Ka Hoku o Hawaii, Volume XLI, Number 27, 11 August 1948 — NA OLELO HOOPAA [ARTICLE]

NA OLELO HOOPAA

He pinepine wale na manawa a kekahi poe i ku aku aiimua o ka lehulehu a hoike aku, "I na wau e puka, e hana no wau penei a pela aku." E hoopuka ana i na mea apau e haule ai kona hoa holo moho no ke kulana ana e alualu ana. I ka lohe ana o na mana koho i keia mau olelo, ua huli koke aku la a kakoo iaia, a poina iho la i na hana maikai a ka mea mua i hana ai no ka lehulehu. I ka lanakila ana keia o ka mea hoino, a ma kahi o ka hooko ana i ka mea a ka waha i walaau ai, he ole ka mea i hana ia, a ua laki no nae hoi ua loaa na kumu pale no ka hiki ole ana ke hooko ia kana mau mea i hoopuka aku ai imua o na mana koho. Nolaila, e akahele loa kakou i keia ano poe, "he okoa ka mea a ka waha i olelo ai, a he okoa nae hoi ka mea i hana ia. Aole makou e olelo aku ana imua o oukou i ke ano o keia poe, aka, na oukou no e kaupaona iho. O oukou no na lunakanawai nana e kaupaona i keia ninau. Aole no i pili wale keia i na kulana kalaiaina, aka, ua pili no i na mahele like ole. O kekahi poe e olelo ana, i na naʻu elawelawe i kela hana he mea maopopo loa e holomua ana ia mea." I ke kaa ana aku nae hoi i ua mea la ka hoohana ana, he hookahi wai o ka like, aohe he mea i hana ia. O ka hope, e hoike mai ana, aole e hiki ia'u ke hookele i ua hana la, a no ka mea aole e kakoo ia mai o ka'u mau papahana i hoolala ai. He maikai no ke kamailio ana ma kekahi mau mea e pili ana i kou hoa kanaka, aka, ma ke ano nui aole he maikai, a no ka mea, aole oe e makemake ana e huaʻi ia ae kou mau wahi kee a kina. I manao oe e alualu i kekahi kulana kalaiaina, e hoike maluna o ke kahua o ke kulana au e alualu ana a mai ohi wale i na mea pau wale i ka makani, E hoomanao pu nohoi kekahi mea, aia no he kaola iloko o kona mau maka ponoi, a mai nana i ka pula iki iloko o ka maka o kou hoa kanaka. Mai no a pehu wale ke poo, a no ka mea aole oe i ike a hoomaopopo i ka mea a kekahi e hana ai. I kou manawa e manao ai ua hiki ia oe ke hana e like ma kau i manao ai a hoomaka ae la e pehu kou poo, aia no ka. maka o ka lehulehu e nana mai ana ia oe, e hakilo ana hoi i kau mau hana. I ko lakou manawa e maopopo i kou ano e lilo ana ia i mea na lakou e makawelawela loa ai, a o ka hopena e lilo ana oe i mea ole. Aole no e pau loa ana na poe i ke kue ia oe, aia no he auna e holo ana mahope ou, a o lakou no kou mau hoaloha. O ka hapanui nae hoi e huli mai ana a nana kee ia oe. Aia nohoi kekahi poe, i like aku ko lakou ano me ke aniani, he hinuhmu mawaho aia nae maloko ka oi. Ua like paha kekahi poe me ke kanaka i aahu i ke kuka kahunapule, a aia nae hoi maloko ua like me ka iliohae ua piha me ka hookamani ame ka maalea. O kekahi poe e ku mai ana imua ou a kamailio me ka pololo ma kaolelo, eia nae hoi, aia maloko ona ke ano maalea ame ka hookamani.

Mai lilo kakou i poe hookamani a hana epa. E kukulu i kou kahua maluna o ke kupaa ame ka oiaio. E hoike mau i ka oiaio a e hooko hoi i ka olelo a kou waha i hoopuka ai. E like me kou hooko pololei ana i keia mau mea aole he wa e haule ai oe, aka, e lilo mau ana oe i mea nui a i punahele hoi na ka lehulehu. - E nana kakou i ke kanaka he uuku loa kana mau oleio imua o ka lehulehu, aka, ma kanahana ana a i ole hookele hana ana, ua oi aku ia mamua o ke anui wale iaia iho. E nana kakou i kekahi o na kanaka e paa nei i kekahi kulana oihana aupuni, he uuku loa kana mau olelo imua o nā mana koho, eia nae hoi ma kana lawelawe a hookele oihana ana aole he lua e loaa aku oia. Ua hooko pololei oia i kana hana me ka hoīopono loa. Aole kee e hiki ai i ka lehulehu ke nema aku a i ole hoahewa paha iaia. O ka pokole ana o na olelo a piha me ka oiaio ua oi

aku ia mamua ° ka mea ha u wale o ka walia i ka makaiii. Ua iilo keia kanaka i kumu a'o mai ia kakou, e hoohaahaa, e hoopono a e akahai ma ka naau a o hoopono ike ano o ka iawelawe hana ana. oke Lanaka kanikani wale o ka waha a haanui, he puahiohio ke loaa ana iaia. O ka haaiiki ana iaia iho, me kona manao ana oia ka oi mamuii o ka nui o ka naauao i loaa iaia, he mea lā ia nona e holomua ai, I na aole e loaa ka hoopono 1 kekahi kanaka, aoie ia he mea nona e kau ai i ka hano. E hui ana ka naauao me ke ano epa a o ka hope komo iho la ka manao kuko p. kolohe iloko ona a mahppe aku komo lioko o ka neneiu poho o ka poino. O ka hope enku e waia ana kona inoa maikai, a o ka naauao i ioaa iaia ua Uio i mea ole.

Okamea a*o kakou» e hooko i ka hana me hoopono a e hoohaahaa ia kakou iho, aole hoi o ka haakei a hookiekie. E hooko pu 1 ka me*x a ka waha i oieio ai, o nahu mai auanei ua mau olelo la ia oe mahope aku ke hooko oie.oe i kau mea 1 haanui aku ai iiuua o ka lehulehu. . v - ■ : t Aoie makou i hoopuka ae 110 kekahi kanakaAx\kai\i, aka» he manao l&ula keia, ahe mea a*o mal jiohoi kakou apau» | I