Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 40, 1 October 1881 — HE WAHI MOOLELO POKOLE NO ESOPA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE WAHI MOOLELO POKOLE NO ESOPA.

Ein nae, i ka hui ana ne o lakou ma ka halekuln ao ma kekahi la mai, ua hoohHlhhala mai la na haumaua i koua hoonoho nua ia EBopa ma ka pnka e kiai ai, me ka haawi ana i ka ninau hiki ole ia Inkou e pane, oia hoi ka mea nana e hooni ka Ilio. Ninau aku la o Xnnthus, ua lili aūei oukou īio ia mni hnna? Ae, wahi a lakou. Ua ia aku U o Esopa, uo k-ina muu baua hoolioka i keua mau hoa'loha. Pane aku la o Esopa i keia mau ninau penei: E kuu haku, aole anei oe i olelo mai, o ka poe Akeakam'ii wale no ke komo mai, aolo o kn poe e ae keknlii ? A heaha ka lioi likou nei ia oe ? wahi aka li'iku. Aole anei o lukou nei lawelawe aia ia liHiia i keia wu ? 01010 nku ln o Eaopa, No ko'u kanalua i k.i ike ole i na helehelena o ka poe akeukainai, i ka wa a ka lehulohu i liooke m»i ai i ka puk», nolail» u» hoao iho hi au e ike aku i kau poe i kouo ai me keia wnhi niiiHU ole, Heaha la ka mea nana e hooui ka llio ? He hookabi wale no iwaeua o ia auua he hoa'loha nou, a oia ka mea i pune pono m»i i ka haina, a o kn nui iho uu pau ia'u i kipaku, iio ka moa aole lnkou he poo AkenkumHi. Mahalo loa ae la na haumana a me ke kumu i ka kakou wahi Paha'oha'o, a apouo hke oiai lakou, ua pono io o Esopu, ua hooko pono loa oia i na kauolui. ( He oiaio o ka Esopa hana mau keia o kn hoopololei ma ka olelo aaa me he Loio la.) ye mnu la i halu ae, hnlawai iho la o Xiiuthus nia kekahi o koua mau hoa'loha, ma kahi wahi i uaaa i ka a uau mau ia, a kouo aku la oia ia lakou e k ipa oe m.i koua hale e pniua i ko lakou aina awakea. No ia oiea, kauoha aku la o Xanthussia Esopa e hoi e kupa i keknhi papapa no k.\ aiua awakea, ua hookoibo la kabi Esopa i keia, a hoi aku la e puila i hookahi wale uo hua papapa. . I ka makuukau »m> o kei» mau iiie», kauoha mai la o X>ithus ia Esopa e lawe aku i wai e inu, uu hooko ia aku la eia nei me ke kunukuuu ole ia. Mahope o keia, ua kauoha hou mai la ko,ua baku e lawe aku i ke pa e waiho ai ke kai supa, ua huoko wiile ia no i« mau kauolia a pau a konu hnku., " Auwe !.'' wahi aXmthus, uolo ka oe.i holoi mua i keia pi ?" Pano uku lu o Esopa mo ku haahaa loa.

" K kuu haku," walii » Kaopn, " 0 kou mnu leo w pnu, nolo «u i pale iki, n nole no hoi au i hooloi malalo, ua hooko wnlo ia 110. Aka, o kuu o kou haku i olelo koke m.ū noi o hooko iho an i wai auo a holoi ao i ko pu, yn, aolo loa ia ho hipn no kau knuoha mua, he tnea hou kein, n o koua uno, ho Ouli-ku wale. 0 kau o kuu haku i kauolm mai ni ; E kii wau i k ■ p.i, a oiu no lioi i mikiula koko uku la t\ halulu koko mai la uo la. No koia men, nainaioaloa ibo la o Xanthus, a ui ae U i koūa mau hoa'loha, Pehea la ko oukou maoao, ina he kauwa kekahi a oukou me keia ke ano, ku hoohoka mau i kona haku. Mahope o keia mea, ninau hou aku la o Xanthug, Ua makaukau anei na mea ai ? Ae, wahi a ka p aD e. Kii! e kii I wuhi a ke kauoha. Me ka manawa ole ua eleu aku la ia a ku-kuku aua ke ehu o na ai, a me kahi papapa iluna o l;e pa. Hoao iho la o Xanthus i kahi papapa a pane ae la i na hoa ; Ka'u ko mio maoli I me ko kuhihewa nae he uui nku la koe. 0 ! o kii i ke koena, wahi a ko kauoha. Ae, ae, wahi a ka pane. Miki aku la o Eaopa n loaa ke kai o kn papapa ana i kupa ai lawe mai la. Heahakeia? wahi a ka ninau. 0 ke koeua i koe, wahi a ka pane. Auhea ka hoi ka papapa ? wahi a Xantbus. Ua p m nku la no hoi ia oe, wahi a JBaopa. " Ua pau ia'u 1 i hookahi waie do ka au wahi hua pnpapa i paila ai, e kela lawakua pohu ino." Wahi a XHnthus me ke okalakala launa ole. No ko Esopa ike nna ana aku i ka pii ino o ke kai o kona haku, ua pane aku la oia penei: He mea hou keia i ko'u ike ana ī ke bdo ohelohelo ula o kou mau papalina, a he mea uiaa ole ia'u kou huhu hikiwawe, a pehea la i ulu honua mai ai kela ano? 0 keia mau hana a Esopa he mea hoomalimali wale no ma ke nno maalea i maalili iki mai ai ke ka kaena o kona haku, a loaa iaia he wa kupono e kamailio hooluolu ai i kona haku no kana hana ku i ka hoonlu hua, aole nae ia i menao e mihi maoli, aka ma ke ano hoohele kamailio no. No kela uuo hoopahaohao a EBopa, ua maka'u iho la ka haku, a oluolu loa mai la. Ua kamailio «ku la o Eaopa no ka mea e pili aDa i ka papapa penei.' 0 kau i knuoha mai ia'u, ua pili wale no i ka Helu-kahi, a no ka lehulehu 'ku, ua kue loa ia i kau mau kauoha ; iua wau 0 hana ana i ka mea i kauoha ole e oe, alaila e wela mai auanei kou huhu maluna o'u. Pehea la ia, e kuu haku iKe ole i ka huhu, a haku aloha nui a hilinai i kauwa? Ha keu wale no oe e na wahi Ahie ukamai uui wale i ka nolu ia'u, o ko'u uui huhu a he mea ole iho la ia ke lohe aku i ka ia nei mau npu, me ka mino uka ana ae o Xauthus 0 hele, a hoomakaukau inai imau wahi mea ai na mnkou. Ae, ae, wahi a Eso* pa, me ka eleu nua. E hoka una oe ia'u e na wahi paele hoapaapa, wahi a Xanthus i paue ae ai 1 kona mau hoa'loha. Hoouna aku la o XantbuB ia Esopa e kuai i eha mau kuekue puaa, a e hoomoa awiwi laa oe ī» mea. Me ka manawa ole, ua makaukau koke ae la na mea a pau, Ia Esopa nae e noho ana i ka enaena o na hnna o ka hale kuke, a i mea hoi e loaa ai ia Xanthue ka manawa e hoohoka aku ai ia Esopa, hoouaa aku la o Xnnthas ia Eāopa e hele i ka wai, ua |iele. uku la o Esopa ma ia kauoha. Ia Esopa nae e hele la, ua miki malu aku la o X-<nthiis i kekalii kuekue o ka ipuhao i mea hoomahuk aku ia Esopa' a hooluhiluhi aku iaia, a pehea la ia e pane mai ai no ka mea i lilo, me ka lana o ka manao o kona haku e Lioka ana. Hoi mai la o Esopa a uana iho la i ka ipuhao ua lilo kekani kuekue. Ka* haha! Kupauaha maoli, he koleana uo hoi ko ka haku ma na mea baua a pau loa o ka Halekuka nei, he hana keia e hooili bou mai aua i ka hewa maluna o'u. 0 kau hoiia, aola hoi oo i ike ika'u, wahi a ua wahi Esjpa la. - Kii aku la ua wahi Eaopa la i kahi Puaa hanaiahuhu a ua o Xanlhus ooki ee la i kekahi kuekue, a paila pu iho la ine na kuekue mua. I ka makaukau ana o keia mau mea, lawe aka lu o Esopa i na mea a pau iluoa o ke pakaokau a euo ke pa me na kuekue eha, ike mai la o Xautbus eha no mau koekue e kau nei i kō pa. I iho la o ua Xantbus iloko ona haulo ino muoli hou ana ka hoi

«u i kei» wahi 1010 ; nohea mai uei 1« uei kuekne «11« i piha ni eha? Lawo aku la o Xanthus i ko knekue ana i huna «i a waiho pu iho la me na kuekua puaa eha. Iko mai ln na wnhi Esopa la i koia» huli ao la ia mn kahi e a aka iki iho 1«, mo ka hooho ana m«i ; a he, i ke ku«i kuekue no oe, pohea la oe i hoohoka ioo mai i kau kauwa, a heie malu aku nei e kuai i kuekue hou, ua hoole anel hu i kau kauoha? Aobe hiki ia X*nke pane mei no keia mau pahenehene a kana kauwa, ke nalu la nae loko ona i mau hua olelo e hoohoka ai i kana maalea. Pane mai ]a o Xanthus. pehea la oe e Eaopa e mahelehele pooo ai i keia mau kuekue a pau i loaa hoi he elima mau kuekue iluna o ke pa? Nioau aku la o Esopa i kona haku, Ehia kuekue ona puaa elua ? Ewala wahi aka paue. Ae, eia maluna nei o k»u pakaukau elima kaekue, nau ia a me kou mau hoa'loha e hoonuunuu iho ai, a ekolu hoi na ko wahi Puaa hanainhuhu, wahi a Esopa. Ika lohe «na o XanthuB i keia mea, lelele ae Ia ia ma k* aoao o ka papaaion, imua o kona mau hoalohn, mo ka puana ee, Ke hoo* lilo mai uei keia wahi poni ia'u i Pupule 1 Haalele iho la o X#nthus i kona mau hoa loha e nolio ana, a holokiki'ku la i ktibi o ka puaa, a ike aku la iaia e mai aua, uwe nui ae Ia ia, Auwe ! auwe kuu paaa—o, Kuu puaa hoi—e 1 Ina aole au i aihue i kela kuekue, Aole oe e loaa i ka poino, E kela lani mamao e kuapoi iho nei E holoi ae i kuu panmaele, E hoomaemae i na manamanalima, Na manea i wawau ai i ka ipuhao, A huna malo i kela kuekue, Ka mea a ke kauwa hoopono, I ike ai aole ko lakou ha, Lawe ae la i kana pahi, A kohi kn ae la i kahi kuekae ou, Me ka mauao ole i kou alali ae, Lawo loa ae la na'u e haupa iho, 0 ! e kala ia aku kela moo, Kela enuhe ai kowali o Aigopita, Kuu Hogenetota hoolohe. I kekalii la, kauoha > ai la o Xflnthus ia Esopa e hele i ka pa kupapan e uana i kekahi mau mea pili pono i ka Xanthus mau mea liana akoakamai, ia laua i hiki ai i ka ilina, ua nana heie aku la laua ma na pohaku kia hoomanao, a ike iho Ia o Esopa i kekahi papa pohaka kahiko me keia mau huaolelo Helene maluna iho penei : a, /?. §, o, e, O X, a hoike akn la ia i kona haku o weheweho mai i kona ano, ua ku iho la o Xanthos o noonoo no keknhi manawa loihi a hoole aku la, alie maopapono ka huikan loa o na manao. Pane aku la o Eaopa, E kuu h.aku, ina me keia mau huaolelo e kau nei e loaa ena ia'u he waiwai huna no 4 ka« puai malalo iho o keia pohaku, heaha ka makana o loaa mai aua ia'u ? wahi a Esopu. 0 kou kuokoa ame ka hapalua omO) waiwai huua la, wahi a kona Nolaila, eli iho la o Esopa eha kapuai mai kn pohhku iho, a loaa aku Ia he eke nui i piha pooo me ke gula ; noaoi akn la keia e haawi mai i ka hapalua.o kela waiwai me kona kuokoa ana, ua hoole mai la o Xinthus. Aia oe a wehewehe mai, heaha ke kumn i maopopo ai ia oe he wuiwai huna maanei ? No ia mea, hoomaka aku la oia e wehewehe ika manao ona hnapalapala pakahi: a, iho oe, B, ka« puai, S, eha, o, o eli, e, eloaa .noiaoe 0, he eke, X, drtla gula. 0 keia iho 1« na wehewehe a Esopa. Eia paha kt mauao maoli o ua mau hua palapala 1( iiia ka olelo Hawaii : E eli iho oe i ehi kapuai, o loaa no ia oe he eke 1 piha piha i ke dala p;ula. Pane aku la o Xanthus ia Esopa, n oi loa -aku kuu pono ke malam» ia o< mamua o kuu hookauwa ana. CAole ipau.\