Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 34, 22 August 1885 — He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui O AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo. [ARTICLE]
He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui O AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo.
Unuhiia no Ko Hawaii Pae Aina. Helu 6. J£e HA'OHA'O M,ai nei paha oukou i keia inoa Serobiona e ka poe heluhelu, e kamailio iki aku au ma keia wahii 0 keia Serobiona oia no ka makaakane 0 ka makuahine o Biute, hekanaka kupua oiaio keia mai kona mau kupuna mai, a ua olelo mua keia kanaka i kana kaikamahine mamua o kona make ana, penei kana olelo: Mai loko mai auanei o kou opu e kuu kaikamahiue e puka mai ana kekahi leeiki koa a wiwo oie hoi, me ka nui no nae o na popili- | kia e lowi aua iaia, a mahope e loaa no I iaia ka lei nani oia no ka poina ole o ! kona inoa ma keia honua no kana mau i hana koa a wiwo ole hoi, a nana auanei e pepehi ku'u enemi, a me na poe hoi . pau e pakalia wale aua i na ola maieamae a pau, a e hoomnnao hoi oe e puka Uou auauei ko kakon inoa kupua o mau loa aku, a iua e hanau mai auanei ua keiki ala e malama oe i ola oe, ir.a oe e poiua aua i keia, alaila e make i,o auami oe i ua keiki ala. Oia iho la na mea e pili ana i keia kanaka a me kana mau olelo i kana keoiamaliine mamua o ko na make ana, aka aole i hoomanao keia makuahiue i na olelo a kona makuakane, oiai ao!ft oia i malama 1 na keiki a pau sna, ua hoolei oia i kekahi keiki oif, hoi o j3iuie. « A oiai hoi ua 15iute nei e noho aua ma kona noho a mahope iho o ka pau ana o na papa a pau i be kula ia, ua i kaliea ia mai la k§in e ke kumu e ku iluna, a ē hele aku mamua o ke kumu e I kula ia mai ai keia me ka manao nae o I ke kumu e aoao mai iaia nei 1 na liua' palapala oia hoi ka A, B, 0 paha, aks i 1 ka manawa a ke kumu i ninau mai ai, ua loaa anei ia oe keia hua pane aku Ia keia ae, e hnli hou akn ma kekahi aono huli hou aku la no ke kumu ma kekahi aoao, a ninau hou mai la no ua kumu nei, ua loaa no ia oe keia ? olelo aku la no ita Biute nei ua huli kena buke ia'n, pane mai la ke kumu e hoao paha i ike pono ia kou akamai, ia manawa pane aku la keia e pani oe 1 ka bnke a e heluhelu aku au ia oe mai ka mua a hiki i ka hope, ia manawa pane mai la ke knmu i na pela ua akamai mua no ka paha oe i ka heluhelu ana i keia buke ? hoole aku la keia, aole au i kula! mua ia i keia buke, aka, ua hoopaa mai | nei no au, ma o kuu hahai ia ana mai I nei e kekahi o na haumana i akamai, j nolaila hoopaa wale mai nei no au i na | nae ua pololei paha ka mea i aoao ia! mai nei ia'u, nolaila au e olelo aku nei! ia oe e heluLelu aku au ia oe i na ua ! pololei, ia wa pani iho la ke kumu i ka buke. | A ua Biute nei, a nana iho la no hoi; ke kumu i kana buke ponoi, ahoomalea aku la ua Biute nei e heluhelu, me he wai ala e kahe ana ka hoholo ma ka heluhelu paanaau ana, aole hoi hookahi wahi hua o ua buke nei i haalele ia a hiki 1 ka pau ana, a olelo mai Ia ke kumu ua. pau ae la, ua lawa paha kou heluhelu hou ana mai, no ka mek ua ike lea aku la aii ua paanaau ia oe leeia boke, a pehea hoi keia buke oia ka bake elua ma ka heluhelu ana, i ka iioao ia ana iho no ua like no a like, a pela ka hana ana a ua kuma nej i na bdke a pau loa i ua manawa hookaW nei no. a ua like ua mau huke nei me ho mau buke Mua '3a o kakou n<;j ka paaaaan, no ka pan ana o keia 'mau buk<-. a pau loa i ua Biute jaei i ka iielu I.u'i; 'ih, a r/ife rm liela pu hoi keMhi, « hh Luke hoocaau«/j f-.n pau f.ois a aoiī(s hoi mea a k< knwu * k<, \<>i\ whī m ».a kuia-a <m, Akaiii &o aa » pono ■' \e/m \ y -
pumpuni ino ana mai ia T a, oiai uaolelo mai oe ia'u aole oe iao ia ma keia ano hua palapala, aka i keia manawa ua īke pono iho uei au i kou akamai maoli, nolnila mauao iho ai au ua hoopunipuni mai oe ia'a 6 kuu haumana. la wa paui; uku la keia, iue ko ia uei »aua poūo ana aku, me ke ano huHu . E kuu kumu maikai, aola i hoopunipuni ka'u mau olelo ia oo mamua iho nei, iie oiaio no ia mau olelo au, e hoolohe niai nae oe i ka'u olelo e olelo akunei ia, oe, ma ka hale kula oko makou aina, owau ka oi ona haumana kula oia aina ma ke akainai a me ka ike hoi i na mea a pau, o na buke i ao ia ai Ta'u, ma ka makou ano hua pālapāla nae, aole ma keia ano hua, palapala, aka nae, o na mea no nae a pau a makou iaoia ai oia no keia, aka ma ka olelo wale no ke ano-e, a oi&i hoi auma ka hale o kuu aikane oia* hoi ke kaikamahiue ake Kiaaina e noho mai nei, ua ag ia uo nae au e kuu aikane. me ke : auo hopohopo no o ko'u manao, maliā paha aole oia ka oiaio, aua ia'u i komo aiai.nei i keia kula eia ba ua like no me kana mea i aoao mai ai ia'n, aka he ike mua mai no'ko'u e likeme ka'u meā' i hahai rana akn nei ia oe, alaila maaao anei oc ua hoopunipuni au ia oe ? Aole, aol? loa au i hoopunipuni ia e kou kumu maikai. ' No keia mau olelo au Biute nei tia' mino aka iho la ke kumu, no te ano' makau kekahi no Biute, oiai ua ike mai la ua kumu nei ua ano huhu loa' keia, nolaila ano hoomalimah mai la' kana akaaka ana mai, "' A pane maila ua kumu nei, akahi no au a maopopo pela io ka kou meai aka- 1 uiai mua ai, ua ao mua ia no ka oe ma kou aina, o kuhi ana au aole la oe i ike iki i keia uiea he heluhelu ma na ano huke a pau, nolaila ua hewa ka'u mea i ; olelo mua aku nel ia oe, a e kala mai : lioi oe ia'u no keia mau olelo a'u 1 kamailio kuhihewa aku nei ia oe, ae ku'u haumana maikai, aole a'u maa huke okoa ae e kula hou aku ai ia oe, oiai o kau mau buke wale as la no keia, amakou o kula nei, nolaila pehea la koa pono, manao au e noho paha oe i hope kumu no loko nei o keia kula, a © lilo hoi oe i eha no na kumu o ke kula a!ii nei, nolaila i na ua ae oe e pane māl I na no hoi aole oia iho la no, ataita ehoi' no pnha oe i kou aina, no ka meā, aohe a'u mea e no hou aku ai ia ōe. ' No keia mau olelo a ua kumu nei, pane aku la ua Biute nei, ua ae no au no kau noi e noho no au i hope kuma no ko oukou kula alii nei, no keia ae ana aku o, ua Biute nei v.a olu iho la ke kaikamahine ake Kiaaina oiai oia e noho heolohe ana i na olelo a Biute me ka lakou kumu, a o na haumana pu nol hoi kekahi e hoolohe ana i keia maa'l olelo a pau a ua Biute nei, aua nui no hoi ko lakou mahalo no ua Bintenfeino I kona akauiai palena ole, ao ko !akou | olioli loa lioi oia no kona lioho hope i kumu ana iho la, ua mahalo loa ua poe ' kaikamahine nei uo kona noho hou anā' iho i hope kumu no lakou. ; No keia noho hou ana iho la o ua Biute nei ua lilo ia i mea maikai i ka j manao ona kumu a pau ekolu, a ua | hoonoho ia aku la ua Biute nei ma ke-1 kahi noho okoa aku, me kona pakau-1 kau uo e like me ke ano mau ona kumu, me ua Lmke iioi i lioolako la malu- j na o ua pakaukau ala, a ua hoonoho ia aku ia keiu ma ia noho i hoomakaukau ia nona. A hoomaka aku la keia i ke ao ana iko lakou poe s hoa kula e like ino ka hiki iaia uei ke ao, a liiki ike ahiahi ana, aika po ana iho, ua hoi aku ia no keia me ko ia nei hoa e moi mau ai i na po a pau, oia hoi ke kaikamahine ake Kiaaina. A oiai keia me ua iioa moe oia nei e moe ana, pane aku ia ua kaikamahine nei ia Biute penei: Ea, he mea kupanaha ia'u ko'u ike ana ia oe ī kou akamai ano-e, pehela la i loaa ai ia oe e kuu aikane keia akamai iuaoie oa i keia la ? Oiai aole oe iao mua ia, wte no hoi he mea i kuhikuhi ia oe penei a penei ka heluhelu aiia a peia pu no hoi me w inea heln, eia rxae ua oi aku km akamai i maa o makon a pau im, k& pm i ao a. īh wh imm aka 1h wa Biute mi, KahnUn i Km ao hoj, n& ike no bm oe, ia m no iioi e «na i na mak«s o kaa« la, oū #© b©j ktfa w* ! aka u.' i ai i k& hnopnnAimni, « hiki mtioM
no hoi i kou wa i ao ia ai, oia no hoi ko'u wa i akamai ai. Ma keja mau olelo a ua Bīute nei, ua hookahaha loa ia ka manao o ua kaikamahine nei, ho ke ano' o na a ua Biute nei, a he mea hoi na ua kaikama hine nei e noonoo nui ai, pehea lailoaa hlkiwawe ai ka ike ia Biute. Aka pane aku la ua kaikamahino nei Kiaaina, kai no hoi i hoopunipuni "•au i kuu mau makua i mea nou e pakele ai, eia ka' hōi he hoohenehene mai kau ia'u. 1 A no keia mau olelo a ua kaikamahino nei ano hoka iho la ua Biute 'nei, a noonoo īho la ia ua hewa kana mea i aku ail kana aikane, a paiie hou aku la oia iua kaikamahine nei penei: Auhea oe e kuu mea nana i malama pauahoole ina la i hala ae, mai manao oe, ua hoowahawaha au ia oe, aole o'u manao pela, aole no hoi i noonoo ko'n opu no ia mea, a alole no hol au i manao ho keia mau olelo au ! hoopuka aku nei he mea ia nou e hnhn ai, a e kuihe ai hoi kou manao, no ko kaua noho pu ana, mat manao de peta, Oiai o oe io no ko'u mea nana i lawe mai, mai na ae kai maioT?ube neī, maf ina iniki ehā ana hoi a ke anaann malu na o ko'u wahi kino holoholona, a mai na lima pakaha wale mai hoi oka poe e makemake ana e lawe ia*u na lakou, a e hoomanao hoi oe aole an ī ae aku i ko lakou manao, na nui ko lakoh alnalu ana ia'u, aka tia hoohoka ia lakbu e au, no ko*a manao no ia 6e, oiai ia oe au i loaa mua ae ai, ma ua aekai ala, oia hO ko*a mea iae ole ai e lilo na kekahi o |1t&oa, a hiki iloko o keia hora a kana e kamailio nei. Aka, no keia inua aku aoie i maopopo ia*n ia mea, akā no keia wa a kaua e noho pu nei, aolfc an e fcaalele ia oe, ao na manao atio eou a pau e hoopauWie ia mau manao ou, omi hoi eia no aa m&hope oa e kaa «ikane. " - No keia mau oleio a na Binte nei, na hoi hou mai ia, ka manao hnhu o na kaikamahike nei, a knn hou mai la oia ika nahenahe penei, no kou olelo mai no hoi paha ke&ahi pela, oia no hoi koa nea i huhu ai, nolaila ke makemake nei au pololei mai oe ia'n, pehea la oe i akamai loa ai ? Xa wa pane hou aku la ua Biute nei, aole e hikī ia'a ke hai aku ia oe i kahi i loaa mai fti oka ike ia*Q, no ka mea he mea po»o ole ia, pono ole hoi i keaha ? Wahi sua kaikamahine nei, pono ple no hoi p&ha ia'u ke hai aku ia oe, ina au e hai aku aua au ia oe, alaila e lilo ana au uie ka inea okoa, a e iaere ana au me ua inea ala, a e loaa ana ia*u kekahi pilikia nui ma keia mua akn, i na oe e paakiki ana no keia mea, alaila aole hoi e ko ana kou m&kemake oia hoi ko kaua noho pu a lilo oe i Iwiaoao no*'u, nolaila e hoopau oe i kena manao ou. No keia mau olelo a ua Biute nei, ua huhu. hoa mai la ua kaikamahine nei } a pane hou mai la, ke ike nei au aole io no ka oe i aloha ia'n, oiai ke kamailio e mai nei no oe iko kaun. kaa,wale. Ia wa pane hou aku la ua Biute nei, Auhea oe, kaawale io no 'kaua ina oe e koi ioa mai āna no keia mea, e noonoo iho no oe, a e loaa no ia oe kahi i loaa mai ai ko'u ike a me ko'u akamai, aole nae au o hai aku ana ia oe, o hai mai oe ia'u i kahi i loaa mai ai kon ike i maopopo ai ia*u, palua a pakolu ka olelo ana a ua kaikamahine nei, me ko Biute pane ole akuAka, no ka ninau pinepine mai o ua kaikamahine nei, ia wa ī pāne aku ai Ba Biate nei, ae e ku'u aloha, aloha oe, a aloha no hoi au, ka mea e loaa aku ana onapo pilikia ma keia mua aku kuhi ana au he aloha la hoi kou ia'u, a hoolohe mai la hoi oe i ku'u olelo. Bia hoi ke ninau pinepine mai nei hoi oe, e hai aku ana rio au ia oe, e' like me kau uinau, a aole nne kaua e noho pu ana, e kaawale aku ana au me kekahi mea okoa aku; a kaua i ike ole ai, ia wa i paue hou mai ai ua nei, owai la ke Kupua nana a kaili. aku U>. 06 eoai ku'u poli aku ? fna he akua, ahil» ua nelw jo au u> oe, aliila o kau | | iio hoi ka lu.ilii, iim hoi ha kino ifcau»kji i liki' lūii a'u ala-'la o kft i ko k<3 HIo m <>(■ nana a nete iwi k«4* poli la <>a fn wa pkne «ka 1« m Binin !><), he oinio man $lglQ m ? Manao m, no Vw\n. manawa 1 trss# ken-a oMo m, fna paha wan « i& mu'i aaa, aole paha m \s k«m*l!io ako ao», fnk mm «1* a kauk ! ifc« ofe !
af } aka na ke an oka manawa' e hoike mai i ka oiaio o keia mea a'u e kamailio ■nei iSfee, ■ ■ Pefc/Pk la hoi i maopopo ai fa oe, ina oe e hahai mai ana i kou mea nana i ao, alaila e kaawale āleu ana oe rne kekahi mea okoa aku ? Pane aku la ua Binte nei, e hoolohe mai o< i ' I kuu wa i loaa ai ia oe he ilio au. aole au i kamailio pu me oe mauawa, aka, mahope iho lawe oa ia'u iloko o kou hale, a malama oe ia'u 110 kekaln mau mahina, a ike no hoi ōe 1 kuu lilo ana i kanaka mai loko mai o ko'u kino ilio, alaila hoomanao iho oe he hana aha la ia au ī hana ai ? Pane mai la ua kaikamahine nei, he iiana mana paha ia au, a e helū mai oe akahi, a mai ia manawa mai, a hiki i ko kana hōi sn& mai i neia homf> makua ose, a ua ike iho nei hoi oe i ko'u akamai knpanaha, alaila heaha la kou mea i oinau" mau mai ai ia*ti no keia mea, oiai tia ike iho no hoi oe, i ko'u ano he ano eepa, a manao iho no hoi oe, no loko mai oia ano i loaa mai ai keia ike o'u. A mai !okd inai nb* hoi oia ano an e ike nei e lilo ana au i kekahi mea okoa atu, no!e au e lilo ana ia oe, oiai, -aaike axi ma kon ike iho i na waa e hoike akn ana ia oe no tia mea htina ala, a!aila e kne iā mai ana a-u, e ko'n mau kokna oia hoi ko'a kupunakane oia o 55erobione, aka hoi, eia hoi an ke hahai akn nei hoi ia oe, i kahi i lōaa mai ai ia'u o keia ike Impanaha, oia hoi mai tta mau kupunn afa raai o'n i loaa mai ai ia*n keia ike kupanaha. Oiai he keifei an i olelo mua ia e lakou, mamua o kon hanan ana, a na !iīo m i meanui ia lakou a pau, ke malama nae hoi an 1 nn kauoha a lakou i ka kanoha mai aī ia'u, eia hoi ua koi mai nei hoi oe me kou hoohuakeeo no ko*o*haf e akn ia oe i kahi i loaa mai ai q keia ike o'o, aua ko akn ia hoi kon makemake na hai aa ia oe i ae. & paa, Pane aku ia «a kaikamahine nei. aia wale no ka hoi la, he wahi mea nuktt waie iho no ka hoi la, hooloihi w&le īho no oe i ke kamailīo ana, oia wale no ko'u aiakemake o kou hai maī i kahi i loaa mni ai o kou īke, a aa hai mai 1a uo hoī oe i ka oiaio ana pan ae la no hoi ko'u niuau ana aku ia oe, a akahi no au a ike na aloha 10 no ka oe ia'n, a ke man nei no ka tou manao ana malnna ou, aka, me« an i olelo mai nei īa'u, e lilo ana oe I£a mea okoa, aole au e puni ana i kan olelo hoopnnipnni mai ia'u pela, no ka mea eia w iloko nei o ke kula, knniuheioe no makou, a pehea la oe i manao'w, e kaawale akn ana oe me kekahi mea okoa akn, oiai o ke kanawai mm ona kumu i na !akoti e nohe aha i kt«nm no kekahi kiila, aole lakon e mare l kaiio, a ina hoi he kahe ke knmn, alaila na liiho ia lakou ke mare wiihīne, akn o oe, he kumu knla wahine hoi oe, a pehen "" auanei oe eae ia mai ai e mate kane, no ka mea he kanawāi paa kela, āna wai hoi oe e hai aka ina kumn ekoiu he keiki kane oe? Ua maopopo īa'a aole e kaawale ana knna mai ko kana noho aikane ana a hiki i ko kana pnka like ana oaai keia kula aku. I» wa i pane aku ai o Binte, pela io anei e kon manao 0 kuu aikane? 3Ke naanao nei au aote e hala eono mahina ma keia hope * aku, e lilo keke no au i ka rooa okoa, a e pau ann ko kana ike hon ana ma ke ano he aikane, ala wa oē e ike ai i ka oiaio o ka'u mea e kamailio nei ia oe, a nou hoi ko'u aloha nui ana eka mēa nana au i malama me ka pauaho ole inala i hala ae, a ua aie nui hoi au i kou lokomaikai piha, oiai ua hanafoe ia'a aua hookipa ma kou hale, aua malama oe ia'u i na mea a pau ame ko'u ola makamae kekahi, a aole au i uku aku ia oe no ia mau hana lokomaikai au ia'u, aka ua manao iho au i kau nku maikai e uku aka ai ia oe ina oe e noi mai ana, a ua hooholo iho au, ina oe © uoi mai i ko'n ola i uku no kaa hana R>koaiaikai, oia iho in no, aolo au e hoole aku ana, a ina-no ko kaua mareia ua hikl ao, noh au © hoole aka ana, aka ina 00 e noi mai aoa no ka waiwai, ke hai «ku tun au i» oe, aole au he k&mka wniwHi e nka aku ai ia o<? noua iaanaai 'lala, «ka īioko © keia wa aolo i maopoj*> ia'a » uoho loihi ana paha kaua « llke x@e km «<Mk> mn m>, aolft paha, o l ;* i um>yoyv u «ko aaa koa nih* <m hoi Wu hooka* kuh niu i k//u aU» f« oe. i pau.)