Kuu Hae Hawaii, Volume I, Number 3, 9 May 1913 — Page 6
6 KUU HAE HAWAII
ole ia kaua e kamailio ma keia wah.i E hoi kaua iloko o ko'u rumi a malaila kaua e kamailio hou ai maluna o keia mea."
Ua ae koke aku la no o Palani Loke, a ia laua i hoea aku ai iloko o ka rumi, ua hookani koke aku la no ua konela la i ka bele, a i ka hoea ana mai o ke kuene ua haawi aku la oia i ke kauoha e laweia mai i omole barani ame kekahi mau omole soda no laua, alaila hopu aku la oia i kona pahu kika puhi a panee mai la imua o ka opio, me kona pane ana mai:
"E ae mai oe e hookuu ia'u e noonoo i keia mea, e Palani, kuu keiki; e hoike hou mai no nae oe i keia mea ia'u, e hoomaka ana hoi mai kinohi loa mai, a elike hoi me na mea a keia kanaka i hoike aku ai ia oe."
Alaila hoomaka hou aku la o Palani Loke e hoike i ka moolelo elike no me ia a kaua i ike mua ae nei, me kona pakui hou ana aku, penei:
"Ua i mai kela ia'u ua maopopo no ia oe he hana hewa loa ko'u hooneleia ana me kekahi mahele waiwai iloko o ko Lede Enesimoa waiwai, oiai owau nei ka hanau mua a o ka hooilina oiaio hoi o keia waiwai, a o na keiki me ka Haku Enesimoa, he poe keiki pooole lakou a i lihi kuleana ole hoi iloko o keia waiwai."
"A ua hooiaio loa mai oia i keia mareia ana o laua?" i ninau koke mai ai o Konela Loke.
"Ae, ua hooiaio loa oia, me ka hoike ana mai i ka halepule i mareia o Keterina Maladena me ia, a pela no hoi me ko Lorima kakauinoa ana i ko laua palapala hooiaio mare. Ua olelo hou mai no hoi oia, i ka wa ona i hele aku ai e hui me Lede Enesimoa ma kela halekuai o Lorima, ua hooiaio no keia mau wahine o Keoki Loke no keia, ka mea hoi i manao waleia ua make i ka moana."
"A heaha iho la ka manao o keia kanaka ame kaua mea e hana aku ai?"
"Wahi ana, no ko'u pono nei, ua paa kona manao e hooiaio i kana koi o Lede Enesimoa oia no kana wahinemare."
"Aka hoi, e kuu keiki, aole anei ou hoomaopopo iho he mea hoopilikia keia no Lede Enesimoa ame kana mau keiki? He hana paakiki loa ka onou ana aku i keia ano koi imua. Ma keia mea no ua hiki no ke hooiaioia ua haalele maoliia no o Lede Enesimoa e keia kanaka e koi hoomano mai nei, a mamuli o ka manaoio maoli ana o keia lede maikai ua make ua kanaka la ana i hilinai kuhihewa aku ai, ua hana aku oia i ka mea i hiki iaia ma kona mare hou ana aku i ke kane. Aole loa e hiki ke hoahewaia aku o Lede Enesimoa no kana mea i hana ai, a ua noho oia iloko o ka maemae no na makahiki he iwakalua a oi i hala ae nei. Pehea aku oe i ua kanaka la?"
"Ua hoike aku no au iaia i ko'u manao he mea hiki ole keia ke hanaia, aka ua i mai kela ua ulu mai ia mamuli o ka lapuwale."
"Oia maoli no ka mea oiaio, he lapuwale!" wahi a Konela Loke me ke ku ana ae iluna a hoomaka iho la e holoholo iloko o ka rumi. "He elua no mea nui ma keia mea—ke manaoio nei anei oe o Keoki Loke io no keia?"
"Ke manao nei au ina aole keia o Keoki Loke, pehea la i hiki ai iaia ke hoike mai i na mea oiaio apau elike me ia a'u i hoike aku nei ia oe."
"A ke manaoio-nei oe i keia mareia ana o laua?"
"Ua hiki no ke huliia aku ka oiaio ma ka nana ana iloko o ka buke o ke aupuni."
"He oiaio kau," wahi a Konela Loke, a noho mumule iho la oia, me ke kiola ana aku i ka lehu o kona kika. Aia oia ke noonoo la i ka mea e hana aku ai, ame kana mea e pane aku ai, oiai ua paa oia i ka punukuia mamuli o kona ae ana aku imua o Lede Enesimoa e hunakele loa i kana mea i ike ai, a ua hooko oia pela a hiki wale i keia manawa, eia nae hoi ke ike aku la oia ua lilo ua meahana la i ole, a o ko Palani Loke pono ka mea nui e nana aku ai mai ia manawa aku.
"Me he mea la o ka hana pono wale no ma ko'u aoao," wahi a Konela Loke i hoomau hou mai ai mahope o kona kuha'u ana, "o ia no ka hui ana aku me keia kanaka. Malia paha aole no keia o Keoki Loke, a he mea keia e makemake nei e apuka no kona pono iho."
"Eia nae hoi ua hooiaio loa o Lede Enesimoa ame Lorima o Keoki Loke no keia," wahi a Palani Loke.
"Malia paha no ka piha pihoihoi o keia mau wahine pela laua i manao ai o Keoki Loke io no keia, aka aole au e pihoihoi wale. Ua hiki no ia'u ke hoomaopopo aku ina io he pili keia kanaka ia'u, koe wale no paha ina ua loli loa kona ano."
"Ke nana aku oe i keia kanaka ua kahiko maoli, a he helehelena kona o ke kanaka i hele a ku i ka pilikia maoli. O oe anei, e anakala ka mua o olua?"
"Ae, he elima makahiki ko'u oi mamua ona," i panai mai ai o Konela Loke.
"Ua oi aku no nae ke kahiko o keia kanaka mamua ou, e anakala, aka he ano kulike no ko olua helehelena, he okoa nae kona kulana mai kou aku."
"He mea pono ia'u e hui mua me ia, aole no nae i ka la apopo, oiai he wahi hana ka'u, aka i ka Poalua aku, pehea la e hiki ana anei ia oe ke lawe mai iaia imua o'u i ka hora eha o ke ahiahi? Mai hoopuka no nae oe i kona inoa i kou wa e lawe mai ai iaia."
"Ua hiki no, oiai ua loaa hoi ia'u ka helu o kona wahi e noho nei.
"Ua pono iho la kela, e kuu keiki, a e hookuu mai oe ia'u e noonoo no keia mea mamua o ko'u hoi ana e hooluolu."
Konela Walaka Loke.
Ua loaa io aku la no ia Palani Loke kona anakala ma kela hale hui i kamaaina i ua konela la i ka noho mau i kona wa e hiki ai iloko o ke kulanakauhale, a e noho mai ana ua aliikoa la ma kekahi pakaukau aina e kali ana o ka loaa mai e kana mau meaai i kauoha ai.
Iloko o ia hele a kuakea kona lauoho, he oia mau no ke kilakila ame ka nani o ua kanaka la; a oiai nae o na wahine kona mau hoaloha maikai loa a he kanaka no hoi i komo ka iini iloko ona no ka pono o ka poe o ka aoao palupalu, aole loa oia i mare wahine iki a hiki wale i keia wa a kaua e ike nei i kona hui ana me kana hanai.
I kela wa a Palani Loke i komo aku ai iloko o ka rumi aina, e heluhelu ana ua konela la i ka nupepa, a i kona ike ana mai i kana hanai, ua waiho koke iho la oia i ka nupepa ilalo, me ka hohola ana mai i kona lima akau imua o ka kaua opio, a pane mai la:
"O oe mai la ka ia, e Palani, kuu keiki; aole au i manaolana mua e halawai ana kaua i keia ahiahi."
"I holo mai la no au i ke taona nei e hui me oe, e anakala," wahi a Palani Loke me ke kuoo.
"He pilikia anei kou?" i ninau koke mai ai ke konela, me ka pii ana ae o kona mau poohiwi iluna.
"He makemake ko'u e ike ia oe no kekahi mea——"
"He aie anei?" i kahamaha koke aku ai ke konela.
Minoaka iho la o Palani Loke, me ka luliluli pu ana aku o kona poo.