Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 23, 5 June 1880 — HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU. KE KOA PUKANI! O NA AU POULIULI! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU. KE KOA PUKANI! O NA AU POULIULI!

MOKUNA YU. HELtT 63. īxilnm( polohlwa »s 1«, A pahole ia ibo 1* hol Kobp«c l» >Ira I» ca maoao B»oail o K» lunaiu, Hnohon_ll(0 1» hol N* iaiil* pooll ok« kiumalw. A n«ID )o» «ka I»—' ' 01>t poha mal m oli Ka iMlū» oknoMN īunlno. CjtTK.A, oo ka weli ana mai o kuna hoohiki i hana ai me Lusefa, nolaila, na hai ae la ia, na na kahu kaa la Uo i hoopakele iuia, a i ka pao ana ae oiamaii haaolelo a ka panwai lokoiūo v kaou mai ai iloko oue, ūa, haule ibo la owilana o ka papahele. Ua manao ako la hoi ka anaina, o jke kamn o kona hafl!e &ua īho, 110 koaa piha mannonao loa ia, ao fca make i akaka lea nona; eia ka aoaoeino ka piika ana ae o kekahi tnea aqa 1 hoohiki hoopaoipaoi ai. •I k» ka Moi lohe, ana i keie, a pela pn hoi me ka poe a> psa i ukoakoa ae, n» horo pe ]a lakou, a hoohoai mai la i na mapnaa leo hoomaikai maluna o La«efa. ka mea a lakou e manao knhihewa njßi, i make io ka kopaa Haidara Keneti iaia. A mao ae Ia na kapioai leo huro i poha waw»lo ae ia eekoaa, ia wa iku ; mai ai ke Alii ka Moi Maemona iluna a ha«wi eoai i kooa lima akao ia Lusefa, a lāe ka leo anoauo ilihia, pape mai la oia, E LfJBefa, ka Eoopakele 0 kua lede kaikamahine, a me kun lahoi. O ka haoa au i hana ai i keia la, he 'hana kqaIna ole īa, a ho' hana boi i oi pookela ako ka hanohano i ko Qa liana hookelakela *.'patt a'u i ike ai. Nolaila, i oku no kau hana laa ole o kē koa, ke haawi ako n«f «a ii oe, me fea haooli, i ka'n Mikaaiahioe i wahioe>bqao Dacr, a hala na makahiki ekola mai keia 1« aku. B h«ī oo i ka iooa Dotc«j a ma ia kolaM o» & ikeia aka ai ā ko' a aloalii, & ®e kd*« lahni. E hooponaiia 00 i kon aoho'na maioko ona paia o keia hale•Hi, a ua noa na mea » paa iloko ooa no koo haaoli. Nolaila, e Lusefa, ke kakalaaooei ao ano,o oe ke katie hoao a ke K*nia Aliiwahine Madelaina, a iloko o ekolu makahiki e mare ia ai oloa—A e ikeia mai hoi oe e ko'u aopooi ma ke ano he D.oke'a he Naita Kiekie no ka Pap% Legiooa Eleele. No kaia maa olelo ihiihiake Alii, na'&eo ilihU ihola na" mea a pau 0 ke aoaina a 0 ua wahi Luaefa aei hoi, nat ka t» ke Kiowao."

Ua piha loa na tnea a paa i ka inahalo, no keia mau makana nui a ka Moi, i haawi aba ai ia Lusefa, a iaa • hoike io , maoli mai lakou, i ko lakon' manao mahalo, ma o ko lakou hele ana m&i e l«Iu lima pu me ia. 3£e ike ae la kakon, e na makamaka, i ka alake io ana ae o kahi Lusefa, a kau ena i kaupoku o Hanulei, a po pono iho la na wahi lalani mele— "Ua olu kela He wai ko lalo." Ūa hiki nae ia kakon ke hooaiaopopo iho, aole o kona hokua ke papahi ia e keia mau haawina, oiai, ua ilre no kakou, aole na kona lina» palaualelo i anai aku i ke Deregona, a i ole la hoi ia, na kek'ah» v kona mau kokua ikaika —he neo wale. Eia nae, e ohi ana ia i ka pomaikui a hai i hana ai. Aka, na ke an o ka m&ūawa e hoike mai i kona hop«na. TTa Ulo na vyahi Lnaefa la mahope mai i mei\ uui a kauiona lou m»i o ft o o k» uiua, a o kona (noa he me» kaoo nui ia ia iwaena o na knnaka ia mau la. Ua lfl ia noai hoi imua oua na liookipa hanohano he nui mai na pohai mai o ka poe waiwai, a na ikeia mai la no hoi oia ma koua kulana Duke Nui. Ma keia wahi e hoomaha ai kakon i ka hoomaa ana aka i ke kamailio ann no LuBefa, a me fee aloalii o ka Moi Meemona, a e huli ae kakon a nana alio , be uau hiona hou aia i ka lewa, iluna i ke ao polohiwa a Kane. MOKUNA VIII. K» p«haoh " B« alna fe-apui e, Meiiinaweilwell; Si\ loko tM ot»Vo ae toMWtjl liol ke tvU, ° ' He mea pono paha i ka tnea hakn moolelo, be hoaui ae i kana makapeni, m» keia wahi o k& kakon moolelo. a hoike aku i na mea e pili ana i ke Kupua Poipe, kona aupuni a me ke kulana o ka Moiwahine Milolika, e noho pio la malalo ons. Ke man&o nei bu, o ka lilo ana o k<skahi hapa o ko kakou knmailio ana tta keia kukoln hon, aole iio ia ho mea hewa; oiai, o ko kakon ike e ana i ke ano 0 kela kupua Wiweli, kona anpuni a me ko Milolika kulana i keia wa, he mea ku ia i ka nani, i ole ai no hoi e «no ohi polialiu wale mai no ua hoakaka ana a ka moolelo, i ko kakou wa e hoea aku ai ilaila. Nolaila, ano e hoomaka ai kakoo, e na makamaha, e kamailio tio Poipe. 0 Poipe, kekahi no ia o na kupua pookek o ke kupaianaha, a be lna ole hoi kona mana a me kona weliweli. He keiki oia na ke Deregona Sinapi a iae ka wahine akua o ka Moana Iniana. 1 kona hanpuia ana mai, ua hookomo ia ikona ola iloko o kekahi hna gula nani loa, o ua hna 'la hoi na waihoia iloko o kakahi mann dbdū ga]a, ka makana a ka moo o Mauna Kokaain, a ua ho o ia hoi kela mana iloko o ia pohaku kupua o Manna Meaiaa, ba pahu kupaianaha a ka nunui Ocoera, ke kaikunane o.na wahine akua ehiku o ka Moan» iniaea, A ua haawiia hoi keia pohaku, na ke Deragona Hai(3ara Keaeti, e malama a e kiai. 1 keia wa na hiki aku no kona mau makahiki i ke 80, a oia hookahi ia hooilina o na mea a pau o kona mau loaui. Ma ka mana he oi pookela akn ia i ko na knpna e ae a pan, e noho alii a» a ma na wahi e ae o ka lewa, ka ilihonua a me na papaku hohonu o ka moana. He mau hiona weli hoi kona e hiki ole ai i na maka ke nana aku no ke aekona a uele ole kō maka'u,- oioi, aia ma kona poo he eha mau moo nnaui, a o kona [ lauoho no ia; o kona waha ua Jike ka j menmen me *:o ka hipopotamu, o kona ; mau maka, ua like me kekahi mau kii poho iiilii, i piba i ka luaipele, o kona I a-i ua olupuni ia- ae la e na kokal» ooi | h-e pni. o kona pauku kioo na uhi paapn ia e na unahī kalakoa he mao tauBani, a ma kona mau kapuai e mohala mau anahe eha mau eheu nunui, a o kana ai o ke ahi a me ka luaipele. Aia malalo iho ona i noho kauw» ai na mea eoana nni eha, oia hoi ka iitvila, ka hekūi, ka makani a me ke ahi, a o J«koo hoi na aneln lukn o kona inaina. 0 keia maa mea eha, o lakou no na kiai o kona hale kakela pahaohao, a ua hoonohoia lakou ma ka papa akahi o kona Eoaū kiai, Malalo akn o keia mau mana ki»i o aa kupua l'a, be mau mano kini a Jehu wale aku na kupua i hoonohonohoia ma na papa he ehiku, a o lakou hoi a pau e hoomalu ana i na auponi ehi he ehiku e poai puni ana i ke aupuni i kn ai ka hale kakela, a o keia man anpnūi a pau ehiku, na kapaia ke Aupani Kehati. A ke ka nei toi ia mau aupuni ma ka hikina o ka la, a ma ke komohaoa o ka niahiua. 0 ke aupuni mua, aia ilaila na koa k\ai, i like ka hikiwawe o ko lakou maa r kafthel&-aca, e me aaa a ka uwila, a e elua hoi munawa © kaa,-

puni ai lakon e nana i ka malu o ba ai«na. Mawaona o keīa mau kat\pv\ui aua 'elua, e hoohuli ia ai ke alo o ka aina ilalo, a aahu koke iho la k6 ahi ma kona hokun. I ke kaap«ni mua «na a na koa, e hole mai no lakou me na pana a me na pua, a e hoolele ia ana ia mau inea mamua pono o lakou, a ua like no lakou me na paka-ua e helelei ana, i kekahi po ua lanipili oke k&u oka hooilo. A nolaila, aole mea e pokele ke halawai pu aku me keia mau mea. Ika ioa "o ko lakou holo ana mai, e kau mai eo lukou muluna o na lio ahi me na kaa kaua, e huki ia ana e nt» uioo lele, a ia wa lakou e kiola mai ui i na popo ahi luaipele e a ana maluna ka ili aina, a e hamu ana hoi me ka hikiwawe loa i na mea a pau e halawai mai ana me lakou. A penei mau iho la e malamaia ai ka maluhia o keia aupuni, a oke pani puka maa.loa no keia e komo aku ai i ke aupum kupua o Poipe. \ I ka lua hoi o ke aupuni, e uhola mau ana kn pouli, a o kona ea hanu, ua pa~taueani ia kona wela i ko ka imu enaena, ahe raau deregona nlanla lea j poe kiai o keia aupuni. ī) nee mau ana lakou maluna o ka aina, ae lele ana ma ka lewa, me na waha e omo ana i na mea e halav?ai raai ano tue lakou. Aole mea ola hookahi e hiki ke ku aku iDii:rv o lakou a me ka make weliweii a iakou e poipu mai ai, mo ka hookaulua ole. (Aale i pau.)