Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 44, 1 Nowemapa 1879 — NA KANAWAI O KE OLA KINO. [ARTICLE]

NA KANAWAI O KE OLA KINO.

Eia malalo iho uei kekahi mokuna o ka buke uiulama ola, i mea hoonaauao aku i na kanaka Hawaii, i kakania e ka Hon. Walter 31. Gibsou, ka lunahoomalu o ko Komile Kuikawa no ka malama ola, i hookoluiia e ka Ahaolelo o 1878. MOKUNA Ke Kino o ke Kaxaica. 0 keia bukr>, ua pili na Kanawai o ke ola kino—lnu e maiiaoia aua e maopopo [luno na Kanawai o kekahi aupuni, alaila, e noonoo kakou i ko Kuniukaiiawai o uti aupuni la, a j>ola no l;e kino o ke kanaka, a iua kakoii i makeumke i ke ola o ko kakou niau kiuo, alaila, o pono e nana pono ia, 0 ke ao ana i na mea pili i ke kiuo o ko kanaka, m\ pili kekuhi i ka mea i kapa ia he anakomia. Aole iloko o keia buke i)a weheweho ])iui loa ana o ka huuolelo unakomia, aka, ua luwe hapa ia mui no o like tne ka hiki ia kakou ke hoouiaopopo ma na mea ano nui e [iili ana i ke kino. 1 No ka Ili—o ka }x>o hnau])o, ua manao lakou ua like kn ili tne he wa-hi la. Aka o l;a ili, oia kekahi mea nui e jiili itna iko ola kino oke kanaka, no ka \nm, he inu.ii kiui leku a mano nu pukajuika iiia ua ili la. E hamaina umn atm a e poi inau una ina sekona a pau o ke ola ana ke kanaka. Oiaio no kein mau puku[iuka a pau, ine he mau waha la, a'iliu jtaha, oia na walii, a puka mai ka haiiu oke kanuka. 0 keia pukapukn, uoli! kakou e ike ke nanu iho me na maka, aka, ina e uaua ia me kekahi o/io lioonui, alaila, hiki ke hootnfto[rt)[)o leaia a hiki ko heluia ko lakou nui. Ma kahi o ukolu tangani inau pnkapuka nuiluna o ka ili nona ka [lalena iim ' i kauiiv ho

liapalua dala nialuna iho, A uni ka pealii o ka linm, lie kanalima tausaui |Hikapuku, a lie eliina miliona hoi na pukapuka u pau ma ko kino o ko kanaka. Ina e lioopauia keia inuu pukapnka u pan nm keknhi vnniki a peiia paha, alaila, e niake aua ke kanaka, e liko me ka nmko ana, ina ua hoopaaiu ka lianu me ka ihu a ino kn walm. Ina ua nui loa kn lepo ina ka ili, kawau me ke am> pelaneln, noloko mai no ia o ka paa ana o na jiukapuka, iv o ka hope o ia, he mai. Nolaila, o hooniaeniae niau i ke luno, e like īne ka auau, oia ka mea knpono. Aka, i ka wa e loaa ai i kekahi mai fiva, aole pono ilei e auau, no ka mea, i ka wa e auau ai ka mea mai fiva, oia no ka wa e paa ai kela tuan n.iliona pukapuka, ko lakou )iaa atm, aole wahi e ae e Loaa ai ka hoomaha ana, no ka mea, ua paa akn la ka hon oka ii V a iloko oke kino, oia ka niea e inakeai ke kanaiea. 2 Na Iwi—Oia na mea e hoopaa ai i ke kioo, 110 elua hanei'i ame kumamawulu mau iwi i| o ko oke kino oke kanaka. ona iwi oka poe ola maikai, ua liko ine ka pala"Ba,, lei o na'lii o ka \va kahiko, u o na iwi hoi oka poe mni, he palupalu loa. A inaunili oka ai ona luuiaka, o kekalii iioe, tia ai lakōuTna niea ni innikai mo lee kupono, no lakou na iwi niaikai, a o kekahi poe hoi, ua ui lnkoii i na mea ai inoino me lee kupono ole, no iakou na iwi palnpalii. 0 ka ai kaliiko o Hawaii nei, oia ka poi, he ai kupono loa keia i loaai ka jioe iwi maikai, Pela no ka paluoa ame na mea ano like. 0 ka waiu ona liipi wahine a me na holoholona e ae, he ai kupono loa ia na na keiki, a e loaa ai na iwi niaikai. Aka, aole e loaa ke ola niaikai a me ka iwrmaibui i kekahhkeikn opiopio ina e hanai ia ana me ka \vat ko, ine ka wai niu, me ke kopaa, a me ka wai. e mau no ke oinaimai o ua ke-iki la ke hiki aku i kona \va nui. A pela no lioi na kanaka, ke lioomau' i ka inu ana. i na wai i|caiica. me ka ai nui ole i na ai kupono, alaila, oia kekahi knmu nui e palupalu ai na iwi, a e lilo ni i mea ole iloko o lea manawa pokole, o ka poe nomi na iwi o iu auo. No KA Naau. 1 ka wa kaliiko o liawaii nei, oka naau iloko o ke kanaka, oia ka puuhonua o j lea ike uia ka naauao. Pela no ka 'ma- 1 nao o kekahi poe naaupo ina na aina e. A ka, inahope'iho o ka imi pono ia ana, ulaila, ua maopopo io, oka 1010 iloko o ke poo o ke leauaka, oia ka puuhonua oiaio o ka ike ka noauao. Eia nae, o na naau la, ua ikeia, o kekahi niea no ia n kokua ai i ko ola kino | nnv l;aDa oihana, loa i nele kekahi hapa o ka 1010 ma o kekahi piiikia ulia wale, aole e īnake ana ke kanaka, aka hoi, ina i kiohia ka naau i ke kuia i keknlii kui j)aha, luau paha, alaila, e make ana kela kauaka. 1 He elna mau ī'ulu nui o pili ana i kn malumn nna o ka naau. Eula I—Mai hoonele i ko oukou mau opu i ka malama ana i mea e mau ai ka oluolu. Ina na paa ka lepo, e loaa koke no ka fiva .malio]ie, ua like no hoi ia me ka paa ana o tia pukapaka ma ka ili, e loaa koke ana ka fiva inahope. lua e niau aea ka oluolu ma ka opu, he kumu nui ia e hooniau ai' i ke ola a nie ka kooloihi ana i na makahiki o ke kanaka. 0 kekahi aliliikaua hui elemakule ma Ainenka,, ninau ia aku la. oia « kekahi \ oe; heaha la ka mea maikai e mau ai o kou ola? Uai tnai kelu, no ka inau o ka oluolu o ka opu a me ka uhane mae(Aole t pau.) Aiuaina La HaKau—l keia Poaono ae, Nov. S, ma Kaluaolohe, Waikikiwaena, e haawi ana o Mr. K P Kaiwiuui he L J aina Luau, no ka hoomauao ana i ka la i hnnau ai o kana kamalei, Miss Hanna Kuiwiinii, a ua kono pu ia na aiea a pau e uaue ae i ka la Kiu loli o na o Hanna Kaiwinui, me kahi Livu Loke ,pn a ke aloha e naun ue ai, a o hoolawa ia no ka hoi'na o ka .lehulehu me kahi huna iki i loaa iaia.