Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 13, 19 December 1861 — No ke Auhihewa iwaena o kakahi poe o kakou e noho nei, a me a'u no hoi kekahi. Helu 3. [ARTICLE]

No ke Auhihewa iwaena o kakahi poe o kakou e noho nei, a me a'u no hoi kekahi. Helu 3.

Aole paha oe makemake e haiwi i ke dala i ke kamana, o lilo auanei, aole paha ou makemake e liio i ke kui, kepa āoao, pili ' laau, puka aniani, papa hele o lalo, o kela ano keia ano a pau oka hale. Makemake pah& oe e hoio i Olegona i ke kua laau, i pili, i kepa, i papa/a pau iā, hele no oe i kft amara kui hao, a ho; māi .no, kukulu iho no oe i ko hale, a nau 110 e hana ke aniani, a me na mea a pau oka hale. Ina pela, ua pono io no ia, aole e ilo ke dala, ua pāu lōa no na haria iā ōe, ao le wahi hemahema iki.

Pehea ko kakou Aupuni, o KāmehamehalV ka Moi, oiā ka mea maluna oke AUpuni, ia ia nā mana a pau 6 ke Aupuni, iā iā 110 ke dāla qke Aupuni e haawi aku ai? Aole nae e hiki iā ia ke hana inaoli me kona mau lima i kela hana, keia hana, 0 ke Aupnni, i ka manāwa hookahi. Nolāilā, e liiki rio ia ia ke hoolimalima aku i ka haole, a me ke kanaka, me ka haawi aku i ke elala no ka hana knpono ia ia, ē pono,ai kakou, ka poe i haria ae nei maluna, no lakf)u ua Aupuni nei.

Pehea anei e kiai māi ai na makai ma ke o Honolnhi,Haa na wahi kuaāina paha, i na aole e loaa aku ke dala 0 fce Aupuni ia ia? Aole paha kela e kiai, aole no hoi e hoomalu, hele'kela i ka huli Wahi hana na ia !a. Ua makaU nae paha oe i ka makai, ea? Ike ku māi me ka papale onionio, ea? Ae he makau no kā poe hanahewa, he olioli loa ka poe pono, wiwo ole lakou me he liona la. oko lakou makemake ia o ke kiai ō. nā makai malaila, i laiiakila ko la> kōu la hele āna. £ nana kaua i kela wahi makapo e hele ae la, ae, ke ike aku la au, e nana ae hōi kāua i kela lio e holo mai la ma ō liiāi, ke hoio kiki māi la, " Ae, ke ike aku la au, ke holo mai la mē ka holo maikai no, ike iho la i kahi makapo hele malie."

Ae, no ka makau i ka makai, o pilkia anei ke ōla o ka'ni makapo, a holina kela, hopu ka mākai. Aiā la, kā\pono oke Aupuni, pomaikai ke kanaka ilihUne. E nana hou ae kaua i kela wahi kanaka elemakulē, e amo ae la i ka niāmāka māia, " Ae, ke ike nei au." E nana hou kaua i kela poe kamalii e paani mapala mai la ma ke alanui, a me kela poe kapaka āno kanaka makua, e ku ae la ma hai oke alanui. " Ae, ke ike riei no hoi āu ke hookikina ae la i ka poe kamalii, e kii e hao i ka mamaka maia aua elemākule Ja, a hāō lākon, a kiili. w

A kē holina la i ka makai, Aha he ! 'pāa i ka hopuia, pau pu me ua poe kanaka nei, a ke lawe ia ae la iloko 0 ka Halewai. "A pehea kau ike ana i ke ano o kela wahi elemakule ?" TJa ike au, da loaa kona aini kuāi, ā me na lio elna. 0a ohi iho nei ka Luna Anhau i $3,00 i keia makahiki e nei, no ka Auhau lio $2,00 Aahaa waiwai £aa ($4,00 kumn waiwai) he $1,00 hni $3,00. Ōia ka lilo oua wahi elemakule la. Ae, ua lilo !oa nae paha ia dala i ke Aupnni ? ua kii mai ka Luna Auhau, aia 4 ke'iii kahi i waiho ai, a na ke Alii no ia kala i kii ia ae ai, aole ana dala ōlaila.

A na wai hoi ke dala i hoolimalima ai i ka makai, malama ia iho ia ke ola o ua wahi elemaknle la, ina na pau ka mamaka mai» f Jkela poe kamali kalohe. Nawai la, aole mtu>popo ia'u- Ae, oia ko kaua mea e kamailio pu nei, oii no hoi ko*n knhihewa e hai aku nei ia oe. O kela mau da!a ana i ukn ai, aia i ke Alii, a ni ke'Lii e haawi ae i ke Kuhina waiwii, ma ka ae ana o ka Lnnamakaainana i kana e koho nei, ana hoi e liki mii nei, e pin ia ia ka mea, aka mea paha. Anāke Kuhina waiwai hoi e haawi ae i ka Lnna o na makua, ana ks Lnna o na makai hoi e haawi ae i kela inakai i hopa iho la i ke kamalii kalohe, he $30,00 a emi mal 110 ka malama hoōkahi. E iike me ki lilo ana i ka makai, pela no hoi e lilo ai i kela hana, keia hana oke AnpunL Aole pau i*'u ? ka hai ako np ka nui loa. A nolalla, nuui no ke kuhihewao kakoii e noho nei.

l£ē oinao lioa ako nei m ia oe r aa ike paba oe I ka iwwkopo wwwai o jka wt> kahiko ? iie, ua ike aa ma Kannakakai illo? lokai, i ke kaapnni ina ae a Kaahamana a

me Kaimoeli'», * ttoho i ' KißQnftkaluu. I«ire mai la hoi na kanaka o Molokai t k» ««mai, e hookxiptl i ke Knkii» noi o ke'Lii, nmi ka wiu 110 hoi o Halawa, • hiki no boi ikkino lta!ftao, pel» ko Kona, a pds oo7ioi ko Kootau, t ka hookapu aua, aole ike ia'ka o kck»hi aoao no ka oni ?o». A ua aoa ao anei ke Kuhina nwi oke Alii,aoie i kekahi waiwai no nalii, k» poe no boi e hana pn aoa ike Anpni? Ua ike aa, o Pakeap«li ma no hoi ka poe Puuku !ta«iri waiwai ia maoawa. Ua haawi akn no boi ke'Lii i» Pali, e haa* wi aku anei oe ia A, i hookahi Im it me na kanaha ewalu. Ai ka lawe aoa'kn o Pali, a haawi aka la ia A. $» mai hoi kaa las i% a ke Alii i haawi mai nei ia oO e A, hookahi no lad f ;en mai boi ka PaU ha«wi i» o«, ona kanaha ewalo. NolAila, pakeii pali i» oe. Oia ka haawi an& o FīdceapaH Ma i*o i ike aku ai. Healia lā koa mea hoohewahewa i keia manawa ? E like me ka liio o ka waiwāi o ko Alii ia manawa, f koa, ka poali, na Alii na punahele, a pela akn. Pela no ka Hlo o ka waiwai o ke Aapnni i keia manawa, i kela kan&ka paehana, keia paahana, o ris ano a paa, aole āuei pau kou kahihewa ? Aole, ke pAa ae nel hoi ko'u kuhihewa, a ke maopopo mai }a ia'a. He \Vahi knhihew» no uae koe, e pili ana no i ka mea» kauaiolelomna ae nei, penei, makemake Au o pau ka Luna Anhau, a me ka Lnna Heln, a na kē'Lii 110 e hele ponoi mai, a hookupu no kela kanaka, keia kanaka ia ia f a purii o Hawaii nei. la haawi hoi, i ike ponoi iho no ke'Lii i ka maka o ke data, aoīe 6 kait IHiy i kela Luna keia i ka Luna Auhau hoi, ai ka Luna Hdlu hoi P hele a hiki i ke Alii, koe iki na hi dala/ uuku loa. , Ae, ka liana noia o ka wa kahiko, o ke k&iaka aku hoi a ke konohiki, o ke konohiki aku A i kona hakuaina, o ka hakuaina akn hot i koha hakualna aku, pela e pii hele aku ai, hele a hikl i ke AHi nul, koe iki, a no kon ike ia mea, oia no kOu pane naaupo mai. Ho Okoa ko kefa wa, ko ka wa naauāo, ua pau na hana kaliiko. oke Aupnni ke kanaka ka i ka wa, e like me ka mea a'u i hai aku ii«i mainua ia oe. . , He Kuhina Waiwai k& meft nana e mala* ma ke dala o ke Aupuni, o ka Hale Ahaolelo Alii, a me ka Hala Ahaolelo Lunamakaainana a kaua e koho aku ai anei i ka, Monede mua o lanuari 1862. Oia hoi ka LunamakaainanA e liki mai nei, © pau na pilikia ia ia, a na īakou 6 haawi ke dala o ke Aupuni, me ke kakau o ke Alii i kona iaoa malalo, ine ka ike pono o ke Kuhina nui, alaila, hiki ke lilo- Oia na da!a a kakou e ike iiei, ia mea, a pela aku. 0 ke Alii, ka Moi, Kamehameha IV, he uku makahiki kona. E hiki no i ka Moi o kakou ke lawe i kona dala, a pau he $16,000. Aole ana kikoo hou mdii, a pela ae ana ia Knluna, a ine ia mau haolo ae, e hana ana i ka hana oke Aupnni. Ina e koe ke dala, waiho no no ke Anpuni, i mea e hookaa ai i kekahi makahiki aku, ke pilikia, a na ka Luns Helu, a me ka Luna Auhau, e kii mai a ia kakon, a haawi akn kakou i ke dala kino, Auhau kuU, alanui, holoholona, a me ka Auhau waiwai. ona Anhau o kekahi mea e ae, he poe Luna okoa no ia. J. H. KANEPUU. Maunalna, Oahu, I)ek. 19, 1861.

|C?» Ma ka Hoku o kā Pakipika o kekahi hebedoma i heia ibo aei, Hela 9 ua ike ia nsa* laila ka iooa o oa Laoamakoainioa i maoao 'ia. e koho ma na Apana koho o keia Aopooi, ma ka Monede mua o lanuari D. 1893, o ka la 6 ia. Ūa maopopo ko )«koo mau inoa, he poe kamaaioa kekabi f a he poe malihiai hoi kekahi, r»o naApana koho i hoakakaia no ni iMlihioi i menaoia e koho n» kekahi mau Apana. Ko'u manao, fpoi»o no, I oa •ole poo naauao no hoi ma ko makou mau Apana, alaiia, «a hiki no ia makoo ke ae aktf e komo mai iloko o ko makoo man Apsna e balota ai. !ko makou ike me ka hoopaabaa no boi iioko e makou ibo, ua ioaa no, he noi wale o tākoo. A ke nakebeira ka hoakaka ana o ka Pakip&a ia nea« »a ko ko makoa poe no e maiama oei i oa im o ko makou Aapaoa, a o iakoo bo kai iko i k« kaomaha iiokp o ko makou Apana y a ke |o« kah» nei no makoo e hooooa j fca poa kamaa ina oko makou Apana. A o b%U4ā boi ma> koo ma ka la 6, o laooan 1863. Mla lākou eae akoai onkoo? Owao no me ka mahalo. KoRiAotfoi. Waialoa, Oaho, Dek. 1803.