Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 26, 25 June 1881 — KA PELE MA HILO. [ARTICLE]

KA PELE MA HILO.

Jos. U. Kawaainui; Aloha oe. - Ma ka la 14 nei, ua pii maua me E Kekoa a me kekahi keiki e nana i ke ahi pele mauka ae nei o Hilo. Aohe mea kanalua ke mau nei no ka a ana o ke ahi a me kona nee mau ana mai i kai nei. He nui na mana i kahe mai ai, aka, he ekolu mau mana ma ka aoao hi-kina-hema e nee nei i ka hikina, hookahi ma ka welau hema loa, a elua mawaena mai. O ka mana mawaena o na mea elua, oia kahi hala loa mai i kai nei, ma ke kahawai e hiki pono mai ai i kahi i kapaia o Kaumana. ua hoomaka makou e oki pu mai i ka hele ana maluna o ke aa pele mai ka aoao akau mai mawaenakonu o ka manu ma ka aoao akau loa i hala mai i kai nei, ma ka hora 4 pm, a ua hiki makou i ka ululaau iwaena o na mana elua ma ka hora 4 1/2 pm. O ke kowa mawaena o keia mau mana e kahe nei, he aneane 66 kapuai ma kahi haiki; ua kokoke loa no e hui, aka, ua mawehe hou ae la a kaawale loa. Ua koe iho he moku laau ohia nui iwaenakonu e ku nei, aka, aia no ke ai ia mei la ma kela a me keia wahi, a e pau ana no paha. Ua huli makou e iho a loaa ka welau o ka mana ma ka akau, hora 5 pm ia. Hoomaka hou e iho i ka hikina hema hikina ae iloko o ka ululalaau pouli i na lipo laau, a ma ka hora 6 1/2 pm, hiki makou ma kahi kokoke loa i ka welau o ka mana mawaena, oia ka mana i iho mai ma ke kahawai o Kaumana, a ina e iho loa mai ana, e hiki no ia ma ke kahawai o Kalanakamaa e pili nei me Kukuau iloko o ke taona o Hilo.

Ua palahalaha keia mana mauka e like me he 1/2 mile ma kekahi wahi a emi mai, a 8 kapuai ma kahi ololi loa, i loko o ke kahawai. No ke ano ololi o ke kahawai, nolaila, ua mana loa ka hookeia ana mai o na auwai o ke ahi e iho nei, aka, aia ma hope mai ka hoopiha ana a hu ae mawaho o ka auwai, a kahe palahalaha mai la i kai nei. He ano maikai wale no ke kulana o ka aina e iho ia mai nei e ka pele, aole he mea e keakea aku ai mamua, aohe awaawa aohe hoi mau lua. He nani loa na ahi hoomalamalama o ka po, a he weliweli na pohapoha ana o na pahoehoe pele hehee a me ka halulu mau ana o na ululaau e lukuia ana ma o a maanei o ke kahua pele, e hanu mau ana makou i loko o na uwahi ano salapa (sulphur). Ua moe makou hookahi po ma kahi kokoke i kawelau o ka pele i hala loa i kai nei, me ka ike pono i na ano o na ahi hoomalamalama o na ululaau a me na

pahoehoe pele e kahe ana. A ma ka hora 10 am, Iune 15 ae, ua haalele ia Madame Pele a hoi mai no ke taona nei. O ka loa mai ka pele a ka hoea ana o ka ululaau, aia no ia malalo ino o hookahi mile, a mailaila a i ke taona nei, ke kaho nei au, ua aneane ia e eha mile. Owau no Kou Oiaio,. J. Nawahi. Hilo, lune 16, 1881.