Ko Hawaii Pae Aina, Volume VI, Number 28, 14 Iulai 1883 — HE HOPENA AWAAWA NO KA POE INU RAMA. [ARTICLE]

HE HOPENA AWAAWA NO KA POE INU RAMA.

O k:t Unmn ku uu»a oi aku o ka nni,,i imua o un maka u ka poe m«u mau i |,i inu wniii, Xo];ul<u pouei kn mook;k) k.'oi ohaiw ramn: 0 Kanm kai noho nku iu Puniimi---inma, lmnau mni o Onn ka hiapo, m„ • hopo nku onao llookano a mo Uhnuhl, waiwai ko koiki alnn, a mnhope huna'Ji nmi o Uiliuno hmn o Puhikolo ko keiU; akoln, a mahopo aku, hanau liou akuiii o paa i ka halopaaliao n mo l'opehiki', nnkn ko koiki eiia. Oin kn moolelo .> kn hnnau iuia o kein poe koiki pakalii 1 O Oun oia kn hiapo a me lnununa 0 kaua haua l\e Imla, ho lealea, he po,niuuiu na maka, ulaula ua maka, ano'o | na hololiolona Lau ka Avaha i ka uiakaui, a kohu pu])ulo, a liko kona anu niji ko Koko apilū a ho pupukaino ko nnnu aku, n pola walo aku. *> '2 0 Hookano a jnc Uhauhawaiwai oiu na inoa olua o kokalii koiki, oia kann linna. A onn ilio In lioi keia wnhi keīki, nlaila nnmu Okohola iho la na walū | koiki noi. ,1 gofc pen(y nioney iu my poi'koll 1 iun goiiig io |Jio Bilioie room to ,my monoy n lonu aku ln lioka-. hi hon ono ona, 01010 aku.la n liolo 3ui* ua i ka lialo Pahupahu, a pau koko' ao la knhi dala, aka, aolo no o pau ka loa- , lea ina ho waiwai oae kekahi, e pau t nna no i ka uhauhaia olike mo ka Bibi, Lio paha, a i 010 he aina palia, e pau ana no ia mau waiwai i ke kuaiia i dala i inu vama ai. Aia ma AVaikapu kelenlii apana ainn o Puliimvaiva ka iiioa no William Humprays, ua kuai lilo ia uu aina la me ka hale maikai e ku aiia mnluna o ua aiua la jio na wahi tausani (lala uuku, a iia pau loa ua mau ela» la la i ko kuai ia i im pahu vama, ua moJii ia kela mau haueri eka aiua, ilo,ko o kahi opu ua ku o ua o Hookano a me Ukauhawaiwai, a ua auwana nku ln lakou makalu e, aole wahi e ku ai o wnwao, no k?i rooa, ua-lilo Kimo Kuseln o AYailcapu. Aole oia walo no, hele hon aleu no ua walii keiki nei o mnkanu i kauhalo o kahi poe e aea ai, a e niakilo ai uo lioi., a i ole ia e leii aku no oia ika hai waiwai me na maka keleawe, no ka mea, ua nalowalo ae la ka kilaliila i kanui lauua 010 o ka onn, a i kekahi manawa olelo ino ao la 1 ka inoa o ke Akua Heiuolele, a i ke kahi manaAva kohu Puaa ka eku ilalo o ka lepo, a -lie hoopnilua ke nana aku, a pela Avale aku.

o O Ilihune ame Puhikole ke keiki akolu, a ua mau makua nei. Eia kana liana, pau aku la kalii dala, a pau aku la no lioi ka aina, a i ole ua waiwai e ae palia i ko, kuaiia i ka rania, alaila hoka iho In, weluwelu knlii lole, pololi ka hn u'ahine me jm keiki, alaila liopu iho la i kn laau a Kekuaokalnni ia Hoolehelehokii, «olailn, ua like ka ia nei hann me kn ke keiki alua, a pela aku.

■1 0 Paaikahalepaahao a me Pepehikannkn ka oha o na keiki a ua mau makua noi, eia knna hana īua keiki nei e hikaka ana ma ko alanui, hopu ia ilio' la ka makai, a lioopaaia i ka Halopaahao n ina lioi un lioopoino i ka w r aiwni o keknhi kanakn, a ina ku ka liCAva imua 0 na Lunakanawai, oka hoopai ia noia 1 na ala o Kauelnau, a ina kna 010 leola uku hoopni, e hole ana oia e liana i ke nlanui ma ko no, a moo iho la 'uia ka llalopnahno ma kn po, a pela no oia e liooluliiia ai a pau kola uku hoopai i ka iiookaaia.

Eia kekahi, ina ua manao ino ua avoki keiki noi i kekalii hoa oiia, i ka lilo o ka wnhiiio alaua i keknhi nku, alaila, hookahi A\ alo iho no mea o ko ai ia iini aua, inu oia i ka rama a ona, alaila, liko ae la kona ano me ko ka Liona ka makau ole, iviwo 010 jio hoi, a mo ia ano wiwo ole no' ona kau nku la oin i kona lima kakauha maluna o kona mtvu hon kanaka nio kn meneniene ole, a pepehi nku In a mako lon, e liko īuo Kalolo i liou ni ia Hooinnnn o Lahaina i kn pnhi, a hu aku la ka naau iwaho, a make loa aku hi, aolo palia au o kuhīkuhi nku aiia ia oukou ina mea a pau i pepehiia uo ka ona, no ka moa ua iko no oukou ia mon, mn na nupepa o na nmkiihiki i hala akyi uol, a he nui walo nku no na men i koo.

E nn iioaheluhelu i na men hou o ka nupopa, heaha la ko oukou nm,uao ik) keia nuiu īnea i knmailio ia ne nei nianun? Eia paha"ka hai'un, ho hopeua nwnnwa ko kn poo inu ramn, n ua ko.hu pono uo hoi na meu i u'ohou'eho pokolo

j!V,inaluna ao nei, n lionlm li\ ka mnnao o k>, !i>hn)ohn no Koin ,moa « ka Ona llalnn

Elua mahol<> o na manno no koia kumulmna. Ko 01010 m-i koknhi maholo i 0 lia kiumka ponoi: !)',> maikai kn mi«ft ko mnhuna pom> !n kona mau nila, ( akft iiia aolo poln, alailn, aolo no hemen niaikni lai vamn, ko olelo mni noi lioi, 'keknlii int>lielo ona kanakn, ho ino ka' "liaina mni mua a hiki i hope, no ka mea Avahi a kokahi poe, aia iloko o ka rania un hui pvi ia mo ka Alekohola a mo ka Uaka nau, nolaila, olelo keleahi poe, i ka inu ann, ho maneo, a oia rama lie rania mako ia oke knnakn, nolaila oke kaunka mna i ka inu nuua, aolio pilo rama iaia, aia no ka pojio o ko konio, ua liko no kn pono oka rajnainome ka rama mnikai i ke kanaka puni inu l\ama. lloaha kn mnnno o kn moa naiia e kakau noi keia kumuliaua. Eia kona manao, L' hnnlole oukou ika ona rnma, | mni luma lapuwale hou, ke olelo mai noi paiia ouiiou, ka, na ae ka Moi o inu nakamika .llawnii i ka i'liuia, "he pnpa mni kn hoi knu," aole makou o ao aku i kau. ]'ono makou ko iuu rnma, No lea mea, nia n inu i ka rama alaila ola, on, ua oi aku ka nui o ka poo innke Ika i'nmn, mamua o ka poe inu ole. Eia koin, ko olelo hou mni nei ka mea inu rama, he mea ka ia o hanolmno ai ea, aole pela ka niaiiao o ka mea nana o kakau nei keia manao no ka haakei a mo ka hookano o ka naau o kanaka, nolailn, manao iho la e kukulu i Halepakui o ka naau kiekie a kapae ae la i lea oiaio mahope, a onou aku lai naiuanao awaawa, o huna ana i ka oi maloko o ■ ke ldno, a linawi aku la i ka aoao liinuhinu paheii mawaho, me ka olelo ana lie inea maikai ka ī'ama, u, pela io no, aole au i ike. Ma kekahi Buke Moolelo o ko ao nei, o ka rama oia kekalii o ua liana pookela ma ka hohua nei ma ka iVciuoliant'-a mo ke kaulann i kam'aikai, aole loa, eia ka mea i ike in, lie mea mnke ka nima, a he inea like ka vama me l>o Koko, Puaa ame kekahi ano liololiolona e ao o kolo ana ma ka lionua nei, a oia kona mea like. Aka, inaehaalele ke kannka inu rama i keia mea awnawa pupuka, a lioloi aku oia ia ano holoholona a ptui, a lilo oia i kanaka iuu wni huihui o na kuahiwi, alaila, ke liai aku nei au ia oe, o oe ka mea o kaulaua nna ma ka linnohano mnikai, a e hui pu ana oe me na hoa aloha he nui wale i kui pu ia o like me na pua Bose ke ala onaona, ahe mea lei ia ma ke poo, a i ole ma ka a-i palia, alaila oia ka hanohauo la, i lolio na popeiao hookuli, a me ua "walia o painuu ana i ka maikai oka rama, nolaila, eka lahui kauaka Ilawaii, iko oukou iko aiia a mo ko oukou lolie ana i koia leo kaliea

o kn oukou knuwn noi. eao koke iho ka nnnu, a i ole in, e kukuln ne i mau Hui 110010 Waiona iwaena o na kihapai, a e pono no hoi ina kahu Elcalesia, a me iin Luua Ekaleaia e kokua pti i keia liana iwaona o na kihapai Ekaleeia a pau, no ka mea, o ka poo nana i koi, a i hooikaika e iiana i kanawai, e inu lauln nakanaka i'ka rama,, a me ka niea nana i hooko i koia kanawni, he ]ioe hupo iakou iloko o kn j>ooleele, ua oi aku ka poe o na nina kigi, ka poe i ao uui 010 ia niamua o ka poe i ao nui ia i ka malamalaiun. Kahaha/ Ea, ika "wa e hoopaapaa ana kela kaunwai iloko o ka ahaolelo, ku ae la na kanaka pono a makee i ko ola o keia lahui, a mamua ao o ka liolo ana o ua kanawai la, liiki aku la na palapaln a ua mnkaainana aloha i mua o ko kaleou liaku Alii, e e noi ana i kona oluolu a mo-ka hoakaka pn aku i ko lakou mnnao imua oua, aole o ienu i kona inoa malalo oia kanawni, apeliea iho la ia. Eia ka meaiike in, ua kuhaia ua mnu palapala noi la a kona mau makaninana I noi aku ai laia. Oia liei, un hoole ka Moi, aole ae i ua mau noi hanhna la a ka lehulehu luai llawnii a Knuai, a poheii maliopo mai, oia ka moa i iko ia, ua liookoio na koi nnn, n me na hooikaika nua a na poo puui rnum. Lhi kakau nku Moi Knlakawi i kona ,inoa ma u« kaiiaAv;ii inu laula nla, ame ki'i ona laula ana o u,• i knnnka, a hoaha ka hope oia ona lanla iae ia ai? Eia ka niea i ike ia, ua oua lon ia o Knlolo amo Hoomium o .Lahaina i ka nunn, a mai loko mai ein ona, un hou nku hi o Knlolo.i ka palii ia ,Iloojnajia, n un hu kn nnau i waho, a lialn hwoiinhi la noi no, un mnko ua

līooninnn m>i. Anwi» »n k;i hni v! Ho, mon 010 iiui I,a rama wuln' u kokahi l)oo, on, inu iiolo lana i onn ikn vaum i uo h ni e inn Inula, ina aolo laim eliakaka auu. Kia ih<> Ki>kaiii, Hia ka Poaono o ka l,t 2 o liuu', īin ona ioa o Kwuia, «<) i'uia ilanmkuapoko, Ma k<> knknliiaka o na Piiaono la, na pii aku oin a hiki mh J»i ]ia]i,'kuai o Awana IV ko wa Makawno, olulo ak« la na kawaka ln i kokahi ]je«1o iuo ua olelo pelapelu, aole i liuliu Jioi liou oia no liona iiomo, aolo oia i hiki. pono alui i koiia liale, na haule oia mai kona lio iho a make loa, ua hnule oia no ka uui o ka ona, ua olelo ia mai au, elua la o kona ona ana, a wuilio aku lo i lea opu ana ole, auwo! alolui ino no ka ]ioi, ea, o ka kakou JiO aloiia, aka, o kn jna)iao o Jia poe inu waiona, ho a-ka ilu wale no, mo ka olelo haole aua, all wri»lit (hiki no) Ea, aole au i poina iki i ka olelo a Ka~ meliameha V, i ka Ava i hooliolu ai koliahi aliaolelo mamua aku nei, Jie 15 uii makahiki i liala, i ka wa i lawe ia aku ai leekalii Jianaivai e o!e!o ana, o hoouonia kn nima i na leanaliii iinwaii. J'!ia līa,na i)ajie ana i ke lu>mito Hooiaio kanawai, aolo au e poiio Jve ne nku o knu i ko'u inoa malalo o koia J;anawai i mea 0 pepeiii ai i lio'n Knpanaha ka makeo o kola Alii i ke oJa o keia laliui kanaka. Xolaila eua Jioa makaaiuaaa o'u, ke olelo hou nei kekahi poe, 1 hoonoa ia keia knnawai, lio mea e hoao ai, ina e pilikia ka laliui, alaila liookapu hou aku, mu maoli ko'u akaaka i keia Hiau uianao lnipo, aia paha a uiako ke kauaka, alnila ilee ilia he kanawai ino ia. Ena hoa makaainana o'u, iko oukou heluhelu aua i keia niaaiao, o pouo e noonoo oukou i lea liopeua awaa.wa o keia mea he inu laula, a oua laula, malalo o. keia hoonoa ana i ke kapu o ka rama iwaena o ixa kauaka Hawaii, nolaila, ke wailio aku iiei au i keia mau ninau iwaeua o na Luuainakaaiiiana iiaar uao loa o ka poe uaiia i hooikaika elioonoa i ko kapu o ka inu laula ana o Ji:a rmin. 1 Healia la ka pilikia o ka Laliui, a ehia milioua dala ako aupuni i uhaulia wale ia i ka -wa e kapu ana ka rania? 2 0 ko aliupuaa liea la o na "Waielia kai lilo wale aku ia liai, a me ua loi kalo a iia kanaka Ilawaii, i ka iva e kapu ana ka xama aole i hoouoaia. 3 O ka rama hea la ka rama maikai 1 oleloia e kekalii poe luuamakaainaua. oia ka raitia e ola loilii ai keia lahui, o ka rama anei i hui pu ia me ka aila leohola, a i ole, o ka rama iiaha i hui pu ia mo ka baku nau ka liohouo, inaueo, awaawa? A' oia na uiuau a oukou e hai mai ai i na liahia aole i mau haiua liooheueheue, o hilahila auauei oe, a ikeia kou lmpo poeleele. Ho nui ua mea i koe no keia kumuliana, aka, o lioomaha ilei ana ivau maanei, me ke aloha īka Lahui Hawaii. Josiah Haole. Wailkku iuuo 9, ISS3.