Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 36, 4 Kepakemapa 1880 — HE MAU KAHOAKA OIAIO. [ARTICLE]

HE MAU KAHOAKA OIAIO.

E ka Luna Ilooponopono: Aloha :—0 kekahi o na kalum nui a koikoi o ka Papa Fai, oia no kona ae ana e kamailio luulaha ia na aoao u ielua 0 nn ninan a pan i ul« oe uiawneiia o kekahi lahui a lehnlehu leunaka puhu— aole no ka paio wale ana o kekahi me kekahi—aka, no ka haawi ana i na hoakaka kupono, i kuina e hoomaopopo ia'i ke knlana, ka pono a me ka pono ole, ka oiaio a ine ka. oiaio ole, a ran ka pomaikai a j)omoikai ole o kekahi aoao i ko kekahi. He kahua a he Kanawai pua keia no ka oihana naauao au e Mr. Lunahooponopono e malama nei, mai kahiko loa mai a hoea i keia aii hou ; he mea 1 mahalo nui ia a i hooikaīka mii hoi i ka hookahna jian ana i ka mana o ka PapaPai,—a he tneg. ku i ka hoomaikai nna kou aeana e Mr. Lnnahooponopono e knmailio iamaloko o kaupepa, na aono elua o na ninau ano mii a paa i "lu ne nmloko o na poai o ko kakou mau home moku o ka waena moana Pakipika Iloko o na la i aui hope aku la, a hoea mai no i neia raau la, eia ke nakulu nei mawaena o ka poai kanaka o kekahi mahele o ka lehulehu o ko kakou aina aloha, kekahi mau wawalo mulea, e pili ana i kekahi o na ninan nui a pili pono hoi i ke kulana o ke Aupuni Hawaii, kona Moi, kona Kumukanawai a tne na Kanawai, a nie kona iahui oiaio ! Ua hookohu iho nei ka Moi he Aha Kuhioa hou ; a ua ulu mai be kumii kuo īa lakon ma ka aoao o kahi poe haole— '•mahope Dui loa mai lta Pake—a he lahui ino ia wahi a lakou. Nawai la i imi mua a lawe mai i ka Pake ? Nawai la i wehe a i kuhiknhi aku i ke ala ia lakou e hiki ai i Hawaii nei ? Nawai la i hoohoihoi «ku ia lakou e holo mai he mau tausani ? Nawai la i kii aku ia lakou ? Owai la ke niakemake nei ia lakou i keia la ? A nawai ]a e hoohoihoi nei ia lakou e holo hou mai a taueani ma ka hiuiwi ana aku i ka hana ? Aole loa na Hawaii Ponoi, aka, ua kana īnau keiki hookama, na na haole uo I No ke a"ha ? i?o ka mea, palnlu ae la lukou i na maka a nalo ka poino, a haka pono aku la i ke olinolino o ke dala, ke akua hoi a lakou i hoomana nui ai no ko lakou nian pomaikai pilikino iho ! A i keia la, ke paiauma mai nei me ka leonui, "he mea ino ka Pake ; mai lawe mai ia kou!" Aia ka a hoopiha unia ia ka aina e lakou me na Pake ;. aia ka a koino e ka make, alaila hoike mai. Uulikeia me ka haawi ana mai i ka laau make a kanikau mai me ka hookamani, i manao oie īa aku he pepehi kanaka. Ua hoikeia ke aloha a me ka hilinai nuī o Kamehameha 111., i na haole, a me kona haawi ana i ka hoononopono Anpuni ia Kauka ma, me ka hilinai piha. Pela io no. Aka, ia mau la, ua lana like ke alo'oa mawaena o ka ilikeokeo a me ka ilinlaula. īa mau la, ua oiakee na haole i ka pono a me ka pomaikai o ke kanaka Hawaii a me kona aina. Ua hui pu, ua kamailio pu, a ua noho pu. Ua naoa aka ba haole i ke kanaka muoli iloko o ia mau la ma ke ano he hoahanau nona ; ua hana aku i ka maikai ; a ua haawi aku i oa kokua aloha. Aka, i keia wa. i keia au o ka naauao a me ka holomuu, pehea la? He hiki anei ke hoohalike ia" ? Aole loa 3 Ua nana ia ke kanaka Hawaii m,, ke ano he kauwa. Uahookaeia; ua hoowahawahaia a ua hoohaahaaia. 0 ka ike ana aku ia Kauka oia, me ko lakou mau kulaoa kiekie, e heie pu ana ma ke alahele me ka Hawaii haahaa, —he kuni ia o ke uloha, —aka, ua hala lakou, a owai la q na poe hou mai kai ■ lawe a hoopaa ia Uuni ? Ole loa. Aole hookahi, a aole loa no—koe na haole kamaaina papa o,ka aina—o Kimo Pelekane ma, o Hale Kelekona ma, o Keoki Hake ma, a oia poe kamaaina, ua. helu ia ]aoiaio. Ina la- o KAtrIKEaouh—i aīoha nui ia,—ua kau nā maka a me ka o na haole i koaa

i houlminui iliuluulu,; akii, i noiu miui I.' ! o Kaumlua—e ola ike Akua—uta kau 11 a maka o ku haolo i ka waiwai, a o ka makee nui aia i ko lakou mau pakeke. 0 K'ft hatm, o ka uwi atia i nn kulu po-' maikai a , tt o e loaa ana iaia mai ke kanaka Hawaii mai, oia ka luahi o kona aloha, a me ia Hawaii no ka nana aku i kona hopena. Oia iho la ka oiaio me na olelo moakaka, a inal<e ola nei o Kanka ma t e hooiiuo' mai no lakou 1 keia. Auhea la ka lakou man ? Aloha wale ko lakou leo ole. Ma ua haiolelo a Liinaikaika opio— aloha ino kona makijakane~ua olelo oia uia kekahi o kaua mau haiolelo panei—uUa lawe mai na haola i ka. poino ine ka ponmikui pu i keiu lāhui Unaka. Ua uhola ae ka noho'na malamalama maluua o ka Pakipika, ine ka haawi ana'ku i na kupa naaupo o kona man mokupuni i ke "ola ma hekuhi lima a o ka make ma kekahi." «" « Aloha ino koia nmu huuolelo. Aohe mau hoakaka aiia, no ku inea, o kekahi o na mamo a na niaknn oka ])ono, tia hoike unioli tnai la ika "oiaio"— ka mea hoi' i huua ia, a i niakau ia e «kona mau hoa." He oiaio, o ua hoopuiwa a me na hoonaueue ana a kahi poe haole i keia man la i hala ae nei, e hoopuka ana i na huaolelo i kopono ole i ka noho'na nuvlnhiu, ua kahaha nui ia, a ua lilo ia i mea nuno nui ia e ka lahui Huwaii ilihauli o Hawaii, a na puoho ao la oia im kona nuni nohenohea mailoko ae o kona moe kau a moe hooilo ana iloko o na ehen pumehana oka maluhia, a i kona hoolono ana, ua piha oia me ke kaliaha iiui, i ka lohe ana aku i m.. leo kulakala awahna o kana mau keiki hookama, ka poe hoi auai hookipa mai ai me ka leo aloha o ka makuahine—"he inai, e kipa, ei ka ai ka i-a, eai a maona; eia ka moe ke kapa, e woe ; ei ka hale, noho ia I" I ka hoouiaopoj.o ana'lui i ua huna ino ia niai, hoomanao ae la i kana man hana aloha i pahola aku ai. Kona hnnai ana ia lakon me ka malama muluhia ana mai ko lakou hele auwana ana mai, a i ka lawa ana a piha o ko lakou makemake, i ka nui ana a puipui o ko ]akou mau kino, oia iho la ka ko lakou manawa e ala aiai ai me ka manao e kailt a e pakaha i kana wahi hooilina mailuilu i uyu ai u i ]ia ai me ka makee nui na kuna mau mamo ponoi-he wahi mana iki hoi i koe iho mai ko lakou mau lima anunu mai 1 Akaka ke aloha ole, o ka hoopunahele i ka hai, ke kii ia mai la a kahi kapa ika ili! Oia nae hoi —onahiona o waho kalakou elawe, aka, o ka momi o loko, ke aloha pumehana e nu la malalo oka paleumaama, aol* loa e pau kona pana ana, aoleloa e pio kona' nawo ana, a he ole loa hoi e huihui kona puinehana no kana mau lei. na io ponoi o koua puhaka. He mea makehewa w;ile no pah.i ka helupapa ana aku i na manao hulialia o ko aloha o ka puuwai oke kanaka Hawaji oiaio no kona aiua makuahine, oiai, he mea ia i maopopo, a ua moakaka lea hoi r,a kumu i kau mai ai keia mau kaninhu pahuohao maluna o na hiona nani o ko kakou homo kulaiwi. A i ka poe e noke nei i ka hoalala i na nune a me na hookuee ana, e hoomanao i na olelo kaiilaua a ka mea haku hoola.ilea oia o Robert Burns—peuei: 0 ka pumehana oke uloha; ka maluhia o kanaka; ka mau oke ea oka aina i ka pono; a me ke ola o ka Moi i ke Akua-ka pule man a Kau Kanwa Haahaa e Mr. Lunahooponopono, Owau no, Honolulu, Sept. 2,1880.