Ka Hoku o Hawaii, Volume XLI, Number 18, 11 February 1948 — Ka Olelo Makuahine [ARTICLE]

Ka Olelo Makuahine

He pinepine ko makou hoolaha ana aku imua o ko. makou mau makamaka heluhelu e pili ana i ka olelo Ma-1 kuahine a kakou, aole no ko makou a'o ana aku ia lakou j ka olelo Hawaii, aka, e hoouiuiki aku ana i ka malama-1 lama no ka kakou olelo aloha mai ria kupuna mai. j Oiai he au hou keia, a ke ike a ke hoomaopopo nei ] makou i ka emi loa ana aku o ka nui o ka kakou mau ha-j nauna ma ka makaukau i ka olelo makua'hine ā kakou. He nui o na opio a kakou \ keia mau Ia aole he ike i ka! kakou olelo, a ke hoolohe aku nae hoi i ka himeni mai, he himeni mai i na mele Hawaii. I kekahi manawa ke hoopuka mai na opio a kakou i na olelo Hawaii, he okoa loa ke ano o ka hoopuka ana mai i ka olelo, a i kekahi manawa e eha ana ko kaua naau i ka pololei ole o lea hoopuka ia ana o ka huaolēlo. „He nui na mele Hawaii e mele ia mai nei me ka pololēi ole o ka hoopuka ia ana o ka olelo. Ua hoopalalēha ka kakou mau keiki i hoao ana e loaa ka ike ame ka makaukau i ka olelo ana ika olelo makuahine. E nana aku i na lahui e e like me na Pilipino ame na Kepani aole he poina 0 ka iakou olelo ia lakou. I na e olelo aku na makua ma ka lakou olelo ponoi e lohe ana no na keiki, a o ka kakou hoi, ke olelo aku oe, he ninau mai ko laila, "heaha kau e oleio mai nei?" Ke uwe mai nei kekahi poe, "I na'nohoi e wehe hou~ia 1 Kula a'o Olelo Hawaii, maikai loa, a no ka mea e lōaa ana ka ike ame ka makaukau i ka olelo Hawaii, a he mea hoi ia e ola hou ai ka kakou olelo." Kupaianaha nohoi la. I na i iini kekahi opio Hawaii e loaa iaia ka ike ame ka makaukau i ka olelo Hawaii, ē hoao oia e loaa ka makaukau ma oke a r o maoli ana nona iho a hui hoi me ka ka makua wahi kokua aku hele loa i ka pono. Ke olelo nei no kekahi poe he loaa wale no ka olelo Hawaii, aple e like me ka olelo a kekahi mau lahui e ae. He pololei no paha ia, aka, i kou hoi ana iho a noonoo me ke akahele loa, a e ike āna oe, aole he maalahi ke ano o ka olelo Hawaii. ' Aia iloko o na huaolelo Hawaii lehulehu, ua like no ke pela ana aka* o ka hoopuka ana ame ka manao o ia mau olelo he okoa loa. 0 kekahi mea e loaa ai ka makaukau i kela ame keia opio, e heluhelu i ka nupepa Hawaii, ka buke Hawaii, e like paha me ka baibala. Na ia mau mea e haawi mai i ka ike ame ka makaukau i ka kakou olelo makuahine. Eia makou ke hoike aku nei, mamuli o ka minamina §na o kekahi makuakane o Joseph N. Kpomoa i ka oleio Hawaii, ua noonoo ae oia he mea pono e hoopuka oia i kekahi mau mele Hawāiii ame na Hula Hawaii a e paiia maloko o kekahi mau buke liilii, a ma ia la e loaa ai i ke~ kahi mea he manawa nona e heluhelu ai i ka olelo mākuahine, a malia he mea ia e hiki ai i ua mea la ke hoopuka pono mai i huaolelo me ka maopopo pu o ke kaona o ka olelo. Ua hoouna aku Jceia makiia { kela mau himeni Hawaii ame na hula i kekahi Hui Nupepa no ka pa'i ana maloko o kekahi mau buke liilii, a hooliho ia aku i ka mea a mau mea paha e makemake ana i loaa ua rp.au buke la. He manao maikai kela o Joseph Koomoa. a ke manaolan nei makou e lilo kau mau buke e paiia nei i māu buke nanā e haawi mai i ka malamalama i na Hawaii opio o keia au ame ko keia mua aku. Aloha no paha kakou e na Hawan. 1 na e makemake ana oukou i kekahi o ia mau bnke. alaila, e loaa ana no maloko. o ke keena kuai o kela Hawaii ma ke Alanui Waianuenue, a nialoko hoi ō ka hale kinai ahi mua iho nei. E like me na mea i hoike ia mai he 35 keneta ana paha ke kumukuai o ka buke hookahi. Ke iini nei nohoi makou, e apb mai na opio a kakou i keia a e hooikaika me ka hiki ia lakou, i loaa ai ka makaukau ma ka kakou olelo makuahine. Oka hoohaule ana i keia mau mea, ua like ia me ko kakou hoopoina ann ia kakou iho. "E ALA E NA HAWAII OPIO, E APO I KA KA KOU OLELO MAKUAHINE A IMUA HOl A LOAA IA KAKOU KA LANAKILA. MA O KA'LOAA ANA O KA MAKAUKAU IKA OLELO HAWAII. Imua, me ka hopo ole. I loaa ka hoi ia oe ka ike ame ka makaukau i kau olelo ponoi, o kou lanakila ana no ia. Ke hoomaikai nei makou ia oe e Mr. Jo. eph Koomoa,

no kou hoao ana e ola hoit ka olelo punahole n F l:ok\sa mau ia mai nolioi oi" 1 \ r\n npnvi F kokna \ho nv>ho\ ii\ kaxia Hnwaii. nol£ hoi aku ina poniinkai ia lakon iv.n ; | ' II