Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 15, 2 January 1862 — HE MOOOLELO NO HIIAKAIKAPOLIOPELE. Helu 1. [ARTICLE]

HE MOOOLELO NO HIIAKAIKAPOLIOPELE. Helu 1.

A pela no ko lakou hoopāapaa anā, a o ka uui koi loa māi o lakou e hoala, ālaila, i aku 0 Hiiākaikapuaenaeha, inā oukou i manao e hōala i ke kaikuaana a kakou, e kii oukou i ke kaikāina i kai, nana ē hoāia ke hiki mai kena āe lā lakou & Pāuopalāe i ke kahu, Ē I e kii oe i ko Haku i kai, āe āku lā b opalae, ae. Ko ia nei ku āe lā no ia, iho aku Ja i kai o Puna, iho akn la keia a hiki i kai, ike mai ana no -o Hiiakaikapoliopele ia 1T %e$ i'kr p#i «3 nae o a ma k$ kala o ka f^.^; akfi keiāhoano uei 1 hā kaikuaana. Pulea ā&u ana hoi o Pauopalāe, ia ike ana mai oia nei, oii mai ana keia, penei. A ka lae ohia i Papalauahi, I ka imu lei iehua o Kuaokala, Lehiia makā nou i ke ahi, A wela—B,-*wela —l», Wela i ke ahi au a ka wahine, Mai ka lu—a—e, A pau ke oii iinā a ia.neī e hele ak|t āna no o Pauopalae' ī kahi e, aole i kdkoke aku, oii hou rua{ ana no o Miiakaikapoiiopele, penei. . X No kā iua pāliā iā makani, o kā Phālēiiā, Ke halihali, i ke ālā iāāti, Honi~ u—ai ke kihi) ' , • ' I kāi o Haena/ ; ! • - . >v KeTtau nei RāMljh moe, Kau kāhaili moe ī ke ahiahi, ... He hele ko kakahiaka, Manao hele pāha āU^-e, . fiomai ka ihu a hiēie āe au, Aloha tie o noho iho— e# A |»āU ia oli ana, i i mai la o £fopoē; kā i iiohO W'āle mai la no, ā kaniāa, wāie mai hei no oe { Owāi hoi āuanēi koU iUēā hāna e kipakfy e hele ai oe/ e kāhiāilio āiia uo o Hopoe ia Hiiakaikapoliopele, k(i āha lio o Pāiiopalāē? āiohā ākh iā'k@iā; āiohā mai lā no hoi o Hiiakaikapoliopele, kamailio iho lā iāha liei māwaho. I aku la o PāHōpālae ia Hiiakaikapoliopele, eiā āU iā, i kii ināi nei au ia oe, i kehā māi hel kō kāikiiaanā iā'u e hoi a ikē ihāi ko khāāhā iā oēj ālaila, hōi hiai ho hoi 0ē { holiO iliō iā iākoh nēi, ā hoi mai la o Hiiakaikapoliopele me Pauopalāē, i uka o Kiiāhea. - A hiki laUa nei i kahi o Pele e moē ana i Laupāhoēhōe, e inoe aha ho o Pēle, ē uwe aaa ho ha kaikāiua, hā hoi mai nae ka Uhane 0 Pēle, a ua kohio iloko o kohā kiho. £ hoo* lono āiiā o Uo kā hianāo ō Pēlē aiā no a hiki iiiāi ke kāikaihā, oiā hoi o Hiiakaika* poliopele, nana no e hoalā, ku ana o Pauopaiae, me Hiiakaikapāl:opele, ninau aku la o Hiiakaikapoliopele, Heaha keia eāākēhā e hWenei? I mai la na kaikuaanā, e uWe ae anā hoi paha i ko kakoii kāikuaāUa haku, Uā inake, i akii 0 Hiiakāikāpoliopele, aolē 1 make, e naio no hoi ka inake, e pilau mai ana. Hele āku iāoHiiakaikāpoliopole, a hanā iho Iā i ke kaikuaana ē hiOe āha» oti akti ana keia, hē mele hooiā keia ā Hiiākāikāpoliopē* lē» ho ke hoi o Pele, ihā ke IJ|bli wale no kāna hoala āna iā Pēiē, aol& i hoala īhaoii aku, oii aku la oiā pehdi O Hookoiā aku oē ( 0 kā haiia aha a ke'kua, 1 kai o Makawai, ke kike lā ka pohaku, | Wahi kai a ke'kua, He kua he kanakā, He kanaka no—e, A pau ia hoāla «ha a ii nei, aole i ala o Pele, hoala hoti no o Hiiakaikapoliopeie, ma kē oti ao, pēnei. Ē ala ! E ala I--o B ala, 0 E ala e Hikapokuākini, E ala ē Hikapokuamano, E ala e Akua, e ke Alo, E ala e Kanwilanui, Maka eha i ka laei—ia» E ala—e E ala, A pau ae la ke oli āha ā Hiiakaikāpoliopele, ala mai aua o Pele, oia kikookoo ko Pea ala ihuia, ānāauai ae ana o Pele I nā mala ona, a i kuu ae ka hāua i na lima, hele wale ka ula o na maka oia Uei, a kā aki pēpeiao, kā ula o na maka o ua o ia nawa a Pele i ala ai, hoeu o Pele i k» i»of 1 uka o ka lua. Hoi lakoe uei I uka, hoi no hoi o Hii&kaikapoliopele i kai me ke aikaue tm Hopoē, a hiki keia i kai, hiki nohoi iakou la i uka o Kalua. Hoolale aku o Pele i tta kaikaina e hele {

ka Inaa, & ka laaa ua kaīkaina, a h<ti hoa i ke ahi, aa ke ahi, apiklpiki ka Jaao, ' wahi a paa, kan ilona oke ahi, ia kena hoa o Pele io Paaopaiae e kii hou ia Hiiakaikapolk/peK kahea aku 1a o Pele, Cf Paaopalae, e kil boa oe t kuu kaikaina i kai/ a hoi mai, alaila, mo-a ka Inau. Aemail Ja o Pauopalae, kii keia. Ko ia nei ihoakiil la oo ia, a hiki keia i kai, e riobo mai aha o Hiiakaikapoliopele, me Hopoe ma, i aku 1m o Paaopalae i& Hiiakaikapoiiopele, e! i kena j ia mai nei ao e ko kaiknaana ia oe, e hoi oei oia ka'u i kii mai nei ia oe e hoi kaaa. lana nei hoi aku ta no ia, & waenA a ilikauielēki iH Akn la o Hiiakaikapolu}peten penei. ; He itft lehua ko Panaewa, -t He ua mak&i lcfil halā o Phiia^—e, I Aoha—e, | Aloha wale Koloa-Hi, J Na mauu i moe o Malei, A £au ia, iiaiia aku keia ia |uii>o Hiltf * a mM Pnua, hu inai la ke aloha o ke aikane aia netl oia hoi o Hopoe, oli hou aku ana keia,'penei J A 'llpiakea 1 ka Hilohanakahi, \ Ala ileā po iki, | Ka lēhua lei o Hilo e o Htfo, He hala i pakuia me ka lehua, . A He lei moe ipo, Aloha mai ka ipo, ' He ipo no—e, | A pau ia oli ana a ia nei, pii aku li iau® nei, ā waena o ke alanui,kani hou no ke ar.Hiiakaikapoiopel€fj 1 kā ike >na aku a iia| nei i ka manu 6 mukiki ana vka,wai oka . awa kau laau o Puna, oli aku la keia, |»nei, : oka manu mukimuki, ' Ale lehua a ka niāfeti,; ." | 0 kā āwa ili leha, tka uka o Kaliu, .-... . | Ō ka manu, • 4, Haihai lau awa o Puna, , Aia i ka laau, ' i Ka awa o Puna, | 0 Puna hoi—e, . | Ko v kua nei pii aku la no ia, a hiki i ukā. 0 fealua/hiki no hoi laua nei, moa kā ītiatt| hoolale ka ai. Ai lakou nei a pau ka ai anati noiio like ae no lakou nēi a pau* oke k«ntt| keiā o Pele i na kaikaiua, e kii i ke kane aj Pele i moe uhaneai i Kauai, oia hoi o Lohiau, aole keia i hai i ka inoa oke kane, 1 na kaikaina, 0 Hiiaklikāpoliopele, ua ikp' no keia kā' hoomaka a|iā e ih|| 1 kai, a feēna īa iakou nēi e hoi kelā maU olioli āna mā ka Etelu mua. Kena aku ou Pele, i kekahi kaikāinā, ia Ē! ē Hiiakaikaalei, o aku ia ia e-O; I aku la o Pele, eae no auanei oe i kuU inanao iā! ke olelo aku au, I aku lā ke kaikaina, he ae no hoi paha ke olelo mai. I aku o Pele e kii oe i ke kane a kaua, kii no oe a loāā i Kāuai, lawe inai, mai moe oe, mai honi oē, niai iniki oe, iiiai iāuua olua, o inake helē no oe a hiki, lawe mai iio a hiki i Hawaii nei, elima po, eliina ao, pā i keiā kihi o Kiiāuea, i keia kihi o Kilaueā/ alaiift| lilo ke kane nau, na ka wahine ināikai 0 kauā< 0 ke kulou iho ia no ia 0 keiā kaikaina, ttWe< Kena keia ia Hiiakaikaalemoe, like pu no laua, ke kulou iio uwe, ā Hiiakaikapuaenaena hovoia āna no< Koiā hēi kena no ia a pātt nakaikaina hui a paU, 10 kā iakou hāna hookahi iho la no i&, I aku lā o Pele. Aole āe la oukou ka poe iiui, ole loa aku kahi mea uuku o kakon* fita ke kumu iaē oie ai na kaikaina i ka Pele kena aiia, no ko iākou maa ole 1 kahele ana a hiki 1 Kauai, JS olaiia, makau Uke na kaikainā 0 Peie, ā uwe hoi no ka hele mēhāmeha. Aole hoi e hiki ke hai āku i keia mea f iko lakoU kaikuaāuā no ka makāii. 1 aku o Pele 1 kāhi kaikaina muii ioa 0 iākou tteij e noho āna no o Hiiakaikapoliopele ma kē alo 0 Pele, S Hiiakaikapoliopele, o aku ia keiā, e-o, e kii oe ike kānē ā kāUā ēā. Ae no keia, ae, kiī ho a ioāā i Kauai, āē Uo keia, iawē mai ā hiki 1 Hawaii nēi, fōai Moe olua/ lnāi honi| māi iniki* iuāi lāiau ākii, a iālāu iaāi, o make oiuā ia% ae ināi up d Hiiakaikapoliopele, āole kēkāhl oleio i ae oie ia eiā neu Kauohā mai hoi o Hiiakaikapol%seie, i ke kaikuaana. Ke kii nei au ike kane* .* kāua # ke noho. iiei hoi oe, & 1 ai hoi oe i kahi nei d kaua* e āi no oe manā wahi o kaua a pau, a o kuii moku lehua nei 1% mai ai oe maiail&, ae mai la o Pete. Olelo hoii aku la no o Hiiakaikapoiiopele, i noho oe a, koia e ko la inaina, i ai oe ia Uka eei, a i iho oe i kai o Puna e ai ai, ai no oe ma na wāhi a paU o Puna, o kuu aikane, mai ai oe, ae mai la o Pele i na kauoha a pau ake kaikaina. 3io kā mea, ua maikai i& mau mea i ko Pele minao» e like hoi me ka Pele kauoha iā ia nei, | pela no hoi kei& e kauoha ai ia Pek>. j Alāiia, hoomaka aku la o Hiiākaikapolio» | pele f i kona hele an% kuae !a ia, a hele oli, aku ia ia, penei. Ke kau aloha wale mai 1* no Kftu~*e, Ka maunā o Kahaliukua—a, 1 ku au a aloha ia Kalua-»e, Alohaiaoe— Kipaku aku !ā o Plele e liele, āole »n aloha aua «aāi iā Kalua nei, o ieii i ke kāne a kaua. Huii aikii I» no kēi%! hele aku la. ānoka nai aloha ok nei i na kiikUAana, ā me Kaloa, a ine k& ulaweliiwehi okaaina, alaik, 011 aku la kela peuei. !

ff •• Ke ku nei au e heie, y a ke ala, Mihimai—e # Manao hoi mai no āa, laoe, iao—-e, Kipaku aku la o Pele, o hele, aohe au /aloha ana mai ia'u, o kii i ke kane & kauā a 2 iiiki ia nei, a noa ia'a, alaila, lilo ke kane inau, na ka wahine maikai. Huli aku la keia ! hele, hele aku la no keia, aole e liuliu aku, ikoli aiai la no keia, kani mai la no ke oli aia leei peiiiēi. j l£e ku nei au e hele, Ke kono ilio nei, j." I kuu Waimaka e hanini, I E uwe a—<-u^e, I Pane mai la no o Pele, mai huli māi oe i Ihope nei, a uwe mai, aole au ftwe an» mai ia !hope nei, o hele. Huli aku lā no ieia, hele no, hele aku lā no keia aole e liuliU aku, huii hon āku la iio keia, kani aku lā no kē oli aia iiei penei. Mauu enaena inai la, ;• Lalo o Kalaa—e, 0 kulou wale ā ka hiaka i lalo—e, y Aloha oc~c, • Homai ka ihu a tēle ae ati, Aloha oe a nPho—e, Nana iho o Hiiakaikapoliopele, okē kulou o na kaikuaana, oia hoi ka poe i hoouha ia e kii i ke kane, o lakoū iā e kuioU nei, oli aku ānai 0 Hiiakaikapoliopele, penei. } . Ke*ku nei au e hele, i A lau kā maka ua nei ino, 1 E ka poe ino 0 lakoU .nei—e, 1 E mana kā ia'u e hele/ Ē hele no au-^e, i No ko ia iiēi nana iho iā iā nei/'he Uuk la hoi o ka poe nui, aole hoi he fcu f§;:ke kāuo a makou a nau ka hoi e kii iia kahi J|roeā Nolaila, oli aku ai kela, e like * ? roe kējā < maltin&: l Ia manawa, hai akH o Pele ika olelo hoo- ] hiki paa, i koiiā Kanāwai. o hele, aohe ai o f hope nei, aohe ia, āohs kapa.; āohe hale, aohe i imua no e hele aku ai, a loaa |ke kane, alaila, hoi mai. ; . j ■1 Makehewa no hoi ke kipaku ākil, ijōā ? .paha o ke kipaku ana aku, a no ka jino, o ka hele loa aku la no la ia, o ke kipāiku aua aku no o kā wahiiie maikai, hele no | ā liuii mai ana no, hele aku no a huli mai la \ k iiO; Nolaila,.oli āku ai o £iiiakaikapoliopele,