Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 22, 20 Pepeluali 1862 — No ka pono o ke puhi Rama a me ka ole. [ARTICLE]

No ka pono o ke puhi Rama a me ka ole.

E ka poe e nana ana i ka Hoku Pakipika. Ua ike paha oukou i na olelo i kau inoa ole ia ma ka aoao maloko o ka pepa o ka helu 21 i hala ae nei, e kau ana ka limakuhi mahope, rne ka olelo mua penei? "Ua ikeia ka inanao o S. D. Keolanui ma ka helu 20 a pela aku no." "Na ka pepa ia olelo, no ka mea, aole i kau inoa ia," a owau hoi kekahi lala oka pepa. Nolaila, aole au e hoopai aku i ka olelo pelapela ku i ka inoino oka manao a me ka enemi ia i pili i ka aoao o ka

poe ino wale no, i hoauau ia i'ka naauaO o na uhane e ae, aka, ina e kau inoa ia, alaila, ke manao nei e hoihoi i kona poho ma ka palua i na hua pane. E nana hou paha oukou ma kahelu 19 o ka Ia 30 lanuari ma ka aoao eiua e kau ana ka mea hou me ka inoa ole, o ka aoao mau hoi ia o ka pepa, e kau ana ka limakuhi no ke puhi rama no, aia ma na pauku hope loa. Penei? " Eia na kurnu nui a makou e noonoo ai e Kanepuu, o ka pomaikai o ke aupuni ina ae ia ke puhi rarna ma Hawaii nel a Dn<e ka ole r o ka piiikia o ka maluhia o ka noho maikai ana o ka poe pono a me ke! akea. Ina he mea hiki ia olaa me Keolanui i ke wehewehe pono mai i keia mau kumn, | aiaila, ke olelo nei makou aole i nana ma ka j aoao hookahi, e kaupaono like i na manao! elua, a ina ua mama ka paona o kekahi, e ; hilinai no ka paona ma kekahi e huli ai ke ; kaumaha." \ E nana hou ae ma ka helu 20, aoao alua o j ka pepa o ka la 6 Fefoeruari, malaila ko Ke- j olanui rnau hoakaka no na ninau a makou. Aole anei i pololei ka wehewehe ana, ua pololei no. Eia ka olelo pane, no keia huaoielo "makou, n he haina nai no ia. Ua pili i ke koia a me kaha, a pela aku no, a iloko o laila, na kaawale ka pepa a me kona inoa ole, a i ua hala ole au ke pane aku ia "makou. " Ke manaoio nei au me ka hookamani ole, o ka oiaio loa o keia kamailio ana no ka pono o ka rama, o ka hai pakahi mai no o "makou," i na inoa o lakon, alaīla, e poiolei ka pane ana, a i ole pela, he hookamani pamaio wale no, a i ole he hoa aloha no makauwale a me hohewale, nolaila, hoihoi ka aoao o ka pepa maluna, be hawawa no hoi, a be ike ole, a he paakiki knhihewa, a be poe lapana, o ka huna i ka inoa a me kahi no&o, nalo ai ka hilahila. No ka ike ole no hoi anei i nmau ai ia hai, ina pe ia o ka iho Ia no i& o ka ninan a koe aku, a ina oa ike, heaha ka waiwai o

k.a ninw taO»U, . 0 k . hookonokono i na m*nm * riKrfllo> &oka hahll 1« wwwai oi% hookwwale iuamaka. Nolaila © kamaiiio w»a so t» nm i k»m«> *Bo i» mai, e boi boo mahope, *• ok* poo ke aopani ke ae ia ke pttbt rsma ma Hawaii nei āme k> o!e. n £4 k& h&inK, aole pomaikau Eia k« bo«kaka. Ih w» mamoa o kei» Aapnni e pabi ana k» mma ma na *»hi s pa a 0 mao mokwpaoi, u na k*nak», n» mea a pao lo», ei» k» ninao, oa waiwai aoei lakoa, na malo, oa paa ka wahine ke kane, oa maio ka aina, oa !o»a na aina, na moko na hale-laan, na lio, na pipi, ka lole, ke daia, ame na pono he noi e like me ko keia wa, oī*j he pohi rama keia manawa, Aole loa. oka a pao i puhi i ka rama ma Hawaii nei ke hoike mai. 1. 0 ka hoaolelo Auponi, oia na mea a pao malalo o kē kanawai hookahi, o ke 'Lii hookahi, a nie na mea a pao loa o ka io oia huaolelo, o na kane, na wahine, na keiki, na kamaaina, na malihini, ka poe pono, ka poe hewa.

2. 0 ke puhi ia o ka rama iloko oia wahi i olelo ia malona, oia ke Aapun», o ke puhi ana, oia kona noi ana, lalia ana, kona mahnahoa, kona ku mau ana, a noloko ae o laila ka ninau i olelo ia maluna. Oia keia, "o ka pomaikai o ke Aupnni ke ae ia ke puhi rama a me ka ole. *■ 0 ko'u noonoo ma keia ninan, oia no ka mea mua, a me keia mea hon. 1. oke puhi rama, oia ka mahuahua ana, oia ka haua* akea ia o ke puhi ana i ka raina me ka ike ia e na mea a pan loa, oia ka lawe ana mai o kela mea keia mea i ka mea ku|x>no e lilo ai i rarna, oia ke knai ana ina mea ulu i hanaiu, noloko olaila ka rama, noloko o ke puhi ana ka mahuahua, ka wai ona, ka wai ulaula, noloko oke puhi ana ka nui a me ka laha ana, noloko o ke puhi ka lawe ana e kuai. e maauauwa, e kalepa, noloko olaila kā mahuahua o na hale kuai raina, a me na waiwai kalepa o na aupuni īiui e holo »ei iua o a ma o, a me koia aupuni kekahi. 2. Oia no ka hui ana d na mea a inau mea e kokua ia hana, e hooponopono, e ho«:>limalima, e hoohana, i na kanaka, a, aina, e kii i palapala puhi rama, kuai rarna, niaauauwa, kalepa ma-o a ma-<j, me na aina e, a ine keist aina no hoi, alaila, e mahuahua iio kona waiwai.

3. 0 ka pomaikai o ke Aupuni ke ac ia ke puhi rama, eia ka haina, aole, aole!! Aole pomaikai iki o keia Aupuni ke ae ia kc puhi rama, no ke aha? No ka uuku o keia bhui a no ka laha ana o ka olelo a ke Akua, no ka mea, mamua ke puhi raina rna ffawaii nei, aole nae hoopomaikai ka rama i keia pae aina, aole inalu, aole kuonoono, aole waiwai o na makaaiiiana, aole i oiaio ka pono, nolaiīa, «a hookapu ra ma me ka hana wai ona e ae e ka olelo a ke Akua a me na kanawai o keia wa.

3. 0 ke puhi anei i ka raraa ka mea i waiwai ai kakou a i malu ai f i pomaikai ai, i pau ai ke kapu ona 7 Lii, s loaa ai na aina, na hale-laau, na moku, na holoholona, ke dala, ka lole, a me ka noho o\nō\n ana? Aole. O ka olelo ake Akna, aole ke puhi rarna. 0 ke puhi rama anei, ka mea e ioaa ai he lua dala ina Hawaii, Maui, Lanai, Molokai, Oahu, Kauai, Niihau? Oia anei ka mea e holo ole ai na holokahiki i ka moana e imi aila ai, ke kukae manu. Aoie! Aolel! 5. 0 ke puhī rama anei ka mea e laka ai o ke dala a na haole a tnn ka poe e ae, no ko lakou launaole anei? 0 ko na inoku pilikia anei ka rama a me na haole oluna? Aole anei o na mea ai?

6. }vo ka nele anei o Hawaii nei i na mea kuai, i ka pipi, lio, puaa, nioa,.palaiiu. koloa, kapiki, uala, akaakai, kalo, maia, pu, a me na mea e ac, wahie, manu, moena, pia, kope, laiki, ko, nanahu, pohaku, a me na inea e ae? Aole. No ka waiwai ole o keia mau inea anei i olelo ia ai e puhi ka rarna? Aole. No ke kuai ole ia anei o na mea e waiwai ai inaanei i inanao ia ai e puhi ka rama. Ka! 7. 0 ke puhi anei a nui ka rama ka mea e loaa ai o ka aina hoo, e pau aii na mea kahik<> i mea hou, e lilo ai ka o-opa i mama, o ka makapo i mea ike, o ke ino i inaikai, o ka fothr i poupon, o ka naanpo i naauao, o ka | iiihune i warwai, o kahi a-a i wahi lept», o k-hi pali i papu, eia ka haina, aole! E h<Xile rnai auanei o Komukahi a me Lehna, E hilahila aoanei ka wahine aihonua o Halemanmao, e mae wale a maloo na ohia o Kupakoili, e pio a maale ke ahilele o Kamaile, nolaila, ke hai aka nei au i ka waiwai o nei kamailio ana, e hai mai i ka inoa ponoi ma | keia huaolelo "rnakoo, M (A i hnna, ke olelo I nei au he hwpilimeaai no hai ka manao, oia | mea * P®® a* ma ka aoao o ka pepa.) Alaila, aa maopopo ia'o he naaoao, e lawe mai au ia ike, aka, o ka hunae like me Waianuenae, aole ia he naaoao, he makau wale j ia, lie hohe wale. | Ma na olelo a pao loa, olelo henehene, j olelo ieoin o, olelo kamalii, olelo ano ino a l pela ako, aole keia mau olelo noloko o ka \ noonoo pono, a me ka ninaa, noloko o ka j hookeekee kanaka a me ka lauwili, a kiekie | loa. A no ia mea, aole an e hahai ma kou j mao kapmwai e ktt nei, o loaa au i ka olelo | m» 31atak> 39. " Mai hoopai aku i ka ! ino, mokona 12: 36; 37. 0 na huaolelo ino s paa a kanaka, e hookolokolo ia ana i ka la hookolokolo, ma kau olelo ka pono a me ka Ua kupono īa oe ke inu i ka wai kai, a ia'n, aole. " E iho ko maka." \ aha? "Aole ka wau e hai i Wa wahi noho, a me ke ano keiki,* , Kupanaha lavioa ole mai o na olelo

hftjttibftktt, eieeie laowili *nei ka n»la ® hahai ai. Aole 0» hniu* «sci ke Aka« i kon» inoa a me kona waW? A<*M, .«• & o ®* &ttei kel& m*tm ake kole« i kon* &°J- o *** C« hau «oei o P»»lo i k«» iDoa ' f °J®f, huoa an« o Ad«no i koo« kiTj«P»i7 Aote. A nobom»i «ipc«.U «>»' maUinalama? So I'P® 0 * raß 00 -AKiopa 3 « i? Aole ip« i»oteta .ko Nohelewai g u Keouxi ., Siubek*rsi, Kapalama, Feb. 20, 1862.