Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 43, 17 July 1862 — Mooolelo no Hiiakaikapoliopele. [ARTICLE]

Mooolelo no Hiiakaiakpoliopele.

HELU 21.

O Kohala makani apaapaa e pa nei, O Mookini i ke alo wa o Kohala O Pili o kalahikiola, o na puu haele lua, Ike i ka ua Kipuupuu o Waimea, Ua puohoku wale i ka malie, Ua ahaina e ko Kau kuahiwi, Ike wale oe e ka uahi lehua, O Puna la, ike wale oe, A pau ke oli ana a ia nei, uwe no keia, ko ia nei uwe hele no ia, a hala i na wawae o keaikane, mai na wawae a hiki i ke poo o Lohiau, ku no keia kahea mai o Pele ia Kahuakaiapaoa. Hanaloa, aole hoi e iho mai a hooko ia hoi ko olelo i hoohiki ai a noa ia'u, a o ko wahi kalo hoi a he hoolohe akū o Knuakaiapaoa i ka Pele kaliea mai, oli 110 koia. Ma Puna kahuli mai ana kaua makalii noe, Ke ua a)a i laau ka hihi ka paa, 1 kd ahu a ke akua, Eia hoi ftu la e ka maka o ke ahi, v Aolo hoi na la e kalawakua, E ke kootau la e, wale, Aloha o J u hoa ika uka oka lipoa, Lihuu anu koekoe koou, he ahi ke kapa e £ lala al kaua i Omaolala, [mahanaM, ; " I ppili wale i haalele la e, haalele, Haale i Puna na hoa aloha, aloha Ka ama i ka haupo o kane, He kane ka mea aloha e, A pau keia mele, a ia nei, uwe hele no keia a haia i na wawae o ke aikane, mai na wawae mai no a ke poo oke aikane* ku no .keia, kahea mai no o Pele, e like no me kela kaliea ana mamua, aole no oia nei hoolohe aku ikaiala kahe mai, ku keia ma ke poo o Lohiau uwe 110 kēia, a hoomaha iki ae iakeia. Kulou iho no keia honi i ka ilm o ke aikane, a ea ae keia, alaila, hapai no k<*ia i keia mele r p&uel t Hulihia kukeeilani, nei aku la i ka pili o Lele aku Keaw&nahuilani, [Hooiio, Ka iele hewa i ka haupo o Kane, Keehia e Ulu&iii ka lala,

- —|y-"" ; 5 Anapu e a I k» maka o ka uila, * 1 kn ai inoiho a ke akua wahine r O Po!c ka! loi lehua o Oln'aokalani, Kanaka hea mauim o Kuiilaahia, Koiki alo uahi o kapohakn, d Kamaiki noho i ka ua a ka awaawa, H'wiono leo o ka pololei, Paha Uk> lea i ooe ana, owau kekahi a, [sfanlua o<k», Moioomoe a kaua i ka awaawa, E ke anu e. A paa no keia melo a ia nei, kahea hou inai no o Pele e like no rae maoiua, o ka ia nei iio ka hoolohe ole aku. 0 ke mo o keia mele a ia nei, tta ike no keia e make nua no keia mo ke aikano, a o ko lana wahi io no ia e moe ai, no ka men, ua komo rnai ke auu iioko o ia nei, no ke kahea pinepino mai a Pele f aole hoi e hele nmi. Ia Kahuakaiapaoa no nae e uwe ana me ke 01l ana, ia manawn, kahea ae o, Pele ia N'onomakua e hoa i ke ahi, i ahi no a pti(upulii, pulupulu no a a, a no a wela, wela no a make, j#iviyiio pu iho no me ke aikane anu, o ko Nonopfl|tia hoa mai la no ia i ke ahi, i !a Kauakaiapaoa, ia ike ana akli o ia nei e hoa mai ana o Nouoma* kua i ke ahi no ia nei, alaila, hapai rte la o Kaliuakaiapaoa i keia mele. Hulihia ke au ka papa honua o kona moku, Hulihia kuia niai ka moku o Kahiki, Aina no o kahiki i ka la kahi, 1 hoowali ia no Flaenft wali, .5 1 hoopohaku ia aku la Kahikiku, I hoa ia no Haena moe, lapa mai kauwiia, 0 niai ke ahi, kenhi aku la no kapuai e, He kapuai akua ko Pele, Ke keehi wale la i ka lani, iO Haulo ue na i PolapOla, Noho i ka lau haa o ka moku, Hina kukulu o Kahiki, Hina ka omuku i ka makani, Ka newenewe opua i ke ka, 15 Ea mai ana ma Nihoa, Ma ka inole mai o Lehua, >fat Kauai nui a Oahu, inai Molokai NaMal Maiii Ha*vail o Pele, [nai Kanaloa, llia i kana ahi pulupulu, kukuni wela ka>ui He uwila kui iho ka honu, [liiki, He hekili kui nakolokolo, Opaipui wale ka Mauna Pipili kfl latii paa ia moku, Nalo Hawaii i ke'hu a ka wahine, y ' ; \ ka lili a ke akua, Aole i pau keia mele no ka loihi loa, nolaila, ua lawe hapa ia. Pela loa na mele e hoonoho ia aku ai mamua uku, no ka mea, he loloa loa na meie. A pau i* oli ana a Kahimkaiapaou, naiia ' ftktt keiii'O ke ahi a Pele, o ka pii mal o Nonomakua e kuni ia ia nei, ina e kii mai o Nonomakua e kuni ia ia nei, alnila, aole kanawai no Pele ke kua-a, a hiki i koha nianawa. Ia Pele i lohe ai i keia mele a Kalluakaiapaoa, alaila, kahea aku la o Pele ia Nonomakua e kinai i ke ahi, aole niake kii e kuni ia Kahuakaiapaoa, no ka mea, ua hoolaa mai la kfela i ke kanawai, tia laa, pau ae la ko Nonoinakua manao, alaila, kahea hoti aku 0 Pele ia Kahuakaiapaoa, e! hele mai a noa ae ko mea i olelo ai, aohē ou make i koe, ua hoolaa mai ta hoi oe i kuii kanawai, ua laa, aohe iho mai, aole no keia i hele aku, ku no keia uwe no ike aikane, a hoomaha ae keia uwe ana aia neu Ia manawa no, i nana ae ka hana o Kauakaiapaoa, hele ka lua a po i ka uahi, aole ike pono ia aku o Kilauea i ka paa i ka uahi, hapai ae ana no keia i ke mele, peneii Hulihia Kilauea po i ka uahi, Nalowale i ke awa ka uka o ka lua, Moana heeia la ka pu i ke akua, Ilaki palala hiwa ke a!8 o ka Aiua inakai a ehu ke oka, Koe mauka o kale ohia, Hakina ka hala, apana ka pohaku, . Kike ka ala uwe ka inamaue, Ka leo o ka laau waimakanui, 0 ka wai i oia kino a pohaku kanakia, Like kaii huhu ke oka ke ahi, Hoonuu Puna ika mahu aka wahine, . Kaha ka lehua i ka uka o ka Liu, Makua ke ahi i ka nahelehele, iK|a īiu la o Apua, E naa mai ana i kuti maka, Ka poaha lehua inauka o ke Hooku, Punia i ke Awa ka uka o Nahunahu, Kina Puna e, powa i ke aku, *&Ua kaulu wela ka uka o Oluea, Ua hoohia ka papa, uā ku ka halelo, Ua mokn kahawai, nihoa ka pali, Ua umu paeuaena ka pohaku, 0 Ihilani, o ihiaweawe, 2£"o k& hekili nui kaakaa ka ūwila, Kapohaku puoho lele e iluna, A pau ia mele a ia nei, ku no keia ma ke poo. o ke aikAne uwe eo keiA, oia nwe ho ko ia nei a pau no ka uwe ana aia nei. Nana aku la keia i ka mauua, owela i ka ai ia e ke ahi, aohe walii koe, nana iho hoi keia i ke aikane, ao!& koe o ke kino bka paa 1 ka pohaku, he aha la ke .Hoi e like ai o ke aikane, kaua mea o ke iuo, hapai no keia i ke mele. ; Hulihia kia m&una wela i ka ahi, Wela nopu ka uka o Kuihanalei, _Ke-a pohakn puu lele mai iuka ke ka ltoi, Hookāla mai ka lua & k&maiau, . £ Pololel īeo lea, o Kahinihinikuamauna, 0 ka Mapuleonnui kani kohakoha, Okanaka loloa o ka mauna, I 0 Knpulupulu i ka uahele, ' 0 na akua mai ka waokele, v. 0 Kulipeenuiaiahu, o kike alawa o Pi&ea, 0 kanihi pohina iuka, o kauahi inapo]kea O ke awa nui i ka manna, , ■ [i kali, 0 ke awa nui i ka o ke poo kila i oka uahi noe awa ldiua» v [u tuklsete, 0 ka aina a Pele mauka, ke oka aia ī leai, lakalhilha iaau, i 4

Ka maha ohia ioioa o Kaiiu, 0 ka tika i pohaku o kapu f o kapn, Kapu mai māi 1a uka ua knlapa i ke ahi, l'a haiki punikia Kiiaaea, - I'a ha ka lania ka iuna o Mokuaweoweo, l'a ha ka uka i ke ahi Alaka, Aina ao la Moeawakea, Ke-a i kai o Kukalanla, A pau no ie mele a ia noi, kulon iho la no , keia honi i ka ihu o ko aikane, ku no keia ( uwe, a pnu ao !ā no ka uwe ana a ia nei ka- | ni iio ke oli a ia nei, no ka ho ana mai o ke | aloha i ka aina hanain ka waiho ne o ke aikane, aloha ae k<ria i ko laua nei puna, i ka pai a aia i ka h»la, no ke aikane ko aloha, aloha nmi na mea a pau oka i.ina, ine ho mea la i ulua mai a akoakoa ke aloha i kahi hookahi, oli no keia, penei. Ihilihia ke au pee iialo, nei nakolo i ku Nakeke ka lani, hoaka Kahiki, [honua, Hoaka ka lani rnnka hoahoa, Kukui i ka lani, naue ka inoku, s Wela kahiki pau ka aiua, Nakolo kahiki i ka uahi a ka wahine, Weia kahiki i ke apapanuu, Kahiki i ke apapalani, Ma ka uioku ia Puanui, Ileo ke au ia Olopana, Kahuli na ia ka moku, K unihi ka noho a kaiiiki, Wahi Pele i ona (mohi, Au ka loio ke poo a Ilaumea, a. K Pele Knokaokaiani, 0 Nakoloilani, o Nukekekaiani, Hoene kahiki, hoaka ka lani, Wela ka inalania, Nopu ka uwila i ke kua o ka moku, ;; llekili paapaaina i ke ao, Pohakii kui i ka huiia aumoe, Polio lele iiuna ka moku, Neweuewe kahiki mauolina, Ke ao kahuli a ula ka nioku, t6~Ktlnia ia ua wela, A ke ahi i ka mauna, Kui ka ua ioku iiuna, lele ka pti i kai, Ma ka alo huli ala, ke aumiki kahaielo, Ku ka puna ke koa iuka, Ka hale ula o Kilauea, Popoi i ke alo o Papalautthi, Ua ka ohia ke kanawao, Kuu inoku lkhua i Ileeia/ 1 ke alo o na hoalii, '1 ktt ae iluna i noho iho ilalo, I hopu i ka Inanawa, a(» aktirf/ 1 ku uka auu u ka wahini, A pnu keiii trtēle a Kahuiikāiapaoa, uwe no keia i ke aikane, nie ka olelo hooalohaiolia iho i ke aikahe. Hc aloha ka hoi paha Puna, ka aiha a ke hla, ka tiina ii'ke oni<ona i holio ai, rtdlio kiiua i ko kaua Puna, nana ae kaua o Hulaitt# nanu ae kaua o ka wai lhrndltimat o ko kaua ainn, nana ae knua o ka nalu o kaua o Kalehuawehē. Huli akii ke alo ona lehua ō Kawaikini, o na lehua o tV*aialbalē, o na hila aki i ka niho, o nA halti aiā ke Kintiu, hoolulii ke hau iuka, a lullimi iho a ka pnāhau, a ka pua koolau, lurtiiā iho e ka Wai a puaina aku i kai o Wuilua, aloha no ka wai awiliwili lua o ko kaua āina lft 0 MakaWeii, ia Kāhuakaiapaoa e olelo aha pela, pane mai o Pele. Pono hO ke ālolia pna iā Puha, tia noho ka iā Puna, a ike i ke ala, a ike i ke OUaona o Puna nei, e aloha ai ia Pnna, taa iā olelo a Pele, pane mai o Hiiakaikapoliole, 0 kou aina wale nei no la hoi ka Puha, aole he Puna o ko lakou la aina, lie Piiha iho pālia kou, lie Puni mnikai ko lakou la, hē Pilna paia a ala i ka hala, no ko lakou la Puna no paha ka ia la olelo āhā, āole pahā ho kou ainā ino. lCe uwe nei no keia i ke aikane ia Lohiau, a pau ka uwe ana oia nel, oli no keia i keia mele loihi loa penei. Hnlihia ke au nee ilalo ia kea, Hulihia ka inole o ka honua, . Hulihia ka papa ika haoa, I ka haleioula i ke ale lani, 1 ka phkoa i ka aaka i ke ahua, I kā nle poi i ka moku, Nawe ke ahi 6 a i kahiki, Nawele ka maka o Hinauluohia wela ka Kau ka haea wahia ka lani £lani, Paa ka lani kuakini ka kini, Uli ka lani eleele ka honua, Kalawa ka hoalii, Ka pohaku kui i ka Hooilo, Naha mai Kulanihakoi, haalolokn hei ka ua, Ke nei nei ke olai, j Ke iku\va mai (a iuka, | Ke ooki Ia i ka piko o ka jhale, Mo ka piko i eleua i elea^, I ka hahele 6 kalua, i , 4 I loa i ka wai o Hookulai^anu, E Pele, ka wahihe ai laat| o Pnna, Ke ai holoholo la ika pa(ia o Hope, f Pau ae la Kulili ka ua, 1 ' -V Kanahele o Keau a, a kaihala o Papuaā; A ka ohia o Kukii, a ka hee 1 kā pa-f» A ka mahn a ka wahine, ! [pa, A kauahi kea iuka, j t A ka Hli a ke akua i ka laiii, •"Keai la i Pohakuloa, j * Ike ala aka Auahea, i7 " • | A mo ka niho o niho oioi 0 Wakawaka e,Kahnilaokalani e Kuknen& fc j Ko hale la o liale mauliolai, iF Hiiaka e, nou ka lili honna, | A keia wahi au la hoopaM U kakooie na| hoa, ki*ti wahi i loāa o ftka mooolelo i koe, ame kahi hemahema, ialoukou ae hoi ii, kulaa Iho, he mea kahē no ka hoe o ka lae. ; Ke hoi nei no ko Koolaa $6iki, oa mak k» {>&!{ o Nuiiaiia. ! *'' Sfji. SUpiarxui. !