Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 22, 1 Iune 1878 — He make i walohia. [ARTICLE]

He make i walohia.

E Ko Llawaii Pae Aina; Aloki oe:— lio wahi puolo waimuka ka'u o hooili akū~nei uuv kou kino lahilahi, a nau ia o ahai liele aku rua nn kaiaulu o leo kaua mau mokupuui, oia hoi keia : Ma ka la 23 o Aperila, 1878, ua lawei» aku la o Mrs, Kanakaolo Kālua ma kola aoao o ka- muliwai eloele o.ka inake, a ua waiho iho oia ma keia ao, he kano, lie mau keiki, a he kaikuaana, a mo kona lehulehu a pau e noho u me ke kaumaha 110 kona niake ana. Ua hauauia o,ia ma Mokauea, Kalihi, Oahu, a ua inako ma Puukapu, .Ewa, i ka īa 23 o Apei-ila o keia inakuhiki, a ua lawa faia na inakahik'i ho 51 a keu nku, o kona ola ana ma keia ao mauloule. Ua mareia maua ika makaiiiki 1803, a ua nolio pu maua iloko o na makahiki he 14 a kou aku ma lea borita hemolele o ka Mai'o. Ho wahine oluolu, ho alolia kaue, a na ka īnake i hookaawalo mai i ko maua noho pu ana, a helo alui la kela i ke ala. puanuanu ako aloha 010. Ho wahino healiea oia i na makamaka e kipa aku ana ma koi.ia homo alohn, ho hoomanawanni i na hana o ke kiuo, a he mukuiuuka aloha iio ka lohulehu ; a ua waiho oia i kana mau hana ma koii\ ao, he mau moa e hoouiaiiao mau ai iaiu, a nolaila, ua haku ma-' kou i wnhi kanikau alolia noua. Ho kanikau ho aloha koia nou o Kannkaolo, Kuu kaikaina mai ka lai o Kalaikn,, Aloha ia wahi a kinia e noho ai, [pilikia, li uoho hoomanawamii ai i ke kau o ka E inii aku ai kaua o kalii o ke ola, Aia ko ola i lea haolo—e, ilaila kaua, Aia ko ola i ke kanaka—e, ilaila kaua, Ilaila kaua la kaawale oe, liaalele oo ia'u i kou hanau mua, Ke noho nei au me ke alolia ia oe, Aloha ae au o ka luna o Maona, O'ia malu kukui a kaua e nolio ai, Noho aku kaua he kane ko kuloana, I ike ia ai keia aina makamaka 010, Aohe inakamaka a ke aloha e imi nei, Imi aku kaua o kahi e pono ai, E loaa mai ai o kahi kenikeni, Ola ka noho nua mo na keiki, Kuu hoa uhai a holo o ke kula, Oia kula wela i ka la, A kaua i alo pu īho ai, Alo aku kaua o ka ua me ka makani, Ke anu hoi me ko koekoe, Koekoe ke ala ua hele oe, Ke kookoolua o kahi mohameha, Auwo kuu kaikaina, kuu kaikaina hoi. Mus. Kai.ua Naiui.l3, He kanikau he aloha keia uou o Kanakaolo, [hoa, Kuu makuahine mai ke ehukai o KawmAhe hoa kuka oe i ka uka o Kawaihae, Alo aku kaua i ke kula o Puumaila, [kua, Kuu makuahino mai ka ai haawe ma ke Mai lea piina loa la o Puuainako, Ko hooko ae nei au i ko makemake, Hoomaha aku kaua i ka luna o Waiaka, Akaaka wale inni no hoi ke aloha, Kuu makuahine mai ka Ja ukiki o Ahuli, Ke huli ae nei au i ka makana a ke uloha, Aloha ka leo o ka makua i ka i mai auhea oe, Ku» wahine maike knla pili o Waimea, Hooinaha aku kaua o kanahele o IMahiki, Hiki aku kaua o ke oue o Laupaiioehoe, Kuu inakuahiue i ka piina o Kaupakuea, Kuu makuahine i ka halo wiliko o Onomea, Aloha ia walii a leaua e luana pn ai, Kuu makuahiue mai ka papa kahulihuli o Wailuku, Noho aku kaua o keone o Hilo, Kuu makuahiue inai ka lae o Leleiwi, AIo aku kaua o ka ulu halao Panaowa,

Kuu makuahine i ke kamaa lau ki o !STohoiki, Auwe kuu maknahine kuu maknahine. Keai.oha k. He kauikau he aloha koia nou u Kauakaole, Ile uwe hulu mai noi o TSTaai, Aloha ino no kuu hoapili, Kuu hoa uluii a holo o ke alanui, Auwo kuu wahine kuu wahinu hoi. Kuu wahineTnai kiv po lailai o ka ama, Mai ka po poali nui hoi o ka Hooilo, A kaua o alo pu ai i ua kula nei, I lioomauawanui ia e kaua ke anu mo ke koekoo, Auwe kuu wahino kun wahhehoi. Kuu wahine mai iiii kahawai o Ilalawa, Mai ka piina loa la o Kapukaki, Aloha ia kula loa a leaua. e hole pu ai, E alo pu ai m:rka ihu o na lio, Auwo kuu wahine kuu houpili hoi. Kuu wahiue i ke alanui kikeekee o Mounalua, Hoa alo pn i ke ann o ka makani Moae, Hoomaha aku kaua i ka wai olu o Waialamihi o, E ake aku ana o na alu o Kahauiki, Anwe kun wahinekuu wahine hoi. Aloha ka la kolili i ko kula o Kniwiula, He mea 010 ia wela i ka ho!o a ka lio, Nana aku kaua o fca uluwehīwehi o ke kaona, Komo kana i ka linikau luao Ilonoliilu I ka hooko lua a na kna i Ulakoheo, Auwo kuu wahiue kuu wahino hoi. NAAIk. Kiinikau he aloha keia non o Kauakaōle, Ile iiwa holu iuui nei o Hehoka, Alohaiuo no luiu makiinhine, Kmi hoahele o ke aliinui, Hoii unho o kn hale makaniuka ole, llookuhi makiiinnka o' ;ia limn,, Noho aku kaua o ka lai o ko kaona.

[loolone iiiui w k:i nnlio <> um l«nii Ko k:iinnrim u na knpuni huo i ko nl.mui, Ku luiikmi n n.'i lio i Kolopo, Alolia na papahi loi r<jso o ka N'ekina, E u'ohiwoiu ai o leo iino ahinhi, Aloha lea liv kikiki wolawola i ko kula,, Iloomaha nku kanii o ka oiu o Loleo, Aloha i;i wahi a kaua o noho pu ai, E hooipo pu ai mo ka ua Kulealahalo, Aloha ka huikau luu a na lio i ka Poaono, I ka luili hoi a»a i ka lai o Ewa, Koa makuahino hoonianawanui i na pono ,E kaukai ai ,ko ola i Ulakohoo, Aloha ia \v;vhi a k:vua e holo pu ai, E alo pu ai i ka ua mo ka makani, , Ī-loa hoomanawanui i ka la pololi ai ole, Ola knn.a i ko.nhe akn makani, . Auwe kuu 'makuahino kuu makuahino hoi. Miss Rk»iska Kalua. Ho knnikau lio aloha koia nou o Kanakaole, [o Ewa, Kuu uiaknahino mai ko ono kuiliinii laula Mai ka i-a papa i ko kanaka aoho e walaau, 0 walaau ae ko kauaka makani auanoi, Auwo kuu mukuahine kuu makuahine hoi. Kuu makiinhine inai ka la nui o Kaawili, Oia wahi a ka ihu o ka lio o hoolai ai i ka uiakani, Aia ktv ilina l:v i halo Makeke, Aloha ia walii » kakou e waloa ai, Auwo kuu inakuahino kuu aloha pan ole. Kuu uiakunhino mai ka wai laiuv malie o Kuwili, Ua ililiia iui i leo aloha o nolio uei, Noho'akn kaua hooloho i ka leo o ka bele. 1 ke koni houehouoi ko kuluanmoo, [lua, Moe au ahla ae hopu howa i ko kino waiAuw.e kuu alolia pnn ole ia oe—a, Auwo kuu makuahiuo kuu makuahino hoi. Kuu niakuahuie mai lea ua Kukalahalo o Honohilu, Mai ka la maka poniuniu ai ole o ke kaona, Ohi knkou i kahi wai ki a ka pake, Auwe kuu alolia pau ole ia 00. Kuu wahino luai kii.po huihui o Manana, Oia «'iilu a kakou i noho ai, E iini aku ai i ko ola i loaa mai, Aloha kiv leo o kuu makuahiue i ka uwo mai i ka piliHia, Auwe kuu Mama aloha pau ole. 1 Kohiana k. 110 kauikau ho aloha koia uou e Kanakaole, [hawelo, Kuu makuahine i ko kula la wela o Puua-<-)ia kula, panoa kanalea ole i noho ai, Kuu makualiino mai ko kula loa la o Kokoloea, Ea mao ole ka aloha ia loko e hana nei, Kuu makuahine mai ka makani pa kolonahe la he Waikoloa, A lea ihu o ka lio e uhu nei i ke kula, Aloha ka iho'na wela o Halahape, Iko aku i ka nani o Waiaulua i ko Eliukai o Puaona, Aloha kahi wai la o Anahulu, Alolui ke one la i Maeaea, Oia one kainepu a ka lio ke holo, E huloi lua ai ike kula o Lauhulu ke holo, Me he leihulu maiuo 'la ke aloha o kuu Manm, Alo aku o ka loa o Punanue, Ike i ko kala-ku kala-koi o Waimea, Oia wahi a kaua e noho pu ai, Auwe kiui Mama na hala i ko ala hoi 010 ma '> [Kilauea, Kuu inakuahine mai ka ihu o ka moku, o .Mai nu ole hulilua o ka moana lipolipo, Mai na ale kawahawaha o Piiilolo, 0 ke ku kilakila mai n na Ilono o Piilani, Kuu makuahino mai leo kai loa la o Alenuihalia, Oia kai a kakou i alo kookookolu ai, Elua uiaiin ua keiki hookahi oe ka makna, Kuu makuahine mai ko kai hawanawana o Kuwailiiie, Oia wahi a kakou i iko malihini aku «i, Kuu niakuahine mai ka inakani anu la ho Eka, lio ni.akaui hoihoi ao opua ia no ka aina, Kuu makuahine mui kalii wai o Kiope, Oia wai awili pu no me ke kai, Aloha ka uka la o Koopu, Oia wahi a kakou i noho malihiui nku ni, Kuu hoaholo o lea hale kano ln he makna, A kakou i uoho hooinanawanui iho ai, Auwe kuu makuahine iuv hala iiku noi. Mbs. Maiua Kauinui. Kanikau he aloha keia non e Kanakaole, lle uwe helu mai nei o Luisa, Aloha ino no kuu Mama, Kuu hoa nolio o kahi mehameha, Nolio ului kaua o ka nka o Kamanaiki, lloololio aku kaua oke kaui » ko kuhuli, Iluli ae nei au ua holo o Maina, Ua hele aku nei ma. ke alaula a Kanaloa, Ma ke ala kikeekeo a Ma ui, Kuu makuahine mai ka ua a ka Waahila, Ke kip v miii la inka o Laukoa, Ilai ka ua hohi mai i ka lau o ka laau, Ko loku mai la iluna o Waoala, Kuu makuahino i ka halo lauki o kanahelo. 1 ka hnle kipeapoa a ko. Uki, I"ka hiile» anuanu hoi nie ke kookoe, Kuu hoa pupuu i Ipe anu a ko kehau, lloahele i kiUiahelp o Pahon, Iloa hooijio me ka na liilii i ke pili, Me ka un noui kn maka o ka lehua, He leliua lei no'u ko aloha ko hiki rnai, Me he ao nnulu la ko aloha ke hiki mal, lio pili mai hoi io'u noi', Iliki mai ilo ko aloha o nwoiio an Auwo kuu Mnma knu minamina.pnu ole. Mns. Luiha Kanaicaoi,k. llo.ii he alohli ia oe hv u Kannkaole, Kuu wahino mai ku la hulil'i l a o Aio:-,

Mdi ka piina lfi o l'olnpola, Oia wiihi » kiuiu o lrolo pu iii, Atnvo kim wiiliiuw kuu miuamiwl ]>:iu 010, ICun w.'ihiiio lionpili i ka ua Lnnipolua, Mo iio po ul:v ko anu o Kool.au, •Ilm knwili o ka jjo kohan nui, Noho akti kaua o lia uka o Uivu, Iloololie ona'o ka 100 o ka f npukMiiioo, Auwo -vuu wahino kuu raea nlohu hoi. Kuu w>vhine mui lai elua oka aina, Mni ka mnkaui nnu la ho Kiu, Mai ka ia liamau leo la o Ewa, Mai ke awalau hoi o Puuloa, Auwe kuu wahiuo kuu wahino hoī. Kim wahino mai ko kula loao Kooki, Okl inni »oi oo kaawale kaua, Ilole aku noi oo i ko ala hoi 010 mai, Noho iho nei au mo ka u me ka minaini. ua pau 010, Kuu wivhino'niai ko ala loa o Puoa, lfi nko nku ana o na alu o Wailolo, Alolia ia walii a kaua o helo pu ivi, 'lloomnha akii kaua o ka w:vi o Umikii, Kuu wahino hoi kuu minamina pau 010, Knu wahine i ka la kohailiai o Kalihi, Oia wahi a kaua o lvelo ni iuka i kai, I kai kaun i ka ia papai ka lima, Ika ia mou poli pu mo kuu wahiuo, [oa, Knu wahino inai ka homo nolio o MokauAlohaia honio a kaua o nolio pu ai, E noho ai mo na koiki n leaun, [inoa, E noho hOoinanawanui ai iko kau o ka Noho aku mana o ka uka o Kilohann, li waloa aua i ka leo o na mauu, Kuu walnno mahino oiai ka uluwohiwohi o knnahi'le, Oia naheh- hiliipea i ke onaonn, Mai ka maile laulii hoi oia tvka, lvuu wahino mai ke ao lewa oka aina, Ke lele f\e la maluna o Kalaihuuola, Aloha ka palapalai moa nnu oia uko, Me ka awapuhi i palaluhi ehu i ka noe, Knu wahino hoi kuu manaouao ia oe—a. Kliu wahme hoapili i ka ua awa o ka mauna, I ka im hoopnmehana pu me kuu wahino, Aloha ka iho'na wola o Pnlikea, 0 ka pa mai a ka mnkani Hauapopa, Oln ka iho'ua wola oia knla lon, Kuu wahino mai ka wni olu o Waikoao, Oin w:u a knua o nuau pu :u, Auwo kuu wnhine kuu honpili hoi. KaluaicanaicaoliK k. Kakauia o L Lihau. Aun, Ewa, Mei 21, 1878,