Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 28, 3 ʻApelila 1862 — Untitled [ARTICLE]

•QT Ina no ka pono, a no ka maluhia o j ko ke Alii Aupuni, a o ka mea paha e kupna mau ai ke kuokoa ana o ko ka Moi mahiule alii, a no ke ola hoi o ka lahui Hawaii, ko kakou iini ikaika ana hoi me ka noonoo, alaila, he inakepōno ka naauao a me ka imi ana, aka, aole uu i makehewa. Ua maopopo no, he waiwai io ka mea e loaa mai no ka naauao, a ine ka noonoo pololei. Nolaila, aole kuihe a kanalua ka naauao. 0 ka hooikaika naauao ana o na kiumka, a o ke alii, i ka imi i na pono e kupaa mau ai ko ka Moi noho alii, a me ka lahuikanaka hoi, no ka pono o ko ke alii aupuni, ua oi aku ia pono i ka p uio a na kauaka i imi wale ai i pomaikai no lakou iho, no ka mea, aole oia pouo ka mea e pomaikai inau ai; aka, o ka pono a me ka maluhia maikai o ke aupuni, oia ka mea e holo pono ai na hana a pau a ke kauaka e luina ai. Ua olioli kakou me ka inahalo i ka inaikai oia hana, no ka mea, ua maopopo no ke kumu o ka hoihoi e makepono ai ka hana, ke kokua ana, a me ka hooikaika ana o ka inanaoio, ka paulele a me ka hiiinai oiaio o ka | naau. Aohe kuinu e hoole ai i keia pono, no ka mea, ua ike maopōpo ia, lmokahi no kaleana o ke alii a o na kanalea ma ka honua nei, mai ke Akua mai, malalo o ka tuaua nui o ke aupuui a me ka lahui kauaka. Ua ninau kakou no ke aupuni, no ke alii, no kauaka, no .ka hoomnna, no ka lahuikanaka. no ka lahui Hawaii, no ka hoohiki, ia mea aku a ia inea aku e pono ai ko keia ola ana. No ke;a ola wale uo ke ano nui o ka ninau. He mau ninau kahiko wale no nae mai ke kumu inai o ke ola, aohe he ninau hou no ka po mai. No ka lahui Hawaii, ua kahiko paha kona ola, aole paha; aka, aohe mea i hoomaopopo inai i kona kahiko. Ua hoike mai kekahi, he kanalimakumamahiku hanauna alii kahiko o Hawaii nei a hiki i ka Moi i make iho nei, aka, aole ia i hooinaopopo mai i ka mooolelo e maopopo ai ka noho &na oia poe alii, a me ka lakou inau hana no ke aupuui, 110 ka noho ana o kauaka ia wa, no ka hoomana, uo ua makahiki, no ka pono, a no ka hewa, a me ke kau kanawai ana. Ua make ia, a ua uui wale hoi na mooolelo ano kupanaha, pili kanaka, a pili i ua daimonio; aole pololei, aole kulike, a lilo ne i na mea ano oiaio oie. Aole • hoi mea ola ana i hoike, ao!e maanei, aole hoi ma kahi e, e hoomaopopo iea ai i koua kahiko ma ka ike a ko Hawaii nei, a nolaila, ua poho a lapuwale loa kona ola a me kona kahiko ana, no ka maopopo ole hoi oia mea. 0 ka wa o Kapena Kuke ke kupa kamaaina kahiko o keia pae aina e ola ana, oia paha ka wa maopopo uo na hoike ana i ke ola 0 keia lahui, € hapaiia e ko kakou noouoo, no ka pono ameke ola o ka lahuikanaka o ka Moi a me kona aupuni, malalo o ko ola o ka l&hui Hawaii. 0 ka pono o ke aupuni i hilinaiia e k'a Moi a me na kanaka i keia wa> aōle ia e like me ko ia mauawa, ua okoa kona ano, koua noho ana a me ka nui o n& mea i haniia, i ua okoa loa ko keia wa. Eia ke ano maopopo i koe mai i hoike, " Hele aku, a hele mai na hanaunaokt*o aei, aka, ua mau no ka honoa 1 hoik« rio ka lakou mau hana." He mea hou no ke ano nui o keia pono i loaa i ka hope o ka lahui; ua hoopae wale ia mai ia e ke Akua ma kahakai o keia pae <iina, a tta lik> no i pomaikai maoli no keia lahuikanakit: O ka hoohiki malalo o ka hoomana, oia kekahi mea nui i pae mai maaneL He lahui hoomānakii keia i ka Wa kahiko, ua mohai i ke koko a me ka io no na akua a me na uha-

tN» »no. (!* maa ika hoohiki oiaio, aua hoopai piuepine ia i ka poino w ka bootiiki hahēe i na na tne* o k«l a me ka honoa, a tta makau nai na kanaka i ka poi&o oia ma« iMMk Aole lakoii t iwoliiki a hooko ole, aka, e hana no i ka rn«a e hooko ai. Ina aol* bHci 9» t»a alana, alaila, t nku iho no i ke kiOo i manaioka inaioa ia mai e ka hoopoir*o a me na popiHkia, a pakele ka ohana. Nolaila, he nw* weliweli no kanaka kahiko ka hoooiki ako i kekahi mea aoa e olelo ai. Aole hoi hana pinepine ia ia mea. I keia wa, aneane lilo ka mana oia mea i mea ole iwaena o ka poe opiopio manaoio ote ia mau mea t aka, koe no na elemakuie a oie na luahine kahiko, e ao mai ia inau mea, a piha loa ka aina i na kāhooa lapaau ano kahiko, o kela wa o Kapena Kuke, aka, aole i kanalima a kaoaono makahiki ko lakou, Ko keia hanauna ka lehulehn o lakou, ahe poe hoohiki Krietiaon lioi kekahi.

l r a like kekahi mau ano o ka hoomana a keia lahui, me ka na lahui o ka wa kahiko loa o ke ao nei, noloko mai o ka halelaua, a me na kanaka ponoi o ke Akoa ia wa, a me na aina pegaoa a pau. Aka, aole paha e hikt ia kakoii ke iiooholo i ka mauao, ua ike maol; na kupuna o keia lahui i ka mea oiaio o ke Akua maoli, aolo hoi e manao, ua kupono ia mau hana a lokou i ka aponoia e ka manaoio oka Buke hoike no ko ke ao nei i ka mea no ka oiaio, aole hoi i ka manao, mai ka oiaio mai oke Akua ia niau inea, no ka like ana ine ia oke ano nui. Aka, poho paha ke ho&kokn wale no ine ku hoohiki pau ole, i maupopo aole ia no mai. Ile okou k«i'bukt!f no ia mau inea i kapaia eka poe kahiko, he puka no na peguna. 0 ka lahuikaimka Hawaii i hea ia ma ka inoa o ka Moi Kamehamelia, aole ia he mea kahiko mui u Lono Kapeua Kuke mai. Ua like ka hookuhiu aua o ka luhuikanaka ine ko ke aupuni e noho nei inalalo o ka Moi Kameiiameha.

Ua iehulehu okoa tio rnca likfe o ka hoomatia kahiku i kc Akua io maoli i malumaia e koua psc kahaka a tne na kaula, i like tne na hoomana pegana e ae oia \va, a me ko Hawaii nei. Mai kuhi oukou ina keia kakau manao, ua olelo uiakou, he hoomana pegana ka ke Akua i ao at i ka wa kahiko i ka poe ana i wae fci, aka, he mea io kona pegana, a he mea io ole kona pegana (»le, a mawaenao laua ka hoomana oiaio. No ke kanawai a me ka hoohiki ana a ke Akua i poni ai, nolaila wule uo ka hooinana i hoikeia i ka poe IseraeU rna k'ahi malu loa, imua o lakou wale no. 0 ka hoohiki i kauawai kona kumu. a nia ka hoohiki ka poni ana, nolaila, he mea ole na kanawai ke inalama ia ka hoohiki ana. E hiki i ke kanaka paulehiae hehi i na kanawai a pau o ke ola, ke ike pono ke kanaka i ke ano maoli o ka hoohiki i kauohaia ma ka olelo, a ke ikaika hoi ka manao me ka nawaliwali ole. Ua kaulana o Kamehaineha no kona haipule i na akua ona, nana i hoohui i keia mau inoku i pae aina malalo o ke alii hookahi. Ua haawi pinepine i na mohai a me na alaha hooluulu no aa akua, a ua mahalo nui ia kona haipule, a me ka mana o ua muu akua la, no ka puni ana o keia pae aina ia ia. 0 ka hoohiki i kanawai, oia no ka hoomana i ka mea nana ua mana la. Ua malaina o Katnehameha i kona hoohiki iho, o haule oia i ka poino a L ka nele paha, a me ka makona wale ia mai, e hiki mai ai maiuiia ona. No ka pomaikflti-o ke ola ka hooikaika ana o kanaka e hloomana, i 'pono ka noho ana o keia ao a kau i ka puaneane. He lehulehu wale o koia mau mea kahiko i hoomanao inau ia e kanaka i keia wa me ka poino oie, ma ka heluheiu Baibala ana, no ka niea, ua paa no i ka buke mooolelo a ke Akua no ko ke ao liei ua mau haua kahiko la. ' Nolaila paha ka lauwili wale o kekahi poe m'agoi p Kaledea a me Atgupita, i na mea o ko Akua iloko o ka Baibala. I ka noonoo pouo, a me ka ike ana hoi i na mea i oleloia iloko o ka mooolelo no ke Kauolia Kahiko ia Adamu, i hoikeia i ka wa 0 ka poe Ilebcra, a pau na kaula o ke kanawai, a hiki i ka mohai nui ana o ke ao nei, a me ke Kauoha Hou nona, e hiki no ke pale aku i na moo kanawai kahiko a pau o Mosē, 1 ka\iia no ka maluhia o ke ola o ka Iseraela a me ka ekaleaia malu ma ka papa o ko lakou naau]'no kfc mea, ua hoike kinO ia mai ua mea huna la o ke Akua, i hoonane ia ia Adamu ma, a i huna loa ia e ko ke ao kahiko a pau. O ka hoomalu aua o ka poe ludato i ka wa kahiko, ua hoopau ia, ua moe nialalo a hiki i kona wa pono e hoala ia inai ai, ho ka poe ludaio wale no ka pili kino ana oia mau kanawai hookapukāpu, aka, ua hoopuehu liilii ia'ku lakou uialuna o ka honua a pau a hiki i ka i hoqhiki ia ai. Ua hoonoa ia ka mana o ua mau kanawai la ma ke kino, a ua haawiia aku no na alii a me na lahuikanaka o ka honua nei, e malaina i ka hoomalu ana i ke ola o na kanaka malalo o lakou. .Ma ke ao ana a Kristo lesu a me na lunaolelo, ua kuhikuhi "pono ia ka malama ana i keia kauoha elūa. O ke ano nui o ke oha ikahiko, ua ku ia iwaena me ka mana o ks oiais, Pelā no ke ano nui o ke Kauoha Ho«ikn bo iwaena o ka oiaio, a hookahi no i* tbe kft mua, aU>l«f mea kahiko, aole mea hou, aka, hookahi no oiaio, aole elua, aolekeuaku. B malama ia ka oihatia kau kaoawai o na ludaio e na alii a me ua kanaka, ma na wahi auk&n&ka a pau i hiki akn ii ke Kauoha Hoa a Kristo ma kona eu«r>e!io, ine na epi*etofcs i na lunaolelo a ka tfhiKD«o Kriato

i kahiknhi ai, mai k» * i k» hopo o kii Baibal* o ke ao nei, aU oo i ko lako« make> make e hoolilo ia maa pooo » me* e malo maikai at ko iakon tioho aoa. Aole mea a ke Akoa i koe iloko oia bttke, e katt kaaawai hoopai kitto inaoli e iike me ka wa oka ooa ole ana, kne wale tto ka hoohiki i koa oia ibo f a i oa mea o ka laiii a me ka honoa

0 ka ekaleaia a !esii Krifito i kukala ai no na lahaikanaka a pau oka honua nei, e malama ta ia ma ka naaa o ka poe makema* ke, nialalo oka makao ika heohiiki. me ka malama pono i na roia kanawai o keola mau i kaa ia i mea e pono ni. £ kaa kanawai ohane lakou, aole kau no ke ola a me ke kino e hoopa». Hookahi nila 4ike oke kau kanawai oka honua nei, ame ke kau kanawai oka lani, oia hoi o ke akahai. No na a!ii ame ka ekaleaia e malama like me ta ano, me ka hookeke ole o kekahi aoao ame kekahi, no ka mea, ua lawa like na oihana aupuni eiua matutia o ke ola hookahi, i ka p<jno o ka hoohiki ika mana oka oiaio. Ina hana pcla r a kue i ke akahai a tne ka mana o kekahi ame kekahi t alaila, kue ka oiaio i* ka malti 6 kip, ola, a poieo like na aoao a pau. 1 ka pono a tne ka oiaio o ka lesu Kristo Ekalepia i kuhikuhi ai, ina ua hooko pono ia knna mau olelo a pau e ke kanaka, a kuikahi like mai o a o, alaila, aole kue a mokuahana ka noho ana ona aupuni oka honua. 0 na mea i weliweli ia no ka hoomana ame ka ekaleaia iloko oka Baibaiba, aole ia no ke kue oka leau Kristo Ekalesia ika pouo o kunaka, nka, ua hiki mai ia tto kela hupu ino kahiko, a nolaila, ku kauahak» o na aoao elua, no ko laua aumeume i ke ola oke kanaka. Ua maopopo mtia keia inea ike kuinu kahiko o ka olelo, a ua hoike e ia inai. 0 kela mau hana kahiko i hoopau ia eke Kauoha Hou, he mea ole iu nm ke kino i ko keia ola anu, aka, i ka poe Hiiauao maoli, he palua ka uku ana o ka hoopai mahope aku. Ua hoopau ia no ka nui, aka, he wahi inea uuku i koo mai oiu inau mea, aka,, o kifio maoii no ia a me ka hakupaa o loko, ka oiwi ame ke kilohana. Ua koe mai ia a e malaina ia i na \va ame na kau o na inanawa. Ua kakau ia iloko o ua buke la me tia hoike oiaio ekolu ma ka honua nei, a pela no ma ka lani. oua mea la i hookoe ia mai, oia no ke ola a tne ka inake malalo o ka hoohiki e hoomana. » Ua kau ia kanawai inai kahiko loa mai o ke ao nei maluna o na uliane ola a pau. He mea hiki ole ke holo iinua a emi i ole ke hapai i kona kaumaha. Ina ufl|i kekahi e lawe i ka hoohiki a pol«lei kMßoao ia ia, he kanaka mana nui ia, uka, Abhe he ano malalo oka hoohiki. Malalo o Imna i noho ai na aoao ho6mat\a a pau'"sk£ honua nei mai kinohi inai. Pela no ma fifawuii nei i ka wa kahiko, a i keia wa iwna ona kahuna lapaau inaoli, a ine ua kSna Baala Hawaii

Heaha ko kakou pomaikai 110 ka lioohiki i keia wa ? Ke luuwili uei ka hōohiki io a'ia nei—uo ke Akua Hemolele o ka Baibala, 110 Kristo lesu ka Haku, a no na akua lapaau o na kauka Hawaii. Auhea Ia ka pono mau i pono ai kakou ? Ke minainina nei kakou i ka oiaio o ka Baibalu, o lilo kona oiaio i mea hoowahawaha wale ia, a e hoolo ia paha kona ku hoike ana no kakou, a iinua o na aha hooponopono e hoomaluhia aim i ke ola o kanaka. l'ela paha ka munao o na ekaleaia o kanaka mu ka inoa Kristiano i hoolaa ia ma ka inoa o ka Haku lesu Kristo. Aka, noloko oia mau aoao kekahi hapanui o ia poe. Pehea ka hoohiki uhane no ke ola mau ? Ma ka manaoio o ka Ekalesia Aupuni a ka Moi no ka pouo o ka lahuikanaka i malama ia e ke Kumukanuwai, a e ka Ahaolelo a me na Aha Hookolokolo, a ine ka manaoio like 0 ka Ekalesia o lesu Kristo f i wawahiia e na aoao Kristiano o na ekalesia ano lehulehu a katiaka { ua pono i na manaoio hookahi o laua 1 kue ole, e hoomaluia ka waiwai o ka 6aibula, a me ka hoohiki no ka pono o ka lahuikanaka nana i hoohiki kona oiaio. i ole kekahi e hoolilo ia ia a me kona oiaio i mea, me he mea waiwai ole la. Ua paa kēia hoomalu malalo o na kanawai o ke ola a me ka maluhia, a ke mau nei kona manao. Aole kakou e hoopili iki aku i ke anoolaio 0 ka Baibala i ūa mau hoohiki hoomana pegana la o ka wa kahiko, a ine ka ka poe okipoepoe, no ka mea, ua kue ka manaoio o ua mau hoohiki duitnonio la, i ka pono nui a me ka manaoio ō ka Baibala, i ka mea oiaio nona ka hoohiki a me ka hoomana. Ua kue i ka hoike ana a na Kola o luna a me lalo no ka mea pna, ua kue hoi i ko ke kanaka ikaika a me ke ola, nia kela a ma keia aoaO o ke ao, a ua kne hoi i ka aoao maoli o ke kanaka. Ua hookoe akn kakou i ka hemolele o ka mea oiaio, no ka mea, āohe o kakou kanawai e hiki e kau maluna ona, aole hoi akaka ka pono a me ka hevra, a o ka maikai a me ka ino, a iwaena oia man mea elua, o ka oiaio wale no e hoike mai, he maikai paha, a i ole ia, he ino mai no. Ūa hiki olt ke olelo, ua kuauhku ia ka hanauna o ke Akua, aole hoi ke pepehi ia ia iho 1 mea hoihoi i ka uku o ka pono no ka hewa, aole hoi e kapa aku ia ta he ino, he hewa a he pono ole. 0 ka mea hoahu aku ia » me he pnti al la, a puu waivrai ole la paha, aa iike ka mea i loaa mai ia ia tbe ke kaaiuhu ole. Aka, oa hamama ia ka mooolelo ano e, a ua hoopili ano e ia ke Akna o ka oiaio me he mea papulea koha kanaka ole la. Ua ho6r moo ia a aao akua lapu, * ipuka la no ka

po. Pel* uei & tne kum imo i hoAkak* i» i ponoao kAn«ka okeioMi T Aole I hoike mst ka bakc iko ke Akn* *i»0 m*oli, ame ke ano o kona noho Akua ana. Ua hoohalike wale no i kon* mma a p«n t «ole hiki ke moooleio oon», no k» mea t o« Hke me k« ole kon» aoo ike kanaka ke Imi «ko. Aole i ike m&ka kona poepunahefe kahiko i kamailio pn, nana maka, a miiimili, a koim mai kona man kaha limi; ame na kapaai «raw«e. Kakaikahi loa i hoike iki ia mai, i mau aekona paha* a i pokole loa. lke o Mose i wahi kiko uuku o ka poho Hma ma ka poopoo puka liilii o ka pohaku, a pa-! kele ke ola r ina aole ka hooki. Aole he mea | ana hora oke Akna, aole manawa, aole la. ] 0 mua, o hope, ua like me he ole la, nolaila, makehewa ka noonoo Solomona i ka naauao oke kanaka, e hoano dia mea maopopo ole. Eia i hoike uuku ia mai: "He lani iluna, he honua ilalo, he poo ko ke kanaka a me na | wawae, iloko a iwaho kona ola, o ka hoohiki ika inaina ka paku." Ua papa ia keia, no ka hiki ole o ke ola e hooko; aka, o ka - inea e hiki ai, he naau paulehia kona. 0 leeu Kristo ka Haku, oia wale no ka mea kupono e hapai ia, aole he mea e ae.