Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 26, 25 June 1881 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA MAKE ANA O MAMA LOE KAHALEKULU KAPAPAUAI KANUHA. [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA MAKE ANA O MAMA LOE KAHALEKULU KAPAPAUAI KANUHA.

Ua nuuoia laua o Uov. U II Paroko, ua hai mai oia ia'u, oia ka paa maro mua lon aiu\ i mni'o ui iniihopo koko no o k;\ poniia ;mu\ i k:\hmn\pulo' no lvi\ w:\ii\h-.\o, a i ko laua inavo ho w:\lii hoopili w:\lo no ko luakou, a no kona iko i ka noho n\:\la lo o hai. a oiai, lio hana n\a k:\ lima o Uaniola Kanuha i:\ w:\, ho hoohoo hao no Ulakoheo. Mt\\ \:\ vn:\n:\\v:\ m:\\, \\;\ āo oia o malama i ko ilala, :\ ua hoilihuno oia iaia iho, a un h:\na hoi pola i k:\na k:\ne, aolo lilo nui ko ilala i 1010 no kona haku o ko kino, a liala ho niau makahiki, na h:\i ia mai iaia ho pa kuai $700, a u\a kona hoemi ana, ua lilo ka pa he $ 100, aole h:\lo maluna iho. Ahe man \a, \\a hoala lana he halo, a o ka nui o lialo ma ko laua pa īnainua o kona make nnu aku la, be eha mau halo. Ile wahine iko keia i ka hookuouoono, a lio wahino makaaiau 010 i ka hai, ho wahino alolia olinna, ho lokomaikai, lio ahouui, he hooma'.\a\v:u\ui i ka pololi, he liiki oia ke noho a po ka la, aole ai, ho moa nui ko kauo iaia. lie inea nui no lioi ka «l\:uia o ko kano iaia, a pola no hoi.au a nio ko uiaua mau lohulohu, ua apoia oia na n\o:\ a pau, pola no ka ohana o ka'u wahine ho moa nui ia iaia, a ho' iko maoli no oia i ko alolu\ i ka poo ililuine, no ka niea, oha ana mau luahine v malama iho nei, ekolu 1 make maiuua o kona make ann, a hookahi mahopo oua, uia Kahakaaulana kahi i make ai. Ua aloha ia oia o ua haole i kamaaina iaia, a me na kanaka a pau, he kakaikahi na wahiue a'u i ike nia keia pao aina o kak-on-neii A lro--nui -ka minamina iar nona, aole i luia iho kona ano. aole no hoi oia he waliine puni nani e like me kekahi poe wahine e ae. He nui ko'u minamina a. me ke "lolia paumako uona, a uo ka nui o ko inakou aloha, ua haku iho makou i kanikau nona. O ka nui o kona mau la, he 47 makahiki, 4 malama, 1 hobodoma, 4 la, 22 hora. Oia koua ola ana ma keia ao, aloha ino. He uui au nana, lie liko au me kana keiki mailoko mai. O ko'u makua ia o ka imi ana i ka naauao, nana au i hookomo i Lahaiualuua, nana na kokua ana a pau, a nana au i malama ma na mea a pau, a me ka'u mau keiki a mo ko makou lehulo» hu a pau loa. Mamuli o kona hookele ana ke kumu o ko laua kuouoono, a ua loaa he mau aina, a he mea nui hoi ka -\vahine e like me keia, nole ona hoohakaka, aole hoopuka i na olelo ino, ua kaulawaha oia i kona alelo. Oia hoi, aole olelo ika apaapa, aole olelo i na mea e hoouhmlu ai i ka lehulehu malalo o laua. Oka hana lima oia kana mea ikaika loa, mahiai oi i na mea e waiwai ai, a he nui ke aloha, lie ike oia i ka hooponopono liale, aole oia e moe loihi a hiki ka la, makemake mau oia i ka hana me kona mau lima. O ka wahine paha e like mo keia ka Solomona i olelo ai, "pomaikai ka mea i loaa iaia ka wahine nOlio pono lie waiwai ia i oi aku i kona momi. O na liana a pau a na kauo i pili ika mahiai, ua hiki iaia. he ike oia i na bana a pau. He nui ko'u aloha uo ko'u hanau mua, ua liaalelo ilio oia he kane, he kamalei, a me a'u hoi kona pokii mai ka pupuu heokahi mai, a me ka'u mau koiki e noho knewa nei me ka makua ole, ua hala aku ia no ka makua e pono ai ka oliana a pau. Kkaloha. Kuu kaikuahine haku ua hala e Ua hala i ke ala hoi ole mai a Kuu kaikuahine i ke one o Puhau Oia one piha i na kauaka hoi a Aloha ia one a kaaa e holoholo ai Aloha ka wai ono o Pnhau Hana iho nei an o ko aloha a Aloha ka wai puai o Hikiau E au ana ka manao e loaaoe Aole oe e loaa ua lilo oe i ka enemi Ua liala, ua nalo, ua lilo paha oe me Hiku Aloha ka nalu haimuku o Pohoele Oia nalu.a .kaua e hee ai Aloha no hoi kou maka i ka nalo ana Aloha ka nui ka lehulehu o kaua Aloha ka pali o Palianihi o Oia pali a kaua e pipii ai Kuu la.ni kuu haku ua hala e Ua hala oo i ke ala hoi ole mai a Eia no au ke paiauiua nei ia oe Uakupouli ke aloha no kou nalo ana Kuu kaikuahino o ka piha uwalua o llookeua Aole oe ho kaikuahine he makuahino Auwe kuu minamipa pau ole ia oo a E aloha ao-ana au i ke kula o Papaloa

Aoho loa oia wuhi ii\ kukou I ka uhai a holo i ka pono ko ko Akua Aloha ki\ waiwai au i huli ai. Mo kou inau lima pnlupulu V. a hi\;\!olo il\o oo ia n\au n\o;\ a p:\« Mo ho waiwai la ko aloha ko liiki mai Alo'ua ko kula wela o Iluakaiki Oia kula hulili nopu wola i k;v la lloomaha aku kaua o ka inalu (iku o Konulu Aloha no'hoi ka makam mau o ka aina U° makani kaulana ia o Kona ho Eka Aloha ao ana au i ka pa mai a ke Kehau Oia makani ahoaho ko pa mai Aloha ko kula loa o Pinaonao Oia kula anoano a kaua i holo wawae ai lloomaha aku kaua o ka malu kukui o Kahoiwai Ke hea mai uei ko aloha ia'u hoi mai kaua Auwo kuu minamina pau 010 ia og a Kuu kaikuahiue mai ka aina malihini Ilookalii kaiuaaina o oe ll'ialelo tnAV \\c\ o« \a makou E noho u mahope noi nou Ua haalelo oe i na loi a kaua He mau koiki o auwana wi.la iho no E aioha ae ana an i ko leo E olelo mai aua ia'u e malama i kahi loaa Ile mau mapuna wai ono k»u Ko puai n\;\i mo l\c l& Uo waipuna Aloha kuu kaikuahiue 0 ka Ua Kukaiahale o Ilonolulu 110 ua hoala hiamoe nou e liea mai ana E maina e, e mama i walani o kaua I Aloha ko maka i ka nalo ana Aloha ka leo i ka pane ana mai Kuu kaikuahine mai ka makani Olau niu o ke Kaha Kaha aku nei ka uhane o ka wahine n3lowale loa Aloha ae aiu> i ko kani mai o ka hele o — -K&ukeano Anoauo ka helena a ka wahine Auwe kuu kaikuahine hoi a Kuu hoa ohumu o ka po o ka hooilo Kuu hoa haihai olelo o na mea pili i ka pouo o ke Akua 'Kuu wehe pilikia o na pilikia He mea ole ia pilikia ia oe a Auwe kuu hoaa ia oe a E hookaikuahine wale aku ana ia hai Aloha ka malu halo o Paihi ; Oia mau hale pilia i na haolo j Aloha ke kai o Kuloloia Oia wahi makaala ia kaua j Aoho la hao i ka hele ia e oe E imi apa i ka pono o ka ohana Ahwe kuu makuahine kaikuahine a Kuu minamina pau oie ia oo Aloha lea luakini o Kawaiahao j Oia hale a kaua e hele ai i ka pule E hoolohe an3 i na mapuna wai o ke ola īilai ka waha mai o kana poe kauwa E huna iho ana i ke aloha aohe nalo Ua paia mai e ko aloha a hanini iwaho Kaikuahinehelkloa. Ua hala lenu lani kun mea minamiua he wahine 1 ke ala hoi ole mai Ua wehe mai nei oo i ka pili a kaua Haalele oo ia'u i hoa no ko anu i E kuewa wale i ke one o Kakuihewa Kuu wahino i ka Ua Kuknlahale o Honolulu Kuu wahine mai ka huikau a ka hooke a na haole Kuu wahine mai ke kai maokioki o Kona Kuu wahiue mai ka la kikiki la o Koua Aloha ia wahi a kaua i hele ai Aioha ka pali o Alauapo Oia aina na a kaua i hoomanawanni ai Aloha ko uiaka i kn nalowale ana Auwe kuu wahino Kuu minamina pau ole ia oe a Aloha ke kula o Huakaii Oia kula loa a kaua e helo ai mo ka lei a kaua He ole ia loa ia kana Hoomaha aku kaua i ka olu o Waikui Ke hookui nei ke aloha iloko o'u Aole loa e hiki ke hoonana ia Aioha ke kula loa la e Papaloa Oia kula hulili nopu i ka la He mea ole ia ia kaua Auwe kuu wahino Kuu mea minamina hoi a Aloha ka leo o ka bele o Pukaana I ka uwe hone mai i ke awakea Aloha ka piha uwa o ko aina E aloha ae ana a'n i ka lei a kaua Aloha ko lei haule ole he keiki Akahi kau e haule ai ua hala oe Aloha ka-ulu niu o Puhau Oia wahi a kaua e hoomaha ai Aloha ko kiui e paiauma ne[ ia oe. Aloha no hoi oe aloha no hoi au Aloha kou pokii keiki au i hanai-keiki ai Ke noho nei oia me ke kanikau mau ana ia oe Aole no e pan ana 1 na kau a kau

Alolia ka malu oh:\i o ko kaua homo Oia wahi o pohai ai a ka ua īue na kini lohulohu o kaua Auwo knu moa aloha nui he wahino Kanikau aloha koia nou e Jlama Loo Kahalokulu Kapapauai Knu wahino mai ka ia l\aal\eo o ka aina Mai ka huikau piha kanaka la o llonolulu Lnuluu au kaumaha i ko aloha e noho noi E ako akn ;\i\a ka manao o ka iko aku ia E o hoi o hilii na lilo oe ia Iliku Ka wahino nolio i ko kuahiwi Kahiko akn la ko kino i ke kapa hau llaua iho nei nu e ko aloha Hui loku ana i ka iwihilo Kuu wahine hoapili o ka Ua Knkalahalo Ilele aku nei oo anuann au e noho nei Nolio au o ka lia o ke kuko ia oe a Hanini ka wp.imaka ke pai!a nei ke aloha Pii ka hahana ko wela nei ka houpo Auwe kuu wahine Kuu minamina pau ole a ; Ki.ui hoapili o ka ua Popokapa o Nuuanu Anuanu ka nohona o ka halo ua hele oo Knu hoa ohumu o kahi loaa uuku Iloa kuka o ka po loloa o ka hooilo Kuu wahine mai kapiina ikiiki o Kahaukomo Komo aku Ia paha oo i ko kapa hau o Li- , linoo [iīoomalia aku kaua i ka uuku o Nuuanu Nana aku kaua o ke ko'a mokumoku o I lleoia [ Mahalo aku hoi kaua o ka uluhala o Ko j kolo | Nana aku hoi kaua oJ Kawelu o Lanihuli 0 ka maewa maii ka'paia e ka Moae Aea hele au e noho nei hoaa ia oe Auwe kuu wahine Kun minamina pau ole ia oe Kuu wahine mai ka makani anu he Waipao Oia makani huihni ke pa mai 1 honi pa kanaka i ke oho o ke kupukapu Knpu uiai ke aloha hanioi ka waimaka Makamaka na wahi a pau i ka piliia e kaua Kuu hoapili i ka piina o Hanaiakamalama Lamalama loko e noho nei i ko aloha I ka u me ka minamina ia oe a Me he opua hiki ahiahi la ko aloha Ko hiki mai nooniaeele i kuu kino Eia la ke huihui nei i kun honpo Kuu honpo mokumokuahua i ko aloha Alolia ka ua hebi mai iluna o ka lau niu Oia lau holu i ke kehau ke pa mai Auwe kuu wahine kuu mea minamma Kuu wahine mai ka o'u o ka ohai Mai ka ua nihi mai tna ka moaua liana mao ole ke aloha i kuu kino e noho nei Alohi na lehua o Mokaulele Oia mau ]ehua o mai iloko o ka laau Hoolaau aka au o hele pu kaua Pau ia paa iamai au e ko lei aloha Aloha ka makani he Uluauuui He makani kaulanaia no ia aina Piliia e kaua kaaiaa me ka moana Mo ka iei haulo ole a kana be keiki Nau hoi i hele mamua me ka lei a kaua Huli aku au ia olua a loaa aku olua ia'u i Kauakanilohua Ia aina makamaka ole hoi a kaua i pili ai Auwa kuu wahine Kuu mea minamina hoi a [lua Kuu wahine mai ka ua lanipili ua lanipoPili hemo ole ke aloha ia oe la e ka wahiuo [aloha Wehe inai nei oe i ka pili hooko-o i ke I-Ie lani nui na'u ko aloha e u nei flima Ilele aku nei oe ke komo daimana o kuu Ke aniani kilohi o kuu maka Hiki mai ana ke aloha me ka halia Hakukoi ka manao hanini ka waimaka Auwe kuu wahine kuu aloha pau ole a Alolia ino kuu hoahele o ke alanui Kuu hoapili hoi o ke kula loa 0 ka la wela o ka makalii Liilii na mea Lana ia oo ke hana mai Aloha ko kino me ko leo "Aloha ka ai me ka i-a Aloha ka uluna me kahi moe Aloha ke kapa.apikipiki o b hooilo Aloha ka hoa-pupuu o ke anu Aloha ka malu hale o kaua e luana ai Aloha ka nui o kaua kou pokii keiki Auwe kuu wahine kuu hoapili hoi a Kuu wahine kuu hoapili o ua aina nei Kuu hoa i ka Ua Waahia e hehi mai la i ka lau o ke koa |po Kuu wahine o ka uka mehameha o Alaaa Mehaineha ia uka ua bele akn la oe Hoolaukanaka i ka leo o ka manu Aloha ka lao i ka hea mai anu kaua Anu kaua i kahi kapa ole Hookahi mea nui ia oe o ke aloha a kaua Aloha ke alo hulii Haliilua Oia kai waiho kahela mai ke ike aku Aloha ka pali o Manuahioia Pali ikiiki ke pii Hoomaha aku kaua i Maunaalani Oia wahi a kaua i hele ai a Auwe kuu wahine kuu hoa a Knu hoahele oia wabi niehameha He pua lei ko aloha aa'u e noho nei Nui ke aloha hoeueu ana ia'u Aloha ke kula o Pawili 1 wiliia e kaua ke aloha me ka waimaka E hoomakamaka ae ana ia'u .. Me Lilinoe ine ka wahine noho 'kuahiwi. DaNmLA Kanuha. (Aole i pau.)