Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 28, 10 Iulai 1880 — KUIKAHI ALOHA, Kalepa a me ka Hooholo Moku, a me ka Hooponopono i ka Oihana Kanikela, mawaena o ke Aupuni Emepire o Geremania a me ke Aupuni Nui o ko Hawaii Pae Aina. [ARTICLE]

KUIKAHI ALOHA, Kalepa a me ka Hooholo Moku, a me ka Hooponopono i ka Oihana Kanikela, mawaena o ke Aupuni Emepire o Geremania a me ke Aupuni Nui o ko Hawaii Pae Aina.

Ke Alii ka Emepera o Geremania, a he Moi 110 Perusia, ma ka inoa o ke Aupuni Etoepire o Geromauia ma keka» hi a o Ke AJii ka Moi o ko Hawaii Pae Aioa ma kekahi apao, No ka mea, ho mea i niakemakoia e laua e lioomau a,e holo mua launa oluolu e ooho iwaena o Geremania a me ko Hawaii Pae Aina, e kokua ai i ka Oihana Kalepa, a ka Hooholo Moku iwaena o na. Awpuni a elua, a e hooinaopopo i na pono,, na pomaikai, na mea i hookuuia a me na hana, i ili, ae maluua o na Kanikela, nolaila, ua e pono ke hooholo i me ka Hooholo moku, a me. ka Hooponopono i ka Oihana Kalepa, a rfo ia" mea, ua hookohu ko laua mau ELele, oia hoi, O ke Alii ka Emepera o Geremania me Moi o Pemaia, Koua Hoa o ka A&akukamaiu o ke Aupuūi, Drj; Johannes Kosing, a me Hoa o ka Ahakukamalu o ka ;Oihana Kuhina o na Aina E, Hermann Albrecht YO[i Kusßerow, a 0 ke Alii ka Moi.o ko Hawaii P&e Ama, Elele Kuikajya a .Kuhina Noho ma kahi o ke -lUii ka ; Emepera o GereBtania Henry A. P. Carter; "Ua hoike like ia mau Luna i ko lakou maua piha, a ua ike ua pono a ua.pololei, a 'uolaila, ua hooholo a ua kakau inoa ia keia mau Pauku malaloaeaei: Paukf I. £ mau uo ka noho hoaloha a me ka maAuhia iwaena o ke Anpuni Emepire o Geremaniafc me ke Anpuūi Moi o ko Hawaii Pae Aina, & mawaena o na kanaka kupa a na . kanaka e noho ana ma na Aupnni a i elua. PiuKū n. TJa ae ia na kanaka, kupa a me ka pee o kela a me keia.o na Aupuni e hana 1 keiā Knikahi, enoho auu #ia kela n tne keia wahi ma ka aina o kela a me keia aoao, a e hoomalu poao ia ko lakou mau kioo a me kaewwwai. E ae ia lakou ae ke keakea ole e komo iloko o na Aha Hookolokolo i hookumuia e ke Kanawai, imi ai ā e pale ai uo ko lakou pono, a e' hiki no ia lako'u ke, liookohu ī poe loio, kokuu a agena paha nana e imi a pale pano ko lakou pono imoa o ia mau Aha Hookolokolo fīa ma keia mea e loaa ia lakou ua pono a me na pomaikai e like me ! k& mea i loaa i ha Kanaka' hanau 6 ka aina a leanaka* e ae o'ah'a. WJ a ipa.mea a.pau e piii apa i ka pono o k« nohe* paa m» ka aiua, ,i ka imi a maia. ma i ka waiwiai paa, ka waiwai lewa o na •noH pau, o ka ili ana ae o ka waiwai pu h wai'wai lewapalia mao ka palapala kanoha a ano e ae paha, a m ka hoolilo o'kela aioe keia ano waiwai a nia *el* » me kaia .ano i hooliio ia ai,, e loaa noina kftiiaka o,na aoao a.i'elua, ma na «inaokela a me keia o laua, L iīa pono, a man* pomaikai, a ekau ia ha auhau a me na koena, e like me ka i>iea i loaa, a i j auhau 'ia paha, i na kanaka hanau o ka aina, I Ina i hooholo ia;kam«e ipawaena o na kanaka o ke Aupuni Emepii*e o Geretua. j aīa a me ko ke Aupuni Moī o ko Hawaii' P#e Aina', a mawaena p na ki'naka o līaa m« na k&naka o alaila,' e hooholo ia ia mare e.like me ke Kana-

, ' po i,na .kauaka o pa aoao elua ma ke Aupūiii o kela a me keia o lai?a ka pono o ka lioomana' e like me ktj. inanao ana iho, ma Le auo malu a akaa palia, a me na pomaikai a me ka hoomalu ia, o haawiianei aeliauwiia an;v puha nia keia hope aku i na kaniika a mc na kupa o ka aina, a me na kanaka me na kupa o 'na aina e uku. 0 kuia pouo a «ie ka hoomalu' ana e pili uo ia 1 ko kaun ia ana o ua hoa knpa o ko laleou mau aiua iho, maniuh o ko lakoil mau ano hoomana a tna na kalina kupono a lakou i malama ai no ia liaua, pialalo uao o nti Kanawni a me na i-ula o ka aina, E liooknu ia ua kanaka a mo na kupa o iia aoao olua, e noho ana m» na aina o kekahi, aole e kono ia e komo i ka oihana koa-o kel» a me keia aho, ina roa k.a mo* ana a aia ka aina paha, aole hoi e koiia i kahi uuhau kuikawa no ka oihana koa ; aole loa e auhau ia lakou i na auhftu mau 0 ke aupuni, a ano auhau e ae, i liko 010 a 01 aku paha mamua o ka mea i ukn ia a e uku ia ana paha e na kauaka a mo na kupa o ka aiua. Aolo e hooinalu ia a hoopaa ia lakou me mv moku, ua luiua ( na ukaua, n wai■w'ni kalepa pnha e hoolilo ia ai no na huakai kaua, ke ole i hooholo mua iwaena o ke Aupuui a luna Aupuni paha me ka poe 1 kuleaua uo ka uku i hookaawaleia uo ia haua, a me ka uku poho kupouo (iua paha ua poho io) i loaa mamuli o ia hana a iakou i hapai ai. Paūku 111. Ua aeia iwaen» o na Aupuni elua e hanaKuikahi nei na hoakea like aim o ka Oihaoa Kalepn a nie ka hooholo moku ana, B hiki no ina kauaka a me na kupa o na aoao elua ke kaahele ma na wahi a pau iloko o ia mau Aupuni, e hoolimalimo a e uoho ma na hale noho a ma na hale papaa; a e hiki uo ia lakou ke hapai ika Oihana Kalepa ma ke kuai kukaa a kuai lhlii paha i kela a me keia ano mea. ulu, hana lima, a me na waiwai kupono inalalo o ke Kanawai, me ke kaohi ole a hoopilikia ole ia o kekahi hoopukapuka Kalepa, aeUke ana, a pono holookoa no ke kuai aku a nie ke kuai mai, malalo o ua Kanawai a me na Hula o ka Oihana Dute a me ku. Oiliana Makai o ia Aupuni, e like mo na kanaka a me na kupa.

E aoia no lakon me ka malu a me ke kteakea ole ia, e holo mai a e holo aku, me ko lakon maa mokn me na ukana ma naHvahi a pau, na awa kumoku ame na muliwai iloko o na aina o kekahi, i Tfehe ia a e wehe ia ana paha no ke Kalepa o na aina e, a e aeia ko lakou kiola ana i na nkana, maialo o na Rula i kauia i na ka- . naka a kupa paha a kekahi lahui e ae ; o ka ukana holookoa a hapa paha, i Jawe ia maie lakou mai na aina e mai, a e hooili hapa a piha paha no ka huli hoi ana. Aole nae keia i pili 5 na holoholo ana o na moku pili aina, a ua hookoeia keia e na aoao elua, e hooponopono ia e na Kanawai oko lakou mau Aupnni ilio; aka», ua_ hoomaopopo ia e loaa i na kanaka me na kupa o na aoao a i elua i na pono a me na pomaikai o keia ano, i haawi ia a e haawiiaaku ana piha, malalo ona Kanawai i* hai ia i na kanaka a me na kupa o ' kekahi aina e ae. Aole e kauia na Dute a me na uku no na tona, na kukui, me na uku awa; na pailota, na hoomalu mai lele, na uku m&hele (110 ka hoopakele ana i na moku ili a poho paha), a mou auhau e ae paha oia m maloko o kekahi o na awa o na Aupuni.a i eiua, e oi aku ana mamua ae o na mea kupono ke ukuia e na moku oka ama aona ia mau awa; a i mea e hoakaka ai ia mau uku tona, a manaoia, o ka mea i kakuuia ma ke kope hoopaa moku, oia na tona oiaio.'malalo o ke ano aua 1 apono ia e na Aupuni elua, koe nae na pakui me na hoolawe ana, i hoomanaia e na Kanawai ana moku o kela a me keia 'Aupuni, Ua ae ia na moku Gereraania a o Hawaii paha, e holo ana malalo o ka hae o ko laua Aupuni ibi, a i hooiakoia me na palopala i kauoha.ia e ko lakou mau Aupunj iho, e manaoia malalo o keia Kuikahi„oia d» moku i hoike ia ma o ka hae a .pe na palapala. - He oiaio no, ua ae like na aoao a i elua ina ua haawiia a e haawiia aaa paha kekahl pono a pomaikai no kela a me keia ado, ma ke ano Kalepa a Hooholo Moku paha i na kanaka a' me na kapa o ko laaa mau aina iho, (me ke kue ole i ka Oihana Hooholo Moku jiili aina i hai maa ia, a oih&na e ae paha i hookoeia ma ke Kanawai oo ko lakou poe kanaka a kupa paha). a.o kekahi aiua e ae, alaila, e haawiia ina -kanaka ame na kupao'kahi aoao hana Kuikahi, ma, ke ano a uie n-v mla. like me ka uku ole, ina oa< haāwi .mua ia ; me ka s.ku ole, a i .ole ia, (me ke kue ole i na auhau dute i haiia ma na Pauku malalo nei) i.mea .panai no.kahi.pomaikai i aue like.ka nnī me ka waiw&i, e hooponoponoia ma ka ae like ina ua hoakaka mua ia pela. Pauku IV. Aole e kani» kekahi dute e ae a e oi aku ana paha malalo o kekahi waiwai i liooulu a i hanaia maloko o ka Emepire o Geremania, i hookoeuoia maloko o ko Hawaii Pae Aina; aole ekauia kekahi dut'e eaea e oi aki, a da paha maluna o kekahi waiwai i k-oulu i i'hanaia maloko o ko HaM'aii Pae i hookomoia iioko oka Ernqpire o Geremania; o ke date wale no i hiki ole ke ukuia no ka waiwai hke ī hooulu a i hanaia paha ma kekahi aina e.

Aole e leauia kekahi dut? e ae, a. o oi akii a»a paha iloko o na aina'o na a'oao a i elua 'maluna o kokahi waiwaii laweia aku i nu'aina o kekuhi; oke d»t« wnle no ī ohiin n' e ohiia ana paha no ka lawe ana aku i ke ano waiwai like i kekahi aiua e. Pauku V. Aole e papa ia ka lawe nna mai o kekahi waiwai .i hooulu a i hauaia paha ma na aiua o kela a nie keia o nu aoao a i elua, ilpko o ka aina o kekahi, ke ole ikaulike ia 'papa ana maluna o ia waiwai ano iike, i hooulu a i hauaia ma kekahi aina e ae ; me ke kue ole na ß iko koleuna o kela a iuo keia aoāo, no na kumu e pili aua i ke ola o ka lehulehu, o papa ai 1 ka lawe ana mai o ( kahi mau waiwai, mai ka aina mai o kahi o na aoao elua. Aole no hoi e papa ia ka lawe ana nku o kahi waiwai mai na aina o kola a me : keia o na aoao elua, a i na aina o kokuhi, ke ole o pili. ia papa aua i ka lawe ann aku e ia waiwai ī na aina o na Aupuni e ae a pau. Paiīku VI. E uku like ia no ke dute maluna o na , wuiwui i lnweia mai maloko o ka aiua o kela a me koia o na aoao a i elua j oua waiwai hoi i ku i ke Kanawai ī laweia mai ē m kanaka, ua kupa, a o na kanaka 9na aina e paha, ina paha, i laweia mai paha. E uku like ia ke duta, a e haawiia ka makana a me ka hoihoi dute maluna o ka lawe ana uku o kekahi waiwai mai ko A'ipnni mai o kahi o kela a me keia ona aoao olua, i aeia a e aeia ana paha ma ke Kauawai, e laweia aku e na kupa a me na kannka o na aina o paha, ina he oioku Geremuniaa Hawaii.

-0 na wai;wai kalepa i hooiliia malunii o ūa moka Geremania a Hawaii palia, a i ole ia- no ra kanaka a me na kupa o ia mau Aupuni pakahi; e hiki no ke hooili hou ia ma na awn o ia mau Anpuni, maluaa o kaLi moku, e holo aka ana i kekahi awa kumoku o ia mau Aupuni a i olua; a i ole ia i kokahi awa o kekahi Aupuni e ae, malalo uao o na hooponopono ana o na Oihaua Dute o na Aupuni a i elua, a 0 ka waiwai i hooili ia pela ma na awa o na aina e, e hookuuia na uku dute a me ua auhau hale papaa. 0 na waiwai a pau o kela a me keia auo e laweia aku ana a e laweia raai ana iwaena o na Aupuni a i elna, oiai, e lawe ia ana iloko o aa aina o na aoao a i elua ; ain:i paha e lawe loa ia ana, a e hooili hou ia nku ana paha, e loaa no i ua mau waiwai la na pomaikai a pau, i loaa i kahi aina e ae, ma ano like. Pauku YIL E aeia na moku kana, na inoka o ke Aupnni, na moku lawe leta a me na moku okohola o kela a rae keia o na aoao a 1 elua, e komo aku me ke keakea ole ia ma na awa, na muliwai a me na wahi e ae o kekahi, i weheia no ke kalepa ana me na aina e, malaila no e noho ai a e kapiii hou ai i na moku, e hoomaha ai na luina a e hooili ai i oa raea ai. E pili no ia lakou na auhaa, na rula a me na Kanawai, a e loaa no ia lakou na pono a me na pomaikai, e like 'me ka mea i kauia a i haawiia i na moka anolike o na Aupuni e ae. Paoku VIII. No na inoku a pau e kau ana ka hae o ,Geremania a o Ilawau paha, e haawiia, i ka wa knua, ka hoomalu pono e like me ka mea hiki, koe wale no ke kaua maoli ' iioko o na awa a me na kai-o na aoao a i elua, a ko ae aku nei na aoao a i elua pakahi, e malamo i na manawa a pau. no pono ku kaawale o ka hae a me na aina o kekahi. Paokū IX. 1 mea e malu loa ai ke kalepa ana mawaena o na kanaka o na aoao a i elua, nolaila, ke aeia nei, ina i kekahi manawa, ua looliia ka mea minamiua, oia ka hoopau ana o ka launa aloh'n mawaena o na aoao a i elua e Kuikahi rei, alaila, e haawiia na kanaka kupa o kela a me keia aoao ī hookahi makahiki e houluulu a e hoopau ai i na bnke helu dala, a e hoolilo aku ai i ko lakou waiwai; a e haawiia lakou i ke alakai maiuhia e ee maiuna o ka inoku ma ke awa a lakou i koho ai. E aeia na kanakakupa a pau o na aoao a i elna, e n.oho paa ana ma na aina o kekahi e hana ana ma kekahi oihana a hana kuikawa paha, 'e noho no lakou a e hoomaa i ka oihana me ke keakea ole, a e loaa ia ]ak6u 'na pono a pau, a m(S k'a malama ana i ka waiwai, oiai, ua lawelawe lakou me ka maluhia a me ke kne ole i na Kanawai aole hoi e laweia a hooliloia paha ko lakou waiwai o kelaa me kein ano, ina paha na lakoa iho e malama, a na paha na hp.i e malama, a i k e Aapuni paia, aole no e kauia kekahi auhau a koi paha. e oi aku ana i ka mea i aahauia a koiia maluna o ka waiwai o-na kanaka kupa. ; Ma na mea ano like o ka aie mawaena o na kanaka, na dala Aupuni a me na mahele o ka poe hui. aole no e hoolilo wale ia no ke Aupuni, nole hoi e hoopaaia. Paukd X. j , Ua-ae na ai elua.eapono i na Kanikela Nui, na Kanikpk, B n Hope Kania rae na Agena Kanikela, o kekahi aoao makona mau awa, kulaiiakauhale a wahi e ae a pau, koe naeiia wahi i ikeia -be hemahema ke hoonohoia na hma o \a ana. O keia hookoe e piii no i na aoao a i elua. Pauku XI. —Jl-aeia-a <j -aponoia-na-Kanikela Nui. na Kanikela, na Hope Kanikela a me aa

Agenn' Kaniiola, e na' iioao a i' olna, ko hoike'mai lnkou i ko lukou ' uaiapnia hookoliu ma ke ano mau o ko lakou mau aina iho. E hmwi ia lako.. ika palapala apono fi hiki ai ko hooko L I:a lakou oihana nie ka uku 010, a ina' e ho'ike aku lakou ia pulapalo, o ao koke ia hikou me ke koakoa 010 a na Luua Aupuni, na Lnnakanawai a iuu na Luw\ lloo.ko, ma na awa kumoku, na kuiauakauhale a ino na wahi kahi a lakon 1 'noho ai, e lawelawo e like me na pouo i haawi like ia e na aoao a i elua. He umna ko ke Aupuni uana i haawi ka pal'apala apooo e aua & o iawe hou ao paha ia palapala, mahopa oka hoomaopopo ana i na kumu i manao ai he pono ko hana pela. Paūku XII. E loaa no i na Kanikela Nui, n'a Kanikola, na Ilope Kanikela a me na Agena Eanikola ma ua aina o ua aoao a i olua, i ua pono, na pomaikai a me ua hookuu aua a pau, i haawiia & e haawiia ana paha ina keia hopo aku, i na luna o 'ia ano o na Aupuni eao i aloha nni in. Inn ho kanaka kupa 010 kt> Kanikola uo ke Aupuni kalii i hoounaia ni oia e noho Kanikela ai, alaila, aolo no o hikike hopu a hoopaakao iakonakino, koo wale no i ko kai-aima, aolo lioi e koiia o hookupu no na koa, e hookuuia oia mai ka oihaua koa o kela a tne keia ano, me na haua o ae o ko Aupuni, a pela no uie na auhau kiuo a auhau e ao n rae na dute a pau, e hookuuia. Ina nae ua loaa i na Kanikela kekahi waiwai paa ma ka aina kahi a lakou i noho ni, a ua hapai paha i Ua Oihana Kalepa, alaila, e kau no maluna o lakou na auhau malalo o ke Kanawai, e like me ka mea i kauia e na kanaka o ka aina, ka poe mea waiwai paa ame ka poa Kalepa. Aka, oko lakou uku Kanikela, aole loa e auhauin. Aole no e hiki i na Kauikela e laweiawo ana i ka Oihana Kalopa a oihana loaa e ae, e hoopakele i ko lakou mau aie kalepa aaieeaepnho, mamulioko lakou ano he Kauikela. Aole no e koakeaia a hoo-

pilikinin paha na Kanikela o kela a iuo keia ano, ma ko lakou lawelawe ana i na hana a lakou, koo wale no ka hooko pololei ana i na Kanawai o ka aiua. Paūku XIII. , Ua hiki no i ua Kanikela Nui, Kanike- . la, Hope KauikeW, a me na Kanikela Agena, e kau maluna iho o ka puka komo o. ko lakou mau keena a nale noho paha, Aupuni iho, a me lea palapala i penaia e hoi lakou i ka hae o ko lakou Aupuni wahi kahi o ke Kuhina Nui 'o ko lakou Aupuni. Pela uo ua hiki ia lakou ke kau i ka hae maluna o kekahi moku a 1-akou i lawelawe ai iloko o ke awa no na Oihana Pauko XIV. ena Kaeikela, aole loa e aeia na luna o ke Aupuni o ia aina e nauu ia, a e ]awe paha iWhi ona palapala e pili ana. Ina nae e lawelawe ana kekahi Kanikela i kena palapala e pili ana i ka Oihana Kam. kela, aole e malauia ia ina kalii o kana mau palapala ponoi. Pauku XV. Inaimake, hikiolekehana, a na hele ma kahie paha, kekahi Kauikela Nui, Kanikela Agena paha, alaila o ko lakou poe kakauolelo i hoike mua i» ko lakou ano luna imua o ke Aupuni o GeTemania a ° Hawaii paha, na lakou no e lawelawe no ka manawaika Oihana Kanikela, a oiai ia mauawa e loaa no ia lakou na pono a me ua pomaikai a pau i haawiia ma keia Kuikahi no na Kanikola. PiūKU XVI. E hiki no i na Kanikela Nui a me na Kanikela, me ka aponoia e ko lakou a„. puni, e hookohu i mau Kanikela Nui i ka wa, i hope no lak ou , ke pilikia a e helo ana paha mn kahi e no ka inanawa wale ku a me na wahi e ae iloko o ko lakou haawi i ua poe hope nei ī ka palapala hookohu, a i ole ia na kona Anpuni e haawi. Oka hope i hookohuia pela, e loaa no ia i na poao Kanikela e like me ka mea ī oleloia ma na Pauku XI a me XII, a o na Kanikela Agena, aia no ko lakou pono a me ka hewa o ko lakou mau hana. Paoku XVII. Eaeia na Kanikela 2Tui, na Kani'na H °P« KanUeela, me na Kani. kela Agena, e h'oopii imua o na Luna Kanawai a Lan», Hooko paha o kela me keia Aupuni, iloko o ko. ,lakou mau apana Kanikela, ina i haki kekahi o na Kuikahi a me na aelike iwaena o na Aupuni a i elua, i mea e hoopololei ai; no k a nmau ī ua poe luna la no kekahi mea. a e palapnla aku iu lukoa i mea e malu ni nft lakou aina iho, e laa ina ua liele ma kahi e ua poe kanaka la a o ko lakou poe hope paha, a ina pela e manaoia o na Kanikela ko lakou mau hope.ma ke KanawaL Ina i'-ole e naoa pono ia ka palapala a Dfl Kamkela i olelo mua in, alailn, in« ' ao ] ō he Kuhina Noho oko lakon Anpuni, na lakou no e palapala aku i ke Aupuni kahi a lakou i noho ai. (Aoleipau)