np ka mea» ike e iho )a ko Kaa j>oe, aohe papaiin ako Kohala i hoomakaokau paina awaken o na* haumana i ka •hoomaha ai, aua lulu koke iakou poe kuonoouo a lawa hd no ka hoohnmu ti ana. O keia ke kūi> unau mua loa i ike akeaia o ko Koh«]( poe. Oka nm aku ona Kula v ae,H puka aku la lakou me ka hokahob | me ka manao e hookeai ahiki ike #Kahi, alaila kamau ai akw i kauhaM ; kauHilii_is oi. Kn ulia kupanaha.— Ika wa ea? moku nei ka lehulehu e pulea i vaW aia hoi, no ke kikiki loa oka p& m a ka k a me ka noho alii anao ka i ke anaiua, ua poniuniu iLo la kebl| wahine no Milolii mai, a heliee ihoi oia i lalo mni kona nolio īho. Na ai Kina makamnka i kauolupe aku iaail ka hale makamaka, e peapeaM ai ha!a ae la me ka poino nui oīe. '* Kū. uou t» i o!e id ia^ kuahnnV, I ka hora 1:30 p. m.a ttlpoakoa hou mai la ua o ka lanai, oia hoi ka poe i moh&la go. no na maka i ka inu ti a we ka ukeap mea ono, ame ka poe no lakoa liaka. lehelena namunamu ai ple īka wa

omaha. Mole ae la ko auaina i kt;kss himeni lmi, a OAvnk« ao la ko Lnhie.n man lēlielelie iaa ana ako rm Imiī, ana ta amam» heonoho iho i ke anaina (i pau 1 lak l »'' I keia \va, uakakelo aelaof| Mio uie koua auo eleu e na liaua o kii hapa o ka la i koe, uiaio nn auo he Kahu Jxula Saljiati aui 110 H* waii Akau, a i uiaheiehele ia palis)*j raaiiaua o kela &me keia e laua. keia wahi* i ku kaeua mai ai ke o ka hapa mua o ka la, j»a ka olelo oiai aole i pau ua Kula Sabati oua, nolaila he pouo e hookuuia noua he mauawa e hoopau ai i kai® uiau . kula i koe. Ua paakiki kanie* noua ka manawa . uialalo p ka aelike, ® j na na lunakauawai lehulehu i npoipo? j ae i ka hele loa aua akai kahoopaapa* Nolaila ua aeia aku ka maaawa 1 to& oka la, no ke Kahu Kula Sabati W nana i alakai na hana oke kakahia^

Hapa Hope o ka la Hoike mua.—& Kula Sabati p Pailaiilii, ua we!e lakou ia 3 iiiioeui Laku iho ame3 h* awina aaa ke aaao ku i ka a-kuia, a i ote ia ma ke ano e iioaia ai iua poe P^ o "' oa mauaka Pokole ka wauawa no kou, aka aolie inea papaliua minoolo ika a-,ka. lua Le iielu kekahi i hook». awaloiu uo uu Luiia ,lealoa> aīella ls^ : kau uei au ia lakou, oL k» hela ma ka ho&lu Liam&e. O kfl helaw, & 4 wukuukam u ka 4. Haā)*' O J. V. liaulaui ke &hki*L 10, Kula Huhnii y c£ jie «<fti i.«. aleu h 8 b'maf aw& i) hmwiuu, A i ko iukoa "** u&te mu t uu ikhiu uku ka w-i «» 8 o k4f umim, Awn k» pm himn o jka i» u puk& J»ku an*^ au» k& WiiL* u kn

K<o KBG6olī6 ka 01. uka hnlūun, Le 11 ahe 5 wahine. Huiiia 3G. O k.o pKi. o Kift- ■ 11. Kul» &'abati o Pukaaua, uu oie- ■ e mai lakon ia 7 himem a rne G haa- ■ ff ioa ame 2 haiolelo baibala. Oka lfaoioa paa o keia kula, he 41. Ua ao ia Ikeia kūla naa nā mea ku ole ika hoa■kaaka, aka ma ke kvio. O T. K. Eoba■ts, ke alakai. ■ 12. KtlLa Sabati makua o Waiohinu, aa mele mai lakou ia 5 hic3eni ame 4 haawina. O ka heluna, hc 3-1 k?-.iie a he 23 wahine- Huiaa 57' Ua ano iliwai iike ko keia kula ao īa ana ma ke ake ole iua mea iealea hoakaaka ake makemake ia mai e. kaneka, ak me ka poe iūio maoli ma na hr.na poao. O Hon. J. H. S. Martin ke aiakai. 13. Kala Pabati o Kailua, ua mele mai lakou ia 4 himeni & me 3 liuawina, oka heluna, he 3 opio wahine, 9 opio kaiie, 1 makuakaiie. Huina 13. OT, K gxmeona ke alakai. 14. Kula Sabati o Honuapo, ua mele mai lakou ia 8 himeni ame 7 haawina. Oka heluna lie 5 opio wahine, sopio kane 10 makua kane 0 makua wahine. Huina 20.

15. Kula Sabati o Kealakekua, ua laele mai lakou ia 5 himeni a n.e 4 haawiua a me 1 pualu paanaau i k i halelu, o lehovano ko'u Kahuhipp. Un;na kauiuana kula 18. 0 G. 7/. Kini ke alakai. IG. Kula Sabati o Milolii, ua molo uiai lakou ia 5 himeni, 4 haawina. O ka heluna he 3 opio wahiue 3 opio kaiio ( J uiakua kaue S makua wahine. Jlu iua 23. . 17. Kula Sabati o Makalawena, ua mele ruai lakou i kekahi mau himeui a me kekahi mau haawina; Huina haumena 6. O J. M. Kaihemakawalu ke alakai. 0 keia ka paniua o na lioike kula o ka la mua, aka, ua paipai manao mai kekahi poe no na mea pili kula Sabati a kokeke i ka wa a ka la e kokoke aku ana e napoo, alaiia ua Loopaneeia a hoike hoa ke koena o na knl'a i ka hora 9 a. m. o ka la apopo. ; Na Hookukn Mete Mnnnwalon. T ka po ana iho o keia la, kokoke paha e hora 8 o ke ahiahi, ua hookuu af> kekahi m&u kula Sabati i mau mele mana walea maloko o ka lauai noka pomaikai 0 ka poe i liele aku e hoolohe. A mawaeua o na kula i mele manawalea mai, aole e hiki ia'u ke uumi iho i ka j mahalo ana i ko "Waipio. I kukai no keia mau manawalea, na lulu dnla aku kekahi poe o Uo anaina i na kulaSnbat] 1 melo luni, o )ikc mo ke kono ana n na uui a kela a me keia puuwai. Ka Iloike o Ka La Alua, Augate 23, 1885. —He la Sabati keia, aka no ka pau ole o na ia e hoopau ma he mau paka ua ka i aaulo mo, ano like no na keakea me ko ka !a mua. No keia kumu, ua panee loa ka hoike a oia ka hora 10:45 a. m., no ka mulie ana toai. O tia alakai nna o ka hoike o keia la, malalo no ia oMr. "W. A. Mio, ke Kahukula Sabati nui o Hawaii Akau. Ua weheia na haua uio ka himeni hui a me ka pnle a Rev. J. H. Pahio, alaila, na kahea ia nn hoiko p like me keia malalo iho nei: 1. Kula Sabati o Hilo, ua mele mai lakou he 2 huneni, a me ka haawina o lesu ka pohaku kihi, i hoouohonoho ia ma na apana a me na pauku bnibnla paauaau pili ia lesu ka pohaku kihi. O ko lakou heluna, he 10 ui kane a ho 2 ui wahine. Huina 12. 2. Kula Sabati o Waipio, ua mele mai lakou ia o himeai a me 7 haawina. -tla pane mai ke kula Sabati i na haina o aa ninaivma ke mele ana, a na ka' I ka mahalo ia no ko lakou hana ana. O W. A. Kiha ke alakai himeni. O ko lakou heluna, he 10 kane a he 4 wahine. Huiiia 14. 3. Kuia Sabati o KohaJa Hema, ua mele mai lakou ia 7 himeni a me 6 haawiua, O ka heluna, he 7 kane a he 5 wahiue. Huina 12. 4. Kula Sabati o Kohala Komohaea, ua mele mai lakou ia 5 himeui a me 4 haawina. He paele ke alakai himeni o keia kula, a ua ku no i ka eleu. O ka heluna, he 12 kano i he 18 wahine. Huina 30. O Thomas Wright ke alukai. 5. Ua kahea la ke Kula Sabati ma-' kua o Waiohinu. o ka lua ia, a ua mele mai lakou i kekahi mau himeni. G. Kula Sabati o ilalaula, ua mele mai lakou ia 2 himeni a me 2 haawma. O ka heluoa, he 30 kane a he 15 wahioe, Huina 45. O W. 3. Wrigbt ke alakai kula, a o 11. P. Kauaehu ko a!akai himeiii. Ua nune i:~ na hana a keia kuia, a ua kauoha maoli ia e noho ilalo. he ka i k» hoohilahila. Ma ka manao iho o na poe kue keia hoor»ohoia ana. Ke hopohopo u*ii au ; e lilo ana keia hana hoohilahila i maa e hookamamao aku ia lakou. 7. o Kahee, ua meU mal lakou is 2 himeni a oe 1 feaawiaa. O k« hei'2ii«, \ik % kan?; a f > Hoiea 14. Kuiu o l:ĪOma ©«*

le iaai lakou ia 4 meie a me 2 ii&awlua. O ka heluna, he 7 kane a he 12 wahiu», Huiua J9. 10. Kula Sabati o Niulii, ua meie uiai iakou īa 2 mele a me 1 haawina. O ka heluna, he 4 wahino wale 110. 11. Kula Sabati o Pololu, ua mele mai lakou ia 2 himeni a me 1 haawina. O ka heluna, he 8 kane a ho 11 wahine, Huina 19. 12. Kula Sabati o Ainakea, ua mele mai lakou ia 1 himeni a me 1 haawina. O ka heluna, he 6 wahine wale no. Uā alakai ia na ana a na Kula Sabati o Kohala Akau, e kekahi mau īaau pine liilii i ano like ka nui me na kula »sabati iho o ia apana, a ua kau ia na hua palapala he N ma ka aoao akau aheHma ka aoao hema, i maopopo ole a nnnhi hewa ia eka lehuīehu, he A r eo ahe Hoka. Aka mahope o ka makaikai loihi ana, uakonokekahi poe, o ke ano, he Ninau a he Himeni, Ka Hoomalia Ana,—l ka hora 1:45 p. m., ua hookuuia ke anaina e hoomaha, a e like me ka hoka a.me. ka nele i ka la mua i ka papaaina ole no na haumana kula Sabati, pela no ma keia la. I k» pdu t>ria oka hora hoomaha, ua hoi hou ke auaina iloko, a ua hoi hope mai la na hoike ma na kula i pau, e like me ka ke Alakai nui o ka la e kahea aku ai. Pela ka hoomau ia ana a ahiahi, he mau manao paipai mai, Pela iho la ka panina ona hana hoike kula Babati o Kohala. 0 ka huina ona liaumana Ku?a Sabati i hiki ae ika hoike nui o Kohala ma na la 22 ame23 o Augate i hala, oia hoi ka poe i kuleana io iiiaoli iloko : 0 na hana, he 540. Ika po iho, ua malaina ia he anaina hou maloko o ka lanai hoike, malalo o ke alakai ana a Hon. G, W. Pilipo, mailoko mai o kela poolelo, "I noho ka hanohano maluna o ko kakou aina." Ua nui ka poe i kahea ia e haiolelo, aua hoike kela a ae keīā e likeine ka haku ana a koi a iioeuoo iho. Ka Hopeua.—Ua ioheia, ua lulu a hookupu ko Kohala no na lilo o keia hana hoike ma kahi o ka puu dala he $1415.50. Ua kuai ia hoi he 11 pipl a me 13 puaa, ahe 3 pipi haawi wale ia aiai Me keia puu dala nui i iana haakoi ai ko Kohala, a keha, a e kono laula aku i ko ka hikiua a me ko. komohana o keia Pae Aina, o helo ao e ike 1 ka hoike Kula Sabati nui ma Kohala. Aka, ina i lioolohe kajlehulehu aku i koe 1 ka leo a hele io ae, ina la ua lilo lakou i ueuu ahi enaena e kalua maka ai i ko Kohala.

Ma na walia oko Kau a me ko n:. Koiia poe, ua lohe ia na nema a me na hoahu !ko Kohala. a e liaawi ana no ka poe i ike i ka Kau liookipa haaohauo ana iloko o Mai'aki i hala i na mahalo kiekie a pau. Aua manao ia no hoi, o kekahi kumu īa o ko Kohala hooikaika loa aua eoi lakou mamua o ko Kau, aka i ka hooko io ia ana o na hana, ua haulo iho la lakou ilalo o ko lakeu manao haakei i lolii ai. Oia iho la ka hopeua o na inanao i liapai ia ma ke ano hookelakela kanaka, a ku mamao lon ka Haku mai ia lakou akn. Ua kamailio ia mai au, he mau hemahema eae no kekahi ma na hale kahi o kekahi poe i hoonohoia aku ai, aole lakou i lawa pono ina na mea o ke ola kino ana, aka ke manao nei au, ma ka hale aku la nalo la ino. Ma na akoakoa nui ana ona heluna kino kanaka like ole ke nui a me ka liilii e like iho Ia me keia, ameko na •waki e ae i hap&i ai, aole i nele na alia 0 iiookuihe ai ina a ua hoike īiiai hoi he hua pomaikai ole ko na hoakoakoa ia ana e like me keia. keia akoakoa ana mai nei, ua ike au i ka loaa ana o kekahi poe kamalii ina poniuniu wela okala a i ole ia, no ka pololi ai ole; ua ike lioi au i ko lakou moe ana maluna o na aa a rae na wahi oolea ma Mahukona e ahu wale ana i ka mahina, i kupono ole i ko lakou mau ola kino ke hoomanawanui, ina lakou ma ko lakou mau home ponoi Me keia mau kinaunau a me na mea e 1 koe a'u i ike ai, ua hooholo au he hana waiwai ole keia hoakoakoa ana i na keiki liihi ma kahi mamao mai ko lakou mau home ponoi iho i akaka ole ka malama pono ia, ame ua lilo nui, na Hhi a me na inea pu e hahai ana. Ke hoomanao nei au ika make ana raa ka moku o kekahi wahine o "Waiunae, iaia e hoi ana mai ka hai kula Sabati nui aku ma Homlulu i kekahi ! uxau makahiki i hala, pela no hoi i kiihakakaia maloke o ko'u puuwai no |ua aiia iua ka hoike k'ia Babati o na mokupuni o Maui taa Wailuku. Nolaila, he xaea pono i na kaha ekaleEia Hawaii ke aoonoo i keia mea nui, a e in'i ka maoao kuio, Ulumaialu , MakapaU, A ug&te 25, ' ī*& la.wp mfii ke *'Kimo Mnki" hft j «:k»; laiki me k* ili, msi HUneieī ' mMi ioa i« i # iM