Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 15, 2 Ianuali 1862 — Page 3

ʻaoʻao PDF (1.83 MB)

lakou la hoi, huhu i ka luna o K. no kona hana ana i kanawai e auhau ai i ka poe a Iesu i aloha ai, oia ka poe hewa, a mai hoi, aole ka e pono i ke Aupuni ke imi i mea e pono ai lakou.
                Aka, onioni maoli kela manao, hana like maoli me ke kumu. Ino loa a pilau loa io ka luna o Kaanapali ma ia kaili ana i ko laua la haawina, a lilo ia ia me ko laua la ae ole mai. Oia nei, aole anei i ae mai laua e hahai ia Iesu e hana e like me kana hana; ua ao mai no; a heaha ke kumu o ka huhu ana. Heaha hoi nei, e hoaa mai nei, o ke ano mau no paha o ka haole, wahi a Vanekoua, he kanaka huhu wale. Aole nae pili keia ia laua la, he mau haole aloha keia, nolaila, laua i hele mai ai i Hawaii nei, ae, pela io paha, e nana mai nae ma keia i ka pololei io. He mau ia wahi mea paina ke ono ia i kou opu. D. K. NAIAPAAKAI.

Na waiwai o keia Aupuni e waiho nei.

                Ma ke kuahiwi; o ka laau i me hale, i me wahie, i nanahu, i me kuau oo, a i me pa, a pela aku. Ina nui ke kino o ka laau, i me waa, i hoe, i papa kui poi, a pela aku; ke olona i me upena no na ia, i aho, i kaula humuhumu, ka pulu hapuu, i mea pela moe, uluna, a pela aku; ka hulu o na manu, he mea nani a me ka hanohano, he me pii o ke kuai ana ; ka wauke a me ka mamaki, he me kapa aahu, he mau no kona kuai ia e noho nei, ka ilihau, he kaula paa, he mea hale, he mea kaula no na holoholona, ka pepeiao laaau, he mea ono i na Paka a he mea waiwai no hoi ke nui.
                O ka waiwai ma ka aina maoli; o ka ai, oia ke kalo, uwala, ko, ipu umeke, ipu haole, ipu pu, maia, kulina, papapa, uala liilii, a me na mea ai e ae. Ke mau nei no ko lakou mau waiwai a me ke kuai ia. Iloko hoi o na me ulu ai ole ia; ka lauhala, i mea lmoena, moena nui, moena liilii, mauu makoloa o Niihau maikai loa ka moena pawehe, pii no hoi ke kumukuai; ha ko i me papale, a me kona pua, he mea waiwai no.
                Ka waiwai o na holoholona; ka lio maikai, nui no na dala, ka bipi momona, laka, a huhu ole hoi, pii no kona kumukuai, ka ili, pii no ke kuai ana, ka aila, nui no ke ola ma na hale hana sopa. Ka hipa, o kona kino a me kona hulu, he mau waiwai kuai nui no ia. Ke kao, o ka io a me kona ili, he mea waiwai no; o ka puaa momona waiwai no, mai ka mea nui a ka mea liilii, he dala wale no, aole no e emi kona kuai ana, ina e make, a i na e ola, oia mau no ke kuai ana; pela kona aila, pii no ke kuai ana.
                Na manu, ka palahu, moa, koloa, kaka, mau no ko lakou waiwai; ka hua o lakou, mau no ko lakou dala, a me ka hoowaiwai ia a me ke kuai ia mai, pii i kekahi wa a emi i kekahi wa, aole nae he manu i lilo wale me ka nele o kona kahu i ka loaa.
                Na ia, he mea waiwai nui loa ia me ke emi ole o kona kuai ia, he dala maoli no e waiho nei, ka limu, ka opihi, ka wana, ka haukeuke, ka pipipi, ka lala mano, ka paakai, ka opae, oopu, a me na mea a pau loa he mau mea waiwai lakou ma ke kuai ana.
                O keia mau waiwai a pau loa e waiho nei ma Hawaii nei, ua emi kekahi, a ua pii hoi kekahi, ua popopo a palaho kekahi, ua mimino a lilo i mea ole kekahi, ua lilo wale, ua poino, ua make wale, a ua make pono a waiwai loa, ua makemake nui ia, ua pono kekahi no ka waiho loihi, a ua pono ole, ua pono no ka wa pokole, nolaila, ua nui na mea e waiwai ai keia lahui kanaka, a nohea mai hoi ka nele ana?
                1. Eia kekahi kumu. Ua lilo na kuahiwi i ka poe waiwai nui o na dala, kapu na laau waiwai a pau, kapu na mauu, kapu na kahakai a me na mea o loko, lilo na aina momona, kapu na mea ulu, nolaila, paa keia mau waiwai, pilikia na holoholona, a nui no hoi ka uku, nolaila, hani nui ole ia na holoholona e waiwai ai, na holoholona momona; nui na lilo o na makaainana ma o a ma o, huhu loa ka poe waiwai i ka poe ilihune.
                Nui na holoholona i paa i na pa aupuni, i hookiiia a wiwi, hoihoi ole ia e ka poe kuai mai, aole anei he poe auhau ia na lio e hana ino ia nei? aole hoi anei nolaila kekahi mea i emi ai ia puu dala nui o ke Aupuni? Ua makaala no ke Aupuni ma na pono a pau i ku pono i ko ka lehulehu oluolu, a me ka malu, aka, ma na holoholona, ua hoopea waleia e ka poe kue a kinai ia puu dala o ke Aupuni e mahuahua ai.
                2. No ka awa, he mea waiwai nui loa no ia iwaena o keia lahuikanaka e noho nei, he mea manao nui ia, a, ua papa loa ia nae kela mea keia mea, aole e mauaua, na kanaka a pau, pehea e holo ai ka loaa i keia lahuikanaka?
                3. Nolaila, i ka poe e ike mai ana i keia olelo paipai, ka poe e lawe ana i ka Nupepa anoano o ka Hoku Pakipika, e noho pupue ana, a e noho kalawalawa ana, me oukou ka noonoo i keia mau mea a pau loa. E aloha auanei oukou me ka malu ihi o ke Akua ma ke ale, nona ka Milenia e hiki mai ana. Owau ko oukou hoa aloha o ka makani o Kohala. S. D. K.

E ola na Makaainana.

E ka Hoku Pakipika Aloha oe:
                He wahi manao olioli ko'u no na Makaainana o ka'u Apana i ike iho nei, oia ka Apana o Kona nei, mai Maunalua a Moanalua. Ke hooikaika nei na Makainana i ka noonoo nui ana no na Lunamakaainana o keia makahiki ae 1862, no ke kau Ahaolelo. Ke halawai nei me ka noonoo kupono loa, i luna kupono a lakou i ae ai, alaila, oia no ka lakou luna e lawe mai ai i kona paloka. Aole me ka hoopili mea ai, aole ma ke ano hoomakamaka, aole ma ke ano hoa aloha, aole loa no! Eia ke kumu o ko'u olioli ana no na Makaainana, aole au i ike mai ka manawa i hoomakaia mai ai keia mea, he Ahaolelo, a hiki i na makahiki Ahaolelo i hala aku nei, akahi wale no. Eia ka ninau, "No ke aha?" Eia ka haina, no ka imi o na Makaainana i kumu e waiwai ai ke Aupuni, a me na Makaainana, a me na pomaikai he nui wale, oia hoi ke ola o na Makaainana, a pela io no.
                Ea! aole paha pela na Apana e ae o keia mau Mokupuni, pela ko'u manao ana. Ma Honolulu nei, ua halawai pinepine, halawai ma ka Hale Hookolokolo, a pau ia, a akaka na mea i ae ia ma ia halawai ana, ma ke kau lima. Oia hoi na mea nona na inoa i kauia ma na Helu o ka Hoku Pakipika, o keia hebedoma i hala aku nei.
                Halawai no ma Kaumakapili he mau mea e, a halawai hou no, he mau mea e no ia! aole anei keia o ka naauao o na Makaainana? o ka naauao no ia, pela ko'u ike. A iloko o keia mau halawai, eia ka mea i koi nui loa ia, o na Luna i koho ia iloko o keia mau halawai, e ku mai lakou a hai mai i ka lakou mau olelo, a mau manao, a mau hana hoi e noho aku ai iloko o ka Ahaolelo.
                I ike e aku ai no makou i na mea e hemo ana ia oukou, a oia no na Luna a makou e koho ai. Kue nui ia ia mau manao o na Makaainana. Eia ka mea i koe, o na mea a lakou i hooiaio ai aia i ka wa e paloka ai e ike ai kakou. Aole i na makahiki e aku i hana ia'i na mea hou i keia makahiki wale no, he mau Nupepa kekahi mau mea hou.
                Owau no me ka Mahalo.
S. W. KOLOPULEPULE.
Kamakela, Honolulu. Dek. 30, 1861.

Ka Mokupuni a Lopikana Kuluko i noho ai.

                Ua hoolahaia mai ka moolelo o Ropikana Kuluko, kekahi olelo nana i noho, i na makahiki he 28, ma kekahi Mokupuni kanaka ole, a he Kaao maikai no hoi ia i hoolahaia ma Hawaii nai. A i kekahi manawa, ua hele au e ninau ia E. W. Kalaka, ma ka launa meia. Ua ninau au ia ia. Aia la mahea ka Mokupuni o Lopikana Kuluko i noho ai, olelo mai o E. W. Kalaka. "Ua manao wale ia, o ka Mokupuni noia o Guana Ferenana." Aia ma ke Komohana o Varepalaiko, kekahi Kulanakauhale kaulana o Kili, ma Amerika Hema. Aia malaila, ua Mokupuni la o Guana Ferenana. Ua kamaaina noia i ka poe i aoia ma ka Palapala Aina, e komo ana noia Mokupuni, ma ka moana Pakipika Hema.
                Ua hoomaopopo hou au i keia ninau i ka mea mahaloia, J. Fuller ka Luna hooponopono o ka Hae Hawaii. Ua like pu ka laua haina me ka E. W. Kalaka, o ka Mokupuni no o Guana Ferenana. Ua akaka no hoi ma ka noonoo aku, o ka Aina puni ole o Amerika Hema, ka o Poalmia, kana kauwa. Aia no hoi ma ka Hikina o Berakila, kahi i noho hope ai o Lopikana Kuluko, a holo aku la ia i ka Aina o Guinea, ma Aferika, i ke kuai nika.
                Ua maopopo no, o G. W. Mila, ka mea nana i unuhi mai keia moolelo, mai loko mai o na Buke haole, a eia no hoi, ka Luna hooponopono o ka "Hoku Pakipika,'' i keia manawa. A ua ku like paha kona manao me ko E. W. Kalaka, a me J. Fuller. Nolaila, ke noi ia'ku nei o G. W. Mila, e unuhi hou mai i na moolelo maikai, a e kapae ae i na moolelo pelapela, a e mahaloia no ka Nupepa, e oleloia nei, " He Nupepa ino e make ai ka lahui kanaka o Hawaii nei. He oluolu loa wau e hoopau i ka "Hoku Pakipika" ina o ka mea ia e emi ai na kanaka, me ka lohe ole ia o ka huaolelo, "emi o na kanaka'' mamua iho o ka laha ana o ka " Hoku Pakipika.
J. H. KANEPUU
Maunalua. Dek. 9, 1861.

Aole no i noho kekahi kanaka i kapaia ka inoa o Robikana Kuluko ma Huana Ferenana; aka, ua noho malaila kekahi olulo haole o Alekanedero Selkirk kona inoa, a nolaila man io ka mooolelo no Kuluko. Ua kakau ia ia mooolele e De Foe, ma Enelani, oiai e uoho ana oia iloko o kekahi halepaahao.
LUNA HOOPONOPONO.

Rula no ka Hailoaa no kekahi hua helu i manao wale ia.

                Ina i loaa i kou hoa kana hua helu i manao ai, e olelo aku oe, e palua i ua hua la i manao wale ia, a, e houluulu aku me ka 4, e hoonui i ka huina houluulu me ka 5, houluulu hou me ka 12, alaila, e hoonui i ka huina nui me ka 10. A i loaa, alaila, e olelo hou aku oe, e hoolawe ae 320, a o ke koena, oia kana e hai mai ia oe; mailoko mai o ke koena, i na oe e holoi loa ae i na hua mahope elua, alaila, o ka hua helu i koe, oia no ka hua i manao ia. E hoakaka iki aku paha wau. Peneia:
                Ina paha o ka 5 ka hua i manao wale ia kona palua he 10,
                A i houluulu aku me ka 4 " 14,
                Hoonui aku me ka 5 " 70,
                Houluulu aku i ka 12 " 82,
                Hoonui me ka 10 " 820,
                A i lawe ia ae ka 320, e koe auanei 500,
                A i holoi loa aku oe i na hua helu elua mahope; o ka hua i koe iho, oia ka hua helu i manao ia, 5.
                Ina i hemahema au i kela wehewehe ana ae nei a'u i keia wahi puolo maluna ae nei, he mea olioli no no'u ke hoakaka hou mai kekahi i pololei loa ai.
HULAMA.
Hulihee, Kona. Dec. 16, 1861.

Ka make ana o H. P. Kapaleaumoku.

                I lohe na mea a pau, i ike hoi ia H. P. Kapaleaumoku i noho hoi a kupa kamaaina i ke one o Kahului. Ua make oia ma ka la 22 o Dek. Ua hala aku la oia i ka aoao mau o ka Honua. Ke noho nei kana wahine, a me ka laua kaikamahine hanai me ke kaumaha o ka manao. He nui no hoi ko makou aloha nona, no ka mea, ua haalele mai oia i ko makou noho akoakoa ana.
                Me ka mahalo i ka Hoku Pakipika.
Mrs. A. KANIHOLIILII.
Waiaha, Kona. Dek. 25, 1861.

Leo Kahea.

                Ke makemake nei au e lilo i Lunamakaainana no kekahi o na mea eha o keia apana e kohoia ana, ke lawe like oukou i kuu balota, i waha kamailio no oukou a me ke Aupuni, a ke hoakaka nei au i ko'u kuleana e lilo ai i waha no oukou.
                Ua makemake au e lohe oukou i ko'u manao maoli, i ka oiaio hookamani ole, wiwo ole, kuihe ole, e ku ana ia oukou a me ke Aupuni, i ka Moi a me na luna, i na kamaaina a me na malihini, i na makai a me na kumu kula, i ka poe maauauwa a pau loa, o kela ano keia ano.
                Ua makaukau wau e kokua i ke Aupuni, e imi i kona mea e ku mau ai, ka hale malu o kakou, e ku ai ka noho hoolanilani o kakou a me ka kakou poe keiki.
                Ua makaukau wau e noonoo i ka mea i nono ai ka puu Dala o ke Aupuni o kakou a lilo ia i mea ilihune, a o ka lilo koe i ka poe waiwai.
                Ua makaukau wau e kokua i ke Kumukanawai pololei, kekee ole, popo ole, lauwili ole, haumia ole.
                Ua makaukau wau e kokua i na Makai, Kumukula, a me na Koa. Makai—he hana nui kana, he pulumi i ke kolohe, a he hoolaha i ka maluhia. Kumukula—he makua oe nana e pua i ka naauao ka puni a Kamehameha 3, i na keiki opiopio. Koa—he ki oe e paa ai ke ola o ka Moi, o ke Aupuni, o na lawehala o ke Aupuni. A heaha ka mea i emi ai ko oukou uku a i pau ai na Makai?
                Ua makaukau wau e hoomohala i na pilikia e pupu ana o na makaainana ina he like ko ke Aupuni me ko'u manao.
                Ua makaukau wau e lawe i na olelo a me na manao a pau loa me ka noonoo i kona ano, i kona nee, kona loli a me ke oli! a e hiki hoi ia'u ke noonoo no ka pono a me ka hewa. O ka mea ku i ka ae a me ka oiaio a pono ai ka lehulehu, e hiki no ia ia'u.
                No keia mau mea a me na mea i koe, ke olelo aku nei au ia oukou, ua make pono oukou ke lawe i kuu paloka, aohe kumu e kanalua ai oukou a hoole he ilihune au ma ke kino, he lako nae i ka noonoo, o Lasaro ko'u hoike, pela o Davida, he a hipa kana kumu ao, me ia o Iehova ka mole o naauao, o Solomona he noi kana kumuao ma ka moe uhane, loaa kona manao. Aole anei pela ke kanaka ilihune kuaaina pulemehameha e noi ana i noonoo nona, ea?
S. D. KEOLANUI.
Niuhelewai, Kapalama. Dke. 31, 1861.

Lunamakaainana.

                Ua makemake ka mea nona ka inoa malalo iho nei e kohoia oia; ua makaukau oia e lawe aku i ko oukou mau pilikia, a me ke kaumaha; ua makaukau no hoi ia e hooikaika i ka pomaikai o ka lehulehu a me ke Aupuni? ua makaukau ia e pale aku i kekahi mau kumu e poino ai keia lahui, a me ke Aupuni. Eia kekahi mau kumu manao malalo nei.
                O ka imi ana i ka pono kaulike no oukou na makaainana a me ke Aupuni.
                O ke pale ana aku i ko oukou mau pilikia na makaainana a pili kaumaha, a me ko ke Aupuni pilikia a pili kaumaha.
                O ke pale ana aku, a me ka hoololi ana ae i na Kanawai pono ole e poino ai keia lahui a me ke Aupuni.
                O ka imi ana i na Kanawai kupono e maluhia ai keia lahui a me ke Aupuni.
                O ka imi ana i na kumu nui e pau ai ka emi ana o keia lahui.
                O ka imi ana i na kumu nui e ulu ai ka waiwai o keia lahui.
                O ka mea i emi ai ke Dala o ke Aupuni, a ilihune i keia wa.
                Na mea nui e kaulana ai keia lahui a e ola ae ai ka inoa o ke Aupuni. E ala mai na makaainana a pau e lawe balota, he makahiki hana nui keia. Aloha oukou.
N. PAIKULI.
Waikane, Dek. 28, 1861.

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, e pau ana ka hoopuka ana o ka Hae Hawaii, i ka pule hope o Dekemaba, nolaila, ke manao nei ka Ahahui Hoopuka Nupepa o na kanaka maoli e nonoi aku i ka poe lawe Hae Hawaii, e maliu mai i ka HOKU PAKIPIKA, ka Nupepa a na kanaka papa o ka aina e hoopuka nei. Ua hiki no ke lawe i ua pepa la no ke koena o ka makahiki, me ka uku mai o na dala no ka manawa i laweia'i. Eia kekahi, e hooili m ai i na olelo Hoolaha no ka HOKU O KA PAKIPIKA, he makepono loa ka uku. No ka manao maoli o ka Ahahui e kokua mai ana oukou i keia oihana a lakou i hapai ai, nolaila, ke manao nei lakou, ua makehewa ke paipai nui aku ia oukou.
J. W. H. KAUWAHI.
34-5t G. W. MILA.

PAPA MANUAHI!

EIA ka mea hou loa no na kanaka maoli o Hawaii nei, ua loaa mai ia'u na Papa Oregona o kela ano keia ano, me ke kumu kuai make pono loa, e pono e hele mai oukou e hoakaka i ka oiaio no keia mea. Eia ke ano o na Laau a me na Papa.
                Laau nui, laau liilii, Papa hele, Papa kahiia, Papa kalakala, Papa Paina no Amerika a me na Pine paa, Pili.

                Eia kekahi, Pena keokeo Pelekane maikai loa, Pena omaomao lenalena, Aila pena, Wai hoomaloo a me na mea e ae kupono no na hale. Aia makai ma Aina Hou, mauka iho o ka Hale Dute Hou.
GEO. G. HOWE.
Honolulu, Aperila 3, 1861. 15-tf

MA RE.

                Dekemaba 19, ma Paala, Waialua, Oahu, mare ia o Koha k, me Kuiki w, na J. S. Emesona laua i mare.
                Dek. 4, ma Nawiliwili Kauai, mare o Lalauwale k, me L. Kaonohi w, na J. Hardy laua i mare.
                Ianuari 1, ma Honolulu, Oahu, mare John Ii, me Maria w.

HANAU.

                Dekemaba 16, ma Kawaihapai, Waialua, Oahu, hanau o Kapewa k. ua make mailoko mai, na Keino ana o Laamaikahiki.
                Dekemaba 17, ma Ainaiki, Waialu, Oahu, hanau he mau mahoe o Luka k, Keamalu k, na Hoopii k, laua o Geogi w, i hanau.
                Okatoba 25, ma Kalena, Kipahulu, hanau o Maitio w, na Pamaiaulu k, me Naahili w.
                Nov. 1, ma Alae, Kipaoulu, hanau o Kalua w, na Kauhi k. me Kahanaauai w.
                Novemaba 3, ma Kaaawa, Koolau, Oahu, hanau o Mose k, na Kahopuaiki, me Kenapoohiwi.
                Novemaba 29, ma Kahana Koolauloa O, hanau o Laikekaona k, na Samuela me Aiohi.
                Okatoba 17, ma ia wahi no ua hanau o Hopuia k, na Wahinehune w. me Huleia k.
                Dekemaba 21, ma Mokauea, Kalihi, Oahu, hanau o Puniakaia k, na Kalua me Kanakaole.
                Dekemaba 15, ma Waikiki kai Honolulu, hanau o Kaenai w, na Huaili w, me Kino.

MAKE.

                Dekemaba 5, ma Ouawa, Hamakualoa Maui, make o Kawaahulihia k.
                Dekemaba 6, ma Opana Hamakua Maui, make o Pakaekae k.
                Novemaba 26, ma Olaa, Puna Hawaii, make o Moolau k.
                Novemaba 18, ma Kawaihapai, Waialua, Oahu, make o Naaihelu k.
                Novemaba 20, ma Ou, Kawailoa, Waialua, Oahu, make o Kanakaole k.
                Sepatemaba 15, ma Puuhaoa, Hana Maui, make o Kuaaina w.
                Okatoba 14, ma Kaumakani, Kipahulu, Maui, make o Kepoo w.

MOKUAHI KILAUEA.

E HOLO ANA NO O KILAUEA, MAI HONOLULU aku, i ka hapalua o ka hora 4 o ke ahiahi, e like me ka mea i oleloia malalo nei, penei:
                No Hilo, poakahi Ian. 13.
                No Kona, poalua Ian. 21.
                No Hilo, poakahi Ian. 27.
                No Kona, poalua Feb. 4.
                No Hilo, poakahi Feb. 10.
JANION, GREEN & Co.
Luna H. S. N. Co.
Honolulu, Ianuari 2, 1862. 15-tf

OLELO HOOLAHA.

E KUAI kudala ia ana kekahi mau Lio me ekolu Bipi kumulau o ka pa Aupuni o Pauoa nei, i ka poaono o keia pule, oia ka la eha o keia makahiki hou ke ano me ka hao malalo nei.
                Lio kane ulaula kua puka, hao ano e.
                Lio kane ulaula eia ka hao J ano e kahi hao.
                Lio wahine ulaula me ke keiki hao ano e.
                Lio wahine ulaula hao ano e.
                Lio wahine ulaula hao eia ka hao W. he kaha pio maluna.
                Lio wahine ulaula, hao lauwili.
                Lio wahine hulupala, eia ka hao AP akau.
                Lio hulu ioiole, eia ka hao W akau.
                Bipi wahine ulaula, me ke keiki kane hao kekee me ke kiko iloko.
                Bipi wahine eleele, me ke keiki wahine eia ka hao P anoe kahi hao.
                Bipi wahine eleele he nui na hao ano e.
                He mau lio kahi ua ike ia, ina e manao ka mea nona ia holoholona e kudala eia ka pono, e hele mua mai ia'u, e kakau ia no ka ino iloko o ka Buke, na kona lima no e kakau.
                He mau holoholona hele hewa hou mai no kahi, ke ane me ka hao malalo nei.
                Bipi wahine keokeo me ke keiki kane, eia ka hao SH akau, ano e kahi mau hao.
                Bipi wahine eleele me ke keiki kane hao la a kekee hou i huipuia.
                Bipi wahine eleele kiwi pepee me ke keiki kane eleele hao ano e.
                7 Bipi 5 wahine 2 kane na Likikini ua ike no ia.
                Lio wahine ulaula hao ke a keke la hou ae.
                Lio wahine ulaula hao loihi a poepoe ma na kihi elua.
                Lio wahine ulaula eia ka hao JKI akau ano e kahi mau hao.
                Eia no kahi mau holoholona hele hewa i hoolaha mua ia, 5 lio kane, 6 lio wahine, 1 bipi wahine.
                E hele mai ka mea makemake e koho i na holoholona kudala me ka makaukau i ke dala, aole make koho wale, ma ke ano kalohe a haalele hou, no ka me, he mana ko'u ko ka Luna Pa e haawi koke i ka moraki. Ia oukou hoi e na mea holoholona hou i hookomoia mai, e kii mai no hoi oukou me ke dala pu mai no, me ka uku i na koina a pau o ka Pa, me kahi i hoopoino ai, alaila hemo.
NAPUNAKO. Luna Pa Aupuni.
Pauoa, Ianuari 1, 1862. 15-1t*

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, ua noi ia mai ka mea nona ka inoa malalo, ka Lunakanawai Kaapuni o Maui, e Manu, ka Lunahooponopono o ka waiwai o Davida Kuaee no Kaupo, Maui, i make aku nei, e koho aku i kekahi la e hoolohe i kana palapala hoike hope loa, a e hookuu ia ia mai kana oihana luna hooponopono ae. Nolaila, ke hoikeia aku nei i na kanaka a pau loa, ke pili o ka poakolu oia ka la 22 o Ianuari M. H. 1862, i ka hora 11 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma Lahaina Maui, kahi e hana ai. F. W. HUTCHISON.
Lunakanawai Kaapuni Apana elua.
Lahaina, Maui, Dek. 23, 1861. 15-3t.

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, ua noiia mai ka mea nona ka inoa malalo, ka Lunakanawai Kaapuni o Maui, e Alapai, no ka hookohu ia ia i luna hoopono pono i ka waiwai o Haleola o Wailuku, Maui, i make aku nei. Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau loa, ke pili o ka poakolu, oia ka la 22 o Ianuari, M. H. 1862, i ka hora 11 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ke hoolohe i ka oiaio, o keia noi ana mai a me na mea hoole i hoike ia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai. F. W. HUTCHISON.
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana elua.
Lahaina, Maui, Dek. 23, 1861. 15-3t

OLELO HOOLAHA.

UA HOOPII o Isaac Hart kue i kana wahine o Palapala no Waimea, Kauai, mamua, e hooki i ko laua mare ana, no ka moe kolohe o Palapala kana wahine. E hanaia keia hoopii imua o ka mea Hanohano G. M. Robertson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie, o ka poalima oia ka la 10 o Ianuari 1862, i ka hora 9 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
JNO. E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Dekemaba 30, 1861. 38-2t

OLELO HOOLAHA!

NO KA MEA, ua haalele mai nei ka'u wahine mare, o Halelaui, i ko'u wahi moe, a me ka'u ai, me ke kumu ole, nolaila, ke kauoha aku nei au i na mea a pau, aole e hoaie ia ia, no ka mea, aole au e hookaa ana i kona aie.
HENELI.
Honolulu, Dekemaba, 26, 1861. 15-3t

OLELO HOOLAHA.

KE HOOLAHA aku nei au ia Kapahi, ka'u wahine mare. Mai hoaie mai oukou ia ia, ina e hoaie kekahi ia ia, aole au e hookaa i kona aie, no ka mea, ua haalele mai oia i ko maua wahi moe.
F. NAKUAUNA.
Waiohole, Koolaupoko, Dek. 26, 1861. 15-1t*

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI na mea a pau loa ke nana i keia olelo Hoolaha, ke papa aku nei au i na mea holoholona e hele ana maluna o kuu aina ma Hoaeae me Aualii. Ua kapu loa ka hele ana o na bipi, lio, kela holoholona keia holoholona ma kuu aina a me na kanaka a me na haole, a ke hoolilo nei au ia H. P. Haupu i luna no ka aina i oleloia maluna ia ia ka mana hopu i na holoholona hele hewa me ke kue ole ia o kana hana ana, no ka oiaio o keia mau olelo, ke kau nei au i ko'u inoa i keia la 31 o Dekemaba, 1861. JAMES ROBINSON,
Ma o PATRICK CONNER.
15-1t* Luna.

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI na kanaka a pau loa, a me na haole, o kela ano a me keia ano, a pake hoi; o kela mea bipi, a me keia mea pipi, i nalowale.
                E hele mai oukou ma ko'u wahi e noho nei, me na dala pu mai nae; he $10.00 e like me ko'u poho no ka malama ana no na mahina he 16, no ka hele ana o kela bipi maluna o ko'u aina kula kuai hoolimalima, ma Waiau, Ewa.
                Eia kona ano, he bipi kane eleele loa, o kona hoailona kuni, eia no ia VI ma ka uha hope hema, he hua manamana kekahi. E wili mai oukou, o hala na la 30 a nele oukou, e like me keia Hoolaha. Ua pau. AKONI. (Pukiki.)
                Punanalo, Waimalu, E. Ian. 2, 1862. 15-2t*

OLELO HOOLAHA.

O MAUA O NA MEA NONA NA INOA MAlalo iho nei, ke makekmake nei maua i ko maua kuleana aina e kuai, o Pohakaiole, Kuiaha, nona ka Helu 5,016 a penei na palena.
                He 25 Hikina, 670 kaulahao, ma ka pali, he 87 K. 217 kaul. ma ka pali a hiki i kela aoao, Ak. 33 1/4 Ko. 638 He. 69 Ko. 215 kaulahao ma ka pali, He 24 1/2 Ko. 290 kaul. ma ka pali, Ak. 3 Hi. 287 kaul. maka wai, Ak. 76 1/2 Hi. 360 kaul. ma ka pali, Ak. 68 1/2 Hi. 91 kaul. ma ka pali a hiki i kela aoao, Ak. 82 1/2 Hi. 150 kaul. maluna o ka pali.
                O ke kumu kuai $400 dala, ina o ka mea makemake e kuai, e hele mai a loaa maua ma Kamanuwai, Honolulu. L. NAPUA.
KEAKA.
Kamanuwai, Honolulu, Dek. 27, 1861. 15-2t*

OLELO HOOLAHA.

I KEIA la, i ko'u hoi ana aku mai kahi o JNO L. NAILIILI, Esq., aku e hele ana ma ke alanui Nuuanu a pii iuka a hiki i ke alanui Beretane a holo a hiki i kula o Kahua ma kahi o Wm. Jarrett, ua haule ka'u palapala hoolilo aina e kau ana i ka inoa o Kuoha & Pakiai malalo, a ua hooiaioia imua o ka mea Hanohano G. M. Robertson, oia hoi ka palapala mahele no ka waiwai o Kapanihi o Waialae i make, a ua haule ia ma keia mau wahi i oleloia ae nei. Nolaila, ina e loaa i kekahi keia palapala, e hoihoi mai ia'u ma Waialae, ai ole ia, ma kahi o Jno. L. Nailiili, Esq., a na'u no e uku aku i ka mea i loaa ai. KALUA.
Honolulu, Dekemaba 31, 1861. 15-1t*

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI oukou e na mea a pau, ke nana mai. Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hookapu aku nei au i kuu aina kuleana, aole e hele wale kekahi holoholona maluna. Lio, bipi, hoki, miula, hipa, kao, puaa, moa, pulehu, a me na holoholona e ae. Oia o Kiao, e waiho la ma Moanalua. Ina e loaa ia'u kekahi o keia mau holoholona i oleloia maluna e uku no $1.00, aole hoi e hiki i kekahi kanaka ke lawe wale i kekahi mea e waiho wale ana, e kupu ana ,e ulu ana ma keia aina i olelo ia maluna, ua kapu loa no, e lilo keia i kanawai paa mai ka la e puka ai ma ka Hoku Pakipika.
S. G. KAOHIAI.
Moanalua, Dekemaba 30, 1861. 15-2t*

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI na mea a pau ke nana mai i keia palapala, ke papa aku nei au i na mea holoholona, puaa, a pau loa e holo ana ma ko'u kula hoolimalima ma Kapalama a me Kalaepohaku, aole e hookuu, aole no hoi e hoohele a hanai hoi ma keia mau wahi e pono ia oukou ke lawe koke aku i ko oukou mau puaa maloko o na pule elua mai ka la aku o kona hoopukaia ana ma ka Hoku Pakipika, ina aole oukou e malama i ko oukou mau puaa, aloaa aku i kuu Luna a mau luna hoi ma ia hope aku, e kipuia no a make, oia ka uku o ka hele ana ma ke kula.
                Eia keia, o na mea holoholona makemake e hoolimalima no ka hele ana ma keia mau wahi, e hele ae i ko'u Luna ia Nimeroda Hao Naone, e kamailio pu ai, a nana no e hai i ka uku no ka makahiki a hapa makahiki paha. E hookaa mua ia nae ka uku mamua o ka hookuu ana i na holoholona iloko o keia mau wahi. Na'u MANUEL PAIKO.
Honolulu, Ianuari 1, 1862. 15-3t*

PEPEIAO LAAU! LALA MANO!

KE MAKEMAKE nei au i na pepeiao laau a me na Lala mano e lawe mai me a'u e kuai ai no ke kumukuai makepono loa, oia hoi 8 1/2 keneta o ka paona hookahi o ka pepeiao laau, a he 15 keneta no ka paona hookahi o ka Lalamano, aia ko'u hale kuai ma Polelewa, mauka o ka Hale pule haole, e pili ana ma ka aoao ma Ewa o ka Hale kuai uwini hepa o Kakela ma, a mauka hoi o ke ala nui Alii. AHUNAKO, (Pake.) 45-tf

OLELO HOOLAHA.

E IKE auanei na mea a pau ua hoolaha aku o S. B. Loa ma ke akea e hookohu ana ia'u i hooilina no kona aina ponoi ma Waiahole, Koolaupoko ma ka oiaio loa, a ua waiho mai oia ia'u i ke Sila nui a me ka palapala hooko i hanaia ma ka Ahahookolokolo ma Honolulu ma ka la 25 o Okatoba 1861, nolaila, ke kahea aku nei au ia oukou e ka poe makemake mai e hoolimalima i keia aina e hele mai oukou ma ko'u hale hana ma Kaopuaua e loaa no au ia oukou malaila i na la a pau. Me ke Aloha ke hoi nei no ko Kaopuaua keiki e kuni i ke kukui mahu. J. I. W. KAOLIKO.
Kauluwela, Honolulu, Dek. 4, 1861. 14-6t

OLELO HOOLAHA.

E IKE auanei na kanaka a pau loa, na haole, na pake, kela mea keia mea, ke papa aku nei au ia oukou, mai hoaie mai oukou i ka'u wahine mare ia Ewalina, no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia ia'u a i ko maua wahi moe, ua hele aku oia mamuli o kona makemake, a ke lohe nei au, ua lawe oia i ka palapala hookamakama, oia hoi ka Laikini, ina o ka poe e hoaie ia ia, maluna no ona ko oukou poho, aole au e hookaa aku ana i kona mau aie lole pake, a mea e ae.
Na KOKOOKALANI.
Wailupe, Dek. 20, 1861. 14-2t*

OLELO HOOLAHA.

AUHEA oukou e na kanaka a pau loa, a me na haole, a me na Pake, ke papa aku nei au ia oukou, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare ia Makaaa, no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia i ko maua wahi moe, a ua hele aku mamuli o kona manao, a lilo i ka malu o ka ulu o Lele. Aole no au e hookaa aku i kona mau aie a pau. Me ke Aloha. J. D. ANAKANAKA.
Kaumakapili, H. Dek. 19, 1861. 13-4t

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI na mea a pau, na haole, a me na Pake, a me ka poe waiwai a pau. Ua haalele kumu ole mai ka'u wahine mare ia'u o Kamaka kona inoa, no na makahiki elua a me ka hapa. Nolaila, mai hoaie oukou ia ia, ina oukou e hoaie ia ia, aole au e hookaa ia aie, a maluna o oukou ko oukou poho.
J. W. KAHANA.
Keauhou, Kona A. H. Dek. 17, 1861. 14-2t*

Kuai! Kuai! Kuai!
ANOANO RAIKI.
12 lb $1,00.

Ma Niolopa Nuuana kahi e loaa'i.
14-3t HOLSTEIN.

S. D. Keolanui.

UA MAKAUKAU wau e kokua i ke kakau ana no na palapala a pau loa, ke lawe ia mai imua o'u ma ko'u keena kakau ma Niuhelewai Kapalama, oia na mele, na Kanikau, Olelo Hoolaha, olelo i kela a i keia, ia'u no ka pepa, inika, nolaila, e wiki oukou, he wahi uku haahaa loa no ke kauwa hana pololei.

E KUAIIA ANA!

E KUAI IA ANA HE hale noho e waiho la ma kahi e noho ia nei e Thomas Brown, (Palaunu Kakauolelo.) ma Alanui Nuuanu. Oluolu loa ke kuai ana; a e hoonee ia no ma kahi e iloko o ka pule hookahi mahope o ke kuai ana, a maluna o ka mea kuai na lilo o ka hoonee ana.
                E ninau i ka Luna kakau kope o ke Aupuni, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu.
12-4t

MEA HOU!
MA KA HALE KUAI
O KEOKI OLELO E.

AIA ma ke kihi huina alanui mauka iho o ka Hale uinihepa, hale kamaa, malaila ka lole Nu Hou i keia wa, na ano no a pau, ka  mea makemake ia, me ka hooemi ana i ke kumukuai.
8-3m.

Olelo Hoolaha.

E IKE auanei na kanaka a pau ma keia palapala. O makou ka poe nona na inoa malalo, kekahi hoi o ka poe hui e hana ana i ahaaina, ke hoike aku nei makou ma ka inoa o ka poe lehulehu, e hanaia ana he ahaaina Luau maloko o ka pa o Baraunu (Brown,) ma Maine Hotele kokoke i ka Puukolo, ke hiki aku i ka la 11 o Ianuari 1862, he poano ia la, ke hai aku nei makou, ua makaukau ka poe nana keia ahaaina i na mea ai, o kela ano keia ano, he bipi momona, he mau puaa momona i kaluaia, a hooluaia hoi, o na manu ono a momona o kela ano keia ano, o na ia o kela ano keia ano, e ono ai ka puu a a pahee ma ke kileo, o na uala momona, kulolo, maia, mea ono, o na luau palupalu o na kuahiwi, a me na maluawai, o na kalo ono, a me na poi uouo i hoonoonooia o kela ano keia ano poi, a me kekahi mea ano mea ai o na haole, a malaila na mele olioli lea, me na mele hoohaihai hoohie, a me na mea e hakoi ai ka puuwai i ka nana aku, a ua kahikoia ka poe nana keia ahaaina i na lole keokeo ko na wahine, a elua lei zizania ma ka ai, a me elua lei ilima ma ke poo, ko na wahine e lai ana, a he palule keokeo a wawae ahinahina, a he leihala ma ka ai ko na kane e hakoi ana. Ina makemake kekahi e hele e paina luau; e lawe mai i ekolu hapawalu dala, alaila, e ai oe i na mea ono i oleloia ae la, a e loaa hoi ia oe kou haawina o na mea ai i oleloia i kou hoi ana ma kou wahi ke hele mai me ka makaukau. Ma ka inoa o ka poe Hui.
                Kumoku, Keoki, Kaalalo, Makaahoa, Kaipo, Hoolapa, WM Paahao, Kapa, Pila, Waiwaiole, Kuhia, Kaaukai, Hoolulu, Keoni 1, Keoni 2.
Kapuukolo, Honolulu, Dek. 24, 1851. 14-3t*

O KEAHA AKU KOE!
EIA AUANEI O NU IOKA I HONOLULU NEI.
MA KE ANO PAI KII.

HOOKAHI WALE NO DALA KA UKU! No na KII MAIKAI LOA, i like me na kii i paiia ma Honolulu nei mamua aku nei, me ka uku $2.50, $2.00.
                He Wa ilihune Keia! E makemake ana e hoolilo i na mea a pau o ka oihana pai kii e waiho nei ma kona lima i kaawale kahi no na mea maikai wale e hiki mai ana. Nolaila, ua manao ae o

KINI

e hana e like me kana hana mau (ma Nu Ioka) o ke pai kii me ka EMI LOA o ka uku. A nolaila, ke kahea aku nei i ka lehulehu a pau e hele mai e pai i ko lakou mau kii, oiai me lakou ka loaa make pono ana.
                E hele mai oukou e nana i na kii i hoikeia ma ko'u Keena Hana. He makehewa ia oukou ke olelo ae, aole e loaa ia oukou na kii, no ka mea, ua emi loa ka uku, oiai e loaa ana ia lakou na kii i like ka maikai me na kii i papakolu ka uku mamua o keia mau la.

HOOKAHI WALE NO DALA KA UKU!

No ke kii maikai i hanaia iloko o na pahu mikioi, i pakeu ka maikai mamua o na mea e ae oia ano i hanaia ma Honolulu. Ma ka Hale Pai o KINI.
                Maluna ae o ka Hale Paipalapala o H. M. Wini.
13-tf

MAKAI! MAKAI!

INA MAKEMAKE kekahi kanaka maoli, a me kekahi haole, a me na Pake waiwai a pau ma Honolulu nei, ina ua aie na kanaka ia oukou a me na wahine, o kela mea keia mea, i ko oukou waiwai, a dala maoli paha no ka aie kaaole, aie kolohe, aie loihi loa, aole loaa mai i ka mea nana ka aie e kii no ia'u ma Kapuukolo, ma ko'u hale noho, ma ka pa o Naeula. Ua makaukau au e kii i na aie, me ke koi i na aie kaa ole, a loaa mai ke dala e hana no me ka pololei me ka maemae maoli a me ka malama pono i ka loaa, a hoihoi pono aku i ka mea nana ka aie. E ninau no i ka Makai no ka uku oluolu, no ka hookauwa ana, a me ka luhi o ka hana ana. Owau no me ka mahalo.
M. KANALUA.
Kapuukolo, Dekemaba 2, 1861. 11-3m

OLELO HOOLAHA.
OIHANA WAI, HONOLULU.

KE KAUOHAIA aku nei na mea a pau i lawe i ka wai Aupuni, o ka la mua o Ianuari 1862, ka manawa e uku ai no ka hapalua makahiki e hiki mai ana. A ina e hookaa ole ia mamua o ka la 10 o ua mahina ia, e hoopaaia ka wai me ka olelo hou ole aku.
                E pono no ke lawe mai na mea a pau i na palapala hookaa o keia hapalua makahiki i hala ae nei.
Ma ke kauoha,
H. PRENDERGAST.
Luna Wai.
Hale Oihana, me ke Keena o Alanui Nuuanu.
14-3t

OLELO HOOLAHA.

                EIA i ka pa Aupuni i Pauoa nei kekahi mau holoholona hele hewa i hookomoia mai ke ano me ka hao malalo nei.
                Lio kane kuapuka, aole ikeia ka hao
                Lio kane lokia, hao ano e, ua ike ia no.
                Lio kane ulaula, NI he kaha ma wane akau ano e kahi hao.
                Lio wahine ahinahina hao i, a kekee iho maluna.
                Lio wahine ulaula keiki, ka hao elua kaha kekee i huipuia.
                Bipi wahine momole, kiwi palupalu, hulu piipii, elua hao ma kahi aoao, ano e, no L. Kamehameha kahi hao.
                Bipi ulaula hao hapala.
                Bipi ulaula hao eha manamana ano e.
                Bipi ulaula kua keokeo, ka hao WL akau, me ke eleele.
                E kii koke mai ka poe nona keia mau holoholona, oi pokole na la, me ke dala pu mai no, i hookuu ia aku. NAPUNAKO, Luna pa Aupuni.
Pauoa, Dekemaba 25, 1861. 14-1t*

HOOPONOPONO WAIWAI.

NO KA MEA, ua noi ia mai au, kekahi o na Lunakanawai Kaapuni o ka Apana 3, e Kekini w, no ka hookohu i Luna hooponopono i ka waiwai o NAPIO k, a me KEAUPUNI w, i make aku nei ma Kahaluu, Kona Akau, Hawaii, me ke kauoha ole; Nolaila, ke hoike ia nei i na mea a pau, ke pili o ka poakahi, oia ka la 21 o Ianuari, 1862, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia e hoolohe ai no ka pololei o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ko'u keena ma Holualoa Kona Akau, Hawaii.
H. S. SHELDON.
Dekemaba, 16, 1861. 14-3t

OLELO HOOLAHA.

KE HAI koke aku nei au ma ke akea, ua loaa iho nei kahi pahu i aihueia, he pahu koa. Eia na waiwai i koe iho i ka mea aihue, 3 dala ulaula, hookahi palapala hoohiki kepa Hawaii no Theodore Jaggers, he mau palapala hookuu kino kekahi, iloko no ka makahiki 1860, 2 palapala kuu kino no Jno Scott kekahi a no Jaggers kekahi, a no Tho Jaggess, no Keoni kekahi, o Keau ka Lunaauhau o kekekahi mau palapala a o Daniela ko kekahi, a me na mea liilii e ae no, eia no maloko o ka pahu. E hele koke mai ka mea nona keia waiwai a loaa ma Kaakopua a me Kahehuna ma kahi o
E. P. KAMAIPELEKANE.
Honolulu, Dekemaba 25, Dek. 1861. 14-2t*