Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 5, 29 Ianuali 1881 — HE KUMUMANAO I HAKUIA E Ioela Kulailua, a i heluhelu ia imua o ka Ahahui Kula Sabati o Maui Komohana, ma Wainee, Ianuari, 8, 1881. [ARTICLE]

HE KUMUMANAO I HAKUIA E Ioela Kulailua, a i heluhelu ia imua o ka Ahahui Kula Sabati o Maui Komohana, ma Wainee, Ianuari, 8, 1881.

Heaha ka waiwai io maoli o ke Ku!a Sabati ? Ka waiwai a me ka io ka mea i ia enn keia kumumanao, aole o ka iwi a me ka opala, aka, e tioonoo maa i ke qdo o keia miiu liinoleio, 0 Waiwai a me 10. 0 Wuiwai, oia na mea a pau i loaa i ke kaoaka, a e hoo]uolu ia ai ka noho aa«; a o 10, oia k» tdbb e übi ana mawaho o ka iwi. 0 ka io, he mea oaaikni, he mea iiūi nui ia hoi; ua ikeia ka io ma ca mea ola hanu a noe na uaea ola kupu, aolo ma ua mea ola ole. Na mahele uui ekolu keia o na mea a ke Akua i kaon ai; a iua he io, alailu, he iwi a he alualu hoopaa ai i koia iuau mea elua, ia io a me iwi, aluila, e lona nna he mea kino okoa, e like me ke A pela hoi ke Kula Sabnti, ho mea k'mo okoa, ae like hoi m» neia mau mea elua, o "waiwni a me io," he hooluolu ana o waiwai, a he mea iini nui ia o io. Ka ninau hoi, "Heaha ka waiwai io uiaoli o ke Kula Sabati ?" 1. Ka loaa aūa o ka naauao ia kakoa ma na mea o ka.Palapala Hemolele. E like me ka iini o ka mea nana i hoafa mua i ka noouoo ana i ke Kula Sabati, 1 kokua ia e lea Uhane o ke Akua, i ka mua'o ke K"?cdttiria XIX, i ka A. D. 1781. 0 Haike ka iūoa o ka mea nana 1 hoala maa i We Kula Sab,iti; he kaūaka haipule, naauao, he Kumukula Sabati kaulana no Euelaoi. Ua hoala oia i ke Kula Sabdti, do na kamalii ilihnne o inelani, e ao ia lakou ma ua mea o ka Phlapala Hemolele, ma na la Snbati a paU, a mailaiia mai ka laha aua o ke Kula Sabuti a liiki i keia A. D. 1881. Ua like me 100 makahiki wale no ka laha ana o ke Kula Sabati, ma kahi a kn SkaleBia Hoolepope i laha ai, pela hoi kakoa e aoia nei ina na mea o ka Palapala Hemolele, *' Ka Buke Nui Hooweliweli o ke Ao nei.". M» ke Kula Sabati, aole kakou e aoia nei wa na mea mawaho ae o ku Palapala Bemolele, aka, ua kukuluia kakou maluūa o ke kahua onipaa—luli ole, — ke kaliua a na Lanaolelo a me na Kaula ī kukolu ai, o leen JKristo ke Poo Nui o ka Ekaleeia, he kaliua paa, e hina ole ai i na mana o ke Diabolo; a ma ia kt»bua kakou e aoia nei, tna na Haawiua Kula Sabati a pao, a e like me ka olelo kumn: "O ka Palapala Hemolele, uu haawiia mai ia e ka Uhane H«molele no ke ao ana, no ka papa ana, a me ka hoouaauao ana," a pelu aku. 2. Ua aoia mai kbkou e hookupoūo i ka kakou mau hana. Kn mea nui Lookahi keia, ka hookopono ana i ka hana, malaoA o ka Imina-kupono, aole uaa ka hnina-hio, e hiliuai ole ia m; a mai manao kekahi o kakoo he mea uaku, aole pela; he mea nui, mai ka inea e noho una i haumana Kula Sabati, a i ke Kumokala Sabati, u Hope Kumu, a i Alalai Himoui, Kakauolelo, Puuku, Kahukola Sabati; ke kupo'no, "oia ka noonoo ana o kela a me keia nona iho." He mea makehewa i kekahi mea e lawelawe mm i na hana o ke Kula Sab..ti, ina he kapae ka noho ana—Pukui Sarame-tar-K.«pak«hi Maonia, he ona, ka hika hele malona o na kukuluaeo; he men eha o ka manao i ka naua aku, i ka hela apa mai i ka Hale o ke Akun, o kekahi poe o kakoa me ka ona e walaan ai-—be komo malu e ina i ko hai punaw«L i ka mea aole nona ia, a pela aka. ke kohu ī ka makaa ohana nni, 1 kana mau keiki, ina he ka||4kiltiM.naiaka noho ahu ? A henha kp |k% kobtt i ke Kumukola Sabati e Mlī>kaiif*Oa maa haumana, ina he na- • hii"poi ana? A heaha

mai ai mamua e pule' ai, iaa e lapuu ana ka huelo o ke keko inu wai, a he aha hoi ka waiwai o kana pule, iua he mamao ka naau mai ke Akua mai ? Alaila, ua like ia me ka laau nui o uln ana koDa mnuku, a o loko o kona kiuo "ua pau i ka mu a me ka popo," aka, e hookupono ia kakou a pau maluna o k® hana, i lilo kakou a pau i mau hao io, oi« hoi, i "mau hnipule io," alaila, ua haule mai na kuaua lnni. 3. Ko kakou mnlnma i na mea i aoia. Ua koi ia inai kakou, e malama i ua mea liilii a ine Q« mea nui. Heahn hoi ka waiwai o ka hele aua i ke Kulu Sabati, ina aole noonoo a malama i na moa i noia ma ka Palupaln Hemolele, n hopu io maali me ka iini o ka nnnu, e loaa maoli mai nna ka pomuikai, waiwni io mai ke Kula Sab,iti mni, ma ka nialauaa ana i na mea iaoia ? A o ka mea hoowahawaha i ke oo ia mai, "he lioloholona ia;" a o ka mea mnlnm» i ke ao mai, "ua liko ia roe ke k ifinka i kukulu i kona hole mnlunn o ka pohaku," u ua like ia me ka moku kalepn i piha i ua waiwai maikai he nui, a e like me ka ka Hnkū i haawi ai i ka hoouiaikii, i ua kauwa i malama pono i ka lakon mau taleua, a hoahewa i ke kauwa i mulama ole i kana t«letin. Aole okH molama e like me kekahi olelo kaulaua: "He malama ipu boti oe, He kapake wnle ke poi." Aole pela, ua papaia ia ma keia h«ku •nßnao ana oka mea kakaii. Oka rxmlnma mnoli no me ka manao he waiwai a oia ka malama i mukemakeia ma keia hnku mHnao aua. A e like tne ka Paulo i olelo ai, "mHlama ae ia i kaoa ipu ae, i kana ipu ae"—o ka pahu i piha pono ika w»i, aole ia e u-li. A he<iU<i ka waiwui o na oleloao mai ke KoI-h S-j--bati mai, a mai luna mai o na awai, ina nole malam» ia nna e k»kou—hookahi uo waiwai, hopu iho no u paa, malama i na oleloao. 4. Ku hooiaio maoli ana i na mea i aoiu, oia ka waiwai io. Ke aoia mni nei kalpu a pau lo«, e liquuio maoli i na mea i ao ia, aole make hoomaauea, o loaa ole auanei ka h'aawiua, ''a haole i ka hope waa." E like me Noa iao aku ai i na kaūaka o kona au, i kona manawa e olu ann ma ka honua nei—E hiki mni ana ke K-iiukahinelii; aole o lHkbū"~hbōTaio no ia mea, kapa hku )a lakou iaia he pupule, iie heheun, akn, i ka hiki io ana mni, ua b»la ka puolo waiwai mai o lakoo akr.—papap«o he a-a ko ka hale—Una ka auwae kahi uuku, ka-ua mea o ka hooinio ole i ke ao ia aku No ka mea, aia ka manao ma na lealea pau koke o keia ooho ann. Mrti hoohulike :a kakou a pnn, e like me Tomn, kekahi o na haumana a ka Hnkn, ka poe i kapain na Lunaolelo, aia no a ikemaka, al»ila oianaoio ā hooūiio i na olelo a kona uaau hoa haumana. Ua hali» in, hookahi oo ikemnka i keia manawa, oh ka "Pulapala Hemolele," ke "Pauana" naDH e hookele ia kakou a paū, mai keia aoho ana a hiki aku i kela "awa lai oka lani." Aka, ua uo ia mai kakou a pau, e hooiaio a 0 manaoio i na mauawa a pau, oia fea w«iwai io, e pao ole ai i ka "mu a me ka popo." 5. Nawai e haawi mai i ka pomaikai 1 ka mea i loaa inia ka waiwai io ? Na ke Kahukula Sab.iti Nui o ke Ao nei, lesu Kristo, ka Mea nona ke Kihapai, e haawi mai i ka pomaikai, oia boi ke ola mau loa ma Oua la. Aole na kekahi mea e ae, aole hoi D a kekahi Anela iloko o ka Liini, akß, Da ka Mea e uwao ana mawHena o na kanaka a me ke Akun. Manao Paipni—o ke Knln S«bati, oia ka heleuma a me ke kiiulnhao, ka pou-ha-na hoi e paa ai ko ke kanaka mmi pomaikai ina keia ao. a oi p«keln loa aku hoi ma kela ao—"Ke Kaula Kaakolu aole ia e moku."