Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 12, 21 Malaki 1885 — HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE LAU OLIVA. Ka mea nana ka Poka Daimana o na MAUNA HELANI! Ka Olali hoi o ke Aupuni Sisiliana [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE LAU OLIVA.

Ka mea nana ka Poka Daimana o na MAUNA HELANI! Ka Olali hoi o ke Aupuni Sisiliana

Helu 10 Jl.\l O LAU OLTVA rme kft Ui Voleveta maluim o ka mokiipuiii gnla 0 kuka ana laua 110 ka raea hiki ia aua ke liana 110 ka imi ana i ke aupu--1 akoakoa, a o kona wahi i ku ai tiole i iie mea nalowale, oiai aia no ia aki oka la e hiki mai ai, nolaila, hooahi wale no aie* nni a īaua e noonoo ua, o ke alanui kalii e biki ai.

Pane mai la ka Ui TT elereta ia Lau )liva, kookaliī wale r:o mea a'u e hilitai nei e loaa ana ia kaua he. alanui e ūki ai i ko'u wahi, [ke aupuni akoa:oa,] aia īloko o ko'u aupwii kekahi :anaka, a ua hoomanaia oia e ko*u kaiuuaue ina ke ano he elele kuhina a e ioloiiele ana oia i ka loa a i ka lanla o n mm, a e hoike ana Ivoi i ka lohe i i nii o na 'Ki a me na makaainana a uu o ka aina, no na nu hou a me na auoha a pau e hoopuka ia ana mai ke lo alii aku, a ia kanaka ka mea e feaua e moe i ke kapu o kuu kaikamahie ka Ui Silika a kona inoa o Puleonui | folaila, ua manao au, he kauwa kupo- ! 0 m e Mki ai ke lawe ia kaua i ko'u upuni, aohe pilikia ma onā la f he ka-1 wa hoolohe oia a me ka hoomanawa-' ui a ua.lewa hoi iaia na kukulu o ka w&ua kaiulu lipolijK>, a aole mea hoo-. ahi i euemi aku iaia, a he hoiīoha oiio oia no na mea a pau ma ke ano he ■ Ueaolelo" a he ahailono hoi no na apaku o ka hohonu. Nolaila. malalo ia «,mu s ua maona īa kaua hikl ai. O ua hoakaka ana a me na weheweie ana a ka Ui Weleveta } ua maikai ia lau mea i mua o Lau 01iva. "E kaka--1 oe ia'u no ka wa pokole, e ike mua u i kuu m&kua mamua o ka kaua tele nu ma ka kaua huakai, oiai kona lima kuhi aku ai i uka o ke ku&hiwi kahi īoi a na niauna mahoe e haloaloa mai na". "Mai haalele mai ia'u o wau hookahi e noho iluna o keia mokupuni, aole i &e ia aku na ulia poino hou e hiki mai iua, ua hala hoi oe ko'u puuhonua, a )el)ea la e hiki ai ke pale aku ia imu pilikia/' wahi a ka Ui WeleTeta. | Unuhi ae la o Lau 01iva i kana wa- j iī peahi kupua mai kona poli ae a haiwi aku la ma ka lima'o ka Ui Wele-! eta. Me keia wahi mea oe e hiki ke | mle nou 6o na pilikia a pau e hi-1 d mai ana i mua ou. Mahope iho o eo'u haalele ana īā oe, e ani peahi aku a lakou me ka makani o neia wahi pehī, a na keia wahi peahi auanei e kau' ku i ka hoopai mainoino maluna o; nkou, a e ike auanei lakou he hopena .wahia ke ili aku ana maluna o lakou lo ka wa pau ole. Lalau mai la ka ui Weleveta i ua eahi peahi la a paa aku la ma kona 11« oa. E hoomanawanui no'u no ka wa >okole mai keia wa aku, a e hui hou 10 kaua maluna o keia mokupuni. Ku ae la o Lau 01ija iluna a lalau lio If| i ua liuna lepo gula a' lulu iho a maluna o kona poo, emoole nalōwale iio la kona kino kanalea, a ma kana vūki i ku ai e e ulu ana he wahi kumu 01ĪTa, a he mea hou kela i ko We. ereta ike ana, a m ia mau ulia hoopai'ioh&o hoi i hookapalili aku i kon» ioupo, a e kunahihi ar«a hoi kona wau ■>apeim % e aaka kaalulu ana hoi kon* auo koiookoa i ka ua mm e ka makau. OiHi w&hi kumu. la&u Oli 1 ?» ala e ; a ē k&u pono ana lioi ko Weuuna maka maluna ona/a e koko t «ia& hoi kfjm aaau me n.a mauao kuuU«;wfe o ke kupilikīi) ala hoi, ike ak» a la i wKhi manu i ka l«le &n& & mss ka hikiwawe oia * kiko iho u i kjkhi lau o kfc tnuo 3 & ke hw la >.fc Maki.k a koke iM * kiu»tt Iwmi >«;i kona w&i-i ,

me ke pahaohao o ka'u ike aaa, wahi a Weleveta i puana ae ai. O keia wahi manu oia no kahi Nunu maka onaona o nā M&una Helani, kahi kauwa hoolohe hoi a Lau O'ha, nana i lawe iaia iluna oka mokupuni gula, Oiai ua wahi Nunu la e heo la no na l&auna Helanl, līaike koke mai la o Keaoeleele ke kino wailua ok» kupua Lifano e kau mai la ika lewa ua kaawale aku o Lau 01iva mai ka aina gula aku, a « noho hookahi wale «na no oka Ui Weleveta me kona ike ole iho ua waiho ia iho ia Weleveta ka upa makani naaa I puhi iaia ika lewa | aka hoouna mai 1» oia i kekahi o kona j mau kino wailwa oia hoi kā W&ipuilani no ka hoopiho ana ika aina gula i | ka hohonu, pupuhi mai la oia i ka makftni a me na huna wai i awili pu ia a lilo ae la ia he mea kino kaumaha, a me ka halulu nui oia i Iho mai ai mai ka lewa mai. Oiai ka Waipuilani e hookokoke iho luia ika aina gula, ua loaa koke ae la ia Ika makani oka peahl kupua lau laan, a na ia makani i haehae liilii ae I ka W&ipuilani, a lilo i mau huna wai liilii e haule ana i ka moana, Ike iho !a o Keaoeleele aoW ana mea e hana ai koe wale iho no, kona hoolohe a m* ka hooko i na k*uoha a Lau 01iva.

T ka manu N ~rau i hiki aku ai i mua 0 ka Monoka Adera ma Mauna Helani ma ka lau o!ira i kona w&ha, ua lalau koke mai īa ka Moneka i ka !au ollva a kanu aku fa iloko o ka lepo, a ma kahi ana i kanu aku ai, e ku arfa 6 Lau Oliva. "Ua loaa ia'u u» mokupuni £nīa la, a ua hooko hoi au i na mea a pau e like me kau kauoha, ua hui hoi maua m? ka Ui Welevetft s « ua hoonoho akn iaia iīuna oka aina gula, a ua waiho pu aku an ika peahl ma kona lima* wahi a Lau o!iva i mua oka Moueka. Nani wale kou noonoo ana, ma kou waiho ana aku !a i ka peahi iaia, no k& mea, ke hoao hou 1a o Eeaoeleele e hoopiho ika alna guīa, aole nae i ko kona ua hoopuehu īiiīii'ia o!a a īiīo i mea oīe e ka mana oka pe* ahi. "Ua kanalua ia au no ke aīanui ana 1 kamailio mai ai ia'u, e hiki aku ai i kona aupuni, no?ai!ft, ua hoi hou maī au e ninau aku ia oe, pehea la ē hiki ai ahe oiaio paha kana mea i kamailio mai ni, \ Ua pono, aua maikai kana mea i hoike mai ia oe, wahi a ka Moneka. Laiau ae la ua Moneka nei i kekahi iau o ke kumulaau Maujaiu, a ua kuui īa hoi ua lau la m« keia man hua palapala, L, O. M, H. O ke ano o keia Mauna Helani). Owiu ae ia ia iua lau la a like ke ano me he ohe puhi la, a haawi aku la ia Lau Oiiva "E i»»e i keia ma kou poii, ame ke keia mea e hiki ai ia oe ke kahea i na kupa a pau o ka moana, e akoakoa mai auanei lakou a pau i mua ou, no ka hooko ana i kau mau mea a pau e kauoha aku ai. Ua ike ao oe i kau mau mea a pau e hana ai nou iho ke hiki aku oe i ka aina gula, a uo ka Ui Welevetā hoi, e hana aku oe e like me kou hana ana ia oe iho, a e nalowale hou auanei kona kino kanaka, a o ke kumulaau Weleveta au i ike mua ai, oia auanei kau e ike hou aku ana, Oka huihui pua auanei ika mu'o loa oia kau e ako ae a hookomo iho i kou poli. Mahope iho o kou ike ana ua makaukau oe, e hookomo aku oe i kela mea a'u i haawi aku.la ia oe "Ole lau laau" oka aoao nui kailoko oke kai ao ka &oao uuku kai kou waha, ae puhi aku oe no ekolu manawa, ae akoakoa mai auanei na keiki kupa a pau o ka j>apaku imua ou, a o ka mea auanei e kani srtft e like me ka īeo o kau Ole e puhi aka ai/oia auanei ua elele la a ka Moj Helekela, he kauwa hoolohe oia a mt> hana pono, a o na hana mahoj>e iho no m mea # pili ana nou, nak.au kauwa 536iiU i& e hoopau aku. A mai lawe oe i ka peahi !au laau me fi<i t e kukuīu iho m i ua peahf 1a ilun* 'o ka aina gala a o'm no ammi ka me* \mm e kiai ika aina gula, M&mua m ■ o iou ha&lela ana mai i na paia oHeīa--1 r i nei, f ike mua oe i kona kulana a me ' koaa aoo hou a'u e lana af f hiki ! oie ai la o« ke hoohaol no leoa wa e hoi ! m.ai ki, oo ke mm sol« Va ? :a f ikt ik« | kain mtu* mawahe ««, mali* pst& n* 'ei is o kaiiA whi> ! ok« h'yjf£iik&v<)eHV *■ io fs hoi 1 l pmn }