Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 11, 5 December 1861 — Page 3
HE MELE
Auhea wale ana oe?
E ka mea nani he aloha,
Ua oki malie oe,
Nioi wela paha kau,
Ke wela nei kuu puu,
Ke koni nei loko lilo,
A heaha la kau hana
E ku ka eena nei,
E paki wale oia la,
Ka hana a rose lani,
Nani wale elia wahine,
Kahiko mai i ka hau,
Kapa hau o Maunakea,
Kea ana o Hualalai,
Alai ana mamua,
Oni ana o Maunaloa,
Kuahiwi alo ehu kai,
Akahi au a ike,
I ka ino o ka moana,
Ua ana ae nei hoi,
Ke kono a ka makemake,
Kau moi a ka manao,
O anoi pua i ka lai,
Ilaila ka iini ana,
Ke koni o ke aloha,
E aloha ae ana au?
I ka lauae o Makana,
Ko'u makamaka oe,
Hiki aku ai ilaila,
Ilaila ae kaua,
I ka nani o Ainahau,
A he hou kuu ike ana,
I ka iki kiaha kini,
Pai ia me ka wai ula,
Lana koi ai ka manao,
Euwao aku ana au,
I ke kini o Haili,
E kali iki iho oe,
Kali wai o ka lehua,
Aloha wale o Lilihnoe,
Ka wahine noho kuahiwi,
Kahiko mai la i ka ehu,
Oia po hau nui,
Mea ole ia kakou,
Uhiuhi lau o ke koa,
Hala ae ia paka ua,
Lelepi e ke kapena,
O-ehu e ka hulipahu,
Hoonoho pono iho oe,
I ka pono o ka likini,
Likiliki wale oi a—la,
Hoapili o wai rose,
A he manu ai ahelo,
O kini gula no Mareka,
Au mai nei i ka lai,
I ke kula e malino nei,
Lea ka leo oia manu,
Kani mai la i ke pili,
Pili aloha no ka nahele,
Me ka wai i Waihi,
He iini la he manao,
E komo i Ladana,
I lohe i na nuhou,
Mai na Ailana mai,
O ka oi o pua aloha,
Kapena ka noho ana mai,
Ua ana ia kona nani,
Me ka lau o ka lipano,
Hau anu o Kaleponi,
A he poni nani ke aloha,
No kakou a pau,
He pili iwi kahi manao,
A he iwini no ka naika.
K. KEKUNALAWELEKA.
Honolulu, Nov. 29, 1861.
He Mele.
Aloha nui oe Maunakula,
Ka onohi aniani o Maka Lala,
Ka pua loke oe i Mohala mai,
I honi hoomau me ke Kupukupu,
Kupu mai ka manao me ka Hauoli,
Eu na keiki o ke kaona,
Me na wahine maka onaona,
O ka la welawela o Honolulu,
Lulu ka makani la haalele wale,
I ka paio lua mai a ka manu,
I ka hoohaehae a moku pane,
Pane leo wale no ka manu iuka,
Hookahi hana mau a Kapokii,
Ka uwe honehone i ka makua,
Ka poli pumehana mai keia,
Ka wai kinikohu o Hawaii nei.
Aohe onoai kai akai,
Ka nupepa kuoko kae o koha,
E pekupeku aku kae o koha,
Ka nupepa kuoko kae o koha,
Na ka Hoku o ka Pakipika ka eha,
R. D. J. GRAHAM.
Waikiki Waena, Halepaka, Dec. 1, 1861.
No kahi Pepa Hoku Loa mai.
Inehinei loaa mai ia'u ka Helu 5 o ka "Hoku Loa," malaila au i ike ai i ka manao o ka "Halawai o ka Aha Euanelio ma Hawaii i kukuluia ma Hilo," i ka la o ko lakou Halawai mua ana, Oct. 7, 1861, a i ke ahiahi paha, ua hapaiia ka noonoo ana i ka Nupepa Kuokoa. O ka poe i komo iloko o keia Halawai ma Hilo, he poe Hemolele loa oia Mokupuni, ua ike i ka pono a me ka hewa o na mea i hana ia.
Ma ia pepa no, ua ike au i ka olelo a ke kakauolelo o ka Ahahui Luna kahiko o Maui, a me Molokai ma Kaluaaha, i ka la 10 o Okatoba, o S. E. Bihopa, ua lokahi ka manao o ia halawai e lawe i ka Nupepa Kuokoa a e lawe ole i ka Hoku o ka Pakipika. A nonoi i na kanaka Hawaii nei e lawe ia Nupepa, aole paha, pala no hoi, ma ia pepa no, ua ike ia ma ka pau ana o ka olelo a J. S. E. no ka pono ole o ka Nupepa i piha i na kaao a me na mele o Pele, Kamapuaa, a pela aku, ma keia olelo, ua pau pu i ke ino ka Hae Hawaii, malaila i pai nui ia iho nei ka mooolelo o Kamapuaa, &c, o na mea nona na hua J. S. E. Ua ike no au, oia no ke kahunapule o ko'u wahi ma ka aoao kue pope.
Ma ka nana ana, ua lokahi loa ka manao o ko Hawaii poe ma ko lakou halawai ma Hilo, me ko Maui poe, Molokai, ma ko lakou halawai ma Kaluaaha, me ka manao o ke kahunapule o ko'u wahi J. S. E. Hookahi no ano nui o ka moolelo i ka Hoku o ka Pakipika, ka pepa o keia lahui ponoi, a lawe i ka pepa huli waiwai a Wini ma.
Ma keia mau olelo, malaila au i koi ia mai ai e palapala aku me ka hoakaka no kekahi mau kumu kupono, o ka pono o ka lawe ana i ka Hoku o ka Pakipika, iwaena o na kanaka o Hawaii nei. E na kanaka o ka halawai ma Hilo i oleloia 109, mai kuhihewa oukou a lawe i ka Nupepa Kuokoa o Wini ma, a haalele i ka Nupepa Hoku o ka Pakipika, a na keiki papa o Hawaii nei, i kukuluia i kumu ike nui no keia lahui Hawaii.
I na makahiki i hala aku nei, hookahi wale no o kakou wahi nupepa Hae Hawaii, mahope iho, loaa hou he wahi pepa hou, he Hoku Loa, he mau pepa uuku no, e ana ole ai ka maka i ka ike ana, e piha ole ai i na nuhou o na aina e mai. Ua hoike mai ka Luna o ka Hae Hawaii, 100 a keu na Polapola no kona papa, e pili ana no ka Hae Hawaii, aole nae hiki ia ia ke hookomo i ka Hae Hawaii. Ua nui ka poe noi e hoonuiia ke kino o ka Hae Hawaii, aole hoi i ae ia mai.
Nolaila, ua hui na keiki kupa o Hawaii nei, a kukulu i kekahi aha halawai ma ka hale o J. Moanauli, ua nui ke kuka ana, a ua lokahi ka manao e pai i ka Nupepa. Ma ka la 15 o Augate, ua pai ia he mau olelo hoolaha na lakou e pili ana i ka Nupepa hou a lakou i makemake ai, ma ka la 7 o Sepatemaba, ua pai ia ka pepa, ua kapaia kona inoa o ka Hoku o ka Pakipika. He Helu hoikeike keia, a ua maopopo, ua pono oia ka pepa a keia lahui.
A o ka puka no ia o ka pepa mua, ma ka la 26 o Sepatemaba, ua ulu ka manao iloko o kekahi poe kalepa o Honolulu, e hana i pepa na lakou, a o ka hele okoa no ia o kekahi mau mea o ka poe hui hoopuka Nupepa huli waiwai ma ka halawai o ka poe pono ma Hauula, Koolauloa, Oahu, ma ka la 10 o Sepat.
O keia pepa o ka Hoku o ka Pakipika ; aole ia no ka waiwai puka; aole no hoi oia no ke kipi i ke aupuni ; aole no ia no ka hoopio ana i na aoao hoomana o Hawaii nei; aole hoi oia no ka aoao hookahi; e huli no oia i o a i o no ka pono o ka lehulehu, aole no oia e hookamani i mua o ka lehulehu, o ka hoonioniolo wale no kana hana i mua o ke akea. Aole i manaoia keia pepa e loaa ana he puka i ka poe hui, hookahi wale no waiwai puka, o ka naauao.
Pela no e ko Mau, Molokai, e nana mai a hoomaopopo. O keia pepa o ka Hoku o ka Pakipika, malaila kahi i hoakea ia'i ka manao o ka poe noonoo. A ke paulele kuhihewa nei oukou mahope o ka pepa a hai e manao ana e loaa ia lakou he waiwai puka i ola no lakou.
E hai au ia oukou, o na kahu o oukou, o kekahi no ia o na mea i holo mai ma ke ano misanere o Kamua, kekahi ia o na keiki a na misanere i noho ma Koloa, Kauai paha, o ka lua, kekahi o na Dr. Kauka lapaau, ke kolu kekahi o ka poe pai palapala, a na ka aha hui lakou o Bosetona i malama mamua, a i keia manawa, o lakou kekahi o ka poe kalepa nui e noho ana i ke Kulanakauhale Alii o keia aupuni, a ua hooili lakou i ka lakou hana maluna o ko lakou mau makamaka na kahuna pule ma na apana e, o keia aupuni, o lakou ke noke i ka hoino i ka pepa a keia lahui ponoi, he ino, he pono ole, no diabolo, no Satana, no ka hewa, no ke mele, no pele, no Kamapuaa, no mu, no ka lapuwale, no ka naaupo, no ka puiwa, a pela aku. Iloko no oia mau olelo nuku ia mai, o ko oukou ae no ia, a hoopili aku mahope o ka lakou la olelo, no ka mea, o ka lakou la pono no ia, ke makau nei anei oukou i ka noho hoahanau ana, o pau na pomaikai mai ke kino aku. U hoi! Ua oi aku ko kakou pono ke lawe i ka pepa a ko kakou mau makamaka i kukulu ai no ka naauao, aole no ka waiwai loaa mai. No ka pono o ka lawe i ka Nupepa Kuokoa, pono no ia, pela no makou e noho nei, ua lawe no i na Nupepa elua, me ka manao nui i ka noonoo e loaa mai no loko o na Nupepa elua.
Akahi wale no au a olelo i ka mea like ole iwaena o na pepa elua. He hoahanau no au, ua manao au aole e loaa ia'u, he hewa ma ka lawe ana i ka Nupepa. Ua oi ka pono na na haole no e hooikaika ka lakou pepa, he make hewa na kakou kanaka e hoinoino i ka kakou pepa ponoi. Ka luhi o ko kakou mau hoahanau o ka ili ulaula, a lakou e hoowahawaha mai nei. O ko kakou mau hoa ai pu ole anei, ma ka papa aina hookahi, ke kumu e paulele aku ai ia lakou, aole.
Aole au e kue aku ana i na hana pono a na kumu a kakou, ua mau no ia, koe ko lakou hoino mai ia kakou i ko kakou kukulu ana i pepa ponoi na kakou, a kapa nui ia kakou he naaupo. Aole pela, no ko kakou naauao i kukulu ai i pepa okoa. A i paakiki oukou, no oukou no ia, e aho o oukou o kakou ke kapaia he poe naauao.
" He mana ka naauao, E lanakila nui oia."
A i ku kekahi o ka'u mau olelo i ka pono ole, e kala mai ia'u, ina ua hewa.
Mahalo no au,
J. P. KAUWALU.
Waialua, Oahu, Nov. 8, 1861.
Aloha wale na Mi sanere o kakou i ka hoi i Amerika! i ke kokua ole ia mai e ko Amerika i ka pau loa i ka lilo o na dala i ke kaua!!
I keia pule i hala iho nei (Sabati Nov. 17.) ua hele au i ka pule e lohe i ka olelo o ke ola ma ka waha o ka poe haipule o ke Akua ola. Pule ka mua, himeni, heluhelu i kahi mokuna o ka Baibala, pule himeni, ku mai o Rev. J. S. Emerson a hai mai, penei, "Ua loaa mai ia'u kekahi palapala mai na Luna Misanere o Amerika mai, e olelo mai ana no ka pilikia i ke dala ole, a e noi mai ana i kekahi mau Misanere e hoi i Mareka no ka pilikia i ke dala ole, i keia mau malama i hala iho nei, ua noi ia ma ka Ahahui Misanere o Mareka e kokua ina Dala $360,000 a e hoopauia ana ke kokua ana i na Kula hanai o Hilo, me Waioli ma Kauai, a ua noi mai lakou e pono i ko Hawaii nei ke kokua aku ina Misanere e noho ana ma Maisonidia, Nuuhiwa, no ka mea, he mau keiki ko Hawaii nei na lakou i malama i keia kau makahiki, (pela io no) a ina aole o ka pau no ia."
Ia lohe ana o'u i ka pau o na Misanere o Mareka i ka hoi no ke dala ole, a me ka hoopau ana o na kula hanai i oleloia ae la maluna; no keia kumu i oleloia, kulou koke au imua o ko'u noho e noho ana; a kulu iho la na waimaka, me ka u iho iloko o'u no ka hoopauia o na makua o ka naauao a o ka hoi hou no auanei paha ia o kakou iloko o ka pouli. Ua mahalo no au ma ka hoapono aku i ke noi ana mai o na Lunamikanere o Mareka e kokua aku. Hookahi no hewa o ke dala ole i keia manawa, a ua pono no ke Aupuni ke kokua aku ina Kula ma Hilo me Waioli ma Kauai i dala mai loko ae o kona waihona dala. Aia mahea ke dala o ke Aupuni i keia manawa?
Aia iloko o ka uku makahiki nui o na Kuhina o keia aupuni, ehia dala? e $4,000. Pehea ka pono ? ko lakou la uku ia ? E hoemi iho, a e haawi no ia mau dala e $2,500, A i aha ka uku o na Kuhina, $1,500 a emi iho ? Pono loa ia, makepono ka ai i ke kuai ana i keia manawa, aole like me mamua iloko o keia makahiki i hala aku nei, a i keia wa, ua makepono na mea kuai, a ua emi mai ka loaa o ke aupuni, a he pono no ke hoemi aku.
Auhea oukou ? E noonoo kakou i keia mau olelo, a hoomaopopo iho i ko kakou pilikia io i ka hoi hou iloko o ka pouli e like me mamua, a noi aku i ka Ahaolelo kau Kanawai o kakou i keia makahiki ae, e lilo na ke aupuni e malama ia mau Kula. Hilahila ino kakou ke kokua ole ia mau Kula, a waiho aku na ko kakou makua no e kokua mai, o Mareka, no ka mea, ua moa ae nei ka kakou pulehu, ua loaa ia kakou he mau kulanakauhale nui no keia aupuni, he mau awa komo no na moku, kahi e hoolulu ai a loaa ka lakou ai a holo aku, ua loaa he wahi kalepa nui ia, a he Banko kahi e malamaia ai na dala o ka poe dala i hoahu'ku, a ua maikai ka noho ana o ke aupuni. Pehea hoi kakou? No ka Pakipika ke aloha pua Melekule. Me ka mahalo.
W. E. NAWAI.
Waialua, Oahu, Dekemaba 5, 1861.
No ke kau Kanawai.
(Koena i ka Helu 10.)
Ke olelo hou nei au, ua kukulu mau ia ka Ahaolelo iloko o keia mau makahiki e noho nei kakou, ua hala aku ko kakou makua, ke alii i aloha nui ia kakou, oia hoi o Kamehameha III, ke alii nui o ko Hawaii pae aina, nana hoi i haawi ia kakou i ka mana kau kanawai, a me ka hooko ana o na hana o pau, ua hala oia, a ua waiho mai oia i ka waiwai no kakou , a no ko kakou mau hooilina a mau hope paha Ua kakau mai oia i kona inoa ma kana mau olelo hoike e kuhikuhi ana, ua loaa ka hooilina waiwai o kela mea keia mea o kakou a pau, ua akaka no ia ia he pokole na la o ka noho ana o kanaka iloko o keia malamalama, hooili e mai oia no kakou mamua ae o kona wa kupono, oiaio oia me kakou iloko o keia halawai ana iloko o kona aloha a me ka lokomaikai nui pau ole, a ua kauoha mai oia i kona mau hope alii, e noho ma ka noho alii, a ke noho nei. Oia hoi ka mea kuleana ma ka noho alii maluna o ka lehulehu, aka, o ka hooilina o ka waiwai, aia no ia i na mea a pau. Nolaila, e noonoo kakou, oiai kakou iloko o ko kakou mau la, a oiai kakou iloko o ke ola, a ili aku ka pomaikai mahope mai o kakou. Ua nui no ua hana ia kakou e noho nei, a ua loaa ka noho kuokoa ana o kela mea keia mea, a ua waiwai, a ua ikaika kekahi poe i ka hana, e like me ka lokomaikai i loaa mai. A ua loaa mai ke kumu waiwai o ke kanaka, nolaila, aohe hana nui i koe, eia wale no ka hana, a ka lehulehu e noonoo ai. O ke kumu waiwai ka mua, o ka hooikaika ka lua, o ka hoopili pono i ka hana me ke kumu waiwai oia ke kolu, o ka malama i ka waiwai, oia ka ha. Ke olelo hou nei au maloko o keia kamailio ana, ma ka ike maoli ana o kakou a pau ke nana maoli aku i na kanawai a pau i kau ia iloko o na makahiki Ahaolelo i hala hope ae nei, ua pau na mea nui i ka hala aohe mea nui i koe, eia wale no ka mea i koe, o ka hooponopono wale no i na kanawai e kau mai nei. Ua aeia mai ke kuokoa o ko kakou aupuni, oia hoi ke ano nui o ka mana kau kanawai. Ina paha aole kakou e ae ia mai e kuokoa, pehea la uanei e mana ai na kanawai a ko kakou Ahaolelo e kau ai. Aole hoi e hiki i ka lahui e ke kukulu i kekahi hana kau kanawai iloko o keia aupuni. Ina hoi aole oia e hookupaa ia, aole hoi oia i hoohiki e malama i ke kumu kanawai o ka Moi i kau mai ai. Auhea oukou e na mea a pau, ina paha ua kanalua oukou no keia kamailio a'u e kamailio nei no ko kakou Ahaolelo, a me ke ano o ke kumu kanawai, oia hoi ka mea a kakou i olelo ai, ua pilikia na kanawai, ua hookaumaha na 'lii ia kakou, ua neenee aku ia olelo a ua kaawale ma kahi e ae, aole ma ko lakou alo, o ke kumu o ko kakou kamailio ana pela, o ka ike ole ae o kakou i ke kumu oia mea, aole loa kakou, ua hana pono ole ke aupuni ia kakou. Ua hoakaka aku au ma ka Helu 10, o ka Hoku o ka Pakipika, ma ka aoao elua ka hua olelo aupuni, o ka lehulehu o na kanaka maluna o ka aina. O kakou no ke aupuni, ua pili no ia olelo ia kakou, ua nahu hewa ka niho i ko kakou mau alelo, e hookolokolo ia kakou, e ao aku i ko kakou poe Luna Makaainana o lakou no ka poe nana e o lima i ke kau ana o na kanawai, ua maopopo paha ia kakou ke ia mau mea, aka, aole he pau pono o ko'u manao no keia mau kamailio ana a'u e kamailio nei, e ake au e hoakaka loa aku i o'u mau makamaka, ka poe e hele nei, a e hoomakaukau ana ia lakou i mau Luna Makaainana, o lakou ka poe kau kanawai, aka, aole e hiki, he poe hohonu loa paha lakou i ka ike, ke menemene nei au i ka'u kamailio ana, no ke ano o na kanawai, no ko'u wahi ike uuku loa. Aole au i ike ua nui na Loio i hoolaha ma ke akea no keia mea, a o lakou ka poe hohonu o ka ike iloko o na kanawai, nolaila kuu menemene, aka , hookahi wale no mea a'u e ike nei i kona hoolaha ana i ka olelo hohonu, aka, ua maopopo no ia kakou oia ko kakou kanaka kaulana i ka ike, aka, no ka loaa ana ia kakou kahi e hiki ai ke kamailio nolaila ka halawai ana o ka manao me ka olelo, ua loaa ka waha nana e pane i ka lehulehu. (Aole i pau)
K. MAAKUIA.
Kaopuaua, Honolulu, Dekemaba 5, 1861.
He manao Hoohalahala.
Ka Hoku o ka Pakipika,— Aloha oe:
E oluolu paha oe, me ke ahonui loa i ka lawe hele aku i ko'u manao hoohalahala imua o ka poe puni Kaao, a me ka poe puni Mele, i ike mai ai lakou i ka manao o kau kauwa haahaa, oiai au e noho aku ana malalo o kou malu.
Eia ka ninau ia oe e ke kanaka puni Kaao, heaha kou ake nui i keia mea he Kaao ? heaha ka pono, a me ka pomaikai, e loaa ia kakou ma ia mea ? he lealea anei ? a oia anei ka mea e pani mai ai i ko kakou hakahaka? a wehe paha i ko kakou pilikia. I ko'u manao ninau ia oe, oia anei ko kakou mea i manao nui ai e hoopuka i keia pepa, no ka makemake e lohe i na Kaao a me na Mele ? Ina pela, eia ko'u manao hai wale aku ia oukou, o ko'u manao paa loa, o ka ike ana o ke kanaka i keia mea he Kaao ma na nupepa , he kumu ia e ao mai ana ia ia i ka palaualelo, a me ka hiamoe. I mai paha auanei oukou, wahahee wale oe, ke hai aku nei a'u ia oukou, aole ko'u he manao wale iho, he ike maoli ko'u ma ko'u wahi e noho nei. O kekahi kanaka o Mea kona inoa, ina oia ike i kekahi nupepa, ua hookomo ia i na Kaao a me na Mele, eia ka mea mua ia ia, paepae mua oia i na uluna elua ma kona poo, hookahi uluna ma ka poli o ka uha, alaila, huli ke alo iluna, kau mai ka pepa mamua mai o na maka, kahea aku la i na kanaka, na wahine, a me na kamalii, e hele mai a kokoke ma kona wahi e heluhelu ana, alaila hai ae la ua o Mea penei, o keia Kaao la o Melekule, kekahi o na kaikamahine ui loa o Pelekane, alaila, o ka hoomaka aku la no ia i ka heluhelu, a hiki aku i ka malama ana o ua kaikamahine nei i ke kino kupapau o ke kane mare mua a ua kaikamahine nei, alaila, olelo ae la ua o Mea i kana wahine ia Mikaela, auhea oe, ina pela oe i ko'u la e make ai ka malama i ko'u kino kupapau, ma na wahi a pau au e hele ai, mamuli no hoi o loaa ia'u ke ola mahope e like me keia, alaila, pane aku o Mikaela, aole no e ole ka hana pela, he mau mea ulakolako ka hoi kaua, alaila, pane koke mai la kana kane, pehea la ka ka pono, alaila, hai aku kana wahine i ka huaolelo maikai penei, e hele oe e mahiai i na eka aina o kaua, a penei oe e mahiai ai, 10 eka i raiki, 10 eka i pulupulu, 10 eka i kofe, 10 eka i ko, a o na eka o kaua ma ke kuahiwi loa aku, e kua i ke kukui a pau loa i ka hina ilalo, alaila, puhi ae i ke ahi, a hala na mahina ekolu, pii aku au e ohi i ka pepeiao laau, a o ke kai Hee o kaua, e lawe ae oe i ka kaua Ia kapu o ka Loli, alaila, e hui mai i na loaa a pau a ka makahiki, ua like me $1,000 dala, o ka loaa no ia o ko kuko.
Ua pau keia. No ka hanini e ana o kuu ipu inika, pau pono ole ia'u i ka wehewehe aku, a mahope hai hou aku au, aka, ke kauoha aku nei au ia oukou e noonoo pu mai kakou i ka pono, a me ka pono ole. Me ke aloha no hi-o-i. W. S. PAHUKULA.
Kamakela, Honolulu, Dekemaba 4 , 1861.
Halawai koho Lunamakaainana ma Kaumakapili.
Dekemaba 4, 1861.
Halawai i ka hora 7 ahiahi, pule a pau.
Kohoia o E. P. Kamaipelekane i Luna Hoomalu.
Hooholoia o S. N. Haleole i Kakauolelo.
Hooholoia ma ke noi a S. K. Kuapu e kapaeia ka olelo kahea a na komite ma ka Helu 4 o ke Kuokoa a e lilo ka Hale i ka noonoo ana i na hana hou.
Lilo ka Hale i ke komite, noho o J. K. Kaunamano ma ka noho Kakauolelo, o W. Ka, ma ka noho Luna Hoomalu. Hooholoia ma ke noi a E. P. Kamaipelekane e lilo o Solomona, Maakuia, S. Kuapuu, S. D. Keolanui, i mau Lunamakaainana.
Hooholoia ma ke noi a G. Kamai, o E. P. Kamaipelekane ka lima o na Luna.
Hooholoia ma ke noi a E. P. Kamaipelekane, e hoopanee ka noonoo ana i ka manao o S. N. Haleole, a kekahi halawai hou aku.
Hooholoia ma ke noi a S. N. Haleole, na ka hope Kakauolelo e hoopuka ma ka Hoku Pakipika i ka moolelo o keia halawai. Hooholoia ma ke noi a G. Kamai, e hoopanee ka halawai a kekahi manawa hou aku.
J. K. KAUNAMANO.
Kakauolelo.
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na mea a pau, ke nana mai, owau o ka mea noa ka inoa malalo nei, ke hookohu nei au ia J. I. W. Kaoliko, i hooilina no kuu aina ponoi, ma Waiahole, Koolaupoko, i keia la 27 o Novemaba, 1861, ina o ka poe e makemake ana e hoolimalima, e hele no oukou me ia e kamailio ai, a e loaa no ia ia oukou ma kona hale hana ma Kaopuaua, aole i ka mea e, ia ia wale no, a no ko'u ae ana ia ia, ke hoolaha nei au ma ke akea, me ke aloha, ke hoi nei ko Akowai keiki. S. B. LOA.
J. I. W. KAOLIKO Hope.
Kauluwela, Honolulu, Nov. 27, 1861. 10-2t
Pai kii! Pai Kii!
E. D. DURANA!
ElA kou Hale Pai kii ma Alanui Alii, ma ka Hale e pili ana ma ka aoao hiki na hema o ka hale kuai o Daimana ma, kahi i ahu ai o na mea maikai a pau o ka
OIHANA PAI KII.
Nolaila, ua makaukau no au e pai i na kii o ka poe e makemake ana, me ka hilu a me ka nani, no kahi uku oluolu loa. E pono no e haele kino mai oukou i ike maka. E. D. DURANA.
Mea Pai kii.
Honolulu, Okatoba 25, 1861. 11-tf
OLELO HOOLAHA!
HALE HANA NOHO A ME NA KOKI!
O MAUA o na mea nona na inoa malalo nei, ke hai aku nei maua ma ke akea, ua makaukau no maua e hana i na mea a pau e pili ana i ka oihana i oleloia maluna.
Eia no hoi ma ko maua wahi na noho a me na papakaukau e kuai ai ma ka uku emi loa.
Na lako hale kahiko i hana hou ia.
O na pahu kupapau o na ano a pau no ka uku make pono loa kekahi mea a maua e kuai ana.
E pono no i na kanaka a pau e hele mua mai e kamailio pu me maua mamua o ka hele ana ma na wahi e ae, no ka mea, ke manao nei maua e oluolu no oukou e kuai me maua. ALAPINI, KALE.
Alanui Alii, ma kahi e pili ana i kahi o Keoni Palaunu Luna Makai. 11-tf
E NANA MAI! E NANA MAI!
AUHEA oukou e na kanaka maoli e makemake ana i ka Lole Pulu Huluhulu maikai loa, Ua loaa mai nei ia'u, he nui, a e kuai ia ana no, ma ke kumukuai make pono loa. Ua hiki mai ia NU HOU maluna o k a moku Kalepa Beretania, i ku hope mai nei, oia hoi ka THOMAS DANIEL
Aia no kuu wahi ma Alanui Papu, ma kela aoao o ka Hale kuai bipi o Keoki makai mai o Monikahaae.
H. Mc DONNA.
11-tf Oia hoi ka Haole Humuhumu lole.
ANOANO RAIKI!
ANOANO MAIKAI LOA!
O NA mea a pau e makemake ana e kanu i ka raiki, e kii mai lakou i ka anoano raiki ma ko'u wahi ma Puiwa, i Nuuanu, a i ole ia ma ka Hale kuai Buke o H. M. Wini, ma Honolulu. He 10 keneta ko ka pauna hookahi ke kumukuai o ua anoano la. G. R. ROSS (ROKE.)
Puiwa, Nuuanu, Dek. 3, 1861. 11-4t
MAKAI! MAKAI!
INA MAKEMAKE kekahi kanaka maoli, a me kekahi haole, a me na Pake waiwai a pau ma Honolulu nei, ina ua aie na kanaka ia oukou a me na wahine, o kela mea keia mea, i ko oukou waiwai, a dala maoli paha no ka aie kaaole, aie kolohe, aie loihi loa, aole loaa mai i ka mea nana ka aie e kii no ia'u ma Kapuukolo, ma ko'u hale noho, ma ka pa o Naeula. Ua makaukau au e kii i na aie, me ke koi i na aie kaa ole, a loaa mai ke dala e hana no me ka pololei me ka maemae maoli a me ka malama pono i ka loaa, a hoihoi pono aku i ka mea nana ka aie. E ninau no i ka Makai no ka uku oluolu, no ka hookauwa ana, a me ka luhi o ka hana ana. Owau no me ka mahalo.
M. KANALUA.
Kapuukolo, Dekemaba 2, 1861. 11-3m
LIO NALOWALE.
MA HONOLULU, NALOWALE KUU Lio, he lio kane ulaula kapuai hao, i kuni ia i ka hao kuni, penei; K ma ka uha hope Akau, keokeo iki loihi ma ka lae, ina i loaa keia lio i like ke ano me ka haina maluna i kekahi kanaka, Haole, Pake paha, e hoihoi mai a loaa au ma Kaopa, Kailua, Koolaupoko, e uku no au i ka mea e loaa'i keia lio i hai ia maluna, me ka oluolu. I ka malama o Okatoba ka nalowale ana, a hiki i keia la.
Na KAPIHENUI.
Honolulu, Detemaba 3, 1861. 11-2t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na mea a pau ua hoolaha aku o S. B. Loa ma ke akea e hookohu ana ia'u i hooilina no kona aina ponoi ma Waiahole, Koolaupoko ma ka oiaio loa, a ua waiho mai oia ia'u i ke Sila nui a me ka palapala hooko i hanaia ma ka Ahahookolokolo ma Honolulu ma ka la 25 o Okatoba 1861, nolaila, ke kahea aku nei au ia oukou e ka poe makemake mai e hoolimalima i keia aina e hele mai oukou m a ko'u hale hana ma Kaopuaua e loaa no au ia oukou malaila i na la a pau. Me ke Aloha ke hoi nei no ko Kaopuaua keiki e kuni i ke kukui mahu. J. I. W. KAOLIKO.
Kauluwela, Honolulu, Dek. 4, 1861.
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na mea a pau, ke nana mai, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke kahea aku nei wau ma ke akea, no ka mea nona ka Lio i hele hewa, me ka noho a me ke kaulawaha, a me ke kaula hikii ma kona ai, a o ke ano o keia Lio, he lio wahine ulaula, a he lae keokeo iki, a o ke ano, o ka hao kuni, aole maopopo. Eia ma ka poho o kuu lima kahi i waiho ai, a e kii mai ka mea nona ka lio, me ka makaukau i na dala he $10,00 a me kuu lilo pu kekahi i ka hoolaha ana ma ke akea, hookahi dala he 30, e like me ke kanawai, alaila, lilo loa keia lio ia'u. J. W. KAHOLOKAUA.
Honouliuli, Ewa, Dek. 2, 1861. 11-1t
LIO HELEHEWA.
E IKE auanei na mea a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, eia ma ko'u lima kekah- hi Lio hele hewa, penei kona ano, he lio wahine eleele lae keokeo, elua wawae keokeo o hope, he puka ma ke kua, o kona hao kuni 2 ma ka uha akau hope, ina e ike ka mea nona keia lio, e kii mai me na dala $10,00 no ke poho, ina e kii ole mai a hala na la 30 mai keia la aku o ke pai ana, e lilo mai ia'u keia lio, aia ko'u wahi i noho ai maanei mai o ka pa o William Webster, mauka o ka pa o Pelekuke luna kiai o ka Halewai. KAPULE.
Honolulu, Kanaana, Dek. 5, 1861. 11-1t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei oukou e na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei wau i na mea Lio, bipi, miula, a me na mea e ae a pau loa, ina wau e ike i kekahi o keia mau mea i oleloia maluna e hele ana maluna o kuu wahi apana aina Maonouli i Koolau, e hopu no wau a paa, a lawe i ka pa Aupuni, ina e kue kekahi kanaka i keia olelo papa, alaila e h ana no wau e like me ke Kanawai. Owau o KEOAHU.
HAAHEO, Hope Luna.
Maemae, Honolulu, Dek. 3, 181. 11-2t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na mea a pau ke nana mai i keia, ua loaa ia'u kekahi pihi gula palule, ma Alanui Emma Street, a me alanui Beretane, ma ke kihi oia huina, ina o ka mea nona ia pihi gula e kii koke mai, a e loaa no au ma ka Halepaipalapala o H. M. Wini, a i hala na la 30, alaila lilo loa keia pihi gula ia'u. S. KANAKAOLE.
Honolulu, Dekemaba 5, 1862. 11-1t
OLELO HOOLAHA!
O NA mea a pau e noho la maluna o na aina mawaena o Waimea a me Laie, ma Koolauloa, Oahu, ke hoikeia aku nei ia lakou, o na mea a pau nona kekahi puaa e holoholo wale ana maluna o na aina, e hoopiiia no lakou no ka poino i loaa mai i ka aina, a me na luawai, ma ka eku ana o na puaa. E hookupuia $1, (hookahi dala,) no kela puaa keia puaa, no kela a me keia holo wale ana. R. MOFFITT.
10-4t
Ili! Ili! Ili!
E UKU aku no na mea nona na inoa malalo nei i ka uku oi loa no na ili, ke laweia mai ma ko lakou hale kuai.
JANION, GREEN & Co.
Honolulu, Okatoba 22, 1861. 5-tf
KUAI KU DALA.
J. F. Kolopana.
KIAKAHI E KUDALAIA'NA!
I KA POAONO, Dekemaba 7, ma ka Uapo e pili ana i ka hale Dute kahiko, i ka hora 12 o ke awakea, e kudalaia ana ke kiakahi maikai o
NO RA!
A me kona mau pono no a pau loa e pono ai.
J. F. KOLOPANA.
Luna Kudala.
Honolulu, Dekemaba 5, 1861. 11-1t
MOKUAHI KILAUEA.
E HOLO ANA NO O KILAUEA, MAI HONOLULU aku i ka hapalua o ka hora 4 o ke ahiahi, e like me ka mea i oleloia malalo nei, penei:
Poalua, Dekemaba 10, no KONA.
Poakahi, Dekemaba 16, no HILO.
Poalua, Dekemaba 24, no KONA.
JANION, GREEN & Co.
Luna H. S. N. Co.
Honolulu, Novemaba 7, 1861. 7-tf
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, e pau ana ka hoopuka ana o ka Hae Hawaii, i ka pule hope o Dekemaba, nolaila, ke manao nei ka Ahahui Hoopuka Nupepa o na kanaka maoli e nonoi aku i ka poe lawe Hae Hawaii, e maliu mai i ka HOKU PAKIPIKA, ka Nupepa a na kanaka papa o ka aina e hoopuka nei. Ua hiki no ke lawe i ua pepa la no ke koena o ka makahiki, me ka uku mai o na dala no ka manawa i laweia'i. Eia kekahi, e hooili mai i na olelo Hoolaha no ka HOKU O KA PAKIPIKA, he makepono loa ka uku. No ka manao maoli o ka Ahahui e kokua mai ana oukou i keia oihana a lakou i hapai ai, nolaila, ke manao nei lakou, ua makehewa ke paipai nui aku ia oukou.
J. W. H. KAUWAHI.
34-5t G. W. MILA,
OLELO HOOLAHA.
E KUAI kudala ia ana kekahi mau Lio ma ka pa Aupuni ma Pauoa, me akahi Bipi, i ka la 11 o Dekemaba, oia ka poakolu o keia pule ae, i ka hora 1, ke ano me ka hao malalo.
Lio kane hulu ioiole, ka hao, hao ano e.
Lio kane ulaula, ka hao, hao ano e.
Lio kane ahinahina, kona hao 3 ma ka hema.
Lio wahine ahinahina, kona hao he hao ano e.
Lio wahine eleele, hao MI he kaha ma waena.
Bipi wahine ulaula, hao ano e.
Ua ike ia no keia mau lio maluna ae, koe nae kahi Bipi, aole i ike ia.
Na Lio hou mai aole i ikeia, eia malalo iho, ke ano a me ka hao.
Lio kane hauliuli, kona hao, hao ano e.
Lio kane hulupala, kona hao a noe, ua ike ia no.
Lio wahine ulaula he eikihaka ka hao me ka M.
Lio wahine eleele wiwi, aole maopopo ka hao.
Lio wahine ulaula, hao M hema he kaha maluna.
Lio wahine ulaula, me ke keiki, ka hao hao ano e.
Lio wahine hulu ioiole, ka hao M akau.
Lio kane puakea, eia kona hao K R hema.
Lio kane ulaula kuapuka, hao ano e.
Lio kane keokeo kukaenalo, kuapuka, kapuai hao, ka hao eia IAI akau.
Lio kane ulaula, kona hao, J hema he manamana ka lua o ka hao.
Lio kane ulaula, aole maopopo o ka hao.
E hele mai e koho i na Lio kudala me ke dala. E kii mai hoi i na lio hou me ke dala no.
NAPUNAKO, Luna pa Aupuni.
Pauoa, Dekemaba, 4, 1861. 11-1t*
OLELO HOOLAHA.
MAMULI o ke kauoha a ka Akukana kenela (J. O. Dominis,) Keoni Kamaki, o na kanaka a pau i haawi ia aku i na pu, a me na elau, i na pahikaua, a me na ihe, a me na puu o lna iho o na ihe, a me na kahei o na pu, a me na pahi, i haawi ia hoi ia lakou iloko o na makahiki i hala aku nei.
Ke kauoha ia aku nei lakou, e hoihoi mai i na mea a na Lii i haawi aku ia lakou, o na ano i hai ia maluna, maloko o ka Hale o ka oihana koa, ma Haile alii, ma ka puka mauka e komo ai, e hoihoi maoukou i na mea i olelo ia maluna, iloko o ka la mua o Ianuari o ka makahiki 1862.
Ma ke kauoha a ka Akukana Kenela.
W. KA.
Kekahi o na Luna Koa o ka Moi.
Hale, Oihana, Koa, Novemaba 25, 1861. 10-5t
OLELO HOOLAHA.
KUAI Kudala o ka Lunu Hooponopono waiwai i ka poalua, oia ka 24 o Dekemaba, M. H. 1861 ma hora 12 o Ainaawakea mamuli o ke kauoha a ka aha kauoha ke kuai ana ma ka Ahahookolokolo Kaapuni ma Waimea, i keia mau waiwai o ka mea make ia A. D. Alena. Penei;
He 20 Lio, (Lio kane, Lio wahine, Lio keiki.)
He 4 Bipi waiu w.
E hiki no ke nana i ke ano o keia mau waiwai iloko o na la 3 mamua o ke kuai ana ma kahi i olelo ia maluna. PAKAUA.
Luna Hooponopono waiwai o ka mea make. 10-3t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI OUKOU NA KANAKA A pau, ua kapu loa ko'u aina, o Makao, aole no e komo wale kekahi kanaka malaila. Eia kekahi, aole pono ke hoolilo i kuu aina he alanu e hele ai, ua kapu loa. Nolaila, e makaala oukou, no ka mea, o ka mea e uhaki i keia mau olelo maluna e hoopiiia oia e like ma ke Kanawai.
H. McDONNA.
Koolauloa, Nov. 6, 1861. 6-8t
S. JOHNSON (Ioane,)
KAMANA HALE, &c.
UA MAKAUKAU ka mea nona ka ina maluna e hana i na mea a pau o kana oihana no ka uku haahaa loa.
Na kii o na hale, me ka hoakaka aku i ke ano a me na lilo, e haawiia no ka uku ole.
Pahu kupapau koa nui, - - - $12.00
Pahu kupapau pine nui, - - - 3.00
Aia ma Polelewa ka h ale hana.
8-tf
OLELO HOOLAHA.
I KEIA MALAMA AE, OIA KA MANAWA E halawai ai ka Aha Kaapuni ma Lahaina, nolaila, o ka poe makemake ia J. W. H. KAUWAHI, i Loio no oukou, e hele ae no ma kona hale noho ma Kainehe Lahaiina, i na poakolu a pau.
A e ninau hoi ma ka hale ia J. L. Kahoohanohano, a nau no e aolelo me oukou.
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei oukou e na kanaka waiwai o kela ano keia ano, mai hoaie mai oukou ia Lahaba ka'u wahine mare ua haalele mai ia ia'u, aole au e hookaa i kona mau aie, a maluna ona ko oukou poho. Na AKAU Pake.
Kukuihele, Hamakua, H. Nov. 13, 1861. 10-4t*