Ko Hawaii Pae Aina, Volume VI, Number 44, 3 Nowemapa 1883 — Ka La 12 o Feberuari [ARTICLE]

Ka La 12 o Feberuari

JMA l.a lioln o ka la 10 o Okatoba i hala, ke liono iu:ii uei ka Elelee ku pale mai—Ua pimo, nolio hopo o keia aoao ia moa. ho hnlu mi in nn keia ])oni. Mai kiuohi nnii o ko ku Pae Aixa

lioaln Hiiii i k<»ia knmnhaiii), W ku oi ; mn kn kulaim p;.],, akn no lla han:. hookumu hou aka Sa poni moi i han; ai, auo kc kue o ia muu Jnuia liooih wohi wīiīo i ka pololoi nm k;i »100 ka hiko niai, u;i hoaki no.-io i n; keakon iiua i « it nuM ku ~]o ik a ( >i a io , hana ia ma ka la l'.mi. O k;, |j„ ft ]„;i--oli j)o lukou na himwina 1.;,,.., oU"V\ oln a uio. 11 a kupu sm ]~]a 3U , nol)o iho h,m ka X,,)io Alii o iiaw.n;, na Kainelianielia :l J J<t unlilo, aol, loa lakou i lioala i lu;ia umu moa, n, ka mea, ua iko lakou īa ]akou iho a u; ikea lakou e ka laliui wai ū ao, 110 la

kou ju 111 an lianwiua mai na kupuui mai, aka, i keia wj;, akn p (J e alii liou i uoho uei i keia wa, ua hapai a<; uei la kou no lakou iho i keia mea me k; lioikeike maoli ana ao, a knkala maol, mui la īae ka hilaLila ole wa o J. M Kapena la: "K e kakala aku ne'ilu imua o oukou, o Laawea, Kn mauakapa, Mahiuulani, Naloiaehuoka laui, Lumealani, Kalakaila ka Moi, kt, Alihikaua Nui, ke Alii leapu lioauo, k;, wela, ka moe, Kaikuhaipuliilauimu, Wohi Kuakahiii, haku o ka 1W aua, , ka Moi, Paku 0 ka Ohiako ;i me ka Palaoa Pae, iiukuiaikeawakea, ivam,, Alii hauau oka aina, " a p ( >la nku. A no ko ku 010 o keia man lawo kapn au„ a| a a< ? ao ika oiaio nme ka pololei, nolailn, ua keaken alai niakou ia mau hana, a ua hoomaikeike akn i ka lalmi u« keia mau mea a pau i ka pili ole aua, a oia no ka makou e lioole mau nei a hiki i ka hopona.

Ua lioonoho mau moo aku makou ma oko lakou mau kupuna ];i i nele i ka wohi ole. Aka oia aoao, u,i ikea ko lakou haule io aua a me ka uele maoli aua i ka wolii; a houo ae la lakou e hoomoe hou aiai i alanui okoa e lanna aku ai i kahi kokoke aku i ka wohi, oia hoi, e loaa ana i na keiki a Keohokalole ka wohi ana, "ma kalioolan i a , hanai makua hanai alii."' Hoole loa makou i ka nele raa ia mau kumu. Hoomoe hou mai ia aoao, e wohi ana iakou īiia ka hooiii ia mai e ka poe ia ia ka malama ona kapu wolii, a hoole hoo inakou, aole loa no e wohi lakou ma ka hooili wale a kahi poe e ae, e like paha me ka J. j\l. Kapena hana ana ma ka la poni moi. Iloole loa keia aoao, aole o wohi aua ia aoao ina ia mau hana mahaoi wale a J. M. Kapena. Da nele loa ia aoao mai na kupnua mai a hiki ina makua, a nele wale ua keiki. Aole e loaa ae ka wohi i iiii keiki ke uele ia mai ua makua mai. Aole no hoi e loaa ka wohi i na moopuna ke nele ia mai na kupuna niai. Aole no hoi e loaa ka wohi ia" Kalakaua ma ka hooili kuleaua ole mni o J. M. liapena. Aole loa no hoi e wolii ia aoao ma iioolaa wale ia. Aole loa no hoi e Wohi aiia ina mu ka hanai ann, hii ana, a pela aku, a ua makua alii uana i hanai. Ua aknka lea ka nele ana o ia aoao i ka wohi ole ma keia mau kumu ;i lakou i hilinai ai. Me ke akaka loa o keia nele ana o ka wolii ma na liana npakau'wohi wale ae, pela e piii ole ai no ia aoao na liaua hooili kapu a J. M. Kapeua ma ka 3a poni moi, o kukala mai ana, "Ke alii kapu hoano"—aia mahea e kapu ai, a, mahea hoi o hoano ni, 110 ka inea, ua nele mai ka mua mai, a na nele ma na ano u pau loa, Aole loa he wahi ano kapu,B.kapukajm hoi—a iie nonnu / iva!e no; a peiieaauanei ehoano ai? flookohukoiiu wale iho ka niea kapu ole aohe e loaa ana. Ho ike na mea a pau i ka nele ana.

" £.ii "\Yela —ka moo"— a uia oivai la o Wela ai a e moe ai/ iua u Keoliokāiolo la aaei? loaa auei ka welu a uie ka Enoe mailoko mai o ka puhaka o Ka~ laae, a ka mea haaliaa o lalo iilo, - a he lepo vale no ? A ina lelo lilo a lie lepo loa o Kaiaae, a pehea e wela ai, a e moo ai o .Keoliokalolo ka mea.naaa iaai keia man keiki o D. ii-ilakiiua, L. Kamakaeha a 1110 K. Likelike ? Aohe "wela," aolie moe o ia aoao, 110 l.a m?a, ua paku aku o Kamae i?> hauwina a na kaawale. " Kaiku-puln-laninui. " Aole ia uo' Kalakaua, aoh> loa. JEJo iuoa hooili wale, a koku ole keia a •/. M'. Kapeiia e hooili nei. Hoole loa makou aole e puni nkh i na haua hoQpuni'puni -wale. Aole loa no o kohu iki,- ua keakea loa mai ke koko lepo haahna loa o-Kamae

» ka pili aim aku o ia iuoa ia Knkkann Volc i loaa ia J. M. Kapena ke kale»im liooili wale i na inoa ona alii ao j) oe alii. He walū alii fco lakoa e ■oaa, aole nao o keia mau inoa ek« ia lfikoa. "Wohi Kuakahili." Ua hoolo mun 'mkou i ko lakon wohi ana. Oa nnj t LKt Liwa ia mea. Pela aku nn j "'i iuua e ae a ua o J. M. K. i liane nahaoi wale ai mo ka naaupo. A 1-6 olelo liou mai nei ka Elele,— ' Ke manao nei makou, he ilamuku ao io ka iloi, aole paha iakou i mansot awo i na olelo hoiao a ka mea kakau o • a AE Aina i hoa paio ia no ko kn Moi mau ilamuku. He mea akaka, ua lawe ae ao la aoao i ku paio mai noaa ilio, no ka mea, U • VH P ono apakau wale ake me ke eana ole, ano ka nele mailoko inai ® I ia ike kuauliau, manao ilio la ia aoao e īahai maoli ae no ia ™akou iho i keia nea ī loaa ia makou. No ka mea, ina lloll ° malie ana makou jne ka hoala 'ie i liana 110 ka la 12 o Febernari i jala, a o ko makou nalowale loa no ia, V oia wale no ka wa £upono no makou 1 kaua nil a oia aku la ke kumu oka unna ana, A maiia paha, aohe poe • lawaii e kue mai ana i ko makou lawe >apu wale, no ka mea, ua mana loa ka nhnua poni moi. Ae 4 ua kuhiiiewa loa na noonoo ana aka aoao oka poni moi. Ho ka mea, ua liele aku nei na hana makee i ka oiaioma ka aoao o- ka Pae Aina, a hoike aku la ika mea pololei, a e lik« me na mea a makou i pane ai me k< oolea. " IS T o ke aha ko lakou noho malie

ein, 110 ka ike 110 ua liapai ae ka mea kakau o ka P.s.e Aina i keia paio ana me ka walania, ame ka pula ona ruaka ina oihaaa no ka poni moi.'' Ma ko inakou pane ana no keia, aole loa o.kaia ole nana e keeo, nolaila,' lalan ponoi ilio 110 na lima o ka oiwi, a hana paka ua lima iloko o keia liakoko ana. A c ke Kuliina Waīwai hoi, liolokee ae 1e oia aku paio mai la malalo o kekaki kumu ano okoa no ka I a me ka Mahi, ano ke alia i noko ole mai ai ua kukina la eku paio mai malalo o keia kahua ''Ka la 12 o Peberuari n Aole mei lie wa kupono ia nona e paa mai ai i ka kope o kona kaku. Aka, ua wiwo oia, a hoao mai la e liakoko. A.ole loa no makou i kolio akn, o kahi. hapuLaolo opiopio e noho nei no ka Elele, a nana maoli keia pāne, aole loa uo. D a ike makou, aua akaka lea ko laila mea kakau a me kona hoa o ko lakou alia. Aka, iko lakou hoohui ana ae, ua liiki loa i keia peni hookahi lio ale holookoa mai ia lakou a pau, e like me ke kookoo o Mose i ale mai ai i na kookoo he nui o ka poe Maggi4J Aigupita. Ake olelo liou mai nei, "He Fio nq ko luua, ahe Pio no ko na makaaina-| na." Palolei ia olelo au no ia aoao, a iua ua ike io oe i ko kuauhau, a he Pio eo ko na makaainana, alaila, ae aku aq iko Pio ana, alaila, lopa ko wohi, ko pio auu ma o Kamae la, ke kupanawahino >f~yi aoao puni wohi. Ina oe « lioUjemua mai i ko wohi, ko pio makalunana aua, ina ua ae kahiko aku an, ulaila ua ko kahiko oe i ka wohi, ame ka pio ana. Aka ma ka makou'ikej uole loa a makou helu ana ia mau pio ann o na makaainana, a he pio ia nona tia kapu & makou i welawela ai i ka lawe wohi wale. Ke ae aku nei keia aoao e wolii, a e pio na moopuna a Kamae, ma ka wohi ana, a pio ana oka poe makaainana.

A Jie olelo liou mai nei. "Aia m« ke kuamoo o Auweliekekapa. ia aoao i liiki mai ai o ka Maolapalapa. ka ku*. puna o Kaninia. Ma na maa a makou i malama ai ua knpuna mai o keia mau alii aolelil ia iloko o ka makou mau hoomanao ana u malama ana. "0 Kaniku noiie a Kauiwai, iiau.au o Hinaueue." Owai keia, aole loa ke Kaniniu o keia aoao mai laila mai—ke hoole nei keia aoao aole, aole, aole loa. Ina nou ia Kanlniu, lawe no oe i kou kupuna, no ka mea, he aoao maa na i ka lawe kupuna a i ka hooili kupuua wale. E lohe ko poo paakiki, kahi i kn ai > o ko pepeiao kuli, a e like me ka maI kou i iioonohonolio mua akti ai. I Ko kahi wa aka.