Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 23, 5 June 1880 — HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII OTTO! KA NAITA OPIO O GEREMANIA [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII OTTO!

KA NAITA OPIO O GEREMANIA

MOKUNA X. Hklu 17. aU ' I>n " no '' mea e ' na " ina i>i oe, wahi a Otto me ki\ lieleheleua i hooluuia o ka aahu o ka ohilahila. A ia wa hoi i nalohia ae ai ka ulawena ano inaina mai ko Tobaldo mau onohi umka ae, a olino īnai la na liiona hauoli lua ole ma kona mau maka 3 a mino aka iho la hoi kona mau papalina. I keia wa, alakai aku ]a ua opio lalawai nei> o ka pohai o ka poo kalepa, i kana malihini hanohauo a hiki ma kokahi papnaina ī hoolehania nio na ono ho nui, a malailu ua mau opio la i hoohalu ai i kekuhi ukui minute, no ka hoopilia ana i ko lnua nmu houpo, nie na mea ai e pouo ai ko oln kino. Ua hoohala iho la laua ia la holookoa iloko o ka lealea a tue' ka hauoli. A i ka uhi ana inai o ka pouli o ka po, ua alakai aku la o Tobaldo ia Otto lua kekahi ruuii, a mamua ae boi o koua haalele aua iho iaia, ua hawauawana akn la oia ma kona inau ]iepeiao, E Sir Otto, i kala apopo mamua. o ka puka ana mai a ka la, e uhaele aku ai kaua. Ua loaa ka mea nana e malama knu waiwai. I ke kakahiaka poniponi wale o kekabi la ia Otto e ku ana ma ka aoao o kona lio, oiai hoi oia e hoomakaukau ana iaia, ua hoea koke mai la he kanaka lawelawe nanaina hiehie, a i ua wahi kanaka la i hookokoko abu ai i kekahi lio keokeo, ike aku la o Otto o Tobaldo no ua wahi kanaka la. la manawa hu ae la ka laua aka, a lulu lima huihui iho la laua. Ka kakau ae la laua maluna o ko laua mau lio, a puka aku la. Ia laua e nauea ana i na lawena kiau a na lio, me na pnuwai ulumahiehie i ka hauoli, aia hoi oili ae la ka la a kiei puuiehana mai la kona mau kukuna pumehana i ka papalina o ka honua. MOKUNA XI. I keia wa, eia o Otto a me kona kokoolua &a ke ala e hiki aku ai i kahi o ka Barona Maunafek'ona, kahi a ko kakou mau lia e kau nui aku nei o ka hoea aku, a ike i ka mea nana e ahai ae ka hue o ka lanakila. Ia Otto a mu kona kokoolua e holo nei, ua komo lilo loa aku la ]ana tnu na kaiaulu i malihini i ko laiia mau maka, a halawai aku la laua me na kanaka he nui wale. 0 keia aupuni a laua i komo aku ai, oia no o Furani, kahi i noho ai o Maunafekona, ka iliohae a Otto e hauu aku I ūei. Aka, i keia wa, ua loli ano e ae la na hiona maloko o ka hale kakela kaliiko o Tarauwogena ; e ku kilakila la ma na kapa muliwai Danube. Oiai, ua ikeia aku la bo ekolu noho hale iloko o kona maiu paia, oia hoi o Sir Hugo, o Bereta a me Sir Hiredigena .Li keneraida. Ma keia wahi o ka kakou moolelo e lilo ai ke kamailio ana no Likeneraida a me J}ersta, nolaila, ,he mea pono i na makamaka ke hoomanawanui iki ina kt;ia hapA o na kamailioana, oiai, e nalo loa ana na puapa ia atta o ko Otto inoa, a tne he mea la no hoi e liuliu loa ana no ka manawa o ka lilo ana o ka moolelo ma keia wahi. . 0 ke ko)u p na noho liala i ikeia maloko o na paia o ku home kakela o Tarauwagena, oia lm mea naua i uhola aku he hiona hou a aiio e, oiai oia e ike ia nei, ua pahola mai la oia he aahn eleele o ke kaumaha makolukolu, a oia no hoi ka ka mea kakau.i hai mua ae nei, o Sir Hiredigena von Likeneraida, ka mea no hoi i nana t\ui ola iho i ka palapu i loohia ia ai oia, n onou jioo aku la iaia iho e hiki i ko kukela, ka home o ka.

nvoa nua i ako nui ai o ilw, oiu. hoi koua wuhi pokii kaikuahino o Bereta. j He oiaio uue. mauuili o keia hana ana pola, ua luu aku la oia iloko o kekahi hanu paupauaho, a lulumi umi la hoi iia hooiualulo koikoi ana a ka fiva ma konn uiau lala, a pela iho la i nahu ui ua | paia o ko kakela Tarauwagonu, ho uahu imhu eloelo o ke kaumaha. O ke keena a Sir Hiredigetm e waiho nei, aole no ia i kaawalo loa aku mai ka rumi waiho puliki kaua aku o Sir llugo, knlii hoi ana i maa mau ai e hoohala i kekahi mau hora o ka la. A mamuli o keia kokoke ana o ua mau keena la, pela iho la e hiki pono ai ia Bereta ke lawelawe aku no kona kaikunane, me ka hoouele ole ana aku i na. mea a kona Inaui makuakane (hoahanau) i makemake ai. Ua ake lsa no hoi o Hugo i na hoomalielie ana mai a Bereta mai, a pela no ia mai ia Hugo mai, oiai, i kekahi mauawa i uluahewa. ikaika loa ne ai o Hiredigena, maoiuli o na umii ana aka fiva, ua huai pau ae la ia i na naea a pan e pili ana no ka palapu i loaa mai iai;v—ka niea hoi nonn ka lima i haawi mai ai iaia i koia eha, a me ko kuinu hoi i loaa tnai ai. Ua lilo ke.ia moolelo i mea lioeueu iloko o ko Berefca puuwai, a na ia mea auanei e hoala ae i na waimaka he nui, e hiolo makawalu iho ma kona mau papalina, a ua kohu kuaua poko eloelo la iloko o ka malama o Mei. 0 Hugo hoi, he hiona ano e loa ke kikohu ana maluna ona, oiai, e haka poluluhi ana kona mau maka me ke kaumaha, a mai ka hakoko mua ana hoi o kana keiki, ua kilo wale ae no ia e hoea mai ana na hopena 'ino he nui a ua keiki la ana, aka nae, i ka hapa nui o na manawa, ua olino inai la no na ouli haUoli ma kona hiohionn, a e hoike tnai ana hoi ia, o ka poluluhi kaumaha i holopuni ae ma kona mau maka i kahi manawu, aole loa i inanaoia e puai mai ana ia mea mai na pani paa mai a kona waha, a me he mea la, pela no ke ano o na haawina luuluu o ka poe no lakou na paulele ana maluna o ke Akua. 1 ka wa hoi e alohi hou mai ai ka nanaina hauoli maluna o ua hapauea la, ua maa mau loa oia i ke kanaeuae aua i na wahi lalani mele a Walata: Nalo ae Ia ka po, Holo paukiki ae la ka weli makau, A hooliolio mai la ka make me he mea make la. 0 keia no na wahi lalani a kana keiki i puana ae ai, oiai oia e kiai ana i kana mau mea kaua maloko o ka luakini. Aole i aa iki o Hugo e hookokoke aku i kahi a Hiredigena, no ka mea, ina e ike mai ana oia iaia me kela mau maka i helo a ulilahewa ia o ka fiva, me he mea la, ua ano opiopio iho la ia i kela munawa, a ua like hoi me kana keiki ke nana aku; a nolaila, e puai mai no ua olelo awahua a hoino' mai la iaia, me ke kuuoha mai e hele koke aku oia ma kahi e, a i ole me ka olelo mai, e kiola mai no ia i ka iwi maha o kona poo, i hele a owela i ke ahi a ka fiva a uluahewa ka noonoo. 1 kekahi manawa, e lnlau ae no kona mau lima me ka hooponopono ole a loaa ka wahi e kaliki ana i kona poo, a huki ino nmi la, a na ia mau hana, e ku iho ai o Sir Hugo a luliluli iho la kona poo, hanu kaumaha ae la ia, a hoi aku la iloko o ko keena mehaineha, ka mea hoi nona ke pani puka laau oka, e komo hou ole aku ai o Bereta me kana lei. Aka, ina o Eereta wale no ke noho iho raa ka aoao o kona kaikunane, a e o mai ana hoi na wahi kukuna maiamalama nawaliwali o kau wahi īpukukui ma kela kihi mai o ka rumi, aiaiia, e akakuu iho no hoouilani ana a ke olalau iloko ona, a i kekahi manawa hoi e halmi umi ai oia iaia i kekahi inau moolelo pokole, a eia kekahi o ua mau jpoolelo la aua i kano aku ai, » tue he mea la o na makamaka no kekahi i makemake e ike,

Aia roa na aina kaha e pili i ke kai Baletil<a, e waiho ana he wahi aina nona ka inoa Tireselana Hikina. Aia ma keia wahi kalana i nohoalii ai kekahi niam okuku haunaelo ma 010, mawaena o iuv kouohiki a me ka lakou mail knuwa; no ka' mea, na ake na konohiki e

hooponopono i ka hooholo ana o iia mea j e pono ai ka aina, mamuli o ko lakou j makemuko, a ona kauwa hoi keia, ua| niakoniake 110 o hookele i na inea e pono ai lakou iho, nmmuli no hoi o ko lakou mauao, nie ko lakou mauao iho ua like no a like ke kuleaim hoopouopono i loaa ia lakon me ko na konohiki o lakou. Nolaila, ua hoomau loa ia ke ala ana ae aka uluaoa haunaele maluna o ka aiua mamuli o keia kuikahi olō ana mawaena o keia poe—a ua like loa no me keia mau uluaoa e noke mao ole nei iloko o kuu poo. Aka, ua o mai la ka malamalama alohilohi o kekahi mea ano ku i ka ilihia mawaena o lakou, aua like loa iho la no hoi me kou hiobiona ia oe e noho mai aua ma ke poo o kuu wahi punee nei. 0 keia mea ilihia a'u i hai aku nei ia oe, oia no kekahi towera kiekie, a lakou i kapa aku ai o Feselenebuga. Ua ku kilakila ae la ia me ka hiehie nui, a wuiho ae la imua o na maka o ka mahina, ana kona mau kukuna malamalama e bapetizo iaia me ka nani kaniahao. Aia iloko o keia hale paahaohao kahi noho ai kekahi o na kaikamahiae a ka poe kahiko i kapaia na Druda [papa kahuna] a oia no hoi, he mea pili loa ia kaua—he wahine kupaianaha loa hoi ia. Ua kapaia oia o Lede Mineterose, a i kela a me keia la e paila ai oia i na lau laau he nui iloko o kekahi ipuhao gula holookoa. 1 kekahi ahiahi, nalowale iho la ko'u alanui hele, a no ia kumu, hoomaha iho la aa me ka maopopo ole, ma ke kumu o ka puu i ku iho ai ua hale kamahaola. Ua hele mai la hoi au a maopa, a puahemo mai la ka boupo ika ua mea o ka pololi, a me he mea la i ka'u hoomaopopo wale iho no, ua hookui aku la au me kekahi p aku alai i olokea ia ae mamua pono mai o'u, oiai au e pono pii wale aku ana no. Hohola mai la ke ano lai mehameha ma ua kualono la, a ano mania pu mai la hoi kona mau aoao a'u e pii aku nei, nolaila, aole no au i hoauau aku i ka'u pii ana aku, no ka mea, ua hele mai la ,au a ano makau. la'u i ku ibo ai a noonoo i ka'u mea e hana ai, lohe mahui ae- la au he haalulu aheahe malie mahope pono mai o'u, me he holo kiau ana na kekahi lio. A ia'u i hauli ae ai a nana aku iks aku la au he naita a me kekahi lede opiopio e paa ia mai ana e ia, maluna o kekahi lio, E puili aku ana hoi ua lede la ī ka naita opio, a lohe aku la au i kekahi lalani mele ana i puana ae ai : E kuu aloha,

E o &e i kou mau kepa, A onou aku i kou ]io, Oiai, ko kokoko aku nei, Kaua—ma ke kiekiena Mehameha— 0 ka lede Druda. Ia wa no hoi, pane mai la ka naita i opio: 1 Haaha kaua Me ka lede kamahao ? Aole anei owau, > Kou kokoolua i hoopalauia ai. Aka, emoole nae, okt pu ae la ka laua inau kaukau leo mele ana, no ka mea, oili mai la he heluna oua kanaka mailoko mai o na opu nahelehele e kokoke mai ana; a ia maoawa ikt> aku la an i kekahi opio wiwi loihi e holo mai ana, a paa aku ]a i ke kaula waha o ka lio o ka naita, a hooho ak« la me ka leo nui hnhu, Halo, ea, i hea oe e holo nei me kuu kaikamahme ? a puni koke ae la ua naita la i ha leanaka e ae, me na newa i kaikai ia ae ma ko lukou mau lima.