Ko Hawaii Pae Aina, Volume V, Number 40, 7 ʻOkakopa 1882 — Na Kue i ka Ahakuhina! KA HOOMOKUAHANA MAOLI! NA LEO O KA LEHULEHUI NA KOI E HOOPAU. [ARTICLE]

Na Kue i ka Ahakuhina! KA HOOMOKUAHANA MAOLI! NA LEO O KA LEHULEHUI NA KOI E HOOPAU.

Honomo.kiw, X, Kohaln, 30' 1882 <'os l . u mo 1). W. Knwninui. A!o1m O)UH:— ■ l a piha niulmlo au no olua, no ko ohia kuomi hope 010 me k:i h.iomaopopo iho ko holo noi imua. Ho wahi mea ka'u o hai aku w olua owau kekahi luua o 1«> Elelo Poakolu a pau na Helu ho 52, haalelo uku au, un noho lwnu tra mai ka holn 18 mai, ak«, ma ktii hopo aku aole au o kokun liou ia Elole Poakolu. Mo ku oiaio. i W. Kapaon.i, Ina Hoahanau Kawainui, Alohi nuiolh-t: ~ Ho mea liiki 010 ia'u ko aua iho i na hoomaikai akn in ohm 110 na manao j popa kuokoa o ka olua nupopa o hoo-' pukn mau ia iu?i o olua. I Ho mau makahiki ae uei ko'u hakilo aua no ia ninnno popa, a ko oia mau i uei. Pela ekoai ka 01010, "he oi aku ka mana o ka makakila m«mua o ka j pahikaua." E. Holekuuihi, Haikn, Aug. 1882. N. Kokala, s'ept. 28, 1882. I na niak'amaka o ka ili hookahi, Na Hoalianau Kawainni. Aloha nui oluei:—■ Ke eha nei au i ka eha linia ole a ke aloha, iio na hana kumakaia a ka Ahaolelo, uo ke kau i hala ae nei, a nie na hoo kele maiiao iuo a na Kuhina Gibson a nie Ailuene suki o keia ruau la Ma ka ike ma ua maka, ma ka hoomaopopo mo ka uaauao i loaa moi ke Akua mai, aole i kupono laua e lilo i mau alii hookele uo ka moku, (aupuni Hawaii) Ke huki nei laua ina pea i oi aku ka nui i ke kino e. kahi-moku, me ka ike no ke nee mai la ke kualau 0 ka aie lahui, ko hao mai la ka makaui o ka aie miliona, ke wili mai nei ka puahiohio o nff haawina pehupehu a ka Ahaolelo lokomaikai, ke pn-o ae uei na ale o ka lilo o ke aupuni Hawaii 1 ka mea,, elala nui, o ka wa nae ia a lau» e kahea ai i na sela e hao na pea.

I na pela ka hookele ana o na alii moku t ka manawa o ka pilikia o hiki like uiai ai. He hooleole naauao anei ia? he kalaiaina aloha moleu anei ia? Aole! aole!! aoleloano!!!

Pehea na oliua o ka moku, nialia he poe ike no kekahi i ka hookele, e pono anei ke ku a nana wale aku i ka hana maiaua mea hupo? Aole pela, e kn 0 na ohua aloha i ka moku, minamina 1 ka waiwai makee i ka ona moku, a e lalau i ka hoe, ko panipia, na kaulo, na pea-a me na lako a pan, a e hoopaa ma ko lakou lima, a e kipaku koke i nahookele muiupo. Mai ku me ka naua wale, mai kali a hulihia ka moku, a poholo, a ili, a nahaha, a pulii ke okn, alaila, kaili mai i ka moku; ho hana hawawa ia a kakou mahope nui ka poino, ka auwe, ka auwe ka make, a me ke kanikau. E haua koke i palapala hoopii ma ha inoa o ko kakou Moi, no ka liilinai ole o ka lahui i na hana a keia papa kuliinli ma ko- lakou hooponopono aupuni ana. E na Hoahanau Kawaiuui, e hooikaika olua no ka pono o ko kakou aina makuahine, mahope ko kn wanana a ka poe kauīa, "1 nui ke nho a pa i ke kai, no ke kai ka aina." Nui ka mahalo o ko Kohala nei poe i kau nupopa. ke lohe nei au haalele aua kahi poe o onei i ka Elelo Poakolu, owau ana kakahi e haalele ana. Owau no kou oiaio, M. N. Kokaia, Hilo, Sept. 28, 1882, kuumukamaka Hon. J. U. Kawainni. j Aloha nui Ua ike wuu i ka nupepa Ko Hawaii Pae Aina a me na manao a pan o loko, he ku i ka oiaio, a ua lilo i mea kama- • ilio nūiia e nd, makamaka ma keia apana,

aolo īmo w au i ]ohe iki ho wnhi huaololo houhewiumu ko lakou walm mai, nb\, ho ninlialo tt#!o „o; « un olelo mai kokahi haoli» in'u, kokoko e ol(>po ia o Kipikoua a ino Ailuouo opu keomoa wai ka alui Kiihiim !>ku, \\n olelo mai koia lmolo ia'u kniuaaiua oia_ iua hnnn tv lvi]iik.ona ma Paliv\vni, a na maopopo ia i n l u > h,, 0 10 koloho kola a ho poino no keia aiua ke uoho mau ka haole i niaa i ko koloiio ma ke poo o ka aha kuliiua, uu hoike aku au i na haua | a ku Pao Aiim e hoike Uei i koua mau manao o kue min i na liaua pouo 010, i lla mahnlo loa keiu liaolo, aua olelo mai ia'u, c>ia keknhi e hoahewa loa ana iua haiin a Kipikoua a uio Ailueue Kaniaa buti, n he kuleaua kona oiai, he mau keiki kaua me ka wahiue Hawaii, a un uoho loiiii loa oia ma koia aiua no iiB makahiki he 27 a oi ili, a he mea pono i ua makaaiiinna a pau e ku like iluua a o noi ]ike akft i ko ohiolu a me ka haahaa o ka Moi o kipaku in Kipikoua mai ka Aha kuhiua aku, oia ka nmnao o koin haolo i »iare i ka wahiuo Hawaii a i hanau ir.ai heinau keiki uann uia koia ainh aiolia, Ua lohe mai au mai kulu mau mea lawe uupepa Elelo Poakalu, ehaalele a.nn i ka Elele waha knni wahi a laua; o ua puuwai alohn aiua a pau, ua kuikahi pu me olua ma keia kaua maka peui aua no ka pono oku nina kulaiwia mo kono k o\oa. E kekua uiai nalaui ia olua uo ka poiio o Hawaii. O ka pouo ke haua ia a haule niai I ua laui. | Kou makamaka oioio. I Btbphen L. Desh». { Wailuku, Sept. 1882. Joā. U. Kaweinui. Aloha oe:— Eia i Wai?uku nei o Kikaha kahi i | waha wai ai, e huli ana i Luna no ka Elele. Aole paha e loaa ana ho luna kupono iaia. Wailuku. Kahalapalaoa, Lauai, 1882. Hou. J. U. Kawainui, Aloha oe:— Ua loaa mai kau leta i pai hakahaka ia, a o ka mea hou ano uni, oia ka lilo aua o na aiua o 11. Keelikolani ia Sauiuela Paka. Ho 18 aina no ke §80.000 Mawaena o keia . mau aina, o Kaohai ma Lanai kekahi. He aiiia nui a kupouo 110 ka hanai lioloholona a me na mea kauu e ae ma kekahi kula palahalaha,- O ka hals keia e moe ai na hipa a Kipikona! He nni na wai kai ma kona mau kapakai. oka hoolimaliina he 8150 o ka makahiki ia Kipikono. Ua auhauia i ka poe e uoho ana i luna J j oka aina, he haneri elala, koe ia Kipikona he kanalkna elala. Pehea la hoi ,ka ke keiki lalawai e hana ai? ! ! Aolo i pau pono mai ka'u uupepa i Ko Hawaii Pue Aina o ka • helu 37, lie I eonn pepa i kee. Nolaila, e hoouna [ i keia mokuahi. Ua hai mai kekahi o ka'u poe lawe i ka nui loa o ka makemake i ka nupepa Ko Hawaii Pae Aiua no ke,kuokoft. He 10 aoi iki wahi Elele Poakolu ma Lauai nei. Kau kuuwn Hoolohe \\ r . N. P. Kauhi. Kuunamikakui, Sept. 29, 1882. Hou. J. U. Kawaimū Aloha lenm:— Ano, ua loaa mai kau leta ia'u o ka la 23 o Sept. uei; mo ua mea hou mai]cai loa e pili ana uo ke ano o ka haua, a nti Kuhiaa lioopau dala o ke aupuni, he hnnu hoi ia o hookahuli ana i ka uoho alii o KaUikaua; e pono e hoopau i ko lakou lawelawe mia ma ka oihana knhina, mahope auanei poiuo ko kakou ' lahui. linua kakou a lanakila ko olua manao na pu nana e hoouaueue nei na kuliinu haawi elala no na haua ano ole. He nui ko'u hauoli a hie ka mahalo o o ka'u poe lawepepa no ko olua koa 'ma ke ku anu ma ke kahua o ke alohu liuhui. No ka hana a keia mavi kuhina luuiai i ka aina iloko o na aie kaumaha 0 kakou ke ku ma ke leahua o ka paio 1 mi kuhina lawe i lea hoolaha kauuwai mai na nupepa ae i liumaaiaa i leo ka. kou nei lahui, "Ko Hawaii Pae Aiua" a uie "Kuokoa.'' Pela wau e kakea aku nei i ka hihui e ku iluna me ka lokahi o jiaipai lioi me k« ikuika.

I hooknlii puuwni o kn luhui. Welinu i nu Luiw Hoopuko, a me w koiki kukulu liua kopau ko'u alohft lulu lima pu nim. Mo ka niahalo. 'loh. N T . Unhinui. Kon« Aknu, Sopt. 29, 1882. Hon, ,J. U. Kawmmu'; Jloh<i oe:— Ko haawi aku nei koia maka peni i kn mahnlo kiekio i.l oo a me kou muli pokii. I'ka olua i\iwo 010 iina e hoike i ke hana pono ola a kekahi mau Kuhina o ko aupuni a me na lunnmakaainana liaawi aina. O ka olua mau hoakaka ana i puko ma ka Iliwnhiwa a ka laliui, na kimiia ia mau mea o na puuwai aloha aina. Aka, ia Kipikonn, J?u«h a me na lunamakaainana kumakaia, he mea ole ka ko aloha aina, A i mea e pono ai, ua oi aku ka maikai loa e pau keia mau Kuhina i ola ka Inhui. A ke hauoli mau nei na kanaka n j puu i ka nupepa Hawaii Pao Aina, a mo ke Kuokoa. j Mo ka iiialialo, Kouhnaliaa, ' D. Alawa, Heaha ka ± « nou e Hawaii? I na Honhanau, J. U. ) £r. B, W, Kawainui, \ ■- Aloha nui,*— E ae mai ko olua ahonui e hookomo l ho i keia mau wahi manao uuku ma kahi kaawale o ka Hiwahiwa, o ke koa lauakila "Ko Hawaii Pae Aiua," oiai uu e kamailio ana maluna o ke kahua moakaaka nona ka laelae i ke awakea a ka la o kau nei, a nialuna o ke kahua e kau ae la ma ke poo o keia mau manao, ke hoike nei au i ko'u manao ia'u e kakau nei i keia leta i keia po. E paio au me ka eneini pakaha, me ka ikaika 0 ku'u peni no kuu aina kulaiwi, "na makaainana ma kun moi, a o eila ia hoi na kup olelo berita, "Ua maa ke ea o ka aina i k& pono." Elua maliele nui ma ka e kau nei maluua. 1. Ka pono iiou e Hawaii ma keia hope aku- 2. Ka poino nui e kau mai ana' maluna o - koti hokua aloha e Hawaii me ka hakalia ole. E ka lah\ii mai ka paa iluna a ka paa i lalo ka hookui a mo ka halawai, e- hoolohe mai a e heluhelu iho me ka hoomanao 1 na hana o ke kau Ahaolelo kumakaia o ka 1882 penei: 1. Na ke kau ahaolelo o 1882 i ke kahua kupilikii ou e Hawaii." 2 Ua nanohu ka ilio hae i kona kahu i ke ktu nhaolelo o 1882. 3. Ke hoike mai nei ka ahaolelt> o 1882. he Tiga inu koko i na keiki Jiuwili mann o na ulu laau uliuli lipolipo ou o Hawaii. Auwe aloha iuo.l! 4. Na keiakau ahaolelo o 1882 i lawe mai i ka meli, aka hanaiia maila oe e Hawaii i ka laau make e kou mau kahu 5. Elua mau alii nui i ino ai kekahi kulanakauhalo hanohano oia hoi o Babulona, o Nebukaneza a me selehazara. Na ka mua ka hoomaiia i ke kii gula, a na ka hope ka hoohaumia i na mea i hooīaaia no lehova o Da kanr, pa la hoi o Kipikona ka maalea nui i hookmnuk iluna o ka mokupuni o Lanai, he man makahiki ihala ae nei, un ike kn lakui, a la hoi o £elehazara ka io ou e Hawaii oia o Ailuene ke alii i lioohaumla i na kiaha gnla o na lehulehu, oia h,gi o na pono ou e Hawaii. E ka lahuiHawaii e hoomanao i ka hana lokoino a na lunamakaiuana o leoia kau, a me na laau inake a keia mau kuhina hupo maluna 0 ke kahua poino o na pae moku o Haivaii; he m&a ami na loaa o ke aupuiii 1 ke kauaka nnaaao, aka, i ke kanaka hupo, hoopilimeaai, manao uui i ko haj pono, aole manao i ka pouo o kona makuakane a nie kona makuahine, a me kana mau keiki. E hoomanao no na hoolilo hewahewa i oi aku uiainua o ka palena kupoiio, eia ka ninau; Ha kaliiiaina naauao anei oia? Aole. He niuauia kum?ikaia: No ke aha.kekumu i kimi iaai ka aina maikai o "Wailuku? Haina maoj3opo; i hoopiha iu ia ia kekahi mau haa-wina elioolilo ia ana i keia maula, he mau wahi maaao houkaka, mamua ua averika ia na lilo i na Pakiki lima haua ma'i na anaemai, i ke mihieo i kei& wn, aia wale no ma ka aoao o ke aupuhi na lilo a pau, i»a a 400 Fukiki

i laweia »aai i mau liina hana i Hawaii nei a ina La $100 ka lilo 110 ke Pukiki uookahi 110 ka uku īaoku, ua Hke mo eIU.OOO ka lilo o ko aupuni, aka ko uinau nei au, he lilo aaei ia jio ko aupu* ui? ke hai mai ueio Busli me Gibeoii ho puka ka ia no ke aupuni, puka aku ta ma ka eke a Hagai moowini kahi kumuwaiwni a Gibisoft ma e akkai uoi i ka lua ole nui i ko anpuni, Nui mai uei ko dala o ke.aupuui? wa'bi aka uinau, nni k>i hoi i ko Im&iia aua aku nei o ke akupuaa nui o Wailuku, i ko dala, he mea'Ole ka aina mamua o ko daia, wahi a kuiaakoia ma, e kuai hou i kekalū aina anpuni ma ko dala, ke mau ko k&ua. īioho Kuhiua aiia a hiki ike kau alaaolelo o 1884. E kuu lahui aloha, mai ou mau kupuna mai, ke hopohopo nei au, no ka mea, ke alo ia aoi ka lanakila o ka m&ke, a ke tuoniia nei ke kuokoa ou e Hawaii e ka poino. E ke kiai heaha ko ka po? ke hai inai nei ka po, he oiaio. Ho lua kupapau nou e Hawaii kokoko e hohouu na Kipikona e eli nei me m kopala, ke pahu kupapau kokoke e paaike knnikau, na Bush a u:e na Lunamakaamana o ke kau ahaolelo o 1882, e haiia uei. Noluiia, lio iuo a iiiki mai a a hoea koke mai ana no, nolaila o ka niuau i keia hora ma keia leta, "Heaha ka pouo i koo nou e Hawaii?" Eia waleno 'ka hainaanae hawanawana mai nei. E hoopauikeia mau K.uhiua o kaawale laua mai ka oihana as, zne ke ole, aolē loa au i poina nou e Buflh i ua inoa he 30 paha i noi aku ai ia oe i palapala leikini kuai rama, a hoi mai lakou aola hookahi i loaa aiai o ka leikini, pehea la oe i na ia o ke kau ahaolelo iho nei, o oe kekahi kiekie ma ka aoao hooikaika © hoonoa i ka inu rama ma Hawaii nei, ua ike ka lahui ia oe no ia mea, a o ke Akua ka mea i kamaaina i kou puuinai. Aole loa wau i poina i ka aua aina o Kipikena ia Puuloa, i hala a kula, Aka ike kau ahaolelo o 1882, ua hapalaia aku Ia ia aua aina eleele ana a lilo aku la ka aina o Wailuku i ke dala, kekahi waiwai i oleloia, "e pau ana i ka an a me ka popo," kc manao nei au me ka oiaio. I na'e haawi ia ka aina o Puuloa me kekahi puu dala iloko oia mau la, ke hooia nei kuu puuwai. Nolaiia, ika manao o poe naauao io niaoli o ka aina, e hoopau i keia mau kuhina e like in'e ia hoopau ana o ke Akua ia l>ebukarieza a me Eelehazar&, mai luna aku o ko laua aupuni a lilo i ka poe Media a me PereBia, nolaila, na ke Ākua e puunaue mai ia Hawaii ke kue ia kona makemake. (He wa no e puka hou aku ai.) George William K. Halauia, JS T . Konala, Sepi 26, 1882,