Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 42, 16 ʻOkakopa 1880 — HE KUMAKAIA I NA HAWAII. [ARTICLE]

HE KUMAKAIA I NA HAWAII.

Ko pnholu akn uai nmkou malalo iho noi i na manuo alakai o Ua nupopa ha-' ole "Pupii Pai Poaono" o Okatoba 9, i inoa. na ko makou poo lieluhelu e U;iupaona ai no lakou iho i ka pouo a nie ka pono 010 o iia oihana aupimi ina kanaka Ilawaii nona ka aina, a oia koia : " Ua kamailio pono ole ia kn noho 010 o na kanaka o ka aina, na Hawaii oiaio iloko o ka Alia Kuliiua. Ko iiuinao noi makou e Ualai ma ia ninau tnc ka hoopokole a mo ka moakaka. Okaoi o ka niail;ai, oia ka pano ana im; ka'maopopo. Aolo Uoia o leu īmuiawa no na kuiiaka mnoli o iu nno iloko o ka Aha Kuhina. Aolu hiki i ko Anpuui kp no e hana malalo īho ocluv kaualia haole o hoike aua i ka mana hookelooi iloko nei o ka aina. O ka haua e ku nei he inea koikoi loa ia no ka lioopiha walu iho no i na Keenu Oiliana. Ho oiaio, oa kaikai ia mai kakou a leonio iloko o kekahi kulana pono ole e len Mana Aupuni Kanaka Hawaii i kanalua ia ka hiki i na l«i. ualea hooponopono Aupuni naaoaoeha e lioo pakole ao, Mai mauao kuhihewa in. mui ma. kou. Aole keia ho jiinau no ko ano lahui, aka, no Ue kupono a me ke kupono ole. E hele mai kekahi Hawaii, (o ka iahui Polunesia) i hiki ke hooponopono i na hana o kekahi hale oihana oke ano mau e nialama ia nei, e Jaa paha rac keia, mahope iho o ka hoomakaukau ana ma na hana, e hiki ana ke hooponopono i im oihana e like la me ko Lihopa īnu, Hakefila, a o ko Burua palia, Ke loaa ke kanaka o ia aoo, alaila o kupono ann palia oia no ka liooponopono nna i kn waiwai a i Ua oihana paha o kela kulana nui oi al<u, oia ke Aupuni. E lioomakaukau ke kaoaka maoli iaia ilio no kekahi oihana kiekie ae, nlnila e hauoli auanei makou ke ike uku ho hookele oiaio oia no konaaina hanau, 0 ka hana oiuio a ka opio o Hawnii nei, oia no ka hoonaauao iaia iho, a aole o ke kanikau ana no kona haalele ia mailoko aku 0 na oihana, oiai, ua hooiaio nui ia kona kupono ole no ia wahi. Aka no keia manawa, a ke lana nei ko niakou manao no keknhi tnanavvaJj)ihLe.hiki mai-ana v epau ko kakou lohe ana tio na Kuhina kanaka maoli." He mea e kaanini ai l;a noonoo o ka lahui nona ka aina ke hoomaopopo iho i ka maimo o na kolea kau ahua i hoikeia ae la maluna, e i okoa mai nei iinua o kakou, AOLE ICKI,V 0 KA JIANA"\VA K0 NA KANAKA O IA ANO ILOKO O KA AHA KUHIKA. Aole wale keia mimao i kumakaia ia kakou na lepo makaainana o ka Moi, aka, ke hele loa aku nei innm a ilnna o na paepao kapu o ko kakou niau alii hanaii e noho aku ana ma na knLunm o kn aina, no ka mea, ke olelo inai nei ua nupepa la: aka, no kkia māNAWA, A KE LANA NEI K0 MAKOU MANAO (ko ka Papa Pai Poaono) no kkkaiii MANAWA LOim E 111KI MAI ANA E TAU KO KAKOU LOHE ANA KO NA. KUIIINA KANAKA maoli. I.ua e wae poeo ia ka vvehewehe olelo maopopo no ke kaona o keia mau olelo, alaila, ke kokoko nei na haole iiana e hooponopono uei ia tin l ia e olel ° 'nai, e pau pu Uo lakou loho ana no tia Moi kanaka maoli ma keia hope aku. Ina pela io ka nianao "o na manu hulu liko," alaila, he mea hoowaiwai wale iho no i na kuinuao haole e no mai nei i ka naauao ia kakou ke hooniau aku ma keia auo, no ka mea, ina e hoomau ia ana na haole ma na oihana poo o ko kakou aupuni, e oia mau aku aua ka nele ana o na kanaka maoli i ko komo pu ana aku maloko o ka hooponoI'Oiio ana o ko kakou aina j>onoi, Na keia kumu, e Uoi ikaika mai nei ia makou e nonoi aku uia Ua inoa o Ua lahui, aohe wa e ae a ka Moi e kali aku ai r.o kahoihoi ana niai i kona hilinai maluua o koua lahui, o keia wale no, ka wa a ua haole e hoonaikola jnai nei i ko ua kanaka maoli komo ana nl<u o hoopono poao pu i na hana pili aupuui o ko lakou aina pwioi iho. Heaha la ka liaua liewa loa a na Kuhuiu kauaUa i puu iho nui, a na haole e j hoino loa inai nei i na kauaka Ilawaii. j Ua ike uiakou, aole loa hookahi o na Knhina kaoaka maoli i piepiele i kona j aina iho ina Ua haawi ana i kekahi hnpa { o kona aina no kona poinai'kai ponoi iho, ■ aole hoi i waiwai kekahi o na Kuhina UanaUa no Ua manao 010 i kona pomaikai iho, oiai e noho oihana poo ana. Ke kwe nui nei na haole hoinoino kanalea niaoli, i na hana a ka Aha Kuhina t iho uei i-pau, no kn mea e pili ana i ko 1 ke aupuni kauoha ana.i kona mau Ku- | hina Noho a inau Kanikela Nui ma na aina e, e Uahea mui na aupuni a lakou e noho elele ana no ke anpuni Hawaii, ij Uo laUou inau luna aupuni maanei, e hoi aku, nie ka hai pu una i na kumu o ko | lakou pono e kaheaia mai.

Aolo i oi loa alui ko ino o keia nmniua o ka ao ana aku o kekalii Alia Kuhina haole, o haawi iu Puuloo uo ke Kuikahi Panailiko, n maliaopo o ko lakou īko ana aohe makeinako ona kana ka Ilawaii o haawi i kekahi hapa o ka aina, ua palapala hou iu aku, aoli; i makeiuakoia ka hauwi aku ia Puuloa. Ho ni 11 u ino e no no ka kekalii nnui Alia Kuhiua haolo o pua[Hiai mai nei na kiko i'k'olo o ko lukou niau aliewuia. Ua maiiiio mukoii', niahopo o ka puapuai ana uuii o keia iniui louo auo e, ho mea kaupaona liko 010 110 iui ano uiakaainana wivihooluu like 010 o ka Moi, ke hoahowa uku i kokahi nouo, aia walo no a hoomaopopo kakou i ka 01010 hooholo a ka lunakanawai o lto ao uoi, "iui ka moa liala ole o oukou o pohi imm iaia i lui poliuku,"