Ka Hoku o ka Pakipika, Volume II, Number 17, 5 Pepeluali 1863 — HE MOOOLELO NO LUKELA! [ARTICLE]

Kōkua No ke kikokikona ma kēia Kolamu

HE MOOOLELO NO LUKELA!

tl tts«lilk eud oo lē&o 6 ki Bake Al*b«,]

HELU 5,

A he ntelb hot tna ka-«raha o ua tnintt nei e olelii aiia} " a, o kiu wahi āi tho !ā tto ia e nā wiliinē htb£kblbftē !a ā hiki i kou la i tt>akē ai,'* liWe uā Inahu hii i ka ai, b ka huihui ki ttiā kēkahi o hā |ja ftta kēkahi lima, hiamua kela, mahop# liua aēi; 0 kāhi hoi b Aoi Hilā i pāā āi t hē āht 0 #āho a poni, a maloko ikU b ki āhii he halē hab t ā āia hoi b Ahē Milā iloko hiaila kābi i |>āā ai; b ka UlāhU hbi t kbhtb akh !ā hb ii titalbkb b kfe ahi a hiki i kā halē ha(Mt b iaua nēi* āoiē i hiki ttb ka #ēli lbā b kē ihi, ia wa no, lālāu kokē iho la 6 Lukēiā i kā Uiiiolē #āi ola a hihi iliihā 6 kē āhi. īā ihahiWā, pio iho lā kē āhi, koiho āku la lauā nēi iloko, a hēiē ākii iā iaua nēi ā hiki 1 k* hālē paāhao» i kā #ā o ki tnānu i koihb āiī hti kē ki āku i ka puka a hēmoi kāu āē !a hb i kē ki iha kōna Wahii ālaiiāi lā#ē aē lā laUā hēi i kē ki ā kbttto aku lā« |)ēla fib kā laui hēi hānā āttā ā pāU hā puka hē i$S 6 ka hālē |)āāhāb; " " A hiki laUā hēi i kābt b Ahe Hila ē bbhb ihā t lbhē iku ia lāui hēi i ki bielb iho a kā HiinU iā Ahē Hila, " ā ēiā kāii #ahi ai uuku tā fc hā #ahih@ ihoēkbibhē hbblūhi ii*tt, ā b kā hui b kā mēā ii ( hā ko kēiki;" A b Ahē iiiiā hni, abiē ē hiki kē iaiāii fhāi, hb kā. ua hē)ē kā hāb ā hā limā 4 a ki t ii, a Uā hā#āli#ali hb hbi, Uā kokokē ē iiiikēi ēīūi iā £āha i kbē ihikē; libi āku !a Uā ihahii hēi iWihh) * f)āhi ihāi ii i kē pihi, aolē hāfe hē pii { hb ki tnfett, lia lilo hiii ii lā lāUā hēi kē ki, pēiā hb ā paU hi {lāhi hfe 1% ābhē hāē hē ki, blēib īhb īā Uā ihāhU hēi, ku{tāhahal O kā'u hābā hb hbi iā ē {lāhi hēi, ā i kēiā {)āhi āhā bbi, ābbē t>āa t a i6lē hb hbi kē ki t b#āu #ālē ftb hbi iā i kbhib hiāi hēi, ēiā ihb hēi lā hbi I hēā hāki? Mahopē ihb b kā hbi āba o ka htāhU| hbikē iku ia iātta bff f Hiiāi ku »hb lā hliukēHi ' hia ke pbb<b ka wāhihē thē ka #āifttāka 'ē kulu ani iiāib, b kēiā #āīmāka b Lukēia 6 kuiu āiīā, ua hiulē |)bhb iā iiuhā b kb Ahē Mliā ihāU ihakā, iā #ā t uhuhu āē ia o AH6 Hila ilokb b kohk ihāke hui tttē kā ikē blē; tJ#ē iho iā b Lukēiā htē kē āikāhē āhā btē U\tilama Kini i kā #6hihē{ ā pau ka U#ē ifiā, tfihihi ĪRb la b Lukēia i kā bffib)ē Wātte la thālUha b kā #āhihē, hēlēlēi ihb )ā ka hāb, i b)i āē )ā Uā Wāhihē hēi, hbi a§ iā ā ihē kē āhb ihUā b kbhā kihb ka hiālkāi ā fhē ka hāhi» u#ē ihb la lakbu tiēi a ftāu t ā m iā hhpē iho, aiāili, hihāU htāi iā d Ahē Uilā, pēhēā bluā i hiki Māūēi? i iku b Lukēlā, tflā lbkb fhāī hēi UiāUā b kē āhi, f)ēlā hb kihā thāu bjē!b iftā hbfli i hiki ia iā, ā pela hb hbi 6 Ahē Milā, ā P&u kēii fhiu hleih i iiua hēli Olēlo āku b Afiē Hilā, ālohā Īh6 kikbU i kā thikē i kuu ffiikuākihē, i iku b Lukela, hēihi hi fftēi hiakē a ku mākuakahē ? tie ahi| hē pāli, he kāi, biā hā klhb b Uā Liohā iii pēia k& Ahē Hi!i biē!b ia iiUi hei, iiuko »hii «lihiWi a lakou,| katttaiiid i&i, 1 iku « Lukēla, ©āi tttēi%ikē #ālē ihb (i itb ia,i kb ifiakUākāhē ? Ae māi b Ahē Hi» bia fftau kiho bha kai iua aku, a e tta «iha ē āē fe pāu 6Hā, Uā hāā#t WāHi'u. fiiā hiē ki lhāha i ku|f, 6 kē kā#elē e kuu fiittiu <«a, ihia'i !di| ii f u, Ab ki hiēi, " ui oiēlo ki Lioda o kbhi #a ē ikē ii, oiā kēhi' #āē «ik« ai/Mha ia'u kēia ki#aiē f aoia kākou ē lilhi hui Wālē i ka hākākā āhi; b kēii biēif Ahi liili, pi> ft« aku b Lukēli, ēii hb U*u ua*kā#eiu ii ©*»i mai ki Peā aai, iiiiia» i alu ia o Ah« liiia* ābla kakou a iuhi huipiiē i ka hakākā m kuu iiikuakihē, Bb kāmēi, Ui ibii āē li Vt iiiea a maka ai kuu hKakiialuaa. ilbkb b kēii Wā kithiilio d li6i hēi, iē kēkokē Kii aēi ki Liohi « hiki fhii, bbbki« hi hineH lupuhi i kt*» alailā, hikimāi, Na* ho iho ii likou i hili ēlua li, hiki thii !a ua> Libtta hēi, ē nēho āhi iikou ttel ilbkb o ki hiiē piihio, ia hiiaa#ā t paa« eaai le ka Lidha ia La* kalai t/, kupaniha bē e Lukēia» k« kaa h ui koi i aa la, aoha kihiki hiki i kb } u #ahi hēi, hē kipu, a ii bi iē hēi hbi, hikl ii iho oei, i he &ui ka ikaika § Lukēli i ua la bla o«, iki, iēha ikaika, mikē oa ii'u i fta la. A loh« b Lukaia i k«ia e!eid > ki Libfii, pinē iktt li oii, kii oo hot hb kbtt ikiika i hiki ai au »a a«i| ia wa hb { pii koke ttta» !a ka huhu o ka Linua, aiaila, a mai la ke abi a piba ka hbhue, a kokoki ia lakou ttēi, pi!i« #aī« aa la nu lakou oei ttti ko Lukela «a* na t ** komo lakou oei iloko o ke katbka ahi o ka mob, a pakeli iho la i kēia aiaka a ki Lioea." A pao k« kiuo ahi o ua Liona a«i t i ēana ttkai ka hani, « ola akt» atta tto lakou cm»,

"W" ; ' kua hca mai «na kelt i lie fcfao palī, aob«| sintt koe i kfc lilo i pali, taum«ii}ia t le3e koae,, kl&iko* naoio poopoo ilalo, pa * ka lani; « mahope o kftfa, haoa in*i oo iti Liona nei ē* ku ako no ialoii nei, aohe make iki, ba«| mai aba ka Liooa i ke kai, o kā hele ia a pi~ hī ka lewā, a oato#a& kā honna, a emi Bk»J la os kai nei. . . ■ .. . * la emi atiā o iia kai 6et, ālaila, nana mai li ti| Liooa hēi ia lakou a 0 ke ku akir no, lulihili iho ia k« poo, a olelo iho la, ict<fc no hoi i ke koa i koka. Iloko o ia «a a ka Liona e oieio nei, pahē aku la o Lakeia, eia kfe KāWelē holoi o ko kāikamahine i ka ha| nau anā māi t ua hoohiki iho dē, ittd e ike tf 'kotJ #ā ia ē make āl 4 a inake oe lā, ko me| iii i hddhiki ai. | iā foa6a#ā t kihēa rt4ii ka Liohi» e elā «£; e Lukela; olēlo akii keia, āōlē oe e ola, b<| ka hiēā, lii hoopaa oe i kuu #ahinfc i ka hao| tiolclfla» aolfc bē e oiā, ē make ftba bē i b<*y ē hoik» aha keiā i ke kßwēie, ia ik£ ihi Aiki neii b kainaniWā no ii o 4ii Liohi fifei i fttakfe āi; .3 Mahope īho o keia mau mfe&, noho iho li iākou ttli i ka hnie, ā laiihā māi n<£i itbi ka inakUihiāē o Ahb Hilā, (o f£ale«ra ki} hoopoilnpono iakāu het i ke āiipiini, Wāj iiā hUfi ioā āfe ia kfe kiho 6 Lohiio, a hllii |ptt iā ho hoi me kā kolohe» ā hiā kā iho koā* ā Uā oi ae hiamuā o Liikālā* Ma keiā Wāhi ā kāhiāiiiō iki kākoU ho (tā4| hāj?Bj kā keiKi alii.o ha āhpāhi hē (8, malā*f !o 6 kāhioāhā īipoliph, ī uhi iā ā nā āie o kfli| "Ōiā k& kābe i haopāiāā iā hā Ahb iā ē ka Liona,' 1 ake hoi, uek lilo ē i kā Wāi, l kā ihāā me ke kēiki Lukēiā t ko Ēēi«4 kāhē khā luā biā i ikē iāi £ O kāhāhē) hē Wnhiufe bkbā kana ē hbbi< poipo āhā iā kb kāikāiiiāhihē alii b kt āUpUhi Oinnoinao, ā Uā alnha laiia a hiē kā iuiniiuhii iā b ko iāuā ināu pUuWāi $ kē āloha ihāē ule t iibkb biā kāu ē hui āhā t H Uā Koohui i'ā Kiāi hā Utfiē kāUmāhā b ko laUi^ kino fc kā ā\iWfli ō hā hlāhāhi I . $6 fotftid f 4foM6i āēii Kēia, ā b kāia hf| hāhā o kā h66hbbholo ttbku iibko o kā ihii? iiWāi t i& *ā, lilo kbkē Uā fhbku lā 1 kā Wāi m pāb i kā āihā b Hāuaee, kē kēiki ālīl ttbfift hā BUphtii bē 18. Lilo kā hioku i fca .Waij. rt4tēi& ākri'Ht#iiffl^«fw iiio l kuu hiokii ē hēiē āhā wāu ē iihi i kUil h!bku, hōoiē hiāi fiā ihākuāi ābiē hiākēihākē ē kii i kā hibkU| ākā, Hē hui tbā kb.iā hēī thi* hahiihā i ka inoku, hhlāiia* hele inalu kfel«, I kā hiki āhā oia hēi l kalii o HāhāPēi «iā hoi, Uā ihoiho kb iā lā hiaheui ia ia ho kā ilib āhā o kā wahine o Ahē Hila ia Lukēlā. Nb« laila, piftē hb ke kāiii āhā o ko hiākuākāhē i ka'u waliine, hoiuila, e hākākā āhā kāUā āhb> MāhiUā āē hae 0 kb Lbtilid hē)ē āhā hiāi} Uā hbbiii iā hā hiēa hiāhā ā pau a kbhā hiāu hiākuāj ā hiē kā kbhā kupiihāWākihē b f£ā« iēWā hiāiuhā hhāi ' lā Wi f hākakā ihb iā iāUā hēi ā mākē h HāHflirē īā Loitiio, lilo iā iā hei kā hāiē ā iilē kohā fhāu hiēā ā pau, a uhi mi kā poeleelē hhēhhē b kē āhiāhi, hbi āku lā kēiā fhbē fhāiuhā 6 kāhi bHāhāfē, A iā Lbthib hiāluhā o kā fhhē iā Wā< āiā hbi, hāiuiu fhāi iā kē kāā,® kē khikam&hioe āiii b kē'āupuni Ofnāottia, kā Wāhittē ā tlā« hāfē ē hooipoipo āhā* hāhā āku lā kēiā hē kāā hēi « pUhi t hē āhi d hēbfhāiā« fhāiāffiā āhā » pau loā, 0 k& hāhu b hā iibi bia kā hila, & hā kā* puāi, 6iā kā pahu, a hē oi ibā ākukohā kahi, hōlailā, uā hikiiēiē fhē kā pulf a loā b Lb« fflid iā Wā, hhiailā, liāhā āku iā kēiā Wālokb b kā pāiē ehākikā b kā hioē ā it hei ē moē 4fiā« Ilaka 6 kēiā «ana āha, ikē aku la bii bē Wāhiaē ftlājfeāi Qāfii ioi, ā h« hētēhēiēfiā p** lupalu H6hi|lā ē kē koitt a"fcā Wā-hi, 6 |o< (ib āht iiuhā'ē ka hoho ffla kā tuhii ilAālilpā, Mā keiā wahl ē olelo iki aku wau no tiua{ «b (lānafē ā niē kē kāikāhiāhiiiē ātii o Ai< hāomāomāo. £tē hiēā mau iā iāua ka iuaea oluolu ihb mātttfii b iiā fibho tflā ka lumi haokipā iioko O kā hōfā ēiWā o kā hoēhbē āhiahl āiii āku, ā tba keiā ihiehi hoi, āol« ma kaii iuihi, nolaiii, ua hābhāo ka wahioē eo kēiā euoē 6 0 HāhāNii āblc hoi hē kaii i hiki āiāi ia ē iikē hiē kā wi I hāla āe< Neliīli», paue iho fa ka Wihift« t khfitā «ā--hao, (ē kuhi ihi uā hbi ē 6 UibēHi • tnoe } i kāalele i ko kali ih& iā tā,) peaeij hookiki ā f tt hālā āhi tt»āi I kbe, pau ko'u hei« afia thii, bo kā Wēā, hē meā kupiniha, aole i hibā kuu kihe i keiā tae« A«mtii ie, tt»ās« S6I oii e kali ii tā*tt ā hiki mki āu t āt«lti hbi « eioe, i i kei« po, «oie t« miinei; iidko « keie heoheo d k« Wāhiae* e maneo «ei ioa 1« ttā iilo i k« *ahine a noiaila la aāhookuli. Mihop# o keiā »eu olelo, ku «e ia oi« m ka waimiki helēlei ati« i 3«te, w«i i« »ak* āhu, « puki iku la miwaho o ka hile, a kau iku la itātt« o kē ka« iaiaoi a bo)o iku U, u A awhea oukou e na hoi iloka o Lukeli, ke hiob«o fi«i paha oukou fi# ki lIKMI ole o keia kaikanaiiiu#. a ke kai eli Mi ke otikbtt

hoa kaokauno, a haihai olelo hoi I oēi ewea hē mooolelo; eia iho kona inoa laalalo. KCLIASA. Oia ka iooa o ua kaikamahine kii milimili nei o Ainaoigabtaib, ka hoa kawiH o ke kēiki Bia«N oooa oa aupaai hē 18 malalo b ka moāoa* i pēpehi ia ai # Loihio ke keiki kopu eo a Lukela mai kooa pukaka aku. I ka #a i hala aku ai b Kuliāaa, ala ae la h Lomio a komo i oā knaiaa lelē f a iēie ikti ia mahope o ke kaa o ua kiikamahihē oei, o ko ia oet manao tni kēia hē!« ani a I ike i kona aioa poooi, a tn# ftl aiahun Mamua ho ke kaa ihiaai me na lio ē lili ana, mihope akuliēii iliiki i ka muliWai, oia ka palena o ka āiha o ul kiikahiihine hēi, o ui īhuliwai nei«£e wai enilo, aolē kahaka e hiki, nolaila, ikaika loa ua mau lio 'hēi ika !ē)a a me ka hanu ahā s a M ii 'ki b ka lelē b oi !ib, pēlā ob hbi ka ikitka o ko ia nei lēlē ana. ilokh hiē o kēii hoi ihi b ui wahihe hēi, ē uwe aoa no ia oo ke aloha i kē kāhē i tnē ka minaniina, a ē hoike aha konā alohā moku oiē mā hā waimaka ē ihb iua āna, mē he hoēnoē ua liilii la o ki miuhi i uhi ii e ka ha nbē. 9 A hāiā hbpe ka muli#ii ia lāuā oēi, hiki āku kt lauā hēi ikāhi o ki mahU ē klāi anā, āia mālailā kā pukā ē ihb ei iīalo, komo iku la ke kaa mamua, mahope aku bo kēiā, iho āku la laua hei ilalo, i hāhi aku kb iā bei hana, hē oi ka hāni māmUi b oā hām ā piU ibi, i loaa ai iloko b ko ia hēi fhiu rr la, hihi kā haiē) hāhi kē alānUi, hāhi kē gu)ā ē iho āoa tnttb ā māāhēi b kē āiāhUi, ē b ihā ki U#iii ā ihē hā toēi ihaikāi ioi. A hiii īāuā hēi i ka halēj koiho Ui kalkifhihihē hēi ilbkb; āiāili, kU ihb li kēii mi> #āho b kā hālē, iālau ākii lā Uā kāikifhāhihē hēl i hā kiāhi puā iiuha b kē pakiUkiU, |lbhb iho tā UWē, !alāu āku lā i kā piāho, fhē kē mēlē fhi ki #āhā, hoho ihu )i hbbkani, pli kā Wāihiikā hb ē hē!ē. | Oli ihb lā kēiā i kē oli a paU, bi§)b iho )ā, |8 pbpb hēiē akU iU, i o kail hāffi % pihā iuanēi iā, i kā #ā ā uā kāikam&hihē hēi ē hbhb āhā, ēli hb b Lb(nib fttā#āhb, ē kffti aha i khhi #i m6d, māhopē hiēkb ii iiei kikā!i aha ā iiuiiu, iiāili, hbi āktt kāi« fib ki pbno blē o kbhā fhihib hb kē kihē, Ui Uahāēhaē ā uluku kbhi mahāh, Ui moku !ii« iii ā ēhāēhā ibāi '

A iitbē ihb ii Ui kālkamahioe iiēi, kbfhb kfem iloko e hahā i kā hiiē, ā me hi hiēā i pāU )bā { i hiki kēii i kāhi 6 ui kālkāthahiōē hēi ē fhbē āha, hāhā keia i kē kihb i me kbhi miU mākā, i hē kēU oki hihf i fhē ki fhāikii| komo koke fhāi kā fhāhib iihi fhē ki mikēihikē, mihbpē b ki ikēihi I Uā mhihē hēi, i pāU kēiā fhāU meā ia ia hēi i kā hihā, b ko iā hēi hoi hb ii i ko ii hē) hi)ē< Oli hb hi āUpUhi hē iS b Hahafe, Uā ftiib« pbpf) hol i Ui kēiki hēi, ē biki hbU āhā Uā kāikāihihihē hēi hii kbhi Wāhi ē ftbhb ii, ē iikē me ko iiua iiuhi fhiu āhi mē Hihifē fhāhiUi iē, iloko hāē b kb iā hēi kbi ihi, tti |kiiki ioi iii piiiā o k& mihiu ttb ki ike p& fid āftā i kē kiho b ki Apiki, ā ui hbbkittWi ioa iā kōha Luhiikēhili « ki iihī i#ēiW« b ki ikē pbhb i kē kīho māikāi iui ofe o ua ki'ikāfhāhihē hēit t/ā miu ki hiki ani o ka maka o ke keU ki Lbfhib hb kā hi)b itti hki fi ffi« kbhi blihblihb ihāluhi 6 ki hbhUi, i hiki i ki hb(b āfiā mii b ki fibēho« molehulehu b ke āhb ihiahi, māhape o kā lelepaiiki ana e ka lluii< A liUhi fflii iā ki Wā kupbtto ē hiki ii Ui wihihē o«i 6 KuiiaHā mi ki iumi hooklpi mau 6 iiUi m« Hāftāfe, mimua a« o ia #ā, !bh« iku ii kēia i ka haluia d na kapoāi me hē.pāhu ia, a i ka hāhu hbi fflē h« pila.la ka hohi iibkd o ka p«p«litt kti«b o!« \ ō tt«i mau mea kahi, b na ii« me ke kii ioiānl o Kuiiani, ! ka iah« aai « Lbffiid i ka hāiulu a ma k« kāhi, hui ākii lā kēii hbbhiambē iluhi b ka pēla U#ēi 0 Hāhāfē, hblb mii la ui kāikā' mihine n«i a hiki i ka hile, kahi hbia ui Lo« mib hei « bbhb n«i, ku k« kai aia n«i mi#ahb, iēlē oiii la kēia iiālo, ā kwiao iku li ilok«tt ka bat« t h«f« iku la k«iaa hiki ati ka lumi houklpi, ma ka maoau d ea n«i « iaaa ka M«a ana i iloha uui ii maliilā, aka # oa hottn«i« ia mii ia a na maka o kana »«a i ateba nul ai, A ō ka kēiki Lbmib hbi, eia flb hbi k« hio> liai aal m* ki lumi moe a Hiaare, ka mea hbi a Kuliioa « aluha aul a«i, aaaa i kookahe aui i oa waimaka a ke kaikamaJii&a maka palupalu a Ainaomiomāo?

LttgK O wiiwii | itti td« jft, i1« lft « ffifttt kft fti I Aotttt U i & «fttbO tkti ftMi oift 6M (ift t«(M 0 kft BMM C ft« 6fti • i»ftlimft > Ui tfi*iifti itft y(ißfti •ftft 4ft hai, ke tfieea& »(• «n mftft 1« ftfi l fttra fti * )āff6 ai»ftft lho t ft w> luii piha; &kft, it»ft M (itft «ē I fift 6«ti o koitft . liiou II patt, be fttw tft«% ftdfift ito» fttfil«, b§«hft hftU e hftfift •i, i btki fti k« kw» ok (ft f ft *aiho ahtt tto •«wi omi IkoM iioia, i o«i# tio« t fcs iMeaoo »y*if*>Qdā».