Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 7, 12 February 1881 — [Mai ka Elele Poakoiu mai.] Ka Halawai Makaainana Nui! HOOKEKE NA KANAKA, Piha u o Kaumakapili I Wela ka inaina o na Makaainana. [ARTICLE]

[Mai ka Elele Poakoiu mai.]

Ka Halawai Makaainana Nui! HOOKEKE NA KANAKA, Piha u o Kaumakapili I Wela ka inaina o na Makaainana.

Ma ke kakahiaka nui o ka Poaono iho nei, ua pahola ia ae na hoolaha ma na pipa alanui o ke kulanakanhale penei: E alo, e Hawaii. E'ka Lahui Kanaka oka pupuu hookahi, o ka hoino hookahi ia; e huli, e malm, e lohe i ka leo uwalo! eia ka leo o ka io ona io! o ka.iwi_o na ivvi!!l Eia ka maiHebera iwaena o kakou nei! Aua hoomaka kona anai ana! Da hoea ae nei, aoleepau i ka helu ia. E ku wale anei kakou menei? A e hana paha? 0 ka leo poloai, kakou e hana!! E akoakoa ae na hookapuhi nana e keeo i ka maluhia o ba Aina a me ke Ola o ka Lahui Kanaka i Fulakaumakaia, i keia ahiahi! Poaono, Feberuari 5,1881. ma KaSmakapili, i ka hora ehiku ponoi. E ala! E ala! E ku!!

E like me keia hoolaha,'ua piha u ae la a hookeke na makaainana maloko oka luakini makua o Kanmaknpili i ka hora 1 olelo ia, a ua hookeke na konaka. Ua koho ia ka Hon. Jon. Lota Kaulukou i Luna"Eoōmalu a o J. W. Naukana i Kakauolelo. Ku mai o Kahikina Kelekona a heluhelu mai la i neia mau olelo hooholo malalo iho nei, penei: '

No ka mka, ma ka la inehinei, ua puka a maka loa ae la kalaulaha kino maoli ana ae 0 ka mai ino weliweli, i hookaulia ia ni ka lia a me ke eehia o ka lahui no ua malama elua i hala ae nei, no kona laha hou ana mai, ■ a oka moonihoawa hoi nana i anni halelo i keia lahuikanaka i ka M. H. 1853, ame he la hoi i ka nana aku, e anene ana paha e hoi hou mai ka anela luku o ka wa 1 haln e anai i na wahi kauna kakaikahi i koe o kakou, a

Nokamka, ua maopopo no ina Hoa a pau o ka Aha Kuhina e noho nei, (ka poe ia lakou ka m.ina o ka wae pono ana ina Hoa Kuponoo ka Papa Ola,) Im weliweli me ka manaonao o ka luku ana oka wa i hala; aka, ua nana aku lakou me ka hoopalaimaka i ke pale ana aku o ka hoopae ia mai o ka mai ī keia mau la i hala iho nei, a

No ka mea, tna ka po okala 28 o Dekeraaba, ua malama ia no he halawai ona makaainana ma keia wahi, no ka hoomaopopo ana ika hoopala l jlii oke Aupuni a me ka Papa Ola i k<i ae ana e hoopieia mai na ohua o ka mokuahi i ikea ai ua loohia kahi ohua ika mai; aua hoea mai ka mai mawaena o ka poe i lele mai ua mokuahi la, a

No ka mea, ua ao ia ko Kakou Moi Aloha e pane hoomama pu wale mai no i ke Kaumaha a me ke kuhohonu o ka Olelo Hooholo i aponoia ma ua halawai la, he muu puLe walohia a ko ka Moi mau Makaainana e ka aku ana ke abo a me ka maha i ka Makna ; aka, pehea la ka manao o na Kuhina i keia wa no ka lakou mau hana ewaewa ? a No ka mea, a hiki mai i keia ahiahi, ua oi ae mamua o ka iwakalua ka poo i lo.iahia i ua mai nei maloko o keia Kuianakauhale, a he poe Hawaii maoli ka hapanui o lakou ; a mamuli o keia mau hana hoopalalehai noonoo ole i ke ola o ka lahui a ke Aupuni ka Papa Ola i hoohemahemaai, ua ulu mai ka manao lokahi o keia halawni makaainana nui: E HooHowUi e haawi aku keia halawai nui o na makaainana i ko lakou mau hoahewa nui a me ka hilinai 010 loa i na Luna Nui na lakou a hookele nei ke Lke Aupuni, oiai, mamuli o ko lakou mau hoohemahema,' noonoo ole, a me ka nana loaka i ke ola o

ka lehulehu, ke kumu nui i pae mai ai & i laha nenei o keia mai weli,weli, maira«na o keia Kufanaknuhale. E Hooholoia, E haawi aku keia halawai nui o na makaainana iko lakou mau hoowaliawaha pau ole, a mau hoino p»l<sna ol« i na Hoa o ka Papa Ola, no ko lakoa mau hoopalaleha i ka hooko ana i na mana a me na kanawai i hoomaopopoia, i mea e kaohi ai i ka laulaha akea ana o ka mai mawaena o kakou : E Hooholoia, Manauli o ka maopopo maoli ana o ka hoohenaah'ema, ka palaleha, a me ka hana ewaewa o na Kuhina a me ba Papa Ola no ke ola o ka lehulehu.'ua lokahi ka manao o keia hālawai makaainana nui, e noi aku me ka haahaa i ka hlehie oko Kakou Makuahine Alii Kahu Aupuni; e hoonee ae mai ka lakou mau Oihana, aole wale i na Hoa o ka Papa Ola, aka i na Luna Nui kahi o ke Aupuni, oiai, iloko o ka noonoo a me ka manao o keia halawai nui, aole e loaa iki na hoomaemae ana ae o kahi Papa Ola hou, a~hoomaopopo pono i ke ola o ka Lahui holookoa, ina, e hoomau ia keia mau Kuhina 3 noho nei ma ka lakou mau Oihana. E Hooholoia E kohoia i mau Komite he Umikumamakolu na lakou e hoomakaukau maikai, a hoike aku imua o ko kakou Makuahine Alii Kahu Aupuni i keia mau mea. E Hooholoia, E hoomauia ka malamaia 0 keia halawai, a e akoakoa like mai no hoi 1 na wa a pau a ka Luna Hoomalu e kahea ai.; a hiki wale ika wa e loaa mai ai na olelo pane kupono o keia mau olelo i holke ia maluna. Ku mai ke alii S. K. Kaai a kamailio mai la me ka ikaika a me ke oolea, e kokua nui ana i na olelo hooholo, ae hoahewa loa ana i na ano hana a • na Kahu Aapuni a me ka _Pap a Ola. Ua hoopuanuanu ia na puuwai o ka lehulehu e kaoa mau huaolelo ku i ke aloha ame ka menemene o na la oke kaa mai heb*ra-o ka 1853; a ua hoa ia hoi e ka ahi wela i kona hoakaka ana mai i ka hoohemahema ia o ke ola o ka lahui i keia matt la; a aneane e halo hou na hiona luku'o tia pepehi kanaka la maluna o ka aina nei. (A keia pule ae e pai aku ana makou i kana haiolelo.) I ka pau ana o na olelo a ke alii Kaai, ua a hooholo lokahi ia na olelo hoohalo me ka leo kue hookahi ole;* nolaila, ua koho ia na komite he 13 lala, penei:—Hon. S. K. Kaai, Lunahoomalu: Hon. Jno. E. Bush, Hon. &. W. Pilipo; Hon, J. U. Kawainui, Hon. J. A. Cummins, Hon. J. Keau, Eev. M. Kuaea; Kahikina Kelekona, J. Kalama, S. W. Mahelona, D. Keaweamahi, J. Hamauku, & me J. W. Nauknna; hoo« kuu ia ka ka halawai me maluhia ona ka. hana. 1 ka hora 12 awakea o ka Poakahi mai, ua oluolu i ke alii ka Makuahme Kahu Aapuni eae i ke komile ana makaainana i koho ai e halawai pu me ia maioko oka pa alii, aua hiki aku ke komite. Ua hoike ia aku imuao ke alii ma o ka Lunahoomalu o ke komite na mea i hana ia, me ka heluhelu pu ia ona olelo hooholo. Ua haawi mai la ke alii i kana mau olelo panina no ka manawa, penei: " la oukou e na Keonimana komite o ha makaainaoa—Ke lawe mai nei au i keia mau olelo hooholo, a e haawi- no au i ka noo noo piha ana ma ia mau mea." Mahope lho, ua huli hoi mai ke komile, me ke kali ana aku i ka oluolu ana i ke alii e haawi mai i kana pane no neia mau manao o kona mau makuainana. Ake loaa mai ka e kahea ia no i halawai no ana ae ia leo alii imua ona ma-