Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 18, 30 ʻApelila 1881 — HE MOOLELO KAAO NO ROSELANI! Ka Hiwahiwa o ke Koa! ME KA NANI LUA OLE O AINAHAU! A O KA OLALI HOI O NA POAIANU. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROSELANI!

Ka Hiwahiwa o ke Koa! ME KA NANI LUA OLE O AINAHAU! A O KA OLALI HOI O NA POAIANU.

[Unnhiia e ka Peni manawalen a Mioliael llahak-, uo ka lliwahiwa a ka Laliui.] MAIIELE I. llui.u IT. 15 m\ keoiiiniaiia a mo na lcde, ka poe hoi o luKiipoipo ana nio ke kaao o Rosolani, o hookuu aku kakou ia Kiii'kula e huli hoi i ka homo e iko i ka maka o Ua wahine, a e nana hoi kakou i na wahi eu o ke aupuni Ako'ako'a, i ko ano o ka laua hana ana i halealii.

JSOjUKA mai la o-Pipipi a me Onnauna iwaho, oleloaku la o Onnauna ia Pipipi, E lele oo ma ke komohana, a e lole hoi an ma ka hikina, aia a hula na Ja elima, alaila, e huli hoi mai kaua a halawai hou maanei, e huli hoi oe i kau mau uiea naui a pau, a pela no hoi au. I ka pau ana no o ka Ounauna mau huaolelo, nalo aku la laua iloko o Ua munawa pokole loa, a oiai e nuwana hele ana laua i ka lewa, mai ka lewa iho kilohi ana laua i na paia paa o ua laiuhiwi, mailaila ae, hoolai ana maluna o na Uualono, a i ka paepue leapu o na lalani mauna, no ka lawa ole o ko laua iini ilaila, ladiapauki ae la laua i ko laua motio a hiki i na paia paa o ke Uuniu lani, a hala na la elima, huli lioi ae la laua, a ma ka hora 12 o ka po, halawai ae lsi laua ma kahi hookahi. Ia va no hoi, hoomaka koke i ku la lauu e kukulu i ka halealii, a i I . huli ana hoi o ka i-a a moku ka pawa, olowalu ka moa, helelei na hoku o ka lani, a kiekie loa hoi o Hokuloa, ua pau loa ae la na uieu i ka makankau, o nu nani a me na kinohinohi a pau, ua ulu ia mai a ka l.alealii hou. O ke kino o ka hale he gulā wale no mai o a o, o na paia loko o kona inau keena he daiinana, a me nu pohaku niomi, o ka puiiahele, he kalapu epaka a me nu mea kiuohinohi i ike ole iu mumiin, he 12 hoi mau ulanui pii o ka haleulii e pipio aua ma koua mau aoao, uu kipupa ia konu nmu anuiinuu mo ke gula wale no, ua awiliia hoi na kn o ke alapii i ke dala a me ka epaka. Ho 12 mau kiowai auau i uhiia me ko daimana, ma ka aoao hikina o ka halealii, ua lioopuniia hoi nauoao o iu mau kiowai me na pua aala, e luhm aua hoi ko lakou mau pua, i hele ko lukou mau luu a pala luhiehu maluna o ua ale lana malie o ke kiowai. Na ke ula o keia mau pua i hooknpaoa aku i ka pa alii, aia hoi ma ke keena hookipa o ku halealii, ho elua m«n nolio alii nani e ku ana, ua uhija ko laua mau noho ana i ka momi u ine ka auro, ua hoopt;ia lioi uie ke ala o ka mura a īae ka lihano, lie 12 hoi mau anuenue e pi pio ana ma na aoao o na noho alii, ho 12 lapa nila e oaka mau ana nin na aoao akau o na noho- alii, ua hoolako ia hoi he mau haneri tuusani o na koa e Uiai anu i Ua hauohano o ka halealii, ua aahuia lakou me na lako kaua kupono o ka malaina ana i ka maLuhia. He lehulehu hoi o ka poe haku mele, a me ka poe o na niea kani, o hookani ana i na hila kuolo, na kimehala, rila, vaiolina, vuiohmme, pesarila, na hano a me ku poe naauao o nu kalodea, kilohoku, u me na keiki hookahi tausani, i kahikoia i na aahu alohilohi o ka ani'o, ai ka niuni aku i ka halealii, aohe wahi he-

mahonni, na holo hoi a kupnoa Uona kulana i ko «la a mo ka inoani o na pua, alaila hoomaha iho la im puukani o ko luipnni aku'ako'u, i:w ka piiu olv o ka niuii a imi ka liiwahiwa a iaiia i īnanao ai no ka lu.onani ana ika lialealii. K na makamaka a nio na hoaloha o kuwili ana nio ka niooh-lo o ka olali o na poaiauu Uosolani. l', hoopau ana kakou i ka olenn ana nio lakou tu>i ae hoolnn walo aku ana no ka kakou mo ka niea nona keia moololo. Ka Ilanan ana o Roselani— Kona lilo ana ia Maunosilika i ke Aupuni Uila—Na na lalapa uila i lawe aku iaia tne ka ike ole ia —A nialaila i hanaiia e na nmnu, i ka wai ono o na pna, I ka hookokoke ana mai o ka la e hanau ai o Manuokalewa ia Rosehiui, tia hoiko inai la na lani i m> hoailona ho lelnih'hu no kona oili ana mai. 110 oha la o ka haule ana mai o na kuana lanipili, ho eleolu hoi la o ka paapaaina anu ao o ka lowa me na liokili ktii|>unalo, hu olua la o ka iko ia ana aku o ka uila o olapa ana mn na kiiii o ka lani, a he hookahi la o ka uhi aua o ka oliu ma na kuahiwi', na kualouo, a me na wahi a pau o Edena. I ka liala ana aku o keīa mau onli kupanaha a kainahao, a ma ko kakahika o kekahi Ia ae, oia hoi ka la 25 o Dekemaka ia kakou, a o Si<leni hoi ma ka lakou helu ia nianawa. Ma ke kakahiaka nui o ia la, inamua ae o ka hiki ana o na kuknna o ka malamalama maluna o na tnauna o Edena, e kau pono ana hoi ka lima kuhi horao ka wati manawa i ka hora 7, ua halii paa mai )a !ta uhi ana aka uoe ika ainu, haule kilihuno mai la ua kulu wai o ka ua koko, pipki like ae la na anuenue he 52 a puni ka lmlealii r, Manuokalewa e noho ana.

.Ua hoomau ia keia mau hiohiona ano ano e o ka aina a hiki i ku hora umi ponoi, ia wa i ike ia aku ai na lapalapa uila ma o a maanei o ka lewa, paapaaina, uuina, nakolokolo, owaowa uiai la na-leo o na hekili iloko o ka punohu o ka ua noe, lalapa ae la na omaka ahi he 52 inalona o na nianna o Sinai. I ka wa o keia mau hiohiona eehia e hoaln' ana maluna o ka ohana alii, iloko o ka hnlealil, ke hooipo nei ke laiakoko hope loa o ke keiki maluna o Manuokalewa, a i ka wa pokolo loa hemo mai la 0 Roselani. Iloko o keiu, \va i hemo mai ai o ke keiki, olapa ae la ka uila, a kui iho la ka hekili, nei ko olai, kahe nmi la ka ua koko, ia \va oili inai la na lapalapa ahi he 52 a lawe aku la i ke keiki me ka iks 010 ia, oiai uu punia loa lakou i ka eehiu a me ka makau i ka iho ana mai o na lapalapa uila he 52, a haluaku la ke keiki ma na lnpalapa nilu, ili hou iho la ke kuakoko iluna o Manuokalewn, a oili hou inai la ho kuiki nemonenio, ua like kona ano me ka opu makani, me ke ktihihewa o na ruea a jiau o ke keiki ia, eiu ka aole. liuu ae la hoi au i ka'n wahi peni i keia wahi mele. Ua liala ka pnulena aia i Hilo Ua inii aku l;i ni l'apalauahi 1 lioa kakele no Puhikeoka. No ka oili ana mai o keia mea kupanuha, haulo a uniule alui Uv o Manuokalowu i ke i3ehia, kan ihola hoi ku makau a me ka weliweli malunn o ka ohanaalii. Kena koke ae Li o Aekoahi i kona ;nau koa kiai e kauoha koke ii\ aku ke knhikuhi puuone, oia hoi'o Keoni Be, e hele mai o hoakaka i ko ano o koia niea kupauaha. Ile manawa ola hoi, kii ana o Keoni Be, mn leona ano kuhikuhi puuone. Pane niai la o Aekoahi, E ke kuhikuhi puuone kaulana o Edena nei, ua kimoha aku nei au ia oe,'e hele mai e nana i keia mea kupanaho, e 'noike mai oe e like mo kon ike a me ku noiau a na lani i waiho mai ai ia 00, Ku ao la o Kooni Bo iluna, lalau iho la kona lima i l;a opu niakani, nana pono iho la oia i kona ano, a pano mni Jft, E kmi man haku, maniuli o kau noi nna mai ia'u e.hoike aku iu oe tne ka oiaio

loa, ma ka iko n ku» niaka a nu> ku innn« o leuu 1010, o ko uno o keia koiki nomonoiwo, ho opu inakani uilu, oi;\ ka nuili o Uo keiki i lianau nnia iho noi, o na hoiko a kn po ia'u no koia koiki, lie opu makani uila mana loa koia, aia iloko o keia opn inakani ho aniani uila, na keia aniani uila e hoiko iuai i iia knpua iuo a pau lon i iko 010 ia e maka a pau. O ka opu uiakani hoi, oia ka'na hnna, ina o hooloi ia ka opu mukuni iwaona o na oneini, nlaila o poha auanei ka opu makani, a oili mai na alolo ahi he 52, a na lana e omo mai i na encn)i iloko o ka opn makani, a e lilo na enumi i pnu lehu iloko o ka opu ana ole o na alelo . - tlii, aole kekahi onemi e koe, ina wiliia l;e kolu ma ke kumu o ke aniani ilila, o hoi hon niai ku opu makani a loaa oe. Oia na kuhikuhi a pau no keia keiki nemonemo. He oiaio hoi koia hoike ana, aolo na'n iho, aka, na na lani iluna, a na ka po ilalo. (.Aeile- i pau.)