Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 8, 22 February 1879 — HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE MASEPA! Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE MASEPA!

Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona!

A kau i Kilohana, i Kaupakuo Hanalei. [Upuhlin o Mose M:nui no ka Hlwnhiwn n ka I.aluii,] MAHKLIi I. llelu 7. IA WA, piino nku la o Miscpa, ia oe e hoi «i h hiki i kou homo «lii, «lnila, o hooluko oe i na moa Uaun u pmi m.ii kun poo a ko'u mau kapuuī, i nnho knpa kauo, i pnlo sila a me kn pahiknua i hupouo i ka iknik» o na knnaka elimn ko liapni, alaila, tia liko ia me ku iknika o ko'u lima akuu ke hapiu a oniu imua 0 na enemi—a e hoolako pu oe i na ka- i ka-ka pana he nui wwle a tne na puupuu lima keleawe, n e knnoha oe ma ka maaa o k;iu olelo alii i kek«hi o kou tuau kanaka ponoi, o huli ia na lio hihiu )aka ole ma ke kula a ma na ulnlaau o Pelekane uei, a e hookomo ia moloko o kokahi pa nui paa ]oa, ulaila, e kau oe i ka-maki\ o kuu inoa ma ko'u mau aahu a uie ka'o pahikauu, a me na lako kaua a pau. A maleaukau keia mau mea a pau, alailu, e wae oe i 400 koa kaua lio, a pela no hoi ka nui o na koa hele wawae, e wne oe ma ka poo eleu walo no, u mo ka hoolohe pono i nu olelo a mo na kauoha, a ma ia mea wale no e pooo ai, a pela ka mana laui e hookau mai ai 1 ka mnna ikaika mnluna o'ua biki wale i ka hooko pono ia ana o ko'u niakemake, a e puhola mai ka lanakila maluua ou e ke'lii a me kou lahni a hiki i ka hopana. Nolaila, e hoolohe pono oe e ke'lii i keia maa olelo mo ka poiua ole i kekahi wa, a ina «ole oe e hooko aua ia meif, akula, mua nei au i ka'u olelo paa ma ku mnna lani e liai uku ia oe e ke'lii, he oiaio, o hoomnka koke no nu e ako i ka inuo o kou o!a i ka wa pokolo loa, a he hopena weliwe'i loa ia ko hiki mai, a oiaiho la ka paiiina o ka'u inau olelo "imua on e ka Moi, a Ue moa makohewa no hoi ia 00 e ke'lii ka hoopuka liou mai i huuolelo hou mahopo iho o kn pau una 0 ka'u mnu 01010, a hauwi 11111 i la oia i ka hoomaikai i ku Moi. E ka moa heluholu, nno ko halawai hou uihi uei kaua rno na olelo wiwo ole a ku mea nona kpia koao imua oka Moi o Peluknne ia aO, apl» oia i kuiho a kanalua, a makau aku 'paha i l;a Moi, a ho hoike ana roai iai kona ano he koa opio wiwo ole, a pela hofl<e'li i hilinai aku ai maluna ona. MA.HELIS IT. Ma leeia wahi 0 kakakou kaao e ikeia'i ua iiana a Musepa, a he mea hoi na kukou e nalu iho ui i na ouli o M'isepa, a e liooho like auanei kakon pakahi, 110 ano kupua oia, a 0 haulehia pu tii hoi ko kakou mau puuamaka makuikai «ua aku i ke i'uio 0 ieana mau luikoko ami nie na enomi, i ma koia mua aku o kaia kaao 0 ala-ku mni ai ko kakou mau luuaikelinln.mo ke kahaha uui, oiai kona mau la elpio, a kupauahn koin i ko kakou mnu noonoo uo ko Miisepi> walii Icnln.ua. Aolo no hoi pahn e nele nna ko kakou hoomanao onn in Tonalnfaie, ka men nana i alo aku i na inea a ine na popilikia he nni wale, a hiki wale i lea wa i hoopunana iho ni ka pahu hopu o ke kalaunu 0 ko oupuni 0 Mesiko malunn ona, a ho hupa mai paha auanoi mamuo, 0 ke koa opio wiwo 010 0 ke nupuuiliona, ka mea naun i hoonaueue . na pani hao o Ediueboro n heloloi liilii uio lie puli hiolo la 1111 m.ina ikaika o ko aupuni 0 Sokol,ia. a ko panooiu nku noi

iiiiua o nu inisiini poo lioluliulu o kn lii\viiiiisvn a ku Lulnii, i pibn i nn m«n ni onu n ko oukou puuwui, a tu\ onkou o \va« i\ " Houhiiniui i Mniia ku wui n m\ liinl i," n o kmnnilio kukou no ka hoi ;ma o ku Jloi, i iko pu i\o kukon i konn 'iooko inm i ua moiv a pau »Misopni 01010 aku ai.

I ka Moi i hoi nku ui u hiki ma kona liomo uiii, u» hooko koko nooia o liuliu i ua mea a pau, n hnawi aku la oia i kana 01010 kunoha i na poe i ike a i maa in.i ka lakou nian oihana ike ho oui wa* lo o kela a oe kuia ano, n uu hooko pouo in no lioi na kaUiUm a ka Moi, a ua lianaiu ino ka awiwi ioa i ka po a me ko ao. A hala keknhi mau ln, ua lioihoi mai la kela a me koia mea i kana inea i liana ai imua o ka Moi, a i leuna nana nua i ke k .pi anhu kmia, nole kekahi mmi aahu kaua i hanaia pela rnai i kona ia i lilo ai i makua no holookoa o Pelokane a hiki ia ln, a o ka inakaiiiua loa keia o kona iko ana i na pale sila umauma, e biki ole ai i ka oi o ka pahikaua ko hoelo aku, aia ma ka papale eila he ekolu mau mahiole maluna, a hooknl.i palo sila nui mu ka hoku Uainiiina o k»n pono ana mnlnna ae o kn lne, a be mau palo sila hoi G ku welu aiiH mahopo o ke kua a ma na poohiwi, a he~kapa sila holookoa mailuna a hele ilalo, a mo n» ami e hiki ai ke oni mo ho puhi olali no ka hema ma keia mau palo sila a pau, ua maka iaka inoa o Maaepa mo ua wai gula i hooliee ia me ka iiani nui, aole oia walo no, o ka puhikaua kekuhi mea kupmiaha loa, 0 koria nui mai kona wel«u mai,a hiki i ka piha ana o ke kapuai lioakalii he elua oi, a ma ia wahi i lioopili ia ai he mau pahi elua, ua hoohuli ia ihope ka oi, no na iniha eiima ka loiiii oia mau pahi, a ina e komo aua ka pnbi iloko o ka io o ka enemi me kela mau pahi i hoopili ia «ii ma ka aoao o ka pahi nui a uue hou mai ihope, alnila, ealu aku no ua oi o keia mau pahi liilii, a e \veluwelu ke kino o ke kanaka, aohe iieluna i koe. Ua hoao ke'lii e lalau me kona mau lima a hapai ne ilnoa, be ole ko ia la eu ae, "ho oi na Hnwaii na ka moku mii." A no ke aka nui o ka Moi e liapai i ikeia kona kanmaha, nolaila,' ua kokua mai Uekahi uian mea eha, a ukahi no a liiki uu pahi nei, a oia no ka makemako o ka mea noaa keia kaao, e like mo ka mea i hai mua ia ae noi. A 1 ko ke'lii nana aua, u» akaka iaia, aolo iie mea i koe, aiaila, kauoha ae la ia e hoohuli in ua lio liihiu a pau o na ululniii] o k« niim o Pelekauo nei, aia hoi, ho mnu liora walo no, ua pilia-u ne la o loko o kekahi pi lino nui, aia maioko o keia mau lio hihiu ho muu haneri elima ;i oi ko hikou nui, aoho lio wnliiue, ho 110 kane wale no, a oia palia ka hope loa o ka Maaepa inau oleio kauoha i ka Moi. 0 koi(i niiiu lako kaua n pnu, ua lilo in lio mea inaknikai nui nn nn Kuhina n me na aliliikaiia hoho w«le o ka Moi, mo ko lnkou mau manao hooiieneheno ho nui wiilo, e hoopuka uua i kola a ino koia mo ko -kaualua o nn mnnao. Maliopo iho oia wfi, ua helo kino aku ka Moi imua o na inaliolo koa kaua lio a uio na koa hele wawae, a ma kona ninau ana i na aliikoa i\ uie na kapena o : kela a me keia puali, o ka makemake o kr Moi, e wuo ia ma ka poe eleu wnlo no, e like uie kn nui i kanohain. A pane aku la ke'lii i kana olelo knuolih. E na koa i WHeia no nei, no oukou ka heluua he kanawaiu ka nui, e nolio kela n me knia ī'nea me ka hoomanno iaia iho no ka wn e hiki mai ai ka olelo knuolia ia oukou roa ka hora eiwa ,o ka la apopo, «laila, e kahiko i ko ouIjoii mau naliu koa piha a me na lako kaua a pau ia \vn, a hiki i ka wa a'u o hoouoa mai ai ia oukou e hele ae ma kahi i hoomakaukauin uo oukou, a nnilaila oukou e halawai ai mo na helalieleua o ko oukou Aliikoa opiopio loa, ka meu nona ka puuwni e hiki ai ke wawn--111 i na uioa paakiki, a a lioomanao oukou i keia olelo kauohn, a hiki i ka wn e hoea mai «i na kukuna o ka la npopo. A pau kana olelo aun, huli hoi aku lu ia i koua home nlii. Mai lea wi\ i loho mai ai ka Moi i ua loleio a Maaepa a hiki ia la, aoio oiu i Lioololi ae i koua ennnao no kuhi moa o ae, oiai, ke ike tiei ao%ivua g ka men holuhohi i lu\ ko'lii hooko pono nnn mo ka poina ole, nolaihi, e waiho iki kaua i

k» Moi m.ilnilii, « o nanu akn h»i k»u» i na hana a ka ine# noua ka punwai niana kupun, a ho N»iti\ hoi o na h\ opiopio. 1 ka ike nna o ko'lii in mAiikaukan na mua a pm, a i kekahi la, na hookauwa hou oia i kona kino laaliia o hele hou aku imua o Moaopa, no kooa mauao no, ina oia o hoounn i ko koa, nlaila, Ua maopopo iaia, o hoohoka hou ia mai ana no e Maaepa, u no ia mea i hele hou aku ai oiu. 1 ko'lii i liiki aku ai imua o Masepa, uh bni nku la oia i na mea a pau, a inahope iho ua k ihea aku la o Masepa i kona muu nu-.kun, a hele mai la no hoi laua a liiki i konu nimi. Ia wa, pane ' aku la o M»sepa i koua mau makua me na huaolelo liOnlohaloha. I keia la, e knawalo arta mi mai ko olun ji)o aku, aole au e olulo aua ia oe e kuu pnpa, uka ! ma o kun mama la wau e olelo ai, ka mea i hamnu kona leo maluoa o'u n hi"ki j i keia la, a ho \va kupono keia a'u e olelo ai ia oe, oiai, he manawa wale no 'o keia )a a n>ilo aku «u mai kou nlo imii i e kuu mama alolia, no ka mea, ko iko I nei oe i ka Moi, ein oia me kakou niloJ nolo na koua inanao iho oii i hiki mai ai ia nei, aka, ua kuu paa nei no ame a'u, ho mea na'u i koho e lawe i ka oihana koa me ka maka o ka pahikaoa a mo ka ikaika o kuu mau lima, a o ka makemake maoli no paha ia o ka mnDa iani i hnna ai ia'u ma kona ano Uhane Hemolelo iloko o kou pnhaka e kuu , mama, a ina e hookau jo mai ana ka maua nui ia meo maluna o kau keiki nei, alaila, e loaa no ia oe lie 15dena na- I ni lua ole ma kn ili honua o ke kulanakauhale o Ladaua nei, a e ai oe a e inu a e baua o liko me kou mnkemake, a e haiamu mau an.mei ka haaheo maluna ou, inai ka piko o kou poo a hiki ika manea o kou mau kapuai, a rae ia hanoiiauo oe e noho ai a liiki i kou eekona hope lon, alaila, o hoomanao ae oe iu'u ma ka inoa hoano o ka mana lani, na'u ia na kuu keiki uei. Nolaila, ia'u e kaHwale aku ai mai kou alo mai i keia la, mai hilinai oe maluna o'u, e pelu i kou mau kuli i ka honua, a e haawi aku i kou manao a pau umluoa o ka mana ihiihi, a nuna uo e malama i\ kiai ia'u iloko o na popilikia he.nui w..le, a ma. laila oe e halawai hou ai me kau Masepa uei. A pau ka Masepa kaukau ana, punoa mai la kooa mama i kuua mau huaolelo hopo loa. E kuu M-isepa aloha, i keia ruinute, ua moui au i knu iuiiu olelo a pau lon, a ko noi ae uei au i ka mana Kahikolu,. e nknli maii ia kaii inau haua a pau e ka pomaikni a me ka Innakila a hiki i ko'u liiilawai hou auu me kou mau holehelena e kuu keiki, nlaila, haawi ukil la oia i konn nloha hope loa i kana keiki me ua kulu waimakn a ke nlolia keiki. A pnu un olelo a kn mnmn o Masepn, liuli ae la oia a ninnu ika Moi. Ua makaukan pono anoi na moa o pau a'u i kauoiia aku ai ia oo 'l j Ao, o Mnsepa. }vahi aka Moi, [ Alaila, hnawi ne ln o Mnaep.i i kann olelo kauoha i ka Moi. E ke'lii, nno ke hai niuii nei au in oe i ka'u olelo kauoha | iio Inua noi ko'u mnii luaui, ii\ oe o ha- ! lawai mua mai ui mo na lono no'u ia'u [ iloko o ko okooko ennena o na maka o na palnkaua a me na ihe a na pualikoa o Sekoti», kahi i hele ai me ka lanukila j nui, ulaila, oia kou wa e hoomanao <jami ai ia hma nei, a hiki i ko'u wu o halawai hou ai rae lau», u ina e poina ia oe a ku'lii keia mnu mea a'u o kauoha nei ia oe, alniln, nolo pahu oe i poina i ka'u mea i hai ai ia oe mainua. j E Maaepa wiwo ole, e hooko no au i ua ruea a pau nu o kauoha mai ai, wuhi a ka Moi. In wa, hanle iho la nn kuli o Masepa | ilalo a hoomaikni nku la i kona mau makua. a me kona oki ana i kekahi niau [ inaawe o koua oho. I keia wa, ke ha- | awi nei nu ia olua i kekahi mea pili o ko'u kino, alailn, e hoomanao olua ia mea, o ka olua keiki no ia, i kuu \v» e j oln nei a me kuuAva e make ai,—Aloha ! olua. fJoleipau.)