Ko Hawaii Pae Aina, Volume VI, Number 45, 10 November 1883 — Ka La 12 o Feberuari [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Ka La 12 o Feberuari

U1; K.\unn\KA, nn Poomak/ia :iX MoIWAIIINM A iMI', KoNA KAIKUNANU MAI I I\ KKAWI'UKI'.KAKIALIIOKAMOKU. 0 lvouwoikuk;iliiii]ik)k[nuoku k, nolio in Jjoiiomaaiknnaka w, hanau o Knlauiīiuiamauiao; o Kalaninuianiiunuo k, noho ia Ahia w, lianau o Kekunuialeimoku k;<> Ivelcnuuialoimoku noho ia Kanimnoknl'uni w, hnnau o Kalikookalani w; o Kahuiiniiinialokuloku k, noho ia KHlikookiihim w, hanau o Kuoimuelia w, kii makuahiue o ua alii Ko.kelaoka]ani H', 1110 Laliilahi w, )ia mnknahine o ku moiwahino liina, a mo ko alii A. K. Kuuuiakea. Oin kn papa kupuna j)0- \ loiei 0 koin, īnau alii. , , 1 - A o na hookuj)una walo ima mai i keiu j)oo a ka lih'k i hoike īnai nei, aole loa i iko iki koia poe i keia mea- aole lioi i malaiua. Nani ka piha niakaukan o iu aoao i ka uuilama. lumuluui 0 ko Inlo j,oo, no ka moii, 0 ko lalo poo iii) ke iko ia lakoii iho o lalo, a ua pono io 110 La nialama ana i ko ka. oiwi uiau kujxma. Aia walo nn ka nole o ka - ao o k<Mu muu alii i ko liuui Kalikooka]aiii 010, a nele o Keaweikokahialiiokamokn k, a 1110 Lonomniiiknnakii \v; a pelii hoi, aia n iiolo o (valaninuinmamao k, a 1110 Ahia w, a uia no ' hoi a nolo o Kekniniialeimoku k, me Kaniniuokalani >v, uliila, ua neh\ keia aoao ia Knlikookalani. Akn, aole loa i nole kinu

aono i laun m'oi knpniia oiaio ua loaa nit\i o Knlikoi>k:ilaui, a o U> komo nnu ae a ua Rnlih< .ohnW, 111 ln ia Kolijjnjsikai lon.'l mai la o Kaoaiiaoha ko laua nei kupil))'> Aolo lo;; lu' i:ii;oku])iui-i o ; 1( > 0 leoia aoao inawHho nn, o j.:i Paj)a Kupuna i hoīkeia muluna ina k'i aoao () ko laua nei Ka!ikook<ihuii, a mo ko laua nei Kaniniuoka]ai)i; ua paa 'm n hi 110 na | knpu.ie oiaio o keia nmualii, aulo ]oa e iiiki i k< J'i ao,ui ko nhiuhi iho ine na tausani wulmheo o ko ka Eielo mea leal>au. i-a k 1 JiJi u k/i men haalma oka pale halii o lalo e hoao ikaika uei e uhiuhi iho, aka, aole h»a e nalo, aole hoi e haule iho i kaiia 'huki i lalo, ua lawalawa na paa a ko laua )iei mau kuo nu Papu Alii mn ka aoao o Ka-kuihau-n he Ouhu, a nie Kihupiilani n'i> Kamalaluwaiu he Aiaui, a rae KeaM'eikeknhiniiiulaimoiill Utj jEī*a\\ a"TI, ,Ma ka Kielo 0 ka ia 17 0 Okatobn, nj)le loft i lmm na olelo n ko ka JEIeIe Miio i ke kuawiii ana i kana waki pane niua e pili ana ia Kekunuiaieimoku a Alanini, ua hoole b>u inakou iaia, aole loa i pili 110 līoia uoao ia mau kupuna e like me ka n)akou mau pane i ka ka lilelo 0 L'i la 10 o Okaloha. A o keia mookupuua i hnkuhi me ka hoopunipuni nui laiuia ole, ;i im» ka epa kiekie, ua hookonio ,-ku la uia iioko o keia Papa Kupuua o lakon 0 hoomaka aua mai ia Kowuli noho ia llokulele, loan 0 Wao, a jjela akn, a hil-:i ia Kalikookalaui hea la. xV o Koaweaheulu lea ka Haku o koia poe, m> «a inanio a liowaliy a pehi nku, «k», i>° vu mnmo a Kck'nnuialeinioku k, keiki a Kalauinuiiamainao k, Jii -iln" a Kenwe; n 0 ua K uei i noho ai ia i\an iniuoka!ani,aolc keiapoe he kauwa na 'i it V , ..-.111. O xeia k;i Ahi iiana effloafo na maka o na Keaweheulu In, a keia aoao e kalua paa i ka umu ke hehi i ka Laa, ka Ihiihi kapu o koia pme alii, e liko me kona pakele ann ia mliekili a niai make i ka huakai lioopau kaua a Kaleimupun i lioouua ai i k« keiki oia o KHuiehaiuoha 1 i 0 Kahpkili la. A<>le lua e Haku na alii "hiluhaa no na alii. ile hiki no ia inakou ke ao aku, he niau kiunni 110 kana e }calua ai, oia iho 110 ame kana mau mawo. ISfa ke au paonioni a makou i olelo oiua ni, ina keelii ana 1 ka aoao oka moi\v»hiue Eina— oini keia mau la e I olelo ia uei raa keia pane, ua hiki ae la oA. Liholilio i ka nolio alii, a o Unaniia he pilikana knpunakane 110 oia no | KaL" , " :M iii ma, nolailn, mamio loa ia noimua o ka Atoi e hnalL'lo ni oia i kana \mhino i ia ai e kona uinkuu, K. 111. A ho mea hilahila ole a ku maoli 110 hpi ika jnahnoi ka onou ana aku aua l>nauim la o Kamakaelui ];a wahiue. A,\le. loa i īuuuao ia kekalii o keia oha- i htri ke alo alii o K.'iiikeaouii, he kniahij. ko keia ohana iuiua o konn alo n. ua lile 110 ko lakou īuau makua o liko mo knunka e ae mai nu kuaaiua mai ke aka, aole kekahi o keia ohaiia i ajj>o ia iuni i lma ai 111:111 no leaua pnpuni»*', •' h'ki \\',''h? i kunamnko nun; a ke kumii << keia hh::l' Ein, 1) lakou haaliaa loa, koliu oh; kn. luaua a tne ka.,, 1 aim, nku o keia aoao o Ksoui Auu, Lahilahi, Jk.ii iiiaikni, he xa W u hoa ai mau laia.ii no kn alii, ae, lUUan nmu ia ana k<ikahj o lakou ke aālo i ka papauin"), a henha ko kumu o ia' I ''? No Ua like, <> uma ko kupuna o lihuikeuoiili oia 110 o Kamehnmeha I, a 0-inuli 110 ku keia oia o KoliiUiaikai, pai a p-i, mmi a mau. Amo i n ipi]i aiia 110 1 j>aa ni ka lioopalau a ī,|holihn-- e]; ino aku la ia Unauua . luahaoi. f"Kuu\ve nna o Fteknuonohi 110 ka ia o Kanikeaouli 110 Ann. " H0 oinio keui uwo ana, n he uwe kuhihewa 110 nao uo un alii la 1-l|ki io niai nei o hekouonuhi innia o Kauikeiionli mo ka iuve, a ine im wrfim;!»kn, uia no o 11. Kalann, Mnpai, Keou'l Ani', IV o kt> Jjii 110 hoi, a nio kalii 1)09 0 ne. Niuao aku nei o Kauikenoul, ''henha ko knnm o lieia u\ve? "E uaa an nou uo ko ia, bo inla i ]veoni Ana) n me na kni|uiah|l)o ona, aole 110 i pano aku ke nlii, ;i pn;'i ka aiu), hoi nku la ua ulii la Ivo;i uku 111 • i o Kauikeaouli *ia W: t> liploi P.ihnkniim i o D, Alalo i;i; v ' hilii ko alii a hoiko aku la i Imnii ma-

nno. T ln-lo nini ih-i' ,'n\ uiluiu pono ni n i.-< "P,a " miii j | {;i omo hm. Ao m.ii la «» I). X a J 0t h , kcahala> "J | l; l)i!lio . nji;j ho a, a u,i Lum hoikii: Aa !, ;i )nUil oe na J, ;l , j;i ] w . t lnu j,-| 1() j l* koa " l »* A ponei: (J Kamehameha J noho k ii & o P aolam, loaa o Mlho tt ,»o ««, a me xYahie- | naona." ; A o l-'eliimaikai lioi iioh o ia Kalikoakalani, loaa o Kaoa.uioha w> a o Keoni Ana noho ia Kaoaijaeh«, h>na o Kekeln, Kainaik'ii, K e nui .\i in , Laliilahi. uolallu la, h«; makaakaue oe a keiki lakon h, oia kn oololoi. P* mi aka ] a 0 Kauikeaouli i a Kaiaiea, n lohe oe i ka oiaio; kauolia aku la oin ia D. Malo e Lele ao eno kuauhau ia H. Kalama, a oia ke kurnu n Unn ,w Knanhau. i* hoaha la auanei 'ūa manao ft.no lili a ko mea kakau o ka Klele e hoka oo e pono ai. iiia koia. iliki aku o Kuakawaima iniua o Lahilnhi i koua iva e liapai ann, a olelo akn la, u, j hauau na opu on a ho keiki kauo, c>. hoa iho oo i ka inoa o Keliimaikui, oi ola aku an, n i l o Jie uku au ika nioa o kuo aiia. llanau ae Ia o Lakihihi ho mau mahoe i loaa na Kauikeaouli. linhen iho la o I£auikeaoaJi 1 kahi ninlioe o īiuuuialeea, a oia ke Keilii Alii A. K. a hai ia aku la hoi i ke alii ka inoa a Kunkainana i 01010 ai, oia o Aeliimnikai, ua apouo loa inai la ke alii ia inoa, a kakea iho la oia o Keliimaikai ka inoa, aole iiai; hfi rxie,i i kuo ia irw.i n hiki ika inake aua oua keiki la. Ihea la hoi ka mea knkan o k;i Eleie, i kue ole mai ai? a ihea hoi o Uuauna ia wa, u pela hoi me kaiii keiki ana oia o Koii, aole loa A e'ui kpia, o ke alii Peier YouPg Kekuaokalaui, a oia uo lioi o Pika Kaeo, aole loa i liookae ia keia inoa Kekuaokalaui i kaheaia iaia, a Liiki i kona make koke ana iho nei. A ihea hoi ka niea kakau i kue ole ai? Aole e hiki ke kue ia \ni, no ka uieu, ua ike no i ka oiaio; aka, i keia iva, ua ku ike a'u i ka i'a nukn oioi, ke koiuni la ika ili kai. A pela e kohu ole ai na lioomoo kuaaliau am n ko ka Elele mea kakan. "Ke olelo aku nei 110 makou, aole. 1 !Xana nui ae uo oukou a ike iho i kalii ame ke kuleana i pili aku aij oiai, o oukou uo eka lehulehu kai ike aiaka i nu olelo a ka mea kakau o ka Paeaina i hoolaka a i leie mua iho nei.i ka hana ino i ka kakou Aui e noho nei i ka Nohoalii; aole lakou i hoolaha me ka naauno muikai, ako, me ka manuo ino, ana ia īnnnno ino i hnpai ae i ka ukiuki, ka lili, a me ka huhn, me ka liapai memoue ao ia lakou, no lakou ke kulaua ulji, uno lakou ka Wolā i hoike ae i nei nialnna ma knia pano aua. Aole ' nia ka aoao o ka Eh.-Ie e koo nei nei im Alii olo; lio Alii nui; a o lakou no ua Ahi a Pneaina nni e hnpai nei- O la- ! kou ke kiinwa makawela ;l keia Ohana Alii o noho nei ika Nuhoalii. A i I hoiko no ku oiaio o kela moa; Pia uo me keiu ol» uin nlii e nolio nei i ka Nohoalii i keia wa, ka ohajm n ka palapa; a lio lawolawe noi uo i na linlia 0 ka lakmi oiliami i linonoho ia ai me ko lakou mau J7nku ika \va kahiko, a lu'i-i iv.nlo i koia ivn. la lakou ka hoio mauawa, na lakou o malaiua ī ka HoBnuohaiioio n» « Oleloa, ma, ka pai nua ne ln, a o lakou ao la ka oioi ] a 110 ka eha loa auei i iva kui houhon a | makon i hoonolionoho ;tku aino na poe j alii la, haphku ae la ka wnlia o ka la-1 puwale, e olelo la, " o lakou ke kauwa I makowela a keia ohnua alii e uoho nei | Ika Xolioalii. " A iua hoi o keia mati alii he unm kauwa makawela na ia noao, a heaiia lioi ka uiea o ke kii ole ana mai ia laua nei, e hoi aku i mau kauwa na lakon. J„le kohu <ilo ,) lapnwalo maeili leeia. Aole lo'i iir un keia aoao mai ka iva kahiko iuai a hiki i keia vu. lū; ku mau īioi ka Uiiiiii a me ko kapn o keia aouo n hiki i keia ta, Oiii aoao ka i liiuraha\vn na iimti, i ka pa-u ' i_> ka iauei keiki. .Eia iiio o Jvapiolani, ho kua ia, ahe uha 110 ka ianei koiki, n he lioioi ivaiopa»hoi, a.pelu [iu ilio no o "Kāpoolokn; a po.hea hoi in a owai.nuanoi o koiii nono r'nohu nei mai . i kfia,'aoli ; o hoole, un k:L.inoa, he.paIm ana koia aole o hal.-i, n;t ku i kiī pi- . ko ke n'iliwili lu ka ai.