Ka Hoku o ka Pakipika, Volume II, Number 17, 5 Pepeluali 1863 — "Ke ola o ka Lahui." [ARTICLE]

"Ke ola o ka Lahui."

Oi» kekahi kumu i noonoo i&e ki Ahiolalo o ka tnikmhikj 1663 i hala iho nei, a ua hoonohoii no hoi he mau Komiaiona oajna e imi i ke ola o ka lihui, a a imi pu hoi i kahi i emi nl. l/a ku no au i ka wa • hakiio ana i k« kulana o ka noho ana o ka lahui, a ua o«uo kioo aku no au • kiu ma kaiii i kapaia. " Ka halo o oa hina lealea/' a ua hookokoke iki aku au e ike maka mamua o ka hai akea aiia ae i na mea a'u i ike ai, a ua paiakuli maoli na pepeiao i ka lohe ana i ka lakou hauwalaau ana, a ua ane hiki ole ke boomaluia. Aole nae i pili keia kamailio ana i ka poe e lai maikai ana ma ko lakou mau homt f aka, ao ki i kahea ia ko lakou mau inoa ma " ka Buke a ke kupākako nui o Oehena." O na wahine nae ka poe t oi ka ino; ma ke kuai anu i ko lakou hiau kino no ka ua hele nui aku lakou ma ni huina olanui, e kalewa ai i ka lakou mau wahi ka kipi, no ke kumu kuai a Kaiaara ( a ma kahi i haiia ae nei maluna " ka hale o na haoa leilea/' ua lilo ia he kahua kuai no ko lakou lAau kioo, nolaila i hookoia ai ka makemake o ka poe e ono ana i na haoa o ka hoku ukali. Ilaila no hoi i ike ia aku ai ka poe nona ka aoao p&lupalu e paihi kalali ana me ka wukioU o ka hilahila ole» a e walaau «oa hoi ma na mele ku i ka haawioa o na hana tea* lea, pooei.— t/a lilo k«s« kiao, I ka ulaia, I ka hae kowelo. I ka ili o ke kai, 1 ka iha o ke moku, B koeku i ka ale, Li at ai e ka io, He ahi ko loko, A ua nui ka poe i loaa ka lealea iloko o ka huikau pu ana ma na haoa uko ole, iloko o na la pokole o ke ola omilumilu ana ma ka hoaua. ■ Ha mea mau mai kahikdmai no nae ke ko*' mo aaa o keia hihui hoki okoa iloko o na hana o ka •* hoku ukali,*> a ua kupa no ka noho aaa ia Hil«, iok ia he mea hou no oa 1« kokoke, ao)a oo hoS ia he mea oa ka lahui a kaaaloa ai, a ea kahaha ai no hoi; no ka «Ma, aa kamauna ka aa ia Hik>. Iloko no koi oia huikan aoa, i aoko iho ai aa kopuna o kakoa, a nai laiia mai ao hoi ka m«t ana o ka lakou mau haaa a hikl i o kakoa aei, ka lakou mau mamo, aka, ua hala aaa ka wa a kamiilio ai ao aa kapuāa o kakoa, ao |keia wa vaie i»o ke kaaaiU« aoa. $a aa koike i wiiho akaa ia aa imuao ka tah^f t ke aaoo ka ooho eaa fca m«ft i o|ao ka poao oKmoa o ka kaikaa ana ea na hasa o kM» oia 499,

Im ft«i U holk» t yki ftf fc« • k* MM Imn i k» kteft «k* kMBMi tMirki U 1. Oit »• |s««o ftlft aft o U kliki i kft ti opio&i, oU kekahi m«ft ilui « tolo nfe», t»ft hooha» «rfti« ftlii bs »ftki»ft t Hft keiki e ft** «r«»e hel« Mft Ofi ftl«aai t t»# k« ftd {kwo oie i«, ft m« kft bo6Mftiti fi«oo ole i*bo», ooi»iia, tift tft»u ftft Mkl i« hfttift, tioiftUft kft hiki ot« k« hoMiala ift i« i kooa wa e oui fti, u« ooteft kft tāftOau ntft ctft bfto« i nik i kona wa opwpfa> ft aft iiio kft oUio to irou« ooa i eoemi tto kooft i«ftie« t ft i kfthtift hoi oo k«tift mau hftnft Upowale, oi« kft hftftWtnft o ko ka ta«kua iuhi I kft malama fttia, o ka lilo o ke kai* ki t kft huhu, a t»e nt haoft Upuwale e ae, he arai ftttfttt ift no kotia mau ia, o tia keiki i malama pooo ia, (tie ke ao ia hoi rtiai«lo o tia kuhikuhi ft na maku*, ua kupoOo ioa olelo ao i»• ke kuhikahi f»uuofte tiui o kft fttt t»«i." * : . * 3. 0 kft *e fton ftku o ktt makua e ktiai t k« kloo o kana keiki no kft loat; tn« keia wahi, k« ko oei kft oiaio I hoike, n t Lunakanawai iwaena oni aoan e!ua, me ka ottkft ana ae o kooa w«hft e k«tn«ilio imu« o ka lohule« hu, «oiē i poho kt manawa i ka noonoo ana i ke kahua o tia mea i huikeia ma ka manao elua o keia mau mapuna oieio, oiai ua ike maka ta ke kuiana o ka poe oia «no, a ke ko* koke nei lakou iioko o k« mimilo waiwai ole o tift hftnft uko oliPi ua hookupaio lakou ma kahi a Ukou i iteehi iho ai, ft ke kahulihuli nej kft papa o Wailuku he ino e. I kft aana ana i na kiponn o ko kakou mau iwihilo, ua haknlia ole, a ua nele ole no hoi ko kakou mau maka i ka ike t n« kahua he nui wale o ko kakou mau aoao palupalu i hoopnnana iho ai, a ke ku mai nei imua o kakou ka lahea o ka lukou mau mea i ai ai, ft tift pakui maoli ka ihu i ka hnuna o na hooiua tt iakou i haiia ai, a o ka liope walo no oia mea, o ka hooko aku i ka tnea i olelo ia; e honno e i ke kulana o ka lahui, a pela e ioaa ai ke ola i ka lahui, wahi a ka 01010. Aka, ua maopopo t»o, o ka ilibune kekahi kumu ino o kft lahui, ft oia paha kekahi ku inu hoolana ioa o ka poe o ka aoao palupalu, e lawe hele i ko lakou mau kauna kapuai ma na kowa uluaoa o kahi a lakou i kuupau akii ai i na wahi kihikihi o ke kuluaumoe, e hihio ana i oa lihilihi o ka wanaao, e pono e noonoo. E naiia i ka hope a me ke kulana o ka iahui, iloko o ka waihooluu kinohinohi o na ao kaalelewa'o ka lani, aia no ilaila na kaomi pumehana o ka huikau i kaeleawaa. Iloko oia huikau ana, ua kupa a ua kamaaina na kinohinohi maka i ka maaio meu ana o na kukuna o ka pouli ma o kakou la. O ka hua o na hana iealea, oia na uai ino i pili mai i ko kino, o ka hope oia mea, oia no kft make mainoino; o ke keiki i loaa noioko o na hana lealoa, ua waihoia malalo o ka make iloko o ka opu o kona makuahine, no ka mea, ua keakea ia i ka lealea o kona makuahine, a ua lilo hoi ia he mea hoouluhua i kona manawa, a ua lilo ia hiia a kft Akua i haawi mai ai i enemi no kana < mau hana iapuwaie. Oka hapa hea la ona wahine i malama i na hua oia ano7 A pehea la e olu ai ka lahui iloko ona hana. pono oie? Nolaiia, ua poao ke Kanawai o v k« la 23 o o Augake ( ;lB<s2t a e lilo ia i kahua nona hftna maikai he nui wale, Me ko aloha nui. Kauluokawkkiu.