Ka Hoku o Hawaii, Volume XL, Number 19, 12 September 1945 — NA MEAHOU O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NEI

* KA I IiEiIAU AKU Ua holke ae ka loni> radio mai lapana mai e hoike ana o na Jpoka pahu atomic hookuu ia ihoi j ai maiuna p Hiroahima anie Na-1 : gaaaki, ua hiki aku ma kahi e ■ aneane ana i ka. hapa miliona oJ na poe i poino na ola, me ka hoo- \ pālahā pu ana o haie. naa| iVahl o ka 10' ke akea. i | tJā hōike ae o fTokio e like me ! i loaa aku i ka Hui Pai Nu- ■ pepa 'Huiia, 'he kiT' māoli i ka 1 ' weīiwell kā hānā a kela anō poka' pā-hu. . "| i O ka īua o 'na' x>6ka pa-hu i hāule ia mā*Nagaski, 'ua hiki aku; ma kahi o i«i poe Tmake a! ! he 20,000 a of'aku o na poe i hoe- l i.ha ia a āia malūna 'āku o .ke| 1 i ia i na home ma j ; ua kulanakauhaie la, wahi a To-' klo i hoike a'e ai. I I Ma o aku o keia he nui wale |O na poe i make 1 kela aine keia ia mamuli o k& wela ana i na ( i pohaha ahi o ka poka "pa-hu i hoopalaha ai ia Nftgāsaki. I , Ua loaa aku keia lono he mau horn mahope o kā. hoike ana | ( mai a Sutezo. $V>rii, noi hiki, ke pee iho mahope o ha haie] ma kahi e kokoke ana i kahi i, haule iho ai ka poka pahu. f * tJa oi aku maluna o ke' 60,600 j i make mā lHiroshima ma ka !a i 6 o Auieakel 'wāhi a 'l'okio, a ua pii zriahuahua ae na' make e like | i me nā poe i*' wela i na 'pohaha' 'ahi i hiki ole ia' lakou kē ālo a'e 1 i k"au ua mea 6. na liana ā keia ' ano poka pā-hu māluna o na kino kanaka. , i Pela no na poe i loaa lihi aku i j pohāha āhi, t kinohi' h? ika- - ika iakou, a hoomaka mai ka emi ; pu ana o ka ikaika i ka hala ana : he mau la no kekahi mau kumu i . maopopo ole a e make ana. | Mai ka manawa mai i pa-hu t ai ka poka pa-hu, ua pahola aku j ia ma kahi o ka 30 mile ke akea . «na iwaena, a o na kauhale apau (e ku ana maioko o ua kahua la kai pa-hu ia, hoopalaha ia a i oie hului ia e ke ahi, a ua hiki ole ke helu ia na kino make a he nui wale i papaa i ke ahi a o kekahi ua paa maloko o na hale'

i hoōhiolo ia. He hookahi haneli taUsani poe i hoeha ia a he 200,000 I hoomaopopo ia i hoonele ia i na home ma Hirōshima, i ka' wa i" hoolei ia iho ai ka poka pa-hu. He elua la mahope iho ua hoolei ia iho ka lua o ka poka pa-hu maluna o Na*gasaki f wahi a Tokio. "Oiai no na'e hoi āole i pa "pono iho ke kuianakauliale o Nagasaki, eia nae' ua loaa' aku 110 ke kulanakauhaie i ka ikaika o 'ke" pa-iiu āna a kela poka pa-hu. lAL A Ō Ua waiho ae o īapana he hoohalāhala imua o Kenelala Makai aka no ka hoopiholo ia ana he eha luau moku ma ka ākau'aku 6 'i'okio, he Hookahl he mōku o 4,500 tona kaumaha. Ua manao ia nā na RukinV kela mau hana, a no ka mea eia na piokukaua Amelika" apau e ku ~kokokē jiei i lāpana no ke kalia ana i ko lākou wa e komo aku ai floko o īokio^ Uā loaa pu no ia iakou na kaujoh& paa, e hooki ke ki poka an& j lapana. Ke kali nei lakou ika ila o lapana e kakau &i i ke kuikahi, a o ko lakou manawa Is, komo .aku ai, a o ka wa nohoi o na koa e hoopae ia aku ai, mfi .kekabi kahua hoamoana u ua kof. j«n& t .

HOOMAU NO N.\*RI'KINI E hoike jgtia ka radio a e, hoike mai ana imua o Kenelala, Makaaka, no na hana a na Ru-* kini, e like mo ia i hoike ia nvai e na Kepani ma Hokkaido. ma ka, akaii loā aku o Tokio. XJ« Ikoike ia mai ka &q» Ino pae ana a« ana pua!ikaua Rukini ma Kiuriles. a i k& v,*a a na Kapani t hiki aku ma kahi o )ca 800 i ani aku ai i na hae IIMOIMOi & he hoailona hoi no kq lakou haawipio ana, aole i maliu ia »ai, aka, ua hoohuii ia maiia ttfc pu miki a ki ia maila kela poe a pau loa i ka make, jNo keia mau hana a na Kukini, 11» wi maila na R«s*ni ia Ma|kaak& i w Ahi c pau ai ka iuku w&le ia o ua. aaakaaiaauia |K^ani.

E PII MAHUAHUA AKU ANA Ua hoopukA la a'e kekahi lono e like me ka pau ana aku o ka kaus« pela e hoomaka ai ka pau 0 ka hana ana a kekahi poe mai na hana a lakou i paa ai no keia maū makahiki i hala aku la. Ua hoike ia a'e aia ma kahi o ka 1,100,000 poe i nele i ka hana 1 keia manawa, a ma na mea i hoike ia a'e e pii aku ana i ka 5,000 ma ka la Hoomaikai, a e hiki aku ana ana kahi o ka 8,000,000 ma ke Kau Kupulau e hoea! mai ana. | fTa hoik« itt' ae ma ka maka-, , hiki 1947 e loaa ana ka pomaikai , i na poe apa"u a e hala ana na'e i ma kahi o 12 a i ka 18 mahinā e hiki ai ke hookumu ia ai na hana o ka manawa maluhia. , 1 l -HE 12,000 I NELE I KA HAN"A | Oka Hui Hana Mokulele o Kai nasa, ka hui nana i h&na i na | mokulele hoopa-hu 8.25, kai loaa | maila ke kauoha no ka pau o kana hana ana i na mokulele a e piii hou aona ua hale hana ia me ka aupuni. I Ua hoike ae ka lunanui o ua i hui la, no ka hookuu ia aku he 1 7,600 mau llmahana i paa na j , inoa ma ka papa ukuhana ma i keia mua koke iho. j Ma Denver, ua hookuu ia aku i ! ma kahi o na tausani 6 na limai hana kaua. Ma ka halehana o I Kaiser ma Denver, he mau tau-j | sani o na limahana i hoomaha ia. | | B lawelawe ana kekahi o na j hale hana i na hana i lawelawe ia | i ioamua aku o ka hoomaka ana o, |ke kaua. He nui na poe e nele ana i ka hana. HOOESiU 1A NA PIO Ua loaa mai ka lono no ka hookuu laelae ia ana mai nei he mau pio ma kekahi kahua hoomoana o na Kepani ma Kina. Iwaena o kela mau pio, o na poe kekahi o- ka mokukaua Houston 1 nalowale ai ma ke kaua ma j kahi e kokoke ana i Kina mahope, koke iho o ka hoomaka ana o ke kaua. Aoie he mea i loheiohe ia no kela moku kaua, a maiia ma keia »J»ua koke iho e hoike ia a'e ai i | na mea apau. Ua hoihoi ia mai iakou no ke kahua ma Mahiia, a; malaila mai no Amelika.

PH MAHŪAHUA KA MAKE E like me na I<mo hope i k>aa mai, eia no ke pU mahuahua mai! I nei iw> ka nui o na poe e make l i nei i keia poka pa-hu i hoolei !. ia ai malnna o Hiroshima i na. & a pau. 4 E like me na mea i hoike ia a'e. e ka radio Tokio, O k& poka pa-hu mua loa o ke ao npi i hooiei ia | ai. ka hoopalaha aku ia ma kahi o, ke 90. pa keneta o na hale ma. Hiroshima auapu mahuaiiua ka nui o na poe i make .he pule mahope iho o ka pa-hu aoa, 0 ua ppka pa-hu la, I XJa hoike ae ka lonp radio aia, .ma kahl o ke 80 pa keneia o ka ( | huina kanaka o 250,000 o : Hiroshima i make & i hoeha ia, a o Ina.poe e kanu nei ma ua kahua lla, ua īoaa aku keijttihi aao ma'i la lakou. : 1 Oiai, ua pau ke eia na'e ( ke hekau la no ka make .o na kupa iha tto>4 ma Hiroaiiii ma. O ka hoouna ana i na poo jkokua iiaila. ua like ia me ka, I pepehi okoa ana aku ia ia iakou. I He ekolu la mahope iho o ke j pa-hu aiia © kela poka pa~hu a

ma kahi he 300 i-a ma ka hema aku o Hiroshlma, ua koho wale ia he 30,000 i make a he 170;000 i hoeha ia, wahi a kā Domei i hoike a'e ai.

He elua pule mahope iho ua pii mahuahua ka nui o na make i ke 60,000 a eia no ke pii nei ka nui o na poe 1 make.

Ua hoike a'e kekahi nupepa, aia paha mawaena o ke 70,000 ame ka 80,000 poe i m&ke. Ke Ike nei na poe malaiia i ka hopena awahia a keia poka pa-hu. He fcu nohoi i ke aloha i ka '{ke aku i kela poe e auwe ana i ka ehaeha.

HAAWIPIO NA KAHUA E A'E Ua loaa maila no ka lono no rka Waiho ana aku o na Kepani i ka lakou mau mea kaua ma na kahua like ole a lakou i paa ai a ua haawipio mai ia lākou iho. Ua hoea loa aku la ma na kahua o ka hema aku nei e kokoke ana i Nui Kini. Aia m& kahi o ka 70,000 mau koa Kepani ma ia mau mokupuni liilii. Ma Kina hoi aia maluna o ka miliona a pela nohoi ma Manchuria a hōea loa i Rangoon. Ua pau ka hopaakiki ana o ko laila alihikaua nui.

j Pela nohoi me na Aina Pilipino, jua haawipio mai lakou. Ua hoolohe i ka leo uwaio a ko lakou jmau kuhina nui hou. Heaha no |ka mea hoopaakiki iho ai, a ole ,he manaoiana i koe. ! NA HANA A NA KELEMANI A Ua hoea a'e o Kapena Thomas Silva o Honolulu, i ka e kani ana na oeoe kaa ame na oeoe moku ame kekahi mau hale olhana, ma ka la i loaa mai ai ka lono no ka pau ana o ke kaua. Ua kaawale aku oia mai Hawaii aku nei no aneane he ekolu makahiki. j O keia mau mea ana e lohe : ai e hauoli no ka pau ana o ke kaua a<de hoi he hoohauoli no kotaa huli hoi ana mai. He mea nae keia nona e hauoli ai no ka i mea he loihi kona wahi i lele mai ?ai mahope iho o kona hōohala ana i ka la lanakila mā Europa, laia ma Nancy, Pōlani, MalVope iho o konā hookuu ia ana e na

Kukini mai ke Kahua hoopaahao

mai o na Kepani. - Oia nei no 'ke kēiklkane a Mr. ame Mre. Patrick Silva o Nanakuli, Oahu, i puka mai ke kula mal o Sana L.ui, a i pae aku ma PWanl me ka jsuall£aua' 298 o na a k'omo iloko o ke kaua a 'hiki i Aukake 7, 1944. ITa hoouna ia aku oia me kona puali no ka hoopa-hu ana i kekahi uwapo i ole e komo mai na Kelemania. I ko lakou hookokoke ana aku i ua ūwapō uā iioomaka niallĀ nā Kelemania e kl ia lakoia ua pau kona mau koa i ka mke a koe hookahi iho la oia. Ua paa oia i ka hopu ia, hoihol ia no Palani a maiaila i lawe ioa i no na kahua xna Kek niania. PeLa oia i lawe heie ia ai a hiki i kq kokoke loa ana mai q 4; oaßukini, i No ka makau ona Keleniania i ,na Kukini» ua haaieie xa lakou l mahope a hiki i ka loaa ana i na ; Kukini, a hoihoi ia oia no Nancy, j jpalani» a m&Uaia aku & hoea loa (i linelani. Mailaila mai a hoea i | Amelika, a hoea īo& maila i kona ; ama hanau.