Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 45, 5 Nowemapa 1881 — HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU. KE KOA PUKANI O NA AU POULIULI. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU. KE KOA PUKANI O NA AU POULIULI.

L T nuhiia e ka Peni a Joseph Poepoe, no ka lliwahiwa a ka Lahui.] MOKUNA IX. lIKLU 82. Ka hui walohia lua ole—lkea ko Keiki Alii Hautona uio kona nani nui— Lilo i aikuno aloha na Kokekila—Ka laua hoohikipan— Noho ka Aha Kuhina e noonoo no ka huakai imi makua a Eokekila—Hoohihi ke Keiki Alii Hautona. I na maleamaka o hoohialaui pu nei mo na koiikoi o ka moolelo o ka Naita Koieekila Hinedti, ua lana loa ka manao o ko oukou Mea Kakau e pauee aku imua o oukou i keia pule i na nanea kamahao a kupaianaha o ke aupuni kupua o ka eepa Poipe, ka mea nana i kaihi aku i ka Ui Milolika mai ka poli aku o ka Moi Valudiruila; aka no ka ike ana o ka Mea Kakau he mau wahi mea no kekahi i koe iloko o ka Halealii o ka Aununi Nekai, nolaila he mea pono ke hoopau ia keia mau mea mamua oko ko dukou riee ana aku a hiki raa na paepae kapu o ke Kupua Poipe; aka e kuehu mua ae kakou a pau keia uiau wahi koana leh'? o kapnahi, alail hele aku hoi kakou a loaa ka luaui hanai o lea kakou koa, e noho mai la he pio maloko o l;a mauno Mesina, malalo hoi o na hoopaa uiaewaewa ana uke Kupua Poipe. A ke pau ae no hoi keia mau wahi hookamakamailio anu, alaila, o ko kakou niau pololei aku la no ia a hiki i ke Aupui Weliweli o ke Kupua Poipe.

Nolaila mai hoouiha ia ke kani a-i o na koii ana o ko oukou manao e na makamaka o ake ana eliikiakuika imu ahienaena i pa kakahiku ia ka enaena o ka lewa, kahi hoi e ikea ai ka ikaika kamahao o ka kakou koa hiwahiwa, ka lei nani a ko leakou mau houpo e papahi nei, aka, e kuu iki iho hoi kakou a lele ae na wahi koana lehu i koe o kapuahi, alaila o ko kakou kouio aku la no ia i ka noe o Alakai, kahi eli ai ka io ike anu, a e o maeele mai ai ke puaeuauu o ka huihui o mi hana hookaho koko iloko o ko kakou mau puuwai. A ma keia helu hoi o ka kakou moolelo, e lea loa ia ae a pau pono ka lin oloko o ka liale alii o ke Aupuni Nekai, kahi hoi e wulea loa uei ka kakou hiwaliiwo, e kali hoomanawanui ana o ka 'niki raai 0 leawa pono e hele aku ai ia ma ke ala e hiki aku ai ī kahi i paa pio ui kona luaui hanai, oia hoi ke Kupua wahine Doberada oka mokupuni Nina. Welina e na hoa. ip KA Naita Lukera e alakai mai ana i ke Hautona ma ke nla pololei e hoea aku ai i kahi o na Nohoalii, ia wa i haule like iho ai na kuli o na mea a pau ilalo, a lai iho la ka hakanu maluna o ke anaina a pau, me he mea la o aahu holooleoa an.a ko anaina a pau i ke kolokauinaha o ka walohia. ■ Aia hoi ike ia aku la ka Moiwahine Rosaria e ku ae ana iluna, ln ao la ia i kona mau owili lauoho lipakwai, a haa'elo aku la i koua wahi o noho ana.

Holo inai lu me kona mau lima o niohala aua i waho, nu« na hiohiona ohi i hoolunluu ia o ko kaumahn, nme iu\ waimaka e hiolo makawalu ana ma kona nmu papalina, holo niai la ia mo ia mau hiohionu, apo inai i ka a-t o kona kaikunano Alii, a nui ka wulohia, puana ao la kona leo molodin, i lu-ia man huaolelo i upaluia o ka olmohii. " E knu koko— Ka io o kuu io A o ka iwi hoi o kuu iwi. Pehoa la i hoopouli ia ai, Ka ikena ana'ku o kona pokii, A i hoohewahewa ai hoi au ? E kuu haku— Ka manaolana o ke aupuni, 0 ua makua o kaua, Ano e kau mai ona, Na hoino anu he nui, A ko kaua mau maku, 1 hala e akn ma kela uo, Noluila, e kuu Alii, E aloha uiai i kou pokii, Ka inea nanu 1 kau aku, I na haawe o kt\ poplikia, Maluna o kou oiwi,—e Kuu Ilaku Alii, Ko haule iho nei ko'u mau knli, A nonoi aku i kou kala ana mai— A e kopae hoi, Kou ou naau alii I ke kau ana mni i ka inaina, Maluna o ka aina oloha, A kou Pokii i aloha ai." I keia mau kaunu olelo walohia ake Aliiwahine Rosaria i uwalo aku ai iiuua o kona kaikunaneke Kelki Alii llautona, ua lilo ia i mea naua e hoohanini mai i na mapuna olelo aloha mailoko mai oka puuwai oua alii opio la. Pane inai la hoi ia, E kuu Pokii Alii, Ka nani o kuu aina, Ka mea hoi a'n—i Mau-na mai nei i keia mau iwi, Aole loa kou hanau mua, E kau aku i na hoino ana, Maluna o ka huna lepo hookahi, O ka aina a'u i hookama ai, 0 kahi haawe iki o lee kaumalia, 1 lumai ia mai maluna o'u, He inea ole loa ia, I ka haawe nni hookahi, E waiho nei iloko o ko'u puuwai, Oia hoi ke aloi:a hoahanau. Nolaila, e lana kou manao, E kuu pokii liosarin, A mai maka'n O ka maikai ka'u e hana aku ai, Aole o lea ino pu— Oiai aole ia he kanawai, E kau ana ma kahi o— 0 ke aloha o ka mua i kona hape, A no ia mea hoi, E ku ae iluna e kuu pokii, A e ikea aku kou kaikunane nei, linua o kou Aliikane, w me Ko olua uloalii nani, E haawi aku i ko'u mahamaha, 1 ko olua Aha Kuhina noiau, Me ko olua Lahui aloha, O uhia lakou o ke kuhihewa, A lele e wale ae no na hauli, Me na nune noonoo hnikan ae, He ino ke kali mai ann, Mahope o keia puuwai aloha, E nawe nei nou e kun pokii, E kuu walia aloha a na makua." No keia mau huaolelo hauoli a piha aloha i luai ia mai e ka houpo waipahe eke keiki alii Hautona, ua ku ae w la ka moiwahine Rosaria ilnna. a kai mai la ia iaia e hoohuina aku i kana Aliikane ka Moi ludutaekai.

Aia hoi, mamna ae o ke kokoke ana aku o ko kaiki alii Haufcona ma kahi o na Nohoalii e ku ai, ua haalele koke 'ku la kona knikoeke moi i kona noho, a eu ae la ia a liele niai e hnlawai me ka hanaa niua o luvna wahine.

Hele niai la ua Moi ludanekai nei a lalau mai la ika lima o kona kaikoeke ame na huaolelo aloha i kona waha, pa mai la kona leo aloha i na pepeiao o kona kaikoeke opio, he mea o ko aloha walohia. o ia leo.

Na ia leo hoi i hoohiolo mai i na waii na waimaka o ka keiki alii opio, a he lelei mai la ia' kulu me he mau kulu keliau la no ke kakahiaka.

lloko hoi oia wa i iko ia aku ui he hiona kumuliao lua 010 maluna o ua Alii opio la, o!a hoi, aia ka uani ko haiamu la ma kona nuui papalina, a oia nani, ho iuea ia e hoowali aku ai i ka naau o ka ui opio o ka poai o ua ledo nohea. A maanei i puana ao ai ka mea kakan melo : "E ka iiani o na liiona, 3'i k':'. ume o ko\i lioupo, Ka tuea nana o paumu ae, I na hakukoi o ko'u puuwai, Nnu no wau e iniki niai, A he ahe olu waipahe— Auauei kau e hie ai." Ua kiola aku la ke auaina a pau i na nana pahaohao ana eualuna o ke heiki alii Hautona , a o ka mea i halawai mai me ko lakou mau iuaka, " o ka nani nui kamahao ī hohola ia iho maluna o kooa mau hiohiona opiopio, a ua hoonuu aku la hoi ko lakou iuau ine ka hialaai. Oiai na kaikoeke alii e luliimi ana e na hoopoluluhi ana a ke aloha, aia hoi, liooklui mai la na lede kileo melodia i kekahi o na melo hookaukannu o na oawa kaulana o ia aina, oia hoi keia : " Moani mai ana ke ala, He onaona no ka hitama, Ka opuu laahia o Nekai, I hoano ia e Parisn, Na ia opuu e haupa, I ka nani o nei pua, Ka wehi, ka nani, a me Ka lia o luiu ipo." He nui na lalahi aku o keia mele, aka

ua lawa paha kakou no ka makaikai iki ana ia mele, oiai he kali ole ke au o ba maoawa. Mahope iho o ka ike ana o na kaikoeke ia laua iho, aia hoi, ua hoolauna ia aku la ke keiki alii Hautona me ka Naita Rokekila ama ia hoolauna ana ua loaa ia laua ka pumehana o ke aloha, a ua komo ka makemake ano hoa'loha iloko o laua kekuhi i kekahi. Ame he mea la hoi ia wa no i hoouna ia ae ke auo hooikane mawaena olana ka mea noi nana i nakiikii paa ia laua ma na hoohele ana aku omua oka kakou moolelo. (Aole pau)