Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 27, 5 Iulai 1879 — HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE MASEPA! Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE MASEPA!

Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona!

A kau i Kilohana, i Kaupaku o Hanalei. [Unuhiia e Moso Ahuiu no ka iriwnliiwa a ko Lahui.] mahelk r. lIEI.U 25. IA WA, un hooho luai la na enemi i na leo o kn inako o ke koa opio, nka nae, mv auhee ko lakou manao no ka [ioino n me kn pilikia o ke koa opio, mamuli o ko lakou ike ana aku ia Masepa e ahai atia ka pupuhi i ka ia o Ukoa me ka mnalahi. E ka makamaka lielulielu, e kali iki kaua no ka liiki ana aku o ko knkou koa opio imua o na enemi, aka, e nana iki | ae kaua i ke koa nona ka lio keokeo. j I ka wa a Masepa e ku ana maluna o. ka hapalua o ka pali, anai makaukau ai I e lele me kona ho, oia no ka wa a ke koa Pelekane nona ka lio keokeo i hiki mai ai, a oia pouoi no kai ike maka i ko Masepa kulana me kona lio e ku ana iwaena o ka pali nta ke kolu o ka nuu a liiki wale i kona lele ana aku me kona lio ma ua pali nei, a no Uona ike pono ana i ko lakou koa opio, ua hookau ia iho la na manao eehia, me ke knli malie aku no kekahi manawa anu e ike al;u ai ia Masepa, aka, nole nae liuliu iho, ua ike aku la oia ia Musepa e holo ana ma kel.a aoao o ke knhawai, malaila no oia kahi i ku ai n hiki wale o Mase[ia imua o ke kahua kaua a na Sekotia e ku mai nei, aia hoi ma ka liina o ua koa nei nona ka lio keokeo ho pahi])ala na ke kaikamiihine alii Madnine Rose mai, a oia kona mea e ukali nei ia Masepa a kahi e loaa aku ni, alaila haawi akn i ua [lalapiila la, nolai la, ua iini oia i alanui «hileiaku ai imua 0 1<? kahua kaua. Ua hala iaia he mau hora o ka hele niiu, ua nakn hele oia mnloko o na awawa a me na uluhian n hiki wnlo i konn ike ana nkii i koim haku opio Musepa, nin oia iloko o na puulikoa Sekotia kahi 1 hooikaika ai me ka pnuwai hoomanawanui no len pono a me len laimkila e luiukoa ni kona aina makuahine. Aole palia he kaua nui a ke koa opio i halawai mai i\i me ia e liko me keia, a e ike pu nna no kaua e ka mea heluhelu i na hana a pnu nialuna o k» kahna kaua I kn ike pono ana aku o Masc[>ft i ka nni o na enemi ma kela aoao mai, aoh: o kaniunai, oiai, ua nui na aliikoa a me na mahele kon, o l;a mnhele mua, aia no ia umlalo ponoi o ke alakai ana a ke keiki nlii o Sekotia, a oiano hoi ka wa a na koa e kuene pono ana i ko lakou kulana, o keia ninhele nae, oin no ka heln ekahi, he poe nana e lou ka nlu i ka wekiu mn tm knhua kaua, e hoike pau no lakou i na nien knua a pau loa me ka ikaika a hiki wale i k» wa 6 huli ai ke au o ka lanakila ma keknhi aoao, aka hoi, ko neenee aku nei hoi ke koa o[iio o Pelekiine inma o hikoii, ka mea nana e ho- \ ko Iwikou mau kulana, ka mea hoi i like me kahi olelo kaiilanu o liawaii «ei o ke au i hala e aku, oia keia, "Hookahi no Hawae, Lauhue Koua." Pela ana-no pnha anaiiei ke kulaiia o ke koa opio wiwo ole, k» mea nonn ka punwai Bila i hilnpa iwo he ahi la, nolaila, o niuia leakon i ka liooili aua o ke kaua nuiwnena o ka aoao nui hewahewa o mi kon a tuo luihi ouou hooknhi o Pelekuno.

lii .Mnst!|ia o kii anu uio kon.i lio nmmna ponoi inui o na puulikoa Sol;oti;v e Inikn mai nna 1110 leu ninkiuikuu o liooloi p!iu nmi i mv niaku ilio u me na nmka pahikuua nmlunu o ko kahua kaua, kuhi lloi o ul;alcit ai na nioho eoo ni , na luin.-i o ku lu, a ma ka uoao lion la imanoi o huli ai ke au o ka luimkila o im Uoikikano P Oiai, ua liko ko kuluna omi eneiui mo lio pali nui kiekio )u e kn uiai una luaimia o ko koii opio, aka, aole no 0 huli ae atmko llaaepn niau manaolaiia iliopo ido liu umiiao e loau iaia lie mau panai a ko\ua o na pualikoa niai ku Moi inai o Pelekano, aka, na hooholo jiono no oia i kona inan noonoo ana o hoao no oia e ulo hookuhi iiuua o lakou, e like ine ka inea niau iaia. iuiii e haku ponoaim kona mau maka innm, o ua eneuii, oia no ka nianawa n ke koa nonn ka lio keokeo i hiki pono aku ai iinna o Masepa, a haawi aku la i J na hoomaikai i kona hakn, a liaawi pu i |al?u k i ka palapala a ke kaikaimihiae I 1 alii i hoouua uku ai. Ua manao iho la o Masepa i keia leta mai ka Moi mai la, eia ka auanei na ka eueu e hookolo mai ana iku meheu. I kona ihe ana i na oleio o ua !eta nei, ua hooiuaopopo koko iho la ia. I Ika pan ana o kana helnhelu ana i ka U*ta, ua ike koke ak» la oia he mau | houi!ofiit liae e kilepa mai ana ika maj kani mni ku poe Sekotia mai, amehe 1 mea la e lmi inai ana ia hoailona eehia, 0 ka nmnawa keia e hookauia ai na koloka eieele nia kela aoao o ka uiuliwai nana e omilo aē i ka pana ana o ka puuwiii a hle al<u ka hanu ola niai ke kino aku, Hooinaka ae la kela a me keia mahele koa e hoopuni niai ia Maeepa, a oia no hoi ka wa a Miisep;i i oni paa iho ai ī j koua luilana a nie kona lio nie k«i eleu nui, unuhi mua ae la oia i kana pahikana mailoko ae o ka pale ke-leawe a hoali ae la ilmia ma koiia aoao akau. ' la wa i puana mai ai ke keiki alii Bekotiu i kon.'i mau koa, e liele imua, a oili mai la he 23 niau aliikoa akamai i ka o-o ihe a me ka ouiu aua i na pahikaua, a ia lakou nne e hookikakaha aua mahiniokekahna kaua, me he man pipi kea la e helu aua mi kapuai i ka ]epo, a me he mim moa kaue la i makankau no ka wa e kipai ai ko I.um mau Iwkala. I ka halawai ana mai o na koa Sekotia he alo a he alo me ke koa opio wiwo ole. A ma ko kauoha hope loa ake keiki alii Sel<otia, ua lole koke mai la laliou inma o Masepa, ua ilio niakawalu mai la na oi huini o na paiii a me na ilie, mo he mau piikaua ht imiia o ke koa opi<>, a uhiaoa ae la iia pahi i kahi hookahi, oaka uo hi na lapalapa ahi niai im pahi kila ae e ulele nei ine he muii anapu ana la no ka uwila iloko o ka lewa. lloko o keiu īnanawa, ua liaulo aku la h<> elima nwn aliikoa Sekotia a me ko lakou maii )io pu, u na hakihaki n pokopoko iiilii ae la ,ka lakou maii [iuhi a lilo 1 mea ole loa i ke koa opio. lu wa i lele jiiui inai ai ko keiki alii B,iraka liob.ita me kona lio imua o Masepu, a hookni pu mai la ka umauma o koua lio me Wiliahiu, a leio ae ia na wawao o na lio ilmia me he nalu la e popoi ana i ka pnli kahakai, a lele hou niai la ke keiki alii īue kana pnhi e hookau ilio maluna o ke koa opio, aka ; tia pafe ue la ke koa opio me kaua pahileaua, a liaule pu aku la ka jiulimaoua keiki alii nei me kaun pahikaua i ka houua, ahe wa keiu i hele huhu aku ai ke ahi me ka nionioku i lea pahil<nila n ke koa opio ina ka puuwai o ka lio oke keiki f*lii, n lilo mua ne la ka puhu liopn o ka la i ke koa opio. Aele no i nni wale na palapu i loaa i ua ki'ilii alii nei, aka, he man nlina nae o ka maewaewa kai hookauia iho la maluua ona, mo l<a lilo pn mai o kima paliikaua a me ka ilie ia Masepa. Na keia inau hana koa a Masepa i hookuemi aku i ka poo i koe e ruati»o mai aoa e loaa ia lakou ka lanakila ma leo lakou aoao, aka, eia uo lakou i l;o ehu kakahiaka, ko ahai e nei no na hara o ka la i ke koa opio, hnnehane paha ananei (i hiki aku i kn phn ahiahi, 'pau [uilu aohe liiu knnii, nolie ahnilono. I l;a wa i haulo aku ai ke keiki aliī Ēukolin me !;omt lio i ka honua, ua puana kokO aku la l;o koa opio iuiua o ua

keiki nlii lu, Pehen Imii mnnao i keia wa, e hiki ana anei ia oo e hoao hon mai i kau mau haua iuuia o'ii i keia wa ? Paiie ae ln ua keiki alii nei me ke kapalili o kona puuwai, 110 men mau i kn oihana koa mai ka wa kaliiko mai, aole 0 ka lanakila wale no o kekahi aoao ke loaa mai ana, al;a, me na popilikia he uui o.hiki mai amv malnna o ka oihaiia koa, nolaihi, l;e noi aku nei au ia oo e ke koa o[>io o Pelekane, e haawi iho oe i ka hoomaikai ho]ie loa ana no'u mamua ae o ka lele loa aaa aku o ka hanu ola uiai ke kino aku. Ae, wahi a Masepa, a kuhiknhi ae la konalima iluna, a haawi aku la oia he mau himolelo mueioae iiuua o ua keiki alii nei, iea o kou sekona hope loa keia, he pono e kulou koke oe imua o ka uiana lani hookahi no kau mau hana ma keia ao, alaila, e ike no auanei kou puuwai i keia wa, aole o kala ko luna Parielaio kuahu luni i liooinakaukau ai nou, ina aole oe i makaukau nou iho i l;eia w*, uliiila, aole oo e komo ana i ua wahi la a'u e kuhikuhi nei ia oe, e lalapa mai nuanei na ula o ke ahi nui weliweli, ka mea hiki ole i ka mana o ka pahikaua ke luku aku, a o ka wa kupono walo no A pau kana olelo ana i ke keiki alii, huli ae la oia a kahea aku la i kona koa ukali, oia ke koa nona ka )io keokeo, Ke kanoha aku nei an ia oe e l;o'u koa ponoi, e mahimii oe i ke keiki alii o Sekotia, a e liiki ia oe e lawelawe inalalo o kaea imwi mea a ;iau e olelo niai ai ia oe, e hoomaemae oe i kona wahi i poi- | no, a e hoomanawanni oe i ka malania 1 ana iaia a hiki i ka uianawa e pau ai ke kaua ana. I ka wa a Masepa e kamailio pu nei me ke keiki alii, ua ike aku la oia ika emi hope ana akn o kona mau hoa i ulele like mai ai imua oke koa opio. Aole i liu'iū iho, ua nee pouo mai Ia ka pualikaua holookoa iama o Mnsepa me ka hakalia ole, ua hoojiuni koke ae la na [iualikaua lio a me na I;oa hele wawae ia Musepa, me ka manao e hopu pio ia ke koa opio, a hoomaka mai 'la e kaua he ehiku mau mahele kaua h'o, oiai na pahi e hiolo ana ma o a maanei a ]inoi ke koa opio. Aole i loa i luaa i ke koa opio he mau niaiiao [ū-o-o a makau ae no ko lakoii nui, aka, hoomanawanui oia imua o na enemi. 1 keia v?a, ua loohia ia mai la ke koa opio me na alina ma kona kino a me kona ]io, a he nui walo alni hoi o kn poe Sekotia i haule a niake aku maluna o l;e kuhua uiai I;a maku aku o ka [lahikaua a ke luia opio, ahe mau hue hoi i iilo niiū iaia. Ua hoomania no keia kaua ana a liiki wale i ka iva a lehua i lawe ai i ka Ja, a ua |iaa no hoi ke kulana o ua Sel<otia i kahi Uookahi, Ma iu po no hoi, aole i lioopnuia ke kaua ana a hiki i ka wa i hulili mni ui na kuknna o ka la. Ikn liiki una ae i ka hapalua o I;a hora 7 o ua In la, ua hoomaku kol e 1;h poe Sekotia e nee aku mai ke kahua kaua aku, n ua kau ne l;t lnkou he nifl(i hiie hoailona e loaa ni ona mau kok'ia hou nm ko lakou aoao, a oin no hoi !;a wa a Masepa i lohe ak(i »i i nn leo ho[ie loa o ka [>oe i ehn mniuoino mahinn o ke kahmi kana, e haawi mai ana ko lakou mau lima i ke aloha hojie loa i ke koa opio. (Joh i pau.)