Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 7, 7 November 1861 — HE MOOLELO NO KAILIOKALAUOKEKOA-Helu 3. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KAILIOKALAUOKEKOA-Helu 3.

Hooooho iho 1« o Kailiokalauokekoa ikahi kahu kuapou oia nei, t ka hale o Kahalelehūa, a Hnomaka iho la laiia e hele i ka k* l ® » Kawakahialii; nee inai )a kaua hoe, ilai ia malia Uua nei e ka ohu, a paii ia, halii mat la ke awa, a mno ae la, ike aku la laua tiei i ka hale o Kauakahialii, e pit» mai ana ke anuenue, mailuna o ka hnle a lalo, a ike mai'la o Kauakahialii, i a Uua nei « h*le aku ana, ike aku la o KuiliokaUuokekoa i ka pu.\ o ka lehua, wai kaupaku o ka hale a hiilālo, mahalo āku la, aku 1« a eēhia iho ta. Hele «ku Sā laua- liei» 4 'liiUi, fe*i»ea mai U o Kauakahialii, heie uiui hoi, & hiki laut» nei. Olelo aku ta o Knhalelehua, t ke kmkunane, ua hiki mai la ka'u mea i lawe mai la. Eia ka wahine, o oe ke kaue, o k» Kahalelehua ike ana iho la oo ia, noho a kane a wahine laua aei. Ke huli nei o Kehiokauai, a me na'iii, na kaoaka a puni o Kauai, aole he loaa iki o KailiofcaUi«)ok«koa; hoouna aku la o Keliīokauai i n« ahi t a rae na kanaka © pii i kuahiwi e huli ai; pii aku la lakou, a hoi mai la Da alii, na kanaka, a koe ekolu kanaka, o Piimauae, o Hulialii, o Imihia. Pii wale aku la ao lakou ne», ma ko lakou naanao eho & poakolu feiki lakou &ei iuka, a ike lakou nei

; i keia «ina maikai; be wahi aina maikai io j no, aole pelā o Weilua; pela ka Imkou nei | olelo i ke ko, kamaia, uala, kalo, i na mea no a pau loa, ua poea e ka iaau a poKi; ua wahi ne», aohe he mai oina e ai ka mea kanu, & me na holoholooa; o keia «rabi aina maikai, oia Pihanakalani; o keia wahi aina maikai, aia mauka iho o Waialeaie, i Kauai; olelo lakou; eia ka paha ta nei ke alii o kakoa; huli aku ia iakou nei, a ikeaku la lakoo nei he hale e ku mai ana, oa oleio mua aku o Kahaleiehua ia Piilaau, a me Kawailipolipoikanaheie, oia ka inoa o kahi kahu kuapuu o Kaiiiokalauokekoa, olelo aku la o Ka* haieiehuā, iaPiilaaua me Kawaiiipoikanahe(e.

E ia aku kanaka o kahi o oukou ke pii mai nei iuka nei, puka aku ia o Piilaau, a me Kawailipolipoikanahele i fraho e nana ai, e hoopaapaa ana o Piilaau me Kawailipoikanahele, ku ana lakou nei, aloha aku ia lakou nei, aloha aku la laua nei; olelo mai lakou la ia iaua nei. Eia kd olua iuka nei, na olua ka paha i iawe mai nei ke alii, aole o kai ke alii la; auhaa ke alii, aole o laua nei ekemu aku, oleio hou aku lakoii nei, Ua olelo mai o Keliiokauai la, e huli makou a i loaa ka niea nana .i lawe mai ke kaikamahine; a ike mai la » Kahalelehua ia lakou nei; kahea mai la ia lakou nei, hele inai oukou, eia I ka ai la, eia ka ia, eia ka haie, eia ke kapa la, hoole akula lakounei; oleio aku la lakou nei, aia a ike makou i ke alii o makoii, o kekahi o lakou nei o Piimuuna, olelo me ka huhu, he huhu ino loa, aia a loaa ka mea nana i lawe inai ke alil o makou, e inake. Olelo akii ia o Kahalelehua i kekahi o lakou, ia Piimauna* ina he make ka oukou mea i pii mai ai; a he make aku no hoi koonei, ina I he o!a ka oukou i pii mainei, ahe ola aku no | hoi koonei, ina he maikai ka oukou mea i pii mai nei, a he mnikai aku no hoi koonei. Eia ka ai, kaia, kahale, ke kapa, hele mai e ai, olelo ae la na kanāka i koe, aole i olelo ino mai ia Kahaleiehua, o linihia, a me Hulialii, e hele kaua e ai, 01010 mai ia o Piiinauna, o kakou no ke ai, olelo aku la o Hulialii, a me Imihiu, ua olelo irto oe ia iakou la mamua, ai iho la lakou nei, a maona, hele e aku ia o Kahalelehua, i kahi o ke kaiku"oll ka' • ?a o Ki\Hale? lehua t ke kaikunane, i hele mai nei au la oe, e hai aku, he mau kaniika e kolu, ua hiki ma'* io kaua nei, mut kai māi nei o Waialua ia i pii mai nei, e huli i.ke alii o lakou. Olelo aku la ke kaikuahine, pehea la e make paha, olēlo aku la ke kaikunane, hookuu ia māi lakou la ia nei, hoi āku ia ke kaikuahine, a hiki i ka hale, olelo aku lā keia, o hele nui i kāhi o ke alii o oukou, aiā i kelā hale e ku māi la, hele aku lā ua inau kanaka nei ekolu, a ike aku )a lakou, he hale lehua eku mai āna, honkani lakou nei ika maikai o ua keiki nei, mahalo i ka maikai o ka haie lehua, i ka manu, i ka lehu, aole hale e like ai, aohe maikai o Wailua, he akuā ke.hoa e like ai, ua āku la iakou Oei, i ka mea kupanaha e! a ke akua i hana ai, olelo āku kekahi o lakou nei i kekahi, aohe kane e ae, e pili ai a ke alii o kakou, o ke kane no keia e pili ai. I mai la o Kauakahialii, heaha ka oukou i piii moi nei, olelo aku la lakou nei, i huii mai nei makou i ke alii o makou, a ua ike āe la no hoi makou, eiā makou ke hoi nei, hoi aku la ua poe kanaka nei, a hiki i kai o Wailua, ua hoomakaukau o Keliiokauai i mau imu no iākou nei ekolu, ekolu lakou nei, ekoiu imu, hoea aku la lakou nei i kai o WailUa. Kahea mai la na kanlkā ia lakou nei, eia na imu no oukou !a, ekolu oukou ekolu itnu, ia nei no la e make ai oukou ā pau ekolu, olelo aku lā o Piimauna, alia hoi e make a hiki i ke alo o ke alīi, alaila hoi mai make,

aluila pela no ka lakou n«i nlelo like ekolu,

hookahi no olelo, hele nku la lakou nei, a hi* ki imua o Keleiiokauai, ike mai la, makau iho la lakou nei, ninau mai la o Keliiokauai, kai noa, ūa niake mai la oukou, hoole aku la Jakou nei, ninau hou mai la kela me ki huhu. Ua like me kekahi mano, ka nui o ka huhu o Kehiokaoai olelo mai la ua alii la, heaha ko oukou mea i pakele mai nei, olelo aku la ita poe nei, he vrahi hua olelo, a lohe aku ke alīi. Pane mai la Kealiiok&u&i, ua loaa kuu kaikamahiae ia oukou» ae aku la lakou nei, ninau hoīa inoai ke alii, aia i hea? pane aku ia l&kou a a i kela ao, e paa tcai Sa la, olalo aku olaile, ine ke kane, he kane auanei keia, he akua paha ia* ia wa -mvj|ubau ae la ua alii nei i manele no fee %ane, i manele no kn wahine, i ka laau, keula, s na'lii, i na kanaka, e pii aku la lakou iuka o us wahi aioi maikoi nei, o Pihanakalani ka iaoa 9 alaila, oleio ae la ua alii nei, o oukou no hoi ekolu, a me na kanaka, na alii, e pii pu oukou, ia wa ao, hu« ae i a | a kou nei. P»i aku la lakou nei. a kokoke aku la, l<>he mai U o Kahalelehua 5 ka wawa o na kana>! ka, hele aku Ja ia e hai i ke kaikunae. Eia na kanaka !a ke pii mai uei» e hiki io kaua nei, pehea la e make paha, hoole mai U ke k&ikuaane o Kauakahialii, aole, e waiho aku

no ka lakoo make mamua, no ka mea, be make no ke kanaka be make loa, he make oo kaua, a ola i ke kalo, ia manawa no, pau ka iaoa kamailio aoa, hiki ako la nā alii, na kaoaka, me ka maoeie, heie uluolo na alii, me ka inoino, a komo lakoa nei iloko o ka hale iehua, laiau aku la i&kou oei i ka liina o Kauakahialii, hoopea ia ae ia na lima oia aei i ke kua, ia na iima oia oei i ke kaula a paa ke kino. . Lele mai la o Kailiokalauokekoa e paapu laua nei iloko o ka manele hookahi, kii aku ia na alii, e hoihoi i kona manele, aohe paa, ue aku ia kela i ke aloha i ke pah ana me ke kane iiokō o ka manele hookahi, piu ae la ka manao ana o oa'lii e hookaawale i ke kane me ka wāhine, hoihoi ia aku la iaua nei a ka manele hookahi, ia wa, hoo iho la o Kauakahialii i ka ohe a ia nei ia Kawau, kahea aku la o Kauakahialii I ke kaikuahine, e kuli oe ia'u a hala elua maiama, a i kani ole mai ka oh& ma Koolau aei, alaiia ka hoi manuo ae oe, ua make au, alaila huli ae oe ia'u, mai noho oe, ae aku ia ke kaikuahine, me kauwe nui. Paii ko iaua kamailio pu ani, o ka iawe aku la no ia ia laua nei, a hiki i kai o Wailua, ike mai la o Keliiokauai, ka makuakane o Kailiokalauokekoa me ka huhu nui, oieio aku ia o Keiiiokauai e hoopaa i ke kane i ka hale pouli, lawe aku lā na aiiina k&naka, a hoopaā ia ia nei.