Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 29, 10 ʻApelila 1862 — HE WAHI KAAO. NO KA MANU OLELO, KA LAAUOLI, A ME KA WAI OLENALENA. [ARTICLE]

HE WAHI KAAO. NO KA MANU OLELO, KA LAAUOLI, A ME KA WAI OLENALENA.

Helu 2. I nnuhiia no loko m»i o ka Arabialt Nigbts. Mahope iho o ko ka luahine haiafc anā'ku, ha haalele iho oia i ke kaikamahine alii, me ka naan kaumalia, a luulun loa hoi, a ua ano e pu me kōna helehelena. Ia manawa no, hot raai la koha mau kaikunane, mai ko laua walii i hele ai. A i ko laua ike mna ana aku i ko laūa kaiknahine, he mea e ko laua pihoihoi, me ka hopuhoptialtf1u. Ninan aku la laua ia ia, E ko maua kaikuahine aloha nui, e oluolu aiianei oe, e hai rnai ia maua, no ke aha la i hoano e ia'i kou hēlehelena iluna ou i keia la. Aole loa kela i ekemu mai ia laua, me he mea la e makeinake ole ana oia e hai mai, aka, mamuli o ka īaua noi ikaika ana, hai aku la oia i ha mea a pau loa a ua luahine hei i hai iho ai, hai pu aku la oia i kona makemake ana, e lilo oia ka haku o ka Manuolelo, ka Laauolioli, a me ka Waianokula. , ■- - . ānei wiilii, e hoomaopopo kakou i ko na kaikunane lohe ana na iuea a ko laua kaikuahine i inanao hui ai. A i ko laua lohe ana, hoopaapāa iho la laua, no ka mea, olelo ae la o fiahainana, oia ke liele, oleio no hoi o Paviza, ōi& ke hele, aka, ||ā hooholo laua inahope iho, o Bahamana, oia ke hele, i ka la ho i kakahiaka ae. I ke ana ae oia po, hoomakaiikau ae la oia i na mea no ka hele ānā, mamuā āku hoi o kona kau anā aku i kona i aku la oia, i ko lauā kaikuahine, e Palizadi ē, ko'u kaikuahine aloha nui, ke haawi aku hēi au i keiā pāhi ia oe, i hoaiionā nā oliiā ē ikē iho āi i na mea no'u, ho ka mēa, aole āil i ike i na mea e loohia māi ana iā'u inā ke ata a'u e he!e aku nēiī e maiama hoi oē ia iiieā, mē kā makaaia loa, 110 kā meā, oiai ē ike iho ana oe, ē mau āna ka inaeinae o kona ināka, alaila, e maiiao iho oē, ua haaikai aū, aka, ina e ike oe, ūa haukae iā kohā Ināka i kfe koko, e olelo iho oe u& ināke āh. i ka pau āha ō kanā oielo ābā ine kōnā kaikuāhine, ēē āē iā iā maluna o kōhā iio, a hēiē aku ia. A i ka iwakaiuā ō hā ia, halawai akii la kēia ine kekahi elemakuiē ē noho ana miUalo 6 k& inalli o kēkāiii ktiinti lāah ua hina kona lauoho a keokeo loā ē likē ine ka hau; a o koiiā mau umiuini lūnā; ūa ūhi paāpu iho la i kona waha, ē māewa wale ahā iliiha ō konā ūoiāiimā; ā ō kohā ūhiium! ialo hoi, ūā ūhipaapū akū ia i kona alo okoa, ē iiohō kohanā ana āohe oūā loiē, a he wahi apana palaumoeūa nahaehae kāi kiīepa ia ma kona poōhiwi. Ia manawn, hoomāuāo āe ia ō Bāhāmana, oia no ūa ēlemakule lā nanā i kuhikuhi akū iā ia i kahi e loaa ai ūā tnea la ana i he'e inai ai e hūli. Lele iho la oia ilāio mai iūūā iho o kona lio, hiili ae la, a iiiōe aloha ākii la i ua elēiūakūie nei» a lawe ākū lā no hoi kela i ka ha&iHna o ko ia nei aloha; ia mānawā uo, hoomaka iho laua e kamailio, aka, no ka pāapii īōa ō koM «raha i la hihiā i koha umiumi loiiii, aōlē hikl i ke keiki alii ke lohe poho i kēkaki hūiK>!ēlō, i paka inai loko mai o kona #āhi» iā maiiawa, nao iho la o Bahatna&* ilōko o kōūi pakēKē ā u&ūhi āe la upa» ine ia no oia i ako ai i tia mau nmiuūu la onā* a pokopōko loa* a i ka pau ana o ks ke keiki alii āko āna ia i% fxtii loa iho lā kona oiiōll No kēia iiaūa maikāi a kē kēlki i in&i la kā elemakule, he aha la auāiiei ka ūkū kiipono © tiku %i ia oe ūo kou lokoiiiaikai ātti. I inai la hoi ke keiki ālii, e ka elein*kole 4 e hoolohe mai, ua hele mai āu mai lrahi loihi m*i t ehuli anai kaMaunolelo, ka Uauoliōli# * iHe ka ki Waiatio1tiila. Aiti4he hi* ki ia oe ke kuhikuhi mai ia'n kahi e loaa'i ua mau inēa ia, alaila, ē manao iito no ua ukū mai ot ia*u i ka «kii knpoiiō me kā olūolo.

I ko ka elemakole lohe ana i keia man : olelo a ke keiki alii, ano e ae la konahelehelena, me kona i aku ia ia, he hiki io no ia f ti ke kuhiknhi aku i kahi e loaa'i ia oe ua mau mea kupanaha nei, aka, ke minamina nei au, me ke aloha nni akn ia oe, a no kau noi hoi, e hai akn no wau me ke kanalua ole, eia nae ke kauoha, e kupaa oe, a e koa hoi, ma keia ia au e hele aka nei, no ka mea, ke ike lea nei au, e halawai mai ana oe me ka pilikia nana e hoopokole mai i kon maa la o keia noho inalihini ana malana iho o keia honua. Aka, aole i hoano e iā ko ke keiki alii manao e ia mau nui leo, ua kupaa no oia e like tne kana olele mua, a i ko ka elemakule ike lea ana ia mea, i hon mai la oia, e ke kanaka ui, mai manao oe ua pilikia la a'u e olelo aka nei, he mea uuku, aole, be oi ae ia mamna o na. mea au e la. No ka mea, he lehulehu no na kanaka, ikaika a koa hoi, i hiki māi ia nei, e iini aua no keia mea hookahi no, a ua kūhikuhi aku no wau ia lakou e hele ma keia alanui, aka, aole o lakou mea hookahi i hoi mai, nolaila, mai hilinai oe i kou makaukau, a me kotf ,r ioa iho, no ka mea, aole ia he mea e kaupale mai āna, i hiki.ai iā oe ke alo'ae, i ua make la, oia hoi e halāwiii mai ana me oe ka poe he nui loā, a e lele mai anā lakoū a paū maluna ou i ka manawa hookahi, me kon ike ole aku i ko lakoū inau kino. A iiolaila, eia hou kā ninaū, pehea la e hiki ai iā oe kē manao iloko oū e pakele ana oe mailoko mai o ko lakou mau lima. Ma ko Bahamana iohe ana i keiā mau olēlo hope a ka elemakūie, i ākū ia oiā ia ia, ke makemake nei aūānei oē e hoooweliweli mai ia ; u, ma kaū olelō anā, i meā ē hoopoina ia ai kou mau manao, no ka meā, ūa hoolawa mai lā no ōē i kūū makemake, ma kāū hai āūā mai ia'ū iūe kā ōiāiō i kē ālāūui a'ū e hele āku ai ā hiki lōa akū i ka ioāā ana Ō na mea a'u e mānao nūi nei. Ma keia wāhi i ikē iho ai kā elemakule i ka make hewa ō kana mau olelo, nō ka meā, ūā pāā iōā ko ke keiki āiii mānaō i ka hele. Lalau iho lā nae ōiā hē polā, a hāawi aku la ia iā, me kona i pu aku, e kau ae oe ilūna o kou lio, ā ē olokuā aku i ke polā māmuā ou, a mā kahi iio hoi ā ūā pōla ūe! ē kai āi, H ē pii akū ōē i ka mauna ma kōū māū wāwae, ā ia ōe ē pii ai i kā ē malāma lōa ia oe, mai inākāū wale, a mai nana hoi i hope, nō ka mēa, i ka wā e hana'i oe he oiaio, e hoAlilo ia oe i pohaku eleele, e likē me na mēā a'ū ē ike ānā mā kōū mān aoāo, ōiā māū mēa a pāū he poe no ia, e like inē oe, āka, i hiki hoi oē i kā piko ō ua kuahiwi la, e mānao iho oe, uā lōāā iā oē nā mea ā kōū naāū i ākē nūi āi. A i ko Baharnana loiie āna i keia maū oiēlo, piha loā iho.ia oia i kā olioii, no konā māūāo ana iho ūā kokokē loā oiā i kāhi ō kana huākai, alailā, huli ae la kēiā ā āioha ākū lā i kā ēiēniakūiē; Kiōla āku la i kē polā, ā hahāi ākū ia i kalii ā ke pola i iīi āi, lele iho lā keiā ilalo; ā hoomākā ākū ia ē pii i ka maūna, āoie pahā i aha ā iā nei kaina wawae mamūa āē ō ko ia ūēi iohe ānā ākū i ūā kūpinai lēō/ me hē meā ia inaiaiō āē ō ka honūa, āfeāy tiā hooiūāū iūai nō kēiā i kōnā tēlē ā i konā hiki ānā ākū i ka hāpāiūā ō ūā māūnā iā y ā maiailā hōl i kūihē āi ko kakoū keiki alii, iūē 4 ka āpoapo ūūi o kōūā ōiii i kā ūo kā meā, ūā oi loa ae ka ikūā āūā ā ūā inan leo weliweli nei ma keiā wahi, a iūē kē oiokēā aūa o nā inēā kaūā a pāū, ūiā kō iā ūēi aia e helē ākū āi< nolailai hūii ae la keia i hopē, me ka nāō ē holo e iikē inē hē koa ia e hēē ūiāi ana tnāi kē kahūa mai. īā māūāwa no, ūā iiioia keia i pohaku. Ē kā ineā e heīūheiū āna, ma keiā wahi ē ināopopo āi iā kakoū ko Bahamana make āūā, ā ke waihō &kū ūei kakoū iā ia, me kā ūaāū kaūmāha a lūulūu hoi. Māi kā la 0 ko Bahāināūā haalele ana iho iā laya, mai laila mai ko Palixādi kahei ana i kānā paīii rnā koua pūhaka, ā hē ūūi no nā manawa oloko b ka ia, e ūūūhi ae āi oiā e ūaūā, i ike ai iaūa i nā inēa nona, ā i ka lā kōi ō kona pōpilikia, ]a laua e kamaiiio ānā itte Pavisia, huki ae la ōia a nana iho la i ka pahi, ala hoi, ē kahe āWai ana ke koko, ē hiki ākū i kona inākā. ta maūawa, lele aē la koiia haūii, ā māūle ika lā, ā i kona pohālā aiia ināi, uwe akū la oiā ine kā haāloulou nūi, me ka uielo iho, e Bahamana, kuū kaiknnane aīoha e, i keia la, uā hooīii# mai oe iā'ū i na ke aloha, e noho mehameha iho ana ma keia aina kula panoa i ka la, e ūwe hōōki ole aūa i nā la o keīa ūoho ana aka. I ka mao iki aūa ae o kana nwe āūa» inihl iho la ia ine ka hoahewā loa ia iā iho, ine ka manao ino loa akū i ka luahine, ūo kā lilo anā o na mea āna i hāl iho āi i mea e aiakai ākū ai ia ia i ke alaniii &k»lohi ā me ka popilikiā. Mā keia wahi ke ike lea nei kakoū i ko ka pahi ike ftūa i ka ināke ana o koii* Ona. I ko Pavixa manatrā o kona loiie mna ana akū i ko laaa kaikuahine e ūwe ana, no ko iaōa hanaa inūā, ua hoopiha ioa iā ola e ke aloha wela, e oi āku ana i ke aldba o na

fpQ;ja uwe iho ls no boi ou me ke kanikan nul po kona kaikoaana, a na )iele aka no lioi oia* kn akn la imaa o ko lana kaiknahine maka i palti paa i ka waimaka, i aka la «ā, aa make aka }a o Babaroaua t mamoli 0 ka hele aaa e hali i na mea aa i ake nai ai €f;loaa, a eia hoi ko'a manao, i ka la apopo e h«e ana no hoi an, ia manawa no, wehe āe la Pariza he lei momi, nona na pnpa he harieTi, mai kona ai mai, a haawi akn Ia i ke ka&nahine, i aka la, ke waiho nei au i keia leif I hoailona naa e ike iho ai i na mea no'n, no mea, oiai, e ua ae ana oe, e maa ana no ke kaawale ana o nā pnpn, kekahi me kekihi, alaila, e manao io iho oe, aia no aa ke 6la la, aka, ina e ike iho ana oe aa pipili kekahi me kekahi, alaila, e hoomaopopo oe, ua ia'a ka haawina hookahi i loaa'i i kott kaiknnane aloha, aka, hoole loa aku la koiia kaikuahine me ke kaohi akn i& ia, me na Waimaka helelei hoi, e olelo ana e noho, e hoopau ae i ka 'manao ana e hele, aole nae oia i hoolohe mai i kanā, ku ae la no oia a aloha ole iho la i kona kaikaahine. ī ka iwakalua o na la, hiki akn la oia i kāhi a ka elemaknle e noho mai anā. A i konft aloha ana aku ia ia, mai Ia no hēikela, ninan aku la no.hoi oia i ke ālanui e hiki akn ai i kahi e loaa'i ua mau mea la ana i hele mai ai e huli, hai aku la no hoi ka elēmākule ia ia i ke ala me ka hai pu aku i ka nui o na pilikia, kaohi mai la no hoi oia ia iā, me kā hai mai i ka nui o ka poe i makē ilaila. ; Aole nae i ae . aku ke keiki āIH ia mea, ālāila hāi rnai la oia ia ia i na olelo ao, e lik£ me kāna i hai ai i kona kaikuaana, huli aē lā ōia a hoomaiikai mai la i ka elemakule, kiola āku la i ke pola, ā hahai āku īa a hiki i<ke kumu o ka mauna, ālailā, lele iho la ilālo, ku iki iho la malaila, e noonoo āna i hā tilelo ao ā ka eīemakule, a hele aku la mā kāhi a kona kaikuaaha i hele ai. Ia ia e pii ana iluna o ka mauna, lohe aku la oia i kekāhi leo inahope mai ona, e olelo ana i nā s olelo hoino he nui, me kā olelo mai, e kuihfr:malaila, i hoopai aku ai au ia oe, a no kona ukiuki loā, unuhi ae la oia i kana pāhi, a htili ae la i hōpe me ka manao e aluālu ākli i ka, inēa i olelo ino mai. Ia manawa E ka mea e heluhelu ana, ke hoolako hou ia inai nei kaua e kū ākū imua o ke ao nei ine ka nāāū aloha meiiemene, e kanikau ana ine na maka hooki ole i ka uwe ānā. I ke kakahiaka o ka poaha e iiiki mai anā, 1 ka manawa mālu o ka la, e hālawai nō ūā me Pālizādi ke kaikamahine alii, no ka e kū mai āna oia me kona nāni a pau y e hoike ana i ko ka honua nei i kona maikai lūa ole, e like me kā wāi hoolūū ā kona maū mākua i hooluu aku ai ia, a e hele āna no hoi oiā i ke alanui o kā luhi ā me ka popiiikia; No Pali^adi. Aia hoi, iā Paliziadi i ala ae ai i ke kakahiakā nūi, i ka manātf ā ā ka la 1 hoomaka mai ai e hohola iho i kona malāmalaina maluna iho ō nā pūū, ā me na awawa ūliuli o ka aiiia Hemōieie ō Paaiā/ oni ae la ōia io ā ia nei, e kikookoo ana y 1 pau iea ae konā pōiuiiihi hiāmōe. A i konā kū anā āe ilūna, hoomanāo āe ia oia no kona kaikūnane aiuā, lalaū aku Ia i kā lei hoāilona, ā hoao ae la e ūū me kona ināū lime ( ākā, aole nāē e hiki iā īa hot>kaawale i kekahi pūpū ine kekāhi, alailā ike iho la oiā, ūā heie akū la lāuā inā iā ala hookahi me koūa kāikūāāna. Ia mānawa, hohola se o Pāiizadi i kolia maū iimā, ā puiki ae ia ma kona huli aku la me kā nana iluna, me ūa maka i pūlu elo i ka wai' maka, me kona olelo iiio i koūa Wā e uwe aūa, e Bahamāna a me Paviza, o'u kaikunane aiohā nui e, ūa haaiele mai oluā ia'u, ko ōlūa kaikūahine, e ūoho me ka n, a me ka ehaeha nūi, e hoolilo mai ana hoi ia'u, i heana na ko olua aloha. A mahope iho o keia maū mea, i kā manawa i akakuu iho ai ka pā kikio ana a ka makani o ke āloha iloko oūa, ā ine ke kānahai iki ana iho o ke kulu kuaua ana a ka pua o kā waimaka, noonoo iho !a ia i na mea āna e hanā'i, ā ua hooholo iho kona inanao e hele no ma ia ala hookahi ā kona mau kaikunane i hele ai, i hoolawāia ai lakoū i ka haawina hookahi oia make ana. la manaWa, nettra ae la oia ā ka lūini o kona mau kaikueane, a laWe mai lā i kekahi o ko lāūa aahu, ā hohola iho ia maluna ona, me ka manao e huūa ia ana koūa helehelena Wahiūe e ia mēā,a me kekahi no o ko lāua papale, 1 htflisklbo ai oia i ke ok>helohe o konā poō. Kau ae lā oiā OMlima o kekaiii holoholona wawae eha, i kona hele ana, hookele aku la no oia i ka liō ina ke ala no a kona mau kaikunane i hele ai, i ka Iwakaiūa o ka la, halawal ako la oia me ka elemakole kapoa, ike mai !a no kela ia ia hs wahine, I mai lā kela, aole au i ike i ka wahine maikai e ae e like me oe mamua, i aku la ke kaikamahine alii, aole lioi auanei oe i ike he maa kanaka opiopio i hiki inai ia nei mamaa aku nd o ko'u hiki ana mai nei, i mai la hoi ka elemakule,

na hiki mai no ia Dei, eSna ia mao ua aneane like loa ko lana helehelena me kou, i mai lā hoi ke kaikamahine alii, o ko>n mau kaikanane no ia a no lana hoi au i bele mai nei, e naanana ana ike aloha, ina paha* e oluola oe e hookipa akn ia'u e hele ma ke alanni a laua i hele ai. I mai 1a ka elemakule, he oiaio e hookipa ana no waa ia oe ma uā alanui la, aka, mamua o ko'u ae anā akn, e hai mua akn no an i na mea e loohia mai ana ia oe. Oia hoi ka make, e like tne na mea i loohia ia'i i kou mao kaikunane, eia hoi kekahi, aole no aoi an i hookipa aku i kek&hi wahine e hele taa keia ala m*i kahilioa tnai, nolaila, e aho paha e āef mai oe i kā'n e noi akn nei ia oe e noho, a e hopan ae i kon manao ana e hele. Aole loa an e āe aku i kan, wahi a ke kaikamahine alii. Ia manawa, haawi mai la ke kupua i ke pola, loaa ana i ke kaikamahine alii, kiola liku Ia oiā mamua ona, a hahai akn la, a i ka hiki ana i ke kumn o ka lele iho la iīalo. A mamua o konā hooinaka ana e pii aku i ka mauna, lohe akn la oia i ka hanwawa leo, i iho la ke kaikamahine alii iloko ona, ina pahā au e hoopaa iho an i o'u māu pepeiao me kekāhi mea, alaila, aole hoi au e lohe akn i na mea hoomakaukau a lakou ē olēlo inai ai. A i kona hooholo loa ana, pela io oia e hana ai, kiki ae la oia i kona mau pepeiao ā paa loa me ka pnlnpnln, a pii akn la i ka mauna me ia; aka, ke mau nei no ka ikuwa āha a na ieo, me he mea la nae i kahi mamao loa āku, aole he iohe akaka ia o ke āno ona olelo, e hiki ai ia ia ke makau. Ua hooman aku no oia, i kona pii āhā, a hiki i ka hala ānā eluā hapakolu o ke kiekie o ka īnāunā, ilaila, lohe aku la oia i kekahi leo hui weiiweii ioa, me na olelo ino loā he uui e hoomakaukau mai ana ia ia, aka, i iho la ke kaikamahine alii iioko - ona, aole no waa e hoolohe aku ia maū mea, e aho e akaaka wale aku no wan, me'ka hoomau ho i kuu hele anā imua, i kahi o knu huakai. .