Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 38, 17 Kepakemapa 1881 — HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU. KE KOA PUKANI O NA AU POULIULI. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU.

KE KOA PUKANI O NA AU POULIULI.

Uuuhiia o ka Peni a Joseph I'oopoo, no ka Uiwahiwa a ka Lahui.] MOKUNA IX. lIKLU KELA wa lioi hoolauua aku la ka N«ita imua o ua Alii la i kona mau Ukali, oia hoi ke Kilo Selima, a me kahi Akua peke, me ka hahai pu aim aku hoi i ka moolelo pokahi.

I ko ka Moi lohe ana i keia, ua piha loa oia i ka mahalo, a ua pane mai oia imua o Kokekila. E Sir Naita, oae mai anei oe e kamailio ae au i na kanaka no laua na moolelo kamahao a'u i lohe iho nei / Ae aku la boi o Kokekila. • Ia manawa huli ae ke Alii a kamailio akulaia Seiimaraa: E na keoniuiana, ano i hookamaaina ia mai olua iniua o'u a i keia wa koke iho la no hoi i loheia ai o a'u ko olua inau moolelo, a ua nui ko'u hauoli no ko'u iko ana i ka olua uiau mea i haua ai. A uolaila, eia ka'u pane ma ka aoao oka Nohoalii. Eke kanaka ona Akua hemolele, e lawe aku i ko'u mau hoomaikai aua no kou kuhikuhi ana i ke ala e hiki mai ai ka hoola o kuu lahui ia nei, ina paha aole kou ike, ina la paha eia maluna o keia mokupuni ke kuahiwi hoano o Mesina kahi i ku ai, alaila, aole loa la paha e loaa ia makou he pakele ana mailoko mai oka make e onou ia mai ana mai a AnadefinB mai inehinei. Nolaila, i keia la no, e ke kanaka kamahao, e hoolauna koke aku no au ia oe i ka'n Moiwahine, ka inea i noho e u no ko niaua lahui, ke aupuni, a no'u hoi ka mea i lawe i pio na ua Kupua hookiekie la a kuu haku Naita i o-u aku la 1 ka muo o kona mau la haakei—a e hoolauna pu aku ana no lioi au ia oe i ko'u alo alii a pau, mahope koke iho o ko ka Moiwahine kuu ana mai ia oe ke pau ka olua mau kukai olelo ana. E kuu Makaainana maikai, [ wahi a ka Moi i kahi Akua peke,] e kuu Pokii hoi o na la hahana o ka hookahe koko r,o ka lili ana maho[ie o ko kaua aina makuahine mai ka kouao ana uiai a ka poe pakaha wale, —o kou makaala kekahi a'u i aie ai, ina aole kou makuala i ka hookipa ana mai i ka mea nana i hoola iho nei ia'u, ia oe a me ko ka aina a pau. A ina io no paha aole kou rnakaala, kou oluolu, a me kou heahea ma ka liookipa ana mai iaia la, [Rokekila] ina paha ua kau mai uo kona inaina maluna o ka lepo a kona mau kapuai i hea ole ia aku ai oluolu, a me he la e kun mai ana no koua inaina a me kona hoino ana maluna o ko leauaainn, nolaila, o ko'u makaua hookahi wale no ia 00, e lilo oe i Kuhina Nui 110 ke Aununi, a i hoa hoi no ka Papa Ilanohano 0 ke Alii Nekai, a i keia lft hoi e kukalaiai aku ai mea imua o ko ka aina a pau, a nolaila, ooe a me ko kou hale e lilo no i mea nui no ko'u aupuni. Mahope iho 0 keia olelo ana a ka Moi, ua huli Eie la ia a kamailio aku la ia Rokekila : Eka Naita, ano e alakai aku ai au i kou ilihia iloko 0 ka rnmi hookipa, kahi a na'lii 0 ka aioa 0 kah mai la no kou hanahano 0 ka launa pu hou ana aku mo lakou. Ke Keeiiu Hookipa o ka Ilalonlii—

Na Ulumahiehio i ikoia aku— Lilo kahi Al;tm Peko i Akua Nui [Knhina nuij Ikoa ke akamui kilokilo o Solinuv—Ka luiakai imi tnakua n ka Naila. K liko nio ko kuuohauko Alii Lulanekai, pola no i hooko aku ai o Kokokila nia, Kuikui lima pu aku la hoi ka Nait.i me ka Moi, a ukali p U n k u la hoi o St'liniß īna muliope.

Ke hoomanao nei no paha ko'u poe inakaoiaka i na olelo a ka Moi mainua aenei, a aia hoi ma kekahi walii o ua inau olelo la na huaolelo e hoolino mai ana no ke kaua ana aku a kahi akua peke i ka hano, a a'e aku hoi a kaupono i luna pono o kaupoku o Hanalei, a pela paha ikoai ka olelo: <l E loaa no i ka mea i hana maikai aku i kona hoalauna ka pomaikai a tne ka waisvai i ulu mai noloko mui oia hana."

la Kokekila ma hoi i komo aku ai iloko oko keena hookipa, ua kuku liko 111111 1* ua niea a pau iluna.

Ua alakai aku la ka Moi ia Ilokekila a noho iho la ma kekahi noho nani i hoohiuohino ia ma kona akau, a o Salima ma hoi na alakai aku la e ka Alihikaua Lukelu a uoho iho la maluna o na uoho iloko o kahi i hoauaokoa ia no na hoa o ka Papa Hanohano o ke Alii Nekai."

I ka noho ana iho o na mea a pau ilalo, ua ku ae la ko Kahuna nui o kaOhana Alii, oia hoi Vineta Mura, a haawi ae la he pule hooniaikai i na Lani ma ka iuoa o Pan'aa. A pau ae la hoi kana hoomaikai ana, ua ku mai la lea Moi,iluua a pane mai la imua o ke anaina :

E na'lii o ka aina, na lede a me na keonimana, eia hou no ko oukou alii ke luakaha pu hou nei no me kona poe,Ouehinei ka la nana i pani aku la a paa ka ipuka o ka hale o ka ehaeha, ka home a ka mea manao ino ai e nohoalii maluna o eo kakou aina makua, a o keia la hoi ka helu mua loa o na la e punnaia ae ai e ka mea haku meolelo. O ke au o ka noho'ua lanakila. He oiaio, ke pana nei ko'u puuwai i ke koni a ka olioli, ke kapalili nei hoi ko'u houpo i ka lelo oe a ka hauoli, oiai ua ike lea iho la ko loko o'u ua nalohia aku la na lao ka pilihua, ke kaumaha, ka ekaeha a me ka walohia. Nolaila, e hauoli e na 'Lii 0 kuu Aina, oiai ua wehe'a ke kaumaha, a ua panee ia mai a eia i ko kakou alo ka nani, ku hemolele a me ka laūakila. Aka, peliea la i loaa mai ai ia kakou keia lanakila, keia kuokoa ana a me keia palekana ana ? Ke i mai nei paha oukou, mamuli o ua hooikaika ana a ka kou malihini hiwuhiwa nei. He oiaio no ia koho aaa e liko me ka kakou i ike maka ai; uka, aia aku ma kela aoao o ia mea a kakou i ike maka ai kahi i hoea mai ai o ua nieu la a kakou i iko ui iuehinei, a oia hoi keia : Mamua aku o ka hehi ana mai o na kapuai o ka kakon malihini i na ae lepo o ko kakou aina nei, uola hookahi o kakou i ike e pae mai ana i o kakou nei, he ole loa no, a nolaila, e niuau iho kakon, Pehea la oia 1 pae ai i ko kakou uiau ae lepo nei / Ma ka ulia wale anei ? Ho mea onei kekahi i oili mai i keia ao ma ka ulia wule ? Aolo anei i olelo ia he kumu ko na mea a pau ? lua pela, alaila, ke hoike aku nei au ia oukou, malalo o ke alakai ana a me ke kuhikuhi ana a kekahi mea i hiki niai ai oia i o kakou nei, a ina aole oia i hoike mai i kahi i ku ai o k» mauna hoano o Mesina, ina aole no a hiki mai ko kakou mea nana i hoopakele ae nei ia nei, a ou a mea la naua i kuhikuhi niai i ke ala e hiki ai ia nei, oia no ka elemakule i ukali pu mai nei iaia (Kokekila.) I keia wa i huli like ne ai Da maka o na mea a i>au a nana aku la ma kahi n ko Kilo vSolima e noho mai ana. I ole kona ike, loaa ai he ala e hiki mai ai ia uei. Aka, owai iwaena o oukou kai moeuhane mua ua hiki io mai nei ia iwaena o oukou ? Aole paha hookahi o oukou ? Pela ka nana aku. Ea, o ka pae ana uaai o ka Naita ko kakou Hoola ma ua aekai o ko kakou mokupuni nei ma kona aoo he olulo, o ka mea haahaa loa iwaena o oukou, oia hoi kahi kanaka poupou i komo pu mai nei UH' makou, oia, uo ka uioa naua i hea

aku i ku olulo auuioana o kipu a o lioaumoe uia konu wulii pupupu lialo. A ina paha i liookuewa walo. ia nkn ua Naita la o lu'le auwaim nia ko kakou luau kainulu, i»a paha ua kau konu hoino a nui kona inaiua mnluna o ka aiua nana iu i hoonmewaewa, «ka, no ka mukaala i loaa i kokahi o ko oukou mau niakaainana, ua loaa tnai h» he pomaikai nni palena ole, o liko me ka oukou e ike nei. Nolaila, ma kela aoao aku o ka mea a kakou 1 ika maka ai no ka Naita, e hoomaopopo iho oukou ho elua maii mea nana i hoouai inai i keia pomaikai nui a kakou a pau e hoonuu nei. A nolaila, ke kukala aku nei au he halawai no ka Aha Kuhina ke malamaia ana i ko ka Moiwahine ala ana mai." [Āole ipau.)