Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 4, 25 Ianuali 1879 — HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE MASEPA! Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona! A kau i Kilohana, i Kaupaku o Hanalei. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE MASEPA!

Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona!

A kau i Kilohana, i Kaupaku o Hanalei.

[U«ubiia o Mose Mnnu nokn JH*vnhiwa n ka Lahni,] lIEI.U 2. 11 TA ka noonoo maik'iii ana o na īnakua XyX o Maaepa, ua hooholo laua e hoonna aku iiniia o ka M,oi, a nana o hoounaaku nio na koa kaua o Poloknne ī ko kauu nio na koa lanakila o Sokotia, no kalii wa a ka Moi e manao ai e luuia aku iinua o ka onemi, a iua o hooko mai aua ka Moi i keia uioa, nlail.i, ua loaa ia lnua ka umlm n me ka oluolu, a e hoomaopopo laim, ina e hele io aun o Ma.sepa mo kokahi mau pn.-ili koa o Pelokaue, a loaa ia lakou ka poino, alaila, e hooinaimo no laua, uii haule pn ka laiia keiki M. sepa iloko o ka uiake weliwoli, alaila, aole ho manaolana aua i koe noim. Nohiila,ua kakau iho la kona makuaknne i leta, ii hoouna aku la imna o ka Moi, a i ka hiki ann aku o ua leta nei imna o ka Moi, un iko ke alii i d» olelo nmi kti inuu a ka hope o na leta nei, ukii, aole nae oia i wikiwiki a kauolm koke mai ia Masepa, aka ua kali no ke alii no kuhi wa kupono e hiki ai iaia e liooko umi i na kauoha a ka makuakane 0 Mnsepa. Da like koia manao o kona mnkuaknne, eue kekahi lua hnna i hunukele ia ma na wahi e ne o ka honua. A lie mea paha koia a ka mea nona keia kauo 1 nmimo niua ole ai iloko o koua mau la opiopio, a ko kumakuia mua ia nei oia o koim mnku.i, e molia ia kona ola maknmae imua o ka omna o Sekotia, o ka uuma hini wale no puha kni iko i keia moa huna, iue ka maimo paiia o im makna nei, ina e halawai mui kana keikimo ku muiiii o ka olelo kauoh» a ku Moi, o hookoia mai ann kniu» kauoha, aluilu, o kn hooko hope lon una ia o kona luuiuio, akii, i mon nou o ka meu holuholu o knli 010 ni i ka liana a Masopii, no na la e hoea mui nun inamuii, alaila, ke liai num nku noi iiu iu oci o ku men lioluholu, nolo hookahi inea ann e iiink.ui ui u holio unihinn o Polekano, o ka inuna luiii wnlo no. I koknlii la, helo (iku la o Maaopn mn kekahi nlaiini o ke kuluiiaknuhnle, iko uku la oin i kekahi Alihikana o kmi utm inHluun o kokahi lio keokoo maikui, ku malio iho la oiu ma ko nlanui no kokuhi mau minute, roe ka hakn pono nku imua o k® koH, a i ka Imla ana ne o ua kou nei innhope oim, ua koke oi» e liihiu me kona man limn ma na wnwne liopo o uu lio nei, n kaileni ae la ilnun iiio he wnhi op.iila ln, i» oia ka \va i Imule nku ai ke leoa mniluna aku o un lio nei, a lilo iho la na Mascpa uoi he hnku mnluna o ko hai wniwni, kn men i moeiihnue eloin e un Uoa nei, e halawiii nmi nim oia ii)o na uliu o kn pilikiu. Ia wn, ala mai la ua koa nei mai ka ili honua nmi mo im maka hnhu, a lalnu ilio ln i kaiM palii mo kn mnnao o hooUnn nku i kn lioopni weliwoli maluun o Masepa no ke aokona liopo lon, uka, wahi a ka moa nouu keia kaao —K ke koa, o hookanw»le koke iu oe inai o'u nku noi, oiai, nolo i 10-ia ia'u ho wn e kaumilio ni ine 00, nou n mo koin lio, nohiila. e hoomnopopo oo ia oo iho a mo ii'u uuleu noi,a polien ln o hiki ni ia'u o hann akn imua ou i kuin me.i, a mo ho men la palin, un koho miiu in nu iloko 0 ku opu o kn'u mnina o ku mnnn luni, o lilo nu i kia hoomanno no ko Aupuui o l'oloknno nei, uo nn la o liiki iuai auu o

A puu k.'ina mau olelo una, nounoo kokn i!u> L, ke koa mo ke kaohi malie • ii i niiii i leoiia luiiaikehala ni.n ka pnukiki !i ino ka lioloniokn ann o kona uinn inanao hnhu u pano uku i ka uioi» nona Koia kaao. A wiihi ii kn koa, he moa kupaimlin aou hoao an;i niui noi Muiia o'u eko keiki opiopio, ka iih'ii a'u o Uolio walo aUu "i i I"» lieluna o kon inau la malalo o ka uini inakahiki, » e lilo au i mea hoolioka iu mai o (io i keia l.i, aole a'u hana i koo iiniliiiia ou, nl<a hoi, e oluoiu pnha oe e hiiliu mai kou mau pepei.io a e !iawaiiawiiiui nku liu ia oe i keknhi moa, i kaaiui likeia ai ka puno a mo na haawii)n o ki hoomaikai mawaena o kaua, oiai, ko ike lea nei au i kan olelo a me kou kulaiiii, a he mea kah.iha nui keia na ko'u llnau nia ka hmiinaopopo aua i kou kino opiopio, a ma kon inanao i hoopuka niai m;i imua o'u, mo he auka luio la i puka mailoko uiai o kahi hoo--Ijuo lnio, nona k;> wola e liiki ole ai mo na liniii kunaka ko lalau aku ia īnea, a no ia inen, e ae tnai oo ia'u, lio lionie ko'u o liiki ai ia oo ko luana a nanoa e like nni kon makeuiake, alaila, o k»u mea o olelo mai ai iinua o'n, o liko nio ka nui o Uou makeiuiike, oia no ka'u e liooko ai, niamua o ka napoo una nku o ka la mii kona alahele niiiu.

A wahi a M' Kep.., nnunua o ko'u hooko ana i kou leo, e hnalele koke oe i kan pahiknua a mo na lako oih-iiia koa a pnu i h'-iawiiia ia oe, mamuii o ko'u liiki ana i kou home.

I ka lohe ana o ke koa i keia mau mapnna leo iDai ko kakou koa opio m»i, haule koke iho la koua muu lenli ilalo o ka huuun, a liaawi akn la i na olelo wnipahe imuu o Maaepa. Ek» opio wiwo ole, ka mea nona ka manao sila i waiho

inai nei imna o'u, ka mea a'u i lawe ai i ka inanu o ka oihana koa o kuu aina makuahine nei no na mnkahiki loihi, a hiki walo i ka papalua ann o ko'u l.uioho, me ka loaa ole ia'u o na hoahewa ia mai e ka p'oe uaDa i hoailona iho i keia oihana nni a hanohano maluim o'u, ka mea u'u i malama ai a me ko'u mnu hoa i ke aupuni me ka maluhia o ka lahuikuuaka holookoa o Pelekane nei, a eia ka paha i.unne.i ka wa e kaawalo aku ai ka oihana kiekio o ka iuoa ma keia noho aiiii, nohiila, ke ne aku noi au i kou maniio e ka opio me ko kan.ilua 010 a me ka hoi hon ole ihope. A paue mai la o Mnaepa me ka mino nka, ua haawi aku au iu oe i keia mau olelo me ka manao e hoao i kou manaoio maoli, nolaihi, ke lumwi aku nei au ia'u iho malalo o kou leo e liko me kou inakem .Ue, a ano no oo o kniohn pnu tiku ai i kou nmnao puiwa no ka'u nmu olelo. Ma ia hope ilio, hole pu nl;u la o MaSdpa mo ua Alihikaua noi a hiki ma koiiii homi\ a niahiihi oia i hoou .noaai mo ke koa, nu) na kaana olelo 1 ike umi i kela a me keia oh-10, a liiki Wnlo i ka pau niiii. Eia ime, ua piha ko koa i ka niiikeniiike u me ka hnuoli piha no ka Al..sepa maii olelo, me kona olelo okon nku no, ho hiki lon ia'u ko mahnna ia oo i rm mea a pau i loaa ia'u, a hiki i ka wa n mana lani o hookau mai ai i ka Imawiim hope lon muluim iho o'u. E ke koa, ho oiaio no p.iha ia, nkn, oia nao ke kau mai nei iinun o'u a mo oe he huuolelo pau, ka moa n ka maklla laiii i haim ni i koim he ita ma ka maiina o Siimi, a wuiho umi la i ko ke no noi, oiai, o kuu hanu ola kino nei, nia no ia ma k« poho o na lima o ko'u m iu makua, ka moa a'u i hai aku la ia oe, a e hooumopopo nae oo iii mea, noh.ila, e ae luai ia'u e pau ko kaiia kmnailio nua, a o hoi au i keia Wa me ko'u maii maknn, oiui, o ka inun keia o ko'u helo loihi loii-aua lllai ko hilla alo uiai, a inn paha o liouko au i kau olelo e noho uu me oe, he īnea pono 010 paha ia no ka niaimo o Uo'u inau nmkna, n nia no pnlm ho wa o hiki ai ia knuu o Inii hou ma keia mua iiku, wahi a Masepa. Nolailu, o ka mea heluhohi, e lnwe mai pnhn kuUA n o naim aku i ka liana a koim makuai hooiuia ui i k.mu lota imua o ka Moi, ka moa a MiiHopn i moonhiiiio nnm ole ni, nin ka ho wa o liiki nmi ni kalii hana nui m-ilunn ona. Ia MaHopa i liulin ni e hoi, na haawi nku nn koa poi iuia mo koim lio, nole niie oin i-ii-e umi. A inin nuo i hiki aku iii mn kona liomo pono'i mo kona in.u iinikim, la'ia no o ku iina iluim, pnne mai

U» koiia inakiiiikane. Ano, © knn koiki, o ka wa pono palm keia u'u o hni aku ai in oo no knhi hunn nui o kt\u iho «nu inalunu ou i ki'ia \va, noluilu, nti noonoo au i keiu la, aole o hiki ia'u ke hoole i ni» olelo n mo na kiiuolm a kn Moi u me ii!> poo anpmii non, i keia la, na liiki nini nei ki'kahi koa ponoi o ka Moi rao keknhi leta rna ko'u iuoa, e noi mai ana o ho aku nii iu oo o hele imua ona i lia l.i apopo mo ka hoopanee ole, no ia mea, ua noonoo iiui au i kou ruea i knuohn iu uiai ai, o ae aku ka wuu e hele oo imua o ka Moi.

I ka lohe ona o Mnpepa i keia mau 01010 a kona makuakane, pane koka aku la uo ia me ke kali ole, iua pela, alaila, e holuhelu koke nwi oe imua o'u i keia wa i kela pnlupaU a ka Moi.

No keia oielo a Mnaepa, ua hooko mai la kona iiiiikini, n heluhelu ia mai la tnai ka mua a ka liope, a ua ku malie oia me ka hoolohe pouo a hiki i ka pau loa aiia.

Mahope iho, puana koko ako la oia i kana iuai] hiiaololo me ka hookaulua ole, ino he hana la nana i hele w»le « lenia, a he inni hana i maa iaia, a paku-a wa' le. E kuu makua, he oiiiio, ke haawi aku nei nn i kuu kino holookoa. malalo o ka mana o ka olelo kauoha a ka Moi, ka mea nona na manao kupikipikioi keia mnu makaliiki, a ma ka lokomaikai 0 ka pnna uhiuie o ka'makua lani, nana 1 kikeke mai nei i kuu puuwai i keia mau ininute, a oia paba keia e hoike mai nei i na knhoaka malnna iho o'n, — a e liai aku ou ia oe e kuu makua, aole hg mea e ae uana i haawi akn ia'u m» ka polio liraa o ka Moi a me ka inaoa o kana olelo alii, o oe wale no e kuu ma--kua, a iie hoike ana mai ia i kou ano a

me kon manao, ua p;iupauaho oe ia'u, a heaha la hoi auanei ka hewa, hooko ia aku lioi paha kou makemake, aka, nole ao e hilinai iiku ana mahopo o kou mana makna mnluua o'u no keia hnna Diii weliweli, oiai, he mau kino kanaka wale iho no ko kaua e noho nei me na baawina o ke ppluhiluhi a me na inea maluiia o keia honua.

A no keia ,ien, usi biki ole i kona makua ke paue m ii iaia ia wa, oiai hoi, ua iko iho la kona lunaikohala, a ua ahuwalo kana no'a iuuia o Masepa, aole o hiki iaia ke pane hou mai.

H.iule ibo l.i na kuli o Maseps\ īlhlo i ku honuii, a boora!iik-Hi aku ]a i kona mwku.iknue. E kun papa, he kulenna koi) mnluuu o'u, a pela hoi au uualuna oii, akn, iiiii kun ola hanu nei, ka inea kanuihao lna ole « ka m>inn hookahi i hanu ui iloko o ko kino kanaka tno na ike pohihilii lie nui wnle ana i bana ui, u hoolilo i koua kino holookoa u hookahi nuo —oiai, nole no paha o loan unu ia oo i keiu wu he nuuiaolana o ka pnmaikai e knu mai ann maluua o kau keiki uei, nia wale uo palia a ike oe ia'u ua liookoiu koii makomuke i k-ihi nu i onou aku nei iu'(i o nalowalo inai ko'u nuo ho koiki nnu, uka, mainua o ko'u hoi ima aku e hiolnni malnnu o ko'u wnhi nioe u liookun uku i kn'u mau linilihi o upoi iloko o ka «ina uliane, nialia o lo ia ia'u kahi hihio uno lioike mai i k«'u haun c poina ole ui ko'u inoa ma keiu muanku, u kokuu mui pnlu ku nwim latii ia'u e hookun iho i konn manu ohann maluna o'n, mo he kunhiwi lu i kahikoia e ka huu o ku hooilo, »luila, e 'noomaopopo oe e kuu [inpa, uiu uu ina ka piko o na uiauun o Pelekano nei kahi i ku ui me ku luuukila, aku, na kg uu o ku manawu o hoike uiui ia moa. (Aoh i pau.)