Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 12, 21 Malaki 1885 — NA NU HOU HAWAII [ARTICLE]

NA NU HOU HAWAII

E ku naai ana ka A)auieda i ka Poakahi aeuei. E kn niai ana ka moknah! ho!o loa Zealandia i keia 1» mai Kapalakiko mai Ua raake kekahi luina o Ra Moi nia Kaiwilahilohi, i upa puia ka vraapa i kumo pali a nahaha liilii, | — Ua lawe aku ka Mariposa i ka Poao* no i hala no ka makeke o Kapalakiko i na waiwai ilawaii he $201,562.10 ke kumukuai oiaio. Ua holo akn no lapana a me Kina I ka auina la o ka Poaono i bala, ka mokoahi Citv of Toklo me 75 pake mai Iwila Hwa aka, Ma ka mokuahi mai Kikane mai o ka malama o aenei o Aperila, e holo mai ai ka pnukani Hawaii Mere Kuke a hookanlna maanei no elua malaaa, £ ku raai ana ka kaua Ameriea UaiujOiiu i Honoluiu nei uie Auiiuaraia Upshar, mai Panama mai 1 keia maa la koke no. Ua hooliloia aku ka moku kalepa Ccylon ma ke kuai malu ia Mr. Satuuel Allen no kekahi poe aia iloko, uo ke kumukuaH hunaia mai kalehulehu aku. U ka heihei kaa Ho kiauaa mawaena 0 Joe. Uake a m<« Thomas H ma Kaf«olani Paka i ka la 17 iho nei o Maraki f ua eo i» Joe Bake, no ekolu holo pololei aoa. Manawa holo penei: 1:45; 1:41* ' 1:411 i - ] Ua hoopaiia he elaa maiama ma ka ' hana oolea i ka Poakahi nei, kekahi paahao o Kawa, no ke kuai aka īa hai; 1 kona paa kamaa a ke anpuni i uhi' aka ai no kona hnne, no ke 50 keneta' walp no. O keia paahao o Wahineaukai' Ua banakarupe ka mea nona ka nemo Uhuo Louk o keia kulanakauhale, a ua neluia aku la iloko o ke alaka o ka poe aie kaa ole. Maamaoa no hoi na awaawa o keia wa e hele nei. Heaha la auanei ka mea nana e H&omaemae mai \ keia maa hplehelena pupuka e ka uaai nei? Ua eiua ma« paahao no Lihue, Kauai, a ma ka po o ka la 13 aku nei, ua komo aku la laua iloko o ka hale kiai holoholona o ke kanaka o Wile Laiki, a hana ino aku la i ka wahine, oiai ke kane aole ma ka bale. Ua i hoolaha ae ka hope luna makai Q. N. | Wilikoki, he $100 makana pakahi, ke | loaa aku laua e ola ana a make paha. O ka hana nui i kauoha pupuahalu ia aku nei o Kauuaman_, Kaulukou, Kuaihelani a me Aholo e holo mai i Houolulu uKi t uo ka noonoo aaa e hoo* paiahalaha aku i kahi ai ka wak>aa ma na apaaa o lliio, Kohala, Waiiuku, Lahaina atm Haoai. Nawai aoa ia e oku i ko Kaunauiano <&emoku no k* ti<Ao aw mai a «.e ka hoi aua mku? Ua kuhaia oia mai ka noho hope I lvim makai ana aktt ooilaHiakua, a ua I hookohoii mm kooa eoem' « pag j t m*tj itir>* aepKonl fc»r um im* • ks ? i »') knh? a 1 «ikahiki, f okyi# &! | v tmi * %m ' >*« f %ta mmtī*.

I keia p8 ka wa hope loa eo ka pua!i keaka paele a Bl\Vy ĒmersoD maloko o ] ka Hale Mele Hon. , 1 He loaoiauaheaia e wawa liei o kaheaiaaku ana ona aLaolelo kuikawa o ke aiipuni. j Ua hookaawale iho o Rev. 9. C.j i>amon i make o keia kulanakauhale, maloko o kana kauoha hppe loa, i $2,900 »o na haua pili i ka hoonaauao. Ua lohe mai makou, ua paj>aia ko Kakaako ppe kau paakai, aole e Kau paakai hou, no ke kokoke loa o na hale maewaewā & pili koke la ma kela wahi kau paakai. Ua lohe mai makou, ke hooweliweli mai nei ka punahele a na kuhina e hoopili pa i kekahi poe i aieiaia, i ka paia O ke aupuiii aku koe ina he oiaio keia." Ua olelo o Ilamuku Parke/ iole loa he mea e eini ai ke kalepa waiona ana ina e haawiia na laikini kuai rama liilii ma na apana kuaaina. Ke uwe waimaka mai nei na apana knaaina i ka ha£: .«lēia o ko lakou man alanni hele i keia wa. Ua pau na aixhau alanui i ka nkuia, aohe naehanaia. O ka hoike hapaha o ka Hui Kalepa o Kimo & Co., ma Kukuihaele Hamakua Hawaii, e noho aiia i ka Poakolu mua o Apei'ila, ua hoopaueeia ahiki i ka wa e hoolalia hou ia aku ai. Ke hohono mai nei na irau puaa hiwa a me na puholo moa lawa mauka iho o ka haie halawai o Maemae i keia ! man !a aku nei. Me lie mea la e kuo- | haia ana paha kekahi mea kino kanaka. [ Emooie kahi ka neo o na dala auhau ke aupuni o 1884 i ka palamimoia. Ua hiki aku ka huina o na auhau i ohiia i ka $300,000 a keu ke hui pa oie ia me na elala auhau kula. Ualohe mai makou, aolie mahuahua 0 na loaa hale dute i keia wa, a ke emi mau mai npi i a me keia ia. Aohe a makou olelo no k«ia mea» oiai ua ike mua makou i na hopena o na aupuni ! haihai kanawai he ilikole. | Uapaneeia maii ka oliana o Peter 1 Coeta, kuene nui a kaulana o ke Kinau 1 make, he £5,000 mai ka Hui Amenea Legion Honor 777 mai, oiai he hoa oia no ia hui. Ua iulu iho ka ekaleaia o Kawaiahao i ka ia Sabali i hala, he $20.00 no ke kokua ana i ka lialekula lapana e kukuiuia akH ana maloko o ka pa Kula Kahunapule o ka Pakipika. Ua hoouna aku nei ke kaha kii Taverner, he heluna lehulehu o kona mau kii kaha o na wahi pana o Hawaii nei i ka nupepa pai kii a Harper o Xu loka, me ka manaolaua "e lahaia nialuna o ka pohaku, a kuene ae no maloko 0 ka nupepa, O na let» ma ka mokuahi Kinau uiai oKawaii a iue Maui i hoomakaukauia uo ka hoouua loa i AmericA a mo Euro pa, aole i kau ma ka Martj>osa, aka ma ka mokuahi City oi Svdaey o ka wana ao Poakahi mai i hoouua lou ia aku ai. 0 ka nui o ka waioua i iuu ia e . ko Enelaoi i kamakahiki 1?84, ua like me ka moanawai he 1 mile ka loa, 1 mile ka laula a he 35 kapuai ka hohonu. 0 ia moauawai ka Hawaii e pue aku nei e loaa i ke au o Kalakaua. E hookelakela ana ka Hui Heiliei Waapa o Honolulu i ka la 2S aenei o keia malama, oia hoi ka puni anao ka makahiki o ko lakou ku ana ma ke anp liui. Nolaila, e malamaia ana he mau | lieihei waapa mawaena iho o na hoa, a e haawiia ana na maklana a ka hui i ka poe e %o ai. Pna ka uahi o ua mea he inaina o kp; Wailuku poe e ala mai nei e kue i na hana a ka Ahakukamalu e hoakea ana 1 ka inu waiona laikini mai apana. Ua hooweliweii mai koiaila poe kakau manao o na haole ina e aa ke Kuhina Kalaiaina e hoopuka i na laikini kuai īaiaa liilii malaiia, aiaiia he pono iaia e heiu i kona mau popilikia ponoi iho mamua o ka hooko ane. He mau olelo oolea Joa keia i ka poe hooko o ke au r , puni. : | 1 kekahi la o ka pule i hala, ua hele aku kekahi wahine mai i mua o kekahi kahuna Hawaii m» Kapuukolo Aka,eia ka olelo » u» kiihuui uvi i ua mea mai la, hookahi rmUm* u e imkp oe. I ka hpi ani o k-i wahiue uiai ahik| i kauhalw im ka lioike aku i «a maka* Wāka a ni 1 * na ho;i'o!i -i wj uit& weliweii, aia hoi ua holo ae h ka pihe uwe a na jw& pau i komonla. 4J ke alo ha, a ī pani wale hoi i k* kalmu*, a me he mm h ua kohu ttmM kekahi aea >' U < '.v,' AU muhof# ih'u >1* h- V i 4 UILU4 U e nīiih'i i k ft un ~ .' maV, n'i' m*'. u j IJoI D.l. •) ,J t ' « U ĪMOP s lr •. k' L A. K*T*«. * |

I ka la 16 o !faraki, ma Onouli, Ho- 1 » aanla. na hanan māf he kaikawaliiiie * n« KalHikane me Kamokn. Ua ku uiai ka Mißionarf | "Hokuao Hou" ipa Houoljsu iiei ! kā la Sabali i hala, l£ he 131 iia 1» holo mfti Bofl6t<«ra mai Ua nui ae keia mokn hou mam\m o na moku mua he ekolu ona kia, he enegini me ka huila elna ejlfee{>k.' Itfa keia holo ana mai nei, ka pea •wale tfo kona hookeleia aaa, aole me &a mahu pu, a nolaiia ke kumu o.kona lohi loa o ka holo ana mai nei. Ma ke awakea Poalua i hala aku nei, oiai ka moku misionari hou Hoku Ao i hoopili mai ai 'ma ka uapo/ ua pupulu nui aku na kanaka no ka mnkaikai ana. Aka oiai na kanaka e pinana ana iiuna o kona kino, ua īke ia akū la kekahi oia.poe e pupue ijna ma na kaula likini me ka hooluliluli ana, a me na i ]eo hooho lakou i hoopuka ae ai, penei: "Alolia oe e" 2To7cu Ao, ua nui na la o I kou noho ana ma ka moana". Ahuae ! la ka aka o na luina. Pau ole no hoi ka epa ia kakou e kanaka, oka hoolilo ia aku la ka ia oke kino uhane"" ole me he Hno nhane ala. Mai kekahi mau luina mai Ua panee manawalea mai o M. Thompson Esq. i ko makou nei Keena ina Hoike ake Kuhina Waiwai, Kuhina Kaua a me K uhina Aumoku Kaua o America Huipuia o ka -makahiki 1884 koke aku nei i hala, i hoomakaukauianoka pomaikai o Pereßidena Ata, a i ioaa mai hoi iaia mai kana | keikikane mai Lutanela P, W. Thomp- | son, e noho aliimoku la maluna q ka 'U.B. E. C. "Dix" eku kiai la ma Ki 1 Komohana, Felorida; nona makou e aie ■ nei i ka lokomaikai a e mahalo aku nei a nui no ia hana naanawalea. Ua nui na hoohenehene a na poe kakau manao o na nupepa haolekuloko 0 kakou nei a koe ka nupepa haole aupuni, i ko ke aupuni ku ana aenei Iluna ! a kukala ehoakeaia aku anaka hoohai !nu akea keakea ole ia ua na apana I kuaaina o keia Pae Ai'na. XTa oleloia, ; oka iiikole o ka waihona i ke elala ole, ke kumu o keia awiwi e hoakea loa aku a ine ka moeahane palaualelo ma ia hana ana, e liookoeleia mai ai ka wail>oaao ka laUui me ke $30,000 o ka makaliiki, ma 6na laikini U, na hoopai, na pela kaalelehonua aka poe ona rama a me na hunahnna e ae e loaa mai ana mai ia kumu ino mai. Ika Poalua iho nei, i kulike ai me ka olelo heoholo aka ahaolela o ka la •i o Mei 1882, e hookaawale ana i ka la 17 o Maraki, oia ka la hanau o ka Moi Kamehauielia lII* ila kulaia aupuoi 4 pela no i malamaia mai ai ma ka makaliikl 1883 ahiki i keia makahiki. Aole no i lilo loa keia la i meā malama pum ia © ka lahui, mamuli o ka mclamola.o na hana aka poe e hookele nei i ke aupuni nme ka ulolohi o ka hoolaha akeaia ana mai eke aupuni. O kahi kulaia wale no a ke aupuni ma Honolulu ia la, he kahiko kahakahana lole a iie kipu ika hora 12 awakea. A ua lohe mai makou, mamuh o ka liemaliema oke Kapena ona Makai Koa Lio, ua ikeia he 19 wale no $u ī kna. Ano keia eepa o ka poe e ola nei, ua hookuu mai o Kulanihakoi i na paka ua koikoi ia anina la maluna o Bfc>nolu!u nei." Kawaihae, Mar. 6,1885,—Ke kokoke loa mai nei ka hanaia ana ona pou o ka waea olelo, ua hiki mai la i ka hapalua oke alanui mai Kawaihae nei a i Waimea. Ke umu nei na pou laau mai kai nei aku a i ka hui ana me ko uka. Elua paha pnle i koe, pau leaia hemehema. Oko Mana, ua hiki na pou me ka uwea ilaila a o ka pahu olelo wale no koe. Ke iho m«i nei ka waep e hiki ina hale o Waimea, a peia mai ■ 1 kai eei. b. P. Waliinenui. [ E hooikaika oe i ku Hui e hoomoe , mai i ka waea ma ka moana Alenuiha-; ha ahiki i Honoluiu nei, a e hoopaa aku oe e uku i §50 oka makahiki, mai i ka wa aku e weheia ai ka lawelawe hana o ka waea moe moana, a e hui pu ka Pae Aina me oe ika imo ana a ka maka. L, H.j